Naboje w broni strzeleckiej

Współczesna broń strzelecka najczęściaj strzela nabojami scalonymi centralnego zapłonu. Nabój składa się z pocisku, łuski, spłonki oraz ładunku miotającego. Obecnie najczęściej stosowane są naboje elaborowane prochem bezdymnym, wcześniej natomiast stosowano proch czarny. Proch spalając się (deflagrując) powoduje powstanie gazów prochowych które wyrzucają pocisk z lufy. Proch może być progresywny (spalający się coraz szybciej), degresywny (spalający się coraz wolniej) lub o stałej prędkości spalania. Prochu w łusce nie może być zbyt dużo aby nie powstało nadmierne ciśnienie maksymalne, jednak prochu nie może być również zby mało, aby nie nastąpiło spalanie detonacyjne. Spalanie detonacyjne najprawdopodobniej spowoduje uszkodzenie lub zniszczenie broni. Spłonka to element który inicjuje spalanie ładunku miotającego. Zazwyczaj spłonka zostaje odpalona po uderzeniu przez iglicę, jednak na niewielką skalę stosowane są również spłonki odpalane elektrycznie. Spłonki odpalane poprzez uderzenie iglicy to spłonki Boxer lub Berdan. Spłonki Boxer posiadają kowadełko umieszczone w spłonce, spłonki tego typu są obecnie najbardziej popularne. Spłonki Berdan posiadają kowadełko w łusce, spłonki tego typu popularne były w amunicji wojskowej z byłego bloku wschodniego. Łuska może być butelkowa, stożkowa lub cylindryczna. Łuski butelkowe posiadają tułów, szyjką oraz stożek pomiędzy tułowiem i szyjką (stożek przejściowy). Łuska butelkowa to przykładowo łuska z naboju 7,62x51mm. Łuska stożkowa posiada natomiast kształt stożka, łuska stożkowa to przykładowo łuska naboju 9x19mm Parabellum. Łuska cylindryczna charakteryzuje się kształtem walca, łuska cylindryczna to łuska naboju .357 Magnum. Należy zaznaczyć że łuska stożkowa w praktyce posiada kształt stożka, jednak ze ściankami nachylonymi pod bardzo małym kątem. W tylnej części łuski znajduje się kryza, prostopadły do osi łuski pierścień służący do wyciągnięcia łuski z komory nabojowej. Łuska może posiadać kryzę zwykłą (nie wystająca poza obrys tułowia łuski), wystającą (wystającą poza obrys tułowia łuski), zmniejszoną (o mniejszej średnicy od tułowia łuski) lub półkryzę (jedynie nieznacznie wystająca poza obrys tułowia łuski. Pomiędzy kryzą a tułowiem łuski znajduje się prostopały do osi łuski rowek obejmujący jej zewnętrzną powierzchnię (wtok). Jedynie łuski z wystającą kryzą nie posiadają wtoka. Łuski zazwyczaj wykonane są z mosiądzu, sporą popularność zyskały również łuski stalowe. Mniej popularne są łuski wykonane ze stopu aluminium. Naboje śrutowe oraz nieliczne naboje ćwiczebne (ślepe) do broni kulowej posiadają łuskę wykonaną z tworzywa sztucznego.

Oznaczenia

Zazwyczaj w oznaczeniu naboju znajduje się kaliber broni i długość łuski. Przykładowo oznaczenie 7,62x51mm oznacza że nabój przeznaczony jest do broni kalibru 7,62mm oraz posiada łuskę o długości 51mm. Kaliber to średnica pocisku pomiędzu polami, tak więc pocisk charakteryzuje się nieznacznie większą średnicą od kalibru. Oznaczenie 7,62x54R mm oznacza że nabój posiada łuskę z wystającą kryzą (Rimmed), natomiast oznaczenie 9x17SR mm (Semi Rimmed) oznacza że nabój posiada łuskę z półkryzą. Stosowane są również takie oznaczenia jak .357 Magnum, z których wynika że nabój przeznaczony jest do broni o kalibrze 0,357 cala. Naboje śrutowe posiadają natomiast oznaczenia w których podawany jest kaliber wagowymiarowy oraz długość komory nabojowej. Przykładowo z oznaczenia 12/70 wynika że nabój posiada kaliber wagowymiarowy 12 oraz długość łuski 70mm. Kaliber wagowymiarowy to ilość pocisków kulistych do broni danego kalibru które można odlać z funta angielskiego ołowiu. Tak więc kaliber wagowymiarowy 12 jest większy od kalibru wagowymiarowego 16. Należy zaznaczyć że oznaczenia to teoria. Przykładowo nabój 7,62x39mm zgodnie z oznaczeniem powinien posiadać łuskę o długości 19mm, podczas gdy posiada łuskę o długośći 38,5mm.

Podział naboi

Naboje rewolwerowe to naboje stosowane w rewolwerach, choć istnieją również pistolety i karabinki zasilane nabojami rewolwerowymi. Naboje rewolwerowe zazwyczaj posiadają cylindryczną łuskę z wystającą kryzą. Oznaczenia naboi rewowolwerowych zazwyczaj podowane są w setnych setnych (.44 Magnum) lub tysięcznych częściach cala (.357 Magnum). Stosowane są naboje rewolwerowe od dość słabych (.38 Special) to bardzo silnych (.44 Magnum). Obecnie najsilniejszy nabój rewowlerowy to .500 SW Magnum

Naboje pistoletowe to naboje stosowane w pistoletach. Naboje pistoletowe najcześciej posiadają łuski stożkowe z kryzą zwykłą. Stosowane są również naboje pistoletowe z łuską butelkową i kryzą zwykłą. Zazwyczaj przyjmuje się że pocisk z naboju pistoletowego osiąga energię kinetyczną poniżej 1300J, jednak istnieją również znacznie silniejsze naboje pistoletowe. Obecnie najbardziej popularny nabój pistoletowy to 9x19mm Parabellum, natomiast najsilniejszy nabój pistoletowy to .50 Action Express

Naboje pośrednie to naboje słabsze od karabinowych, jednak silniejsze od pistoletowych. Naboje pośrednie zazwyczaj posiadają łuski butelkowe z kryzą zwykłą. Przyjmuje się że pocisk z naboju pośredniego powinien posiadać energię kinetyczną powyżej 1300J oraz poniżej 2200J. Najbardziej popularne naboje pistoletowe to 7,62x39mm, 5,45x39mm oraz 5,56x45mm

Naboje karabinowe to naboje silniejsze od pośrednich. Naboje karabinowe zazwyczaj posiadają łuski butelkowe z kryzą zwykłą, jednak dość popularne są również naboje karabinowe z łuską butelkową z kryzą wystającą. Pocisk z naboju karabinowego powinien posiadadać energię kinetyczną od 2200J do 10.000J. Obecnie najbardziej popularne naboje karabinowe to 7,62x51mm oraz 7,62x54R mm

Naboje wielkokalibrowe to naboje silniejsze od karabinowych. Naboje wielkokalibrowe zazwyczaj posiadają łuski butelkowe z kryzą zwykłą. Zazwyczaj przyjmuje się że pocisk z naboju wielkokalibrowego powinien posiadać energię kinetyczną większą od 10.000J. Nabój wielkokalibrowy powinien być przeznaczony do broni o kalibrze większym od 10mm, natomiast mniejszym od 20mm. Najbardziej popularne naboje wielkokalibrowe to 12,7x99mm, 12,7x108mmm oraz 14,5x114mm

Podział pocisków do broni kulowej

Płaszcz pocisku jest to wykonana najczęściej z ciągliwej stali platerowanej miedzią wierzchnia część pocisku okrywająca ołowiany rdzeń.

Płaszcz umożliwia nadanie pociskowi większej prędkości niż w przypadku pocisku

ołowianego, dzięki lepszemu prowadzeniu w gwincie lufy. Zapobiega też pozostawianiu

warstwy miękkiego ołowiu na powierzchni przewodu lufy

Rodzaje płaszcza pocisku:

• pełny - FMJ (ang. Full Metal Jacket),

• częściowy - JSP (ang. Jacketed Soft Point),

• posiadający otwór w części czołowej - JHP (ang. Jacketed Hollow Point).

Pociski pełnopłasczowe to pociski z ołowianyn rdzeniem oraz stalowym płaszczem. Stosowane są również pociski pełnopłasczowe z rdzeniem stalowym, ołowianą koszulką oraz stalowym płaszczem. Pociski pełnopłaszczowe zazwyczaj charakteryzują się dobrą przebijalnością oraz niezbyt dużą siłą obalającą:

Pociski przeciwpancerne to pociski z twardym rdzeniem, ołowianą koszulką oraz stalowym płaszczem. Zazwyczaj rdzeń wykonywany jest z twardej stali, jednak spotykane są również pociski z rdzeniem wykonanym z węglików spiekanych wolframu. Pociski przeciwpancerne charakteryzują się dobrą przemijalnością:

Pociski bezpłaszczowe to zazwyczaj pociski z pozbawionym płaszcza rdzeniem ołowianym. Pociski bezwpłaszczowe grzybkują po uderzeniu w cel, tak więc charakteryzują się dobrą siłą obalającą, jednak niezbyt dobrą przemijalnością:

Pociski smugowe to pociski posiadające w tylnej części smugacz, zapalenie smugacza następuje podczas odpalenia naboju. Podczas lotu pocisk zapalający powoduje powstanie smugi, co umożtwia prowadzenie celnego ognia. Stosowane są również pociski smugowe w których smuga zaczyna powstawać dopiero po przebyciu przez pocisk pewnej odległości. Rozwiązanie takie utrudnia namierzenie strzelającego:

Pociski zapalające to pociski wyposażone w masę zapalającą umieszczoną w części głowicowej:

Pociski przeciwpancerno zapalające to pociski wyposażone w twardy rdzeń, ołowianą koszulkę, staalowy płaszcz oraz masę zapajającą. Masa zapalająca może znajdować się w cześci głowicowej lub za rdzeniem pocisku:

Pociski wskaźnikowe to pociski z niewielkim ładunkiem wybuchowym oraz zapalnikiem w części głowicowej. Pociski wskaźnikowe wykorzystywano do wstrzeliwania się w cel oraz do zwalczania balonów zaporowych

Pociski ciężkie to pociski o większej masie od "standardowych" pocisków pełnopłaszczowych. Kiedyś pociski ciężkie stosowane było podczas strzelania z ciężkich karabinów maszynowych, obecnie tego typu pociski zazwyczaj stosowane są w karabinach wyborowych

Pociski półpłaszczowe z wgłębieniem wierzchołkowym to pociski z ołowianym rdzeniem, stalowym płaszczem oraz otworem na wierzchołku płaszcza. Pociski półpłaszczowe z wgłębieniem wierzchołkowym grzybkują po uderzeniu w cel, tak więc charakteryzują się dużą siłą obalającą, jednak niewielką przebijalnością

Pociski półpłaszczowe z miękkim wierzchołkiem to pociski z ołowianym rdzeniem, stalowym płaszczem oraz wierzchołkiem wykonanym z tworzywa sztucznego. Pociski półpłaszczowe z miękkim wierzchołkiem grzybkują po uderzeniu w cel, dlatego też posiadają dobrą siłę obalająca, jednak niezbyt dobrą przebijalność

Pociski dum dum to popularne określenie na pociski które po uderzeniu w cel grzybkują lub fragmentują ze względu na odpowiednio ukształtowany wierzchołek

Podział pocisków do broni śrutowej

Śrut to duża ilość niewielkich pocisków kulistych (śrucin) wykonanych zazwyczaj z ołowiu, choć spotykane są również śruciny wykonane ze stali. Im mniejsza liczba w oznaczeniu śrutu tym większą średnicą charakteryzują się śruciny

Loftki to pociski kuliste o wymiarach większych od od największych śrucin. Loftki zazwyczaj wykonane są z ołowiu

Pocisk jednololity (popularnie określany jako Breneka) to zazwyczaj ołowiany walec z rowkami na zewnętrznej powierzchni ułatwiającymi przejście przez czok. Stosowane są również jednolite pociski podkalibrowe