07.10.2014r.

Zaliczenie:

- teoria 14.01.2015

- zadania 21.01.2015

Bank – najbardziej ogólna definicja traktuje bank jako przedsiębiorstwo o charakterze usługowym, którego podstawowa forma działalności polega na przyjmowaniu od klientów funduszy, aby wykorzystać je na własny rachunek w ramach udzielania kredytów/ pożyczek lub inne operacje finansowe.

Zgodnie z tą definicją, działalność banku opiera się na 2 zasadniczych rodzajach operacji:

• Zarządzanie depozytami

• Udzielanie kredytów

Z szerszego punktu widzenia na bank składają się z jednej strony wewnętrzne, a z drugiej zewnętrzne warunki działania. Do pierwszej grupy zalicza się głównie zasoby finansowe.

Ogólnie: zarządzanie depozytami i udzielanie kredytów. Szerzej, są wewnętrzne warunki (zasoby fin, personel) oraz warunki zewnętrzne ( właściciele banku, klienci, zasady polityki pieniężnej, interes społeczny i inne przedsiębiorstwa bankowe).

Najczęstszą formą organizacyjną banku to spółki akcyjne i banki spółdzielcze. Jednostka posiadająca osobowość prawna, forma prawna – bank państwowy, spółdzielczy lub S.A (założony przez osoby fizyczne)

FUNKCJE BANKU:

• Służebna:

  • Zapewnienie bezpieczeństwa depozytów

  • Depozyty wykorzystywane w gospodarce

  • Odpowiedni dopływ kredytów do przedsiębiorstw

  • Polityka cenowa dostosowana do specyfiki rynku

• Komercyjna

Schemat: ruch okrężny środka pieniężnego – kredyt

SYSTEM BANKOWY- całokształt instytucji bankowych, a także normy kształtujące wzajemne powiązania i stosunki z otoczeniem (z ustalonymi zasadami struktury systemu- zasady ich działalności oraz funkcjonalne otoczenie instytucjonalne)

SYSTEM BANKOWY OBEJMUJE:

• banki centralne powstałe na bazie emisyjnych

• banki operacyjne (depozytowo- kredytowe i uniwersalne)

• banki specjalne (inwestycyjne – operacje na rynku papierów wartościowych, operacje na rynku pienięznym, zarządzanie funduszami, doradztwo finansowe), a także hipoteczne, towarzystwa kredytowe, rolne, melioracyjne, komunalne, towarzystwa lokat kapitałowych, instytucje kredytu ratalnego

• kasy oszczędnościowe (banki uniwersalne, założycielami są samorządy – nadzór lokalny, centralami finansującymi są banki komunalne???), budowlane kasy oszczędnościowe – kredyty na budownictwo mieszkaniowe

• spółdzielczość kredytowa (instytucje drobnego kredytu – banki uniwersalne)

• para banki (instytucje spełniające podobne funkcje jak banki np., SKOK-i, ale także pośrednicy między bankami a drobnymi kredytobiorcami)

INFRASTRUKTURA SYSTEMU BANKOWEGO

1. Krajowa Izba Rozliczeniowa (utworzona przez 17 banków, NBP oraz Związek Banków Polskich) Odpowiada za rozliczanie płatności detalicznych. Utworzona w 1991r. Celem jest wymiana zleceń płatniczych i ustalanie wzajemnych należności i zobowiązań wynikających z tych zleceń – system ELIXIR i EuroELIXIR.

Obok rozliczeń:

• Usługi podpisu elektronicznego

• System Elektronicznej Prezentacji i Płatności Rachunków

• System płatności internetowych PayBayNet

• Profesjonalne usługi specjalistyczne w ramach Systemu Elektronicznego Obiegu Spraw i Dokumentów, system archiwizacji i zarządzania dokumentami

• Od 2009 r we współpracy z CTG?? Są usługi dla odbiorców indywidualnych i przedsiębiorców –raporty o zobowiązaniach, ocena ryzyka gospodarczego, likwidacja zasobów płatniczych??, windykacja należności itp.)

1. Instytucje systemu wymiany informacji gospodarczych

• Biuro Informacji Kredytowej S.A. (utworzone przez największe banki, działa od 1997r.) – gromadzi informacje o kredytobiorcy, m.in. objęte tajemnicą bankową – o wierzytelnościach, obrotach i stanach rachunków bankowych w związku z udzielaniem kredytów, pożyczek pieniężnych, gwarancji bankowych i poręczeń

Baza informacji o rachunkach kredytowych, o zapytaniach, o ???? – aktywności kredytowej

• Biuro Informacji Gospodarczej - Krajowy Rejestr Długów, BIG InfoMonitor S.A., Europejski Rejestr Informacji Finansowej BIG S.A.

KLASYFIKACJA BANKÓW

1. Bank Państwowy- od lat Bank Gospodarstwa Krajowego. Działa na mocy odrębnej ustawy. Nie ma placówek. Nie obsługuje indywidualnych klientów prywatnych. Obsługa Państwa, finansów publicznych i szczególnych programów mających na celu rozwój wybranych obszarów gospodarki. Nie może ogłosić upadłości – może być natomiast zlikwidowany.

2. Bank w formie spółki akcyjnej – ok. 50 banków, ale ponad 90% udziału w rynku. Muszą mieć kapitał własny 5 mln. EUR.

Największe 3 banki akcyjne (PKO S.A, PKO BP S.A.) mają ponad 50% udziału w rynku depozytowym i są bankami giełdowymi. W sektorze tych banków udział kapitału zagranicznego wynosi 60-70%.

1. Banki spółdzielcze <50% udziału w rynku (ponad 570). Bank Polskiej Spółdzielczości zrzeszający ponad 60% banków spółdzielczych i SGB Bank S.A. powstały w 2011 r. z połączenia Gospodarczego Banku Wielkopolski S.A. i Mazowieckiego Banku Regionalnego S.A.

Banki zrzeszone muszą mieć kapitał własny 1 mln EUR, pozostałe niezrzeszone 5 mln EUR. Banki zrzeszające przyjmują lokaty w postaci nadwyżek finansowych banków spółdzielczych. Banki spółdzielcze prowadzą wspólną politykę marketingową, dążą do standaryzacji produktów i usług fin.
Banki zrzeszające muszą posiadać fundusze własne 20 mln EUR

1. Tzw. Oddziały Instytucji Kredytowej – każdy bank zlokalizowany w UE posiada zezwolenie w 1 kraju członkowskim, może funkcjonować w innych w postaci OIK. Oddział podlega pod nadzór i system gwarantowania kraju macierzystego – płynność regulowana w kraju goszczącym.

ZAAWANSOWANE KRYTERIA KLASYFIKACJI BANKÓW

1. Funkcje pełnione w systemie bankowym

   1. Banki centralne

   2. Banki emisyjne

   3. Banki apeksowe (banki banków)

   4. Banki gospodarki narodowej

   5. Banki państwa

   6. Banki operacyjne

2. Specjalizacja funkcjonalna

   1. Banki uniwersalne

   2. Banki o zadaniach specjalnych (banki specjalne, wyspecjalizowane)

3. Specjalizacja branżowa

   1. Banki rolnicze (rolne)

   2. Banki rzemieślnicze

   3. Banki budowlane

   4. Banki przemysłowe

   5. Banki handlu zagr. itp

4. Rodzaj wykonywanych czynności

   1. Banki handlowe (banki depozytowo-kredytowe, komercyjne)

   2. Banki rozwojowe (banki inwestycyjne, kredytu długoterminowego)

   3. Banki lokacyjne (banki oszczędnościowe, depozytowe)

   4. Kasy oszczędnościowe

5. Przedmiot działania

   1. Banki depozytowo - kredytowe

   2. Banki hipoteczne

   3. Banki inwestycyjne

   4. Banki rozliczeniowe

   5. Banki dewizowe itp.

6. Skala prowadzonej działalności

   1. Typowo hurtowe

   2. Detaliczne

   3. Hurtowo-detaliczne

7. Forma własności

   1. Państwowe

   2. Komunalne

   3. Spółdzielcze

   4. Prywatne

   5. O kapitale mieszanym

Banki komercyjne – zwane również kredytowymi, zajmują się przede wszystkim obsługą finansową podmiotów rynkowych. W tym celu prowadzą działalność depozytową, kredytową oraz świadczą usługi operacyjne.
Działalność depozytowa polega na przyjmowaniu i przechowywaniu przez bank komercyjny, na określonych warunkach, środków pieniężnych swoich klientów. Powstają w ten sposób depozyty bankowe, które dzielą się na depozyty a vista (wypłacane na każde żądanie) oraz depozyty terminowe, nazywane często lokatami.
Na ogół skale działalności depozytowej banku wyznacza skalę jego działalności kredytowej, w ramach której banki komercyjne udzielają:

1. Kredytów, czyli finansują wcześniej określone przez kredytobiorcę przedsięwzięcia, jednocześnie zachowując prawo kontroli prawidłowości ich realizacji

2. Pożyczek pieniężnych, które przyjęto się nazywać kredytami na dowolny cel i przy których rola banku ogranicza się tylko do sprawdzenia stopnia zabezpieczenia spłaty pożyczki przez pożyczkobiorcę.

3. Awali kredytowych, czyli gwarancji (poręczeń) udzielanych dla innych podmiotów, przy których bank nie angażuje swoich środków bankowych a jedynie zapewnia, że ureguluje zobowiązania podmiotu, za który wcześniej poręczył, jeżeli ten nie wywiąże się z przyjętych na siebie zobowiązań.

Udzielone kredyty są traktowane przez bank jako czasowo zamrożone środki pieniężne, które można uzyskać dopiero po upływie terminu spłaty. Decydują więc one o płynności banku czyli jego zdolności do regulowania własnych zobowiązań np. terminowej realizacji wypłat gotówkowych na żądanie depozytariuszy. Z tego punktu widzenia ważny dla banku jest podział kredytów na:

• Krótkoterminowe (do 1 roku)

• Średnioterminowe (od 1 do 3 lat)

• Długoterminowe (powyżej 3 lat)

Usługi operacyjne prowadzone przez banki komercyjne polegają przede wszystkim na prowadzeniu rachunków bankowych swoich klientów i dokonywaniu na nich operacji finansowych.

Banki specjalne- specjalny charakter działalności. Np. banki inwestycyjne, banki hipoteczne, banki komunalne, instytucje kredytu ratalnego, banki – zbiornice pap wartościowych, towarzystwa lokat kapitałowych.

Banki spółdzielcze- są jednocześnie bankiem i spółdzielnią, co ma decydujący wpływ na jego cechy oraz zasady i cel działania.
Do podstawowych cech banku spółdzielczego zalicza się:

• Współdziałanie prowadzone na zasadach dobrowolności,

• podwójny charakter (przedsiębiorstwo, spółka? os. fizycznych i/lub prywatnych)

• demokracja wewnątrz spółdzielcza,

• specyficzne metody działania kształtujące określony ład organizacyjny

• niekapitalistyczny charakter

Członkostwo powinno być dobrowolne i dostępne bez sztucznych ograniczeń lub dyskryminacji społecznej, politycznej, rasowej czy religijnej, dla wszystkich osób, które mogą korzystać z usług spółdzielni i chcą przyjąć odpowiedzialność wynikającą z członkostwa.

Spółdzielnie są to organizacje demokratyczne. Sprawami spółdzielni powinny kierować osoby pochodzące z wyboru lub mianowane zgodnie z wolą członków, przed którymi odpowiadają.

Spółdzielnie ustalają, że jeżeli powstają nadwyżki w wyniku ich działalności to należą one do członków i powinny być podzielone tak aby jeden członek nie odnosił korzyści kosztem innych. Ponad to kapitał udziałowy jest oprocentowany, oprocentowanie to musi być wysoce ograniczone.

Wszystkie spółdzielnie powinny gromadzić środki na szkolenie dotyczące zasad i technik działania spółdzielczości w sprawach gospodarczych i demokracji.

Wszystkie organizacje spółdzielcze powinny aktywnie ze sobą współpracować w każdej możliwej formie w skali lokalnej, narodowej i międzynarodowej, w celu lepszego zaspokajania potrzeb swoich członków i środowiska.

Banki spółdzielcze w odróżnieniu od np. banków komercyjnych nie maksymalizują zysku, lecz raczej finansowo wspierają własnych członków poprzez ??i wysokiej jakości usług po korzystnych cenach.

Z punktu widzenia zasad funkcjonowania

1. Banki stosujące polskie zasady rachunkowości (PZR)- krajowe standardy rachunkowości wg Ustawy o Rachunkowości

Banki te stosują przepisy UoR oraz rozporządzenia wykonawcze:

• W sprawie szczególnych zasad rachunkowości banków

• W sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków

• W sprawie określenia wzorcowego planu kont banków

• W sprawie szczególnych zasad uznawania metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych

• W sprawie szczególnych zasad sporządzania skonsolidowanych sprawozdań finansowych banków oraz skonsolidowanych sprawozdań finansowych holdingu finansowego

oraz MSSF (MSR) w zakresie nieuregulowanym przez PZR.

1. Banki które stosują MSSF (MSR), tj.:

• Emitenci papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu

• Banki wchodzące w skład grupy kapitałowej w której jednostka dominująca sporządza skonsolidowane sprawozdanie finansowe zgodnie z MSSF

• Banki emitenci papierów wartościowych ubiegających się o dopuszczenie do publicznego obrotu

Wykorzystują PZR w zakresie nieregulowanym przez MSSF

Regulacje prawne rachunkowości bankowej

- Przepisy prawne dot. sposobu prowadzenia rachunkowości w bankach to przede wszystkim Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości.

- Z uwagi na specyfikę działalności bankowej wymaga ona uszczegółowienia, stąd Minister Finansów po zasięgnięciu opinii KNF wydaje regulacje szczegółowe:

> Rozporządzenie Ministra Finansów z 29 sierpnia 2008 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości banków;

> Rozporządzenie Ministra Finansów z 15 października 2008 r. w sprawie określenia wzorowego planu kont dla banków;

> Rozporządzenie Ministra Finansów 16 grudnia 2008 r. w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków;

> Rozporządzenie Ministra Finansów z 12 grudnia 2001 r. w sprawie zasad sporządzania skonsolidowanych sprawozdań finansowych banków oraz skonsolidowanych sprawozdań finansowych holdingu finansowego;

> Rozporządzenie Ministra Finansów 21 listopada 2001 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych;

> Rozporządzenie Ministra Finansów z 12 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych

- Wpływ na ujęcie określonych operacji w księgach rachunkowych i sprawozdaniach finansowych mają także inne regulacje wydawane przez KNF, Zarząd i Prezesa NBP, RPP, np. :

> Uchwała Zarządu NBP w sprawie trybu i szczegółowych zasad przekazywania przez banki do NBP danych niezbędnych do ustalania polityki pieniężnej i okresowych ocen sytuacji pieniężnej państwa oraz oceny sytuacji finansowej banków i ryzyka sektora bankowego;

> Zarządzenie Prezesa NBP w sprawie sposobu przeprowadzania rozrachunków międzybankowych;

oraz wiele innych.

- Od 2005 r. banki dopuszczone do publicznego obrotu i sporządzające skonsolidowane sprawozdania finansowe mają obowiązek stosować MSR, wówczas UoR ma zastosowanie w obszarach nieuregulowanych w MSR.

Regulacje prawne i wymogi kapitałowe i organizacyjne tworzenia banku

- Działalność banku, jako specyficznej instytucji podlega szczególnym regulacjom prawnym:

> Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe;

> Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. o NBP;

> Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. o listach zastawnych i bankach hipotecznych;

> Ustawa z 7 grudnia 2000 r. o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających;

> Ustawa z 14 grudnia 1994 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym;

> Ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku osobowym od osób prawnych;

i inne.

55 SKOK i ok 1900 placówek, 2,5 mln klientów

Bank - jest jednostką posiadającą osobność prawną, utworzoną zgodnie z przepisami, działającą na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych, obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym.

- FORMA PRAWNA:

> bank państwowy, spółdzielczy (tworzony przez osoby fizyczne zgodnie z ustawą Prawo spółdzielcze) lub w formie spółki akcyjnej (założony przez osoby fizyczne lub prawne w liczbie nie mniejszej niż 3)

- KAPITAŁ ZAŁOŻYCIELSKI:

> nie mniejszy niż 5 mln € (spółdzielczy – 1mln €) wniesionym w formie gotówki; nie może pochodzić z pożyczki lub kredytu lub źródeł nieudokumentowanych (15% kapitału założycielskiego może być wniesione w formie niepieniężnej, ale nie dotyczy to minimalnej wartości kapitału)

Czynności bankowe

- Zgodnie z ustawą Prawo bankowe, czynności wykonywane przez banki można podzielić na 2 grupy:

1) czynności bankowe, w tym:

a) czynności, które wykonują wyłącznie banki;

b) czynności bankowe, które mogą także być wykonywane przez inne podmioty rynku finansowego

2) inne czynności, które banki mogą wykonywać poza czynnościami bankowymi.

Ad 1 a)

>przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z nadejściem oznaczonego terminu oraz prowadzenie rachunków tych wkładów;

>prowadzenie innych rachunków bankowych;

> udzielanie kredytów;

> udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych oraz otwieranie i potwierdzanie akredytyw;

> emitowanie bankowych papierów wartościowych;

> przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych;

> wydawanie, rozliczanie i umarzanie pieniądza elektronicznego (tj. wartości pieniężnej stanowiącej elektroniczny odpowiednik znaków pieniężnych, który spełnia łącznie warunki: 1) jest przechowywany na elektronicznych nośnikach informacji 2) jest wydawany do dyspozycji na podstawie umowy w zamian za środki pieniężne o nominalnej wartości nie mniejszej niż ta wartość 3) jest przyjmowany jako środek płatniczy przez przedsiębiorców innych niż wydający go do dyspozycji 4) na żądanie jest wymieniany przez wydawcę na środki pieniężne);

> wykonywanie innych czynności przewidzianych w odrębnych ustawach tylko dla banków.

Ad 1 b)

> udzielanie pożyczek pieniężnych;

> operacje czekowe i wekslowe oraz operacje, których przedmiotem są warranty;

> wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy ich użyciu, także wtedy gdy wykonuje je podmiot na zlecenie banku;

> terminowe operacje finansowe;

> nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych;

> przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz udostępnianie skrytek sejfowych;

> wykonywanie czynności obrotu dewizowego;

> udzielanie i potwierdzanie poręczeń;

> wykonywanie czynności zleconych, związanych z emisją papierów wartościowych.

Ad 2)

> obejmowanie lub nabywanie akcji i praw z akcji, udziałów innej osoby prawnej i jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych (łączna ich wartość w stosunku do jednego podmiotu nie może przekroczyć 15% funduszy własnych banku);

> zaciąganie zobowiązań związanych z emisją papierów wartościowych;

> dokonywanie obrotu papierami wartościowymi;

> dokonywanie, na warunkach uzgodnionych z dłużnikiem, zamiany wierzytelności na składniki majątku dłużnika (składniki przejęte od dłużnika bank jest zobowiązany sprzedać w okresie nie dłuższym niż 3 lata od daty nabycia, a nieruchomości w ciągu 5 lat – chyba, że wykorzysta je do prowadzenia działalności bankowej);

> nabywanie i zbywanie nieruchomości;

> świadczenie usług konsultacyjno-doradczych w sprawach finansowych;

> świadczenie usług finansowych;

> wykonywanie innych czynności, jeśli inne przepisy uprawniają do tego banki.

Wykład 21.10.2014r.

Czynności bankowe i podstawowa rola rachunkowości bankowej

Z zakresu czynności bankowych wynika że:

• Bank angażując cudze pieniądze w operacje własne, musi jednocześnie zabezpieczać depozyty przed skutkami ryzyka bankowego

• Rolą rachunkowości jest monitorowanie na bieżąco tych procesów, w ten sposób zabezpieczając bank przed skutkami utraty płynności i wypłacalności, które są zależne zarówno od wielkości, struktury terminowej i oprocentowania depozytów, jak i od portfela kredytów – terminowości ich spłaty, zasad oprocentowania. W banku obydwa strumienie w każdym momencie muszą być zsynchronizowane – bank nie może utracić zdolności zamiany aktywu ( należności kredytowej) na pieniądz (nie może utracić płynności) bo to zagroziłoby jego wypłacalność (możliwość realizacji zobowiązań – wypłaty depozytów na żądanie klientów)

Przedmiot rachunkowości bankowej

1. czynności bankowe (prawo bankowe art.5.1)

• Czynne(aktywne) – generują przychody w postaci odsetek i prowizji

  • Udzielanie kredytów i pożyczek

  • Udzielanie lokat

  • Dyskonto weksli

  • Zakup papierów wartoścowych

• Bierne(pasywne) – przyjmowanie depozytów, generują one koszty w postaci odsetek

  • Przyjmowanie depozytów

  • Zaciąganie zobowiązań związanych z emisja papierów wartościowych

1. Inne czynności wykonywane przez banki - usługi bankowe – generują one przychody w postaci opłat.

   • wykonywanie zleceń płatniczych,

   • zakup papierów wartościowych dla klienta,

   • wynajęcie skrytek bankowych

Ad1) CZYNNOŚCI BANKOWE:

1. Zarezerwowane tylko dla banków : przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie, prowadzenie rachunków, udzielanie kredytów, udzielanie potwierdzeń, gwarancji, potwierdzanie akredytyw, emitowanie bankowych pap wartościowych, wydawanie, rozliczanie i umarzanie pieniądza elektronicznego, przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych, inne.

2. Wykonywane także przez inne podmioty rynku finansowego: udzielanie pożyczek pieniężnych, operacje czekowe, wekslowe, warranty, wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji za ich pomocą, kontrakty forward/futures, działalność faktoringowa, przechowywanie pap wart, udostępnianie skrytek sejfowych, obrót dewizowy, poręczenia ( ale nie bankowe) czynności zlecone związane z emisją pap wartościowych

Ad2) INNE CZYNNOŚCI :

Inne czynności które banki mogą wykonywać poza czynnościami bankowymi: obejmowanie lub nabywanie akcji i praw z akcji, udziałów innej osoby prawnej i jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych, zaciąganie zobowiązań związanych z emisją pap, obrót pap wartościowymi, zamiana wierzytelności na składniki majątku dłużnika, nabywanie/zbywanie nieruchomości, świadczenie usług finansowych i inne.

Operacje bankowe – to sposoby i techniki wykonywania czynności bankowych. Można wyodrębnić:

1. Operacje czynne (aktywne):

   • Bank uczestniczy w nich jako deponent kapitałów własnych i powierzonych, podstawową ich grupą są należności

2. Operacje bierne (pasywne)

   • Bank występuje w nich jako instytucja emisyjna i organ rozliczeniowy, lokatobiorca wkładów i depozytów, podstawową ich grupą są zobowiązania

3. Operacje pośredniczące (usługowe)

   • Takie jak rozliczenia pieniężne, obsługa rachunków bankowych, pośrednictwo w obrocie papierami wartościowymi, doradztwo i inne operacje wykonywane na zlecenie klienta.

Specyfiką rachunkowości bankowej jest:

• Podział klientóe operacji bankowych na rezydentów i nierezydentów

• Sektorowy podział gospodarki na podmioty finansowe, niefinansowe oraz instytucje rządowe i samorządowe

• System rezerw celowych

Rezydent to:

1. Osoba fizyczna mająca miejsce zamieszkania w kraju oraz osoba prawna mająca siedzibę w kraju, a także inny podmiot majacy siedzibę w kraju, posiadający zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu

2. Polskie przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne i inne polskie przedstawicielstwa oraz misje specjalne korzystające z immunitetów i przywilejów dyplomatycznych lub konsularnych

Nierezydent – wszystkie osoby fizyczne i prawne, które nie mają statusu rezydenta

Sektoryzacja gospodarki ma istotne znaczenie w kształtowaniu polityki pieniężnej państwa oraz w sprawozdawczości banków dla celów NBP, a także dla EBC. Tworząc zakładowy plan kont na poziomie każdego banku, należy mieć na uwadze, że sprawozdawczość jest sporządzana w układzie sektorowym i z posziałem na rezydentów i nierezydentów.

Sektorowy podział gospodarki na rezydentów:

1. Sektor finansowy:

   1. BC,

   2. pozostałe monetarne instytucje,

   3. instytucje ubezpieczeniowe i fundusze emerytalne,

   4. pozostałe instytucje pośrednictwa fin.

   5. pomocnicze instytucje finansowe

2. Sektor niefinansowy:

   1. przedsiębiorstwa i spółki państwowe,

   2. firmy prywatne i oraz spółdzielnie,

   3. przedsiębiorcy indywidualni,

   4. osoby prywatne,

   5. rolnicy,

   6. instytucje niekomercyjne, które działają na rzecz gospodarstw domowych

3. Sektor instytucji rządowych i samorządowych:

   1. instytucje rządowe szczebla centralnego,

   2. instytucje samorządowe,

   3. fundusz ubezpieczeń społecznych

Podstawowe rodzaje rezerw bankowych

1. Rezerwy celowe związane z udzielanymi kredytami przypisywane do ekspozycji kredytowych

2. Rezerwy ogólne tworzone na cały portfel kredytowy z wyłączeniem kredytów z rezerwami celowymi w wysokości 0,5 % udzielonych kredytów.

3. Rezerwy obowiązkowe: instrument polityki pieniężnej banku centralnego, tworzone w wysokości 3,5% zgromadzonych depozytów.

Przedmiotowe zróżnicowanie operacji:

> należności – głównie z tytułu udzielonych kredytów, skupionych wierzytelności, zrealizowanych gwarancji, a w ramach operacji z podmiotami finansowymi także rachunki bieżące (loro i nostro) i lokaty.

Należności banku (z wyjątkiem dotyczących NBP) dzieli się z punktu widzenia ich płynności (zależnej od terminowej spłaty kapitału i odsetek oraz od sytuacji ekonomiczno-finansowej dłużnika) na należności: normalne, pod obserwacją, i zagrożone, w tym: poniżej standardu, wątpliwe, stracone;

> zobowiązania – głównie z tytułu przyjętych depozytów: rachunków bieżących, depozytów terminowych, depozytów zablokowanych, a także w ramach operacji z podmiotami finansowymi kredyty i pożyczki (zaciągnięte przez bank), a w ramach operacji z podmiotami niefinansowymi: bony oszczędnościowe, książeczki oszczędnościowe, rachunki środków specjalnego przeznaczenia, rachunki inwestycyjne w biurach maklerskich;

Rachunkowość ma charakter uniwersalny, co oznacza, że jej nadrzędne zasady, procedury, metody i funkcje odnoszą się do wszystkich jednostek gospodarczych, niezleżnie od rodzaju prowadzonej przez nie działalności. Uwzględnienie specyfiki poszczególnych sektorów gospodarki pozwala na wyodrębnienie w ramach rachunkowości m.in., rachunkowości bankowej.

Rachunkowość bankowa – system gromadzenia, przetwarzania i prezentacji informacji ekonomicznych, które mają pomóc ich odbiorcom w ocenie działalności banku oraz w podejmowaniu racjonalnych decyzji.

Proces informacyjny rachunkowości

Dane Gromadzenie danych Obserwacja

Pomiar i wycena

Dokumentacja

Przetwarzanie danych Ewidencja

Rozliczanie

Weryfikacja zapasów

Informacje Prezentacja informacji Sprawozdawczość

Analiza

Planowanie

Funkcje szczegółowe rachunkowości, w których przejawia się jej ogólna funkcja informacyjna:

• Funkcja rejestracyjna

• Funkcja kontrolna

• Funkcja dowodowa

• Funkcja optymalizacyjna

• Funkcja sprawozdawcza

• Funkcja analityczna

Podstawowe zasady rachunkowości:

• Zasada wiernego i rzetelnego obrazu

• Zasada memoriałowa

• Zasada współmierności

• Zasada kontynuacji działania

• Zasada ostrożności

• Zasada ciągłości

• Zasada istotności

Zakres przedmiotowy rachunkowości

Opis przyjętych zasad (polityki) rachunkowości
Rok obrotowy i jego podział na okresy sprawozdawcze

Prowadzenie ksiąg rachunkowych
dziennik

Inwentaryzacja aktywów i pasywów
Spis z natury

Wycena aktywów i pasywów oraz ustalanie wyniku fin.

Sporządzanie sprawozdań finansowych
Bilans

Gromadzenie i przechowywanie dokumentacji
Dowody księgowe

Badanie i ogłaszanie sprawozdań finansowych

Inwentaryzacja majątku w banku

- Ze względu na specyfikę majątku instytucji bankowej główną rolę odgrywa potwierdzenie sald i weryfikacja

- Potwierdzenie sald dotyczy środków zgromadzonych na rachunkach bankowych, kredytów i pożyczek (normalnych), papierów wartościowych w postaci zdematerializowanej i innych należności i zobowiązań, w tym z tytułu dostaw i usług oraz stanu powierzonych innym jednostkom (osobom) własnych składników majątkowych

> uzgodnienie stanu środków na rachunkach bankowych, kredytów i pożyczek przeprowadza się na bieżąco na podstawie sporządzanych i wysyłanych do klientów wyciągów bankowych (i ewentualnie dowodów źródłowych). Roczna inwentaryzacja polega na wysyłaniu do klientów zawiadomień o stanach na rachunkach.

- Weryfikacja stosowana jest w stosunku do: należności zagrożonych, odsetek, rozliczeń międzyokresowych, rozrachunków z jednostkami nie prowadzącymi ksiąg rachunkowych, rozrachunków publiczno-prawnych, rezerw i funduszów banku, zobowiązań pozabilansowych, w tym udzielonych lub otrzymanych gwarancji i poręczeń, wartości niematerialnych i prawnych, gruntów i środków trwałych, do których dostęp jest utrudniony.

- Spisowi z natury podlegają krajowe środki płatnicze, waluty obce i dewizy, papiery wartościowe w postaci materialnej i inne wartości przechowywane w kasach i skarbcach oraz wszelkie rzeczowe składniki majątku.

> termin inwentaryzacji wartości przechowywanych w kasach i skarbcach uważa się za zachowany, jeśli inwentaryzację rozpoczęto na 10 dni przed końcem roku obrotowego i zakończono do 5 dnia roku następnego.

Rola i rodzaje dowodów księgowych

- Są podstawą zapisów księgowych.

- Mogą być nimi dowody własne i obce (dyspozycje własne banku lub dyspozycje wystawione przez klienta banku).

- Często występują dowody zastępcze, rozliczeniowe i różnego rodzaju dowody zbiorcze

- Operacje bankowe dokumentowane są najczęściej następującymi dowodami:

> polecenia przelewu;

> polecenia zapłaty;

> czeki;

> przekazy eksportowe i importowe;

> dowody wpłat i wypłat;

> zestawienia zbiorcze dowodów księgowych;

> noty memoriałowe

DOWODY KSIĘGOWE:

1. dowody źródłowe :

• zewnętrzne obce – otrzymane od kontrahentów

• Zewnętrzne własne – przekazywane w oryginale kontrahentom

• Wewnętrzne – dotyczące operacji wewnątrz jednostek

1. inne dowody będące podstawą zapisów księgowych:

• Zbiorcze (łączne zapisy zbioru dowodów źródłowych np. raport kasowy)

• Korygujące (poprawiające poprzednie zapisy)

• Zastępcze(do czasu otrzymaniu zewnętrznego obcego)

• Rozliczeniowe (wymagające zapisy wg nowych kryteriów)

Przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych przy użyciu komputera za dowody księgowe uważa się zapisy wprowadzone automatycznie za pośrednictwem urządzeń łączności, komputerowych nośników danych lub tworzone wg algorytmu (programu) na podstawie informacji zawartych w księgach:

1. Uzyskują one czytelną postać zgodną z treścią dowodów księgowych

2. Możliwe jest stwierdzenie źródła ich pochodzenia oraz ustalenie osoby odpowiedzialnej za ich wprowadzenie

3. Stosowana procedura zapewnia sprawdzenie poprawności przetworzenia odnośnych danych oraz kompletności i identyczności zapisów

4. Dane źródłowe w miejscu ich powstania są chronologiczne w sposób zapewniający ich niezmienność przez okres wymagany do przechowywania danego rodzaju dowodów księgowych

Pojęcia i urządzenia szczególne dla rachunkowości bankowej

- POJĘCIA:

> data operacji – dzień, w którym operacja została wykonana;

> data waluty – dzień, w którym następują określone skutki finansowe, np. przeliczenie dewiz na PLN, początek biegu naliczania odsetek, itp.

> rachunek nostro – rachunek jaki dany bank otworzył w innym banku krajowym lub zagranicznym (z włoskiego „nasz rachunek u was”)

Dt „Rachunek nostro” Ct
Wpłaty

> rachunek loro – rachunek prowadzony w danym banku dla innego banku krajowego lub zagranicznego. ( z wł. Wasz rachunek u nas)

Dt „Rachunek loro” Ct
Wypłaty

Przykład: Bank A odprowadza nadmiar gotówki na swój rachunek w NBP:

• Operacja bankowa w księgach Banku A

Kasa Rach. bieżący ,,nostro” w NBP

• Operacja bankowa w księgach NBP

Kasa Rach. ,,loro” Banku A

Przykład: Bank B przekazuje pieniądze na swój rachunek w Banku A:

• Operacja bankowa w księgach Banku B

Rachunek bież. ,,nostro” w NBP Rach. Bież. ,,nostro” w Banku A

• Operacja bankowa w księgach Banku A

Rach. Bież. ,,loro” Banku B Rach. Bież. ,,nostro” w NBP

URZĄDZENIA:

- Terminarze zawierające dane o charakterze opisowym, które określają:

> pierwotny termin ważności aktywów/pasywów (okres na jaki została zawarta umowa, czyli na jaki został udzielony kredyt lub pożyczka, bądź na jaki przyjęto depozyt);

> pozostały termin ważności (zapadalności/wymagalności) aktywów/pasywów (okres pozostały do przebiegu);

> wartość oraz charakter stóp procentowych (zmienne, stałe)

- Każdy terminarz dotyczy jednego konta ogólnego, z którym musi być okresowo porównywany i podlega kontroli równolegle z kontrolą konta.

- Obowiązkowo prowadzone są terminarze:

> kredytów;

> portfela weksli;

>papierów wartościowych;

> walorów różnych składanych do inkasa;

> depozytów terminowych;

> bonów i obligacji emitowanych przez bank.

- Dzięki nim możliwe jest zarządzanie płynnością i stopą procentową oraz planowanie i prognozowanie wyniku finansowego.

1. Bankowy plan kont

- konstrukcja i zawartość

- rola wyznaczników/atrybutów

- nietypowe konta typowo występujące w banku

2. zobowiązania pozabilansowe

- charakterystyka

- rodzaje

3. Podsumowanie cech charakterystycznych rachunkowości bankowej

Nr	Nazwa zespołu	Przykładowe konta
0	Aktywa trwałe	Udziały i akcje w jednostkach zależnych, współzależ., stowarzyszonych i mniejszoś., Rzeczowe aktywa trwałe, WNiP, Aktywa trwałe do zbycia
1	Operacje z udziałem środków pieniężnych i operacje z podmiotami finansowymi	Kasa, Należności i zobowiązania wobec NBP (operacje bieżące, terminowe, refinansowe, aukcyjny obrót papierami wartościowymi, i inne); Należności z tytułu: Rachunki bieżące (loro, nostro), Lokaty, Kredyty i pożyczki, Skupione wierzytelności, Zrealizowane gwarancje, Inne należności – wg, klasyfikacji normalne/różne kategorie zagrożonych, oraz rezerwy celowe; Zobowiązania z tytułu: rachunki bieżące, depozyty terminowe, kredyty i pożyczki; Odsetki należnościowe i zobowiązaniowe
2	Operacje z podmiotami niefinansowymi	Należności (wg. Klasyfikacji normalne/różne kategorie zagrożonych): Kredyty, Skupione wierzytelności, Zrealizowane gwarancje, Inne, oraz rezerwy celowe; Zobowiązania: rachunki bieżące, depozyty terminowe i zablokowane, pożyczki; Odsetki należnościowe i zobowiązaniowe
3	Operacje z instyt. Rządowymi i samorządowymi	j.w.
4	Papiery wartościowe	Papiery wartościowe (z prawem i bez prawa do kapitału): przeznaczone do obrotu, dostępne do sprzedaży, utrzymywane do terminu zapadalności; Transakcje z przyrzeczeniem odkupu (kupno i sprzedaż); Emisja własnych papierów wartościowych; Premia i dyskonto oraz odsetki
5	Operacje różne	Rozrachunki międzybankowe, Rozrachunki międzyoddziałowe; Rozliczenia m/o kosztów i przychodów, Przychody zastrzeżone; Zapasy, Aktywa i rezerwy z tytułu podatku dochodowego; Konta techniczne (pozycje wymiany, równowartość pozycji wymiany)
6	Fundusze własne	Podstawowe, uzupełniające, wynik finansowy
7	Koszty i straty	Koszty operacji (odsetki, prowizje, inne) z podmiotami finansowymi, niefinansowymi, z sektorem budżetowym; Koszty operacji papierami wartościowymi; Koszty działania banku i amortyzacja (osobowe, rzeczowe, podatki i opłaty, BFG); Odpisy na rezerwy (celowe na należności i zobowiązania pozabilansowe, na ryzyko ogólne, z tyt. trwałej utraty wartości pap. wart.); Pozostałe koszty operacyjne; Straty nadzwyczajne.
8	Przychody i zyski	Przychody z operacji (odsetki, prowizje, inne): z podmiotami finansowymi, niefinansowymi, z sektorem budżetowym; Przychody z operacji papierami wartościowymi; Przychody uboczne; Przychody z tytułu rozwiązania rezerw oraz wzrostu wartości papierów wartościowych i udziałów; Pozostałe przychody operacyjne; Zyski nadzwyczajne.
9	Zobowiązania pozabilansowe udzielone i otrzymane	Udzielone i otrzymane zobowiązania o charakterze finansowym, gwarancyjnym (linie kredytowe, akredytywy, poręczenia i gwarancje spłaty kredytów); Zobowiązania z tytułu operacji wymiany (bieżące i terminowe), obrotu papierami wartościowymi, operacji instrumentami pochodnymi (zabezpieczające, spekulacyjne); Konta techniczne (pozycja wymiany, równowartość pozycji wymiany, pozabilansowe różnice z wymiany).

Bankowy plan kont:

- Symbole kont mają w bankowym planie kont rozwinięcie trzycyfrowe (z wyjątkiem kont odsetek, które oznaczono czterema cyframi).

- Pierwsza cyfra symbolu konta oznacza zespół, druga grupę kont, a trzecia konto ogólne (grupa produktu lub typ konta), czwarta cyfra dla odsetek służy podziałowi na należności i zobowiązania.

- Dla własnych potrzeb banki mogą uzupełniać każdy symbol konta odpowiednią liczbą cyfr, tworząc bardziej szczegółowe przekroje.

- Dla bardziej szczegółowych analiz banki dodatkowo posługują się wyznacznikami (atrybutami), dzięki którym wprowadzając liczne klucze rozdzielne można uzyskiwać potrzebne informacje dla potrzeb analityki czy sprawozdawczości bankowej, bez stosowania dodatkowych przekrojów analitycznych.

- Przykładowe wyznaczniki to:

> waluta (złote, dewizy)

> partner operacji (rezydent, nierezydent z kraju trzeciego)

> okres umowny operacji (pierwotny)

>okres zapadalności (pozostały do przebiegu)

> warunki oprocentowania (stałe, zmienne)

> refinansowane przez NBP

> klasyfikacja podmiotów ekonomicznych

> kredyty gwarantowane lub niegwarantowane przez państwo

> rodzaj należności (terminowe, przeterminowane)

> źródło tworzenia rezerw (stanowiące/niestanowiące koszt uzyskania przychodu)

> rodzaj odsetek (naliczone nie zapadłe, zapadłe nie spłacone, naliczone od zadłużenia przeterminowanego).

Przykładowa symbolika konta z wykorzystaniem wyznaczników:

• kredyt dla spółki z o. o. udzielony na dwa lata zostanie ujęty na koncie o symbolu 20221, gdzie:

> 2 – Zespół: operacje z podmiotami niefinansowymi

> 20 – Grupa kont: należności normalne

> 202 – Rodzaj produktu: kredyty finansujące gospodarkę krajową

Dalsze uszczegółowienie rodzaju produktu:

> 2022 – kredyty finansujące gospodarkę krajową udzielony na dwa lata

Typ klienta:

> 20221 – kredyty finansujące gosp. kraj. na dwa lata przedsiębiorstwom, spółkom prywatnym lub spółdzielniom

Dla dalszego rozwinięcia używa się wyznaczników, np. :

> X – rodzajów waluty (1 – PLN, 2 – dewizy);

> XX – rodzaj należności kredytowej (0 – raty niezapadłe, 1 – raty zapadłe);

> XXX – rodzaj kredytu (np. 11 – na cele inwestycyjne, 22 – kredyt obrotowy)

W przypadku kredyty złotowego, niezapadłego dla spółki z o.o. udzielonego na dwa lata na cele inwestycyjne symbol konta będzie przedstawiał się następująco: 20221-1011.

04.11.2014r.

Ekspozycje kredytowe – należności banku z różnych tytułów, kredytów i pożyczek, skupione wierzytelności, czeki weksle, zrealizowane gwarancje, udzielone zobowiązania pozabilansowe o charakterze finansowym i gwarancyjnym, z wyłączeniem odsetek i prowizji oraz niektórych wierzytelności od podmiotów zależnych

Klasyfikacja ekspozycji kredytowych:

1. wg ryzyka bankowego – uzależnionego od dwóch czynników (tylko w przypadki należności od Skarbu Państwa oraz z tytułu pożyczek i kredytów konsumpcyjnych bierze się pod uwagę pierwszy czynnik):

1. terminowości spłaty kapitału i odsetek

2. Sytuacji ekonomiczno finansowej dłużnika –

   1. mierniki ilościowe : wskaźniki efektywności, płynności, rotacji majątku obrotowego i zobowiązań, struktury bilansu, wypłacalności itd. – jest to najważniejsze kryterium

   2. mierniki jakościowe: jakość zarządzania stopień zależności od rynku, od dotacji rządowych, zamówień rządowych, kilku dużych dostawców lub odbiorców, od innych podmiotów grupy; dostępne oceny uznanych agencji ratingowych dotyczące zarówno dłużnika jak i kraju jego pochodzenia.

aEkspozycje kredytowe wobec skarbu państwa mogą być:

• Normlane - opóźnienie w spłacie kapitału lub odsetek w stosunku do harmonogramu spłat nie przekracza
  1 roku

• wątpliwe - opóźnienie 1-2 lata oraz ekspozycje kredytowe o nieokreślonym terminie płatności, dla których okres od powstania zobowiązania do czasu kwalifikacji nie przekracza 1 roku

• stracone – opóźnienie powyżej 2 lat, ekspozycje kredytowe o nieokreślonym terminie płatności, dla których opóźnienie przekracza 1 rok oraz ekspozycje sporne

Ekspozycje kredytowe wynikające z pożyczek i kredytów detalicznych:

• Normlane – opóźnienie nie przekracza 6 m-cy

• stracone – opóźnienie przekracza 6 m-cy, a także kwestionowane przez dłużników w postępowaniu egzekucyjnym lub wobec dłużników których miejsce pobytu jest nieznane a majątek nie ujawniony

Ekspozycje kredytowe wobec osób fizycznych:

• Normlane – opóźnienie nie przekracza 1m-ca

• Pod obserwacją – opóźnienie od 1 do 3 m-cy

• Poniżej standardu - od 3 do 6 m-cy

• Wątpliwe - opóźnienie od 6 do 12 m-cy

• Stracone - opóźnienie przekracza 12 m-cy a także kwestionowane przez dłużników, w postępowaniu egzekucyjny lub wobec dłużników których miejsce pobytu jest nieznane, a majątek nie ujawniony

Pozostałe ekspozycje:

• Normlane - opóźnienie nie przekracza 1 m-ca, a sytuacja fin-ekon nie budzi obaw

• Pod obserwacja – opóźnienie 1 – 3 m-cy a sytuacji fin-ekon nie budzi obaw, lub wymaga szczególnej uwagi ze względu na ryzyko regionu, kraju, branży, grupy klientów, grupy produktów

• Poniżej standardu – opóźnienie 3 – 6 m-cy lub sytuacja fin-ekon może stanowić zagrożenie terminowej spłaty kredytu

• Wątpliwe – od 6 do 12 m-cy lub sytuacja fin-ekon ulega znacznemu pogorszeniu, a zwłaszcza, gdy ponoszone straty istotnie naruszają aktywa netto

• Stracone – opóźnienie przekracza 12 m-cy, lub sytuacja fin-ekon pogorszyła się w sposób nieodwracalnie uniemożliwiający spłatę długu, a także kwestionowane przez dłużników, ekspozycje w postępowaniu egzekucyjnym, ekspozycje wobec dłużników w upadłości lub likwidacji, lub wobec dłużników których miejsce pobytu jest nieznane a majtek nie ujawniony.

ZASADY I TERMINY PRZENOSZENIA DO RÓŻNYCH KATEGORII RYZYKA

Przeglądanie i klasyfikowanie ekspozycji kredytowych:

1. co najmniej na koniec każdego kwartału

2. a w stosunku do należności normalnych gdy kwota ekspozycji nie przekracza 1mln euro oraz stanowi mniej niż 10% kapitałów własnych banku, można kryterium sytuacji ekon-fin stosować raz na rok

• Jeśli opóźnienie w spłacie (raty kapitałowej, lub odsetkowej) nie przekracza 200 zł nie dokonuje się przekwalifikowania do wyższej kategorii ryzyka.

• Jeżeli istnieje więcej niż jedna ekspozycja kredytowa wobec tego samego dłużnika to wszystkie ekspozycje kwalifikuje się do najwyższej kategorii ryzyka, (nie dotyczy sytuacji jednoczesnego występowania kredytu detalicznego i mieszkaniowego lub hipotecznego).

• Rozporządzenie MF w sprawie zasad tworzenia rezerw przewiduje rodzaje zabezpieczeń dzięki którym możliwa jest klasyfikacja ekspozycji kredytowej do kategorii „normlane” oraz pozwalających na pomniejszenie podstawy tworzenia rezerw celowych np.

• gwarancje i poręczeni SP, NBP, BFG

• wpłata określonej kwoty na rachunek bankowy

• zastaw rejestrowy;

• przeniesienie własności na państwowych lub NBP papierach wartościowych

• hipoteka, ubezpieczeni eksportowe itp.

Przeniesienie ekspozycji kredytowej do kategorii o niższym stopniu ryzyka możliwe jest:

• w przypadku skarbu państwa : po spłacie wszystkich zapadłych rat kapitałowych i odsetkowych

• w przypadku os. fizycznych – po upływie 3 m-cy od terminowej obsługi zadłużenia

• Pozostałe – po uzyskaniu przez dłużnika pełnej zdolności kredytowej i po upływie 3 m-cy terminowej obsługi zadłużenia

Wg MSR - tzw. odpis aktualizujący

Wg PZR- rezerwa celowa

Odpis aktualizacyjny z tyt. utraty wartości to nadwyżka bilansowa danego kredytu nad jego wartość odzyskaną (wg MSR 39 na każdy dzień bilansowy należy ustalić, czy istnieją dowody na to, że nastąpiła utrata wartości pojedynczego składnika aktywów lub grupy aktywów wycenianych wg zamortyzowanego kosztu nabycia):

W ewidencji i sprawozdawczości występują:

• należności oceniane indywidualnie (specyfic)

• Należności oceniane grupowo (collectiv)

• Należności oceniane grupowo (IBNR – Incurred But Not Reported)- nastąpiła utrata wartości ale nie została zaaportowana

Czynniki utraty wartości:

1. znaczące kłopoty finansowe dłużnika

2. naruszenie kontraktu w formie zaprzestania płatności

3. bank z powodów ekonomicznych bądź prawnych poczynił ustępstwa na rzecz kredytobiorcy (np. zmiana warunków umowy)

4. istnieje prawdopodobieństwo że dłużnik będzie postawiony w stan upadłości

5. nastąpiła utrata aktywnego rynku zbytu lub zerwanie umowy jednego odbiorcy

6. zawieszono obrót akcjami spółki z powodu znacznego spadku cen

7. brak aktywnego rynku na rzeczowe zabezpieczenie kredytu

Należy wziąć pod uwagę:

• ogólną sytuacje firmy

• wynik fin

• zdolność obsługi zadłużenia

• wartość aktywów netto oraz przyszłe perspektywy

• wielkość kap własnego

• pomoc gwarantów

• porównanie do reprezentantów w grupie

• ryzyko danego kraju

• jakość zabezpieczeń, poręczyciele

Pogorszenie się w kategorii ryzyka kredytowego nie musi być oznaką utarty wartości (warunki makro ekonomiczne, zewnętrzne). Pogorszenie się kategorii ryzyka jednostki może, ale nie musi być oznaką utraty wartości. Jeśli brak obiektywnych przesłanek dla indywidualnej ekspozycji, mogą po włączeniu jej do portfela zachodzić przesłanki wskazujące na utratę wartości dla portfela kredytów:

• warunki makro kraju np. szybko rosnące bezrobocie

• ryzyko polityczne i prawne

• zmiany w technologii wytwarzania

• stagnacja na rynkach zbytu

• spadek cen nieruchomości

• spadek szacowanych przyszłych przepływów z aktywów finansowych

KATEGORYZACJA A EWIDENCJA

W bankowym planie kont należności ujmowane są w zespołach 1, 2, 3 więc:

1. pierwsza cyfra symbolu konta oznacza podmiot

2. druga – kategorię należności (normlane, wątpliwe itd..)

3. trzecia - rodzaj należności ( lokaty własne banku, kredyty pożyczki, skupione wierzytelności, zrealizowane gwarancje, a także odsetki i rezerwy celowe)

W przypadku gdy przez co najmniej rok ekspozycja pozostaje w kwalifikacji należności straconych, a utworzona na nią rezerwa celowa jest równa kwocie należności pozostającej do spłaty, to:

• do czasu umorzenia, przedawnienia lub spłaty można ją odpisać w ciężar otworzonej na nią rezerwy celowej i przenieść do ewidencji pozabilansowej

• do ewidencji pozabilansowej przenosi się wraz z samą należności, utworzoną na nią rezerwę celową.

Nazwa	Kredyty	Skupione wierzytelności	Zrealizowane gwarancje	Rezerwa celowa	Odsetki
normalne	200	204	205	208/760	209
pod obserwacją	210	214	215	218	219
poniżej standardu	220	224	225	228	229
wątpliwe	230	234	235	238	239
stracone	240	244	245	248	249

Limity koncentracji wierzytelności:

Suma wierzytelności i zobowiązań pozabilansowych w stosunku do jednego podmiotu nie może przekroczyć:

• 20% kapitałów własnych – gry podmiot jest podmiotem dominującym lub zależnym, a gdy przekroczy 10% to zgłaszany do KNF

• 25% gdy brak powiązań

• 10% - gdy udzielono pożyczki, poręczenia, gwarancje członków organów banku lub osobom zajmującym kierownicze stanowiska ( 25 % w banku spółdzielczym ) a gdy jednokrotnie większa niż 30 tyś euro, to do KNF.

Suma zaangażowani (1 i 2) w stosunku do tych podmiotów przekraczająca 10% funduszy własnych banku nie może być wyższa niż 800% tych funduszy

Limity nie stosuje się gdy:

• Stroną zobowiązaną wobec banku jest

  • Skarb Państwa

  • NBP

  • Europejski BC

  • Rządy lub BC państw członkowskich UE, Organizacji i Współpracy Gospodarczej i Rozwoju

• Kwoty zabezpieczone są poręczeniem lub gwarancją przez w/w podmioty

Współczynnik wypłacalności:

1. co najmniej 8%

2. bank rozpoczynający działalność – 15% przez pierwszy rok, a przez następny 12% -

$\frac{Kapitaly\ wlasne}{aktywa + zobowiazania\ pozabilansowe\ wazone\ ryzykiem}$

Ryzyko kredytowe można:

1. ograniczyć:

- poprzez stosowanie limitów tzw. koncentracji wierzytelności

- oraz poprzez stosowanie limitów czy nakazów dywersyfikacji portfela pod względem: geograficznym, branżowym, podmiotowym (wg formy osobowości prawnej, wg wielkości firmy)

- organizowanie konsorcjów kredytowych

- zbieranie tzw. Składki na ryzyko ukrytej w prowizji i służącej stworzeniu funduszu rekompensacyjnego.

2. zabezpieczyć się przed nim:

- stosując tzw. samoubezpieczenie w postaci rezerw ogólnych ?

- stosując umowne prawne formy zabezpieczeń

- odprowadzając rezerwy celowe na niespłacone należności

- stosując ubezpieczenie

- namówić klienta do skorzystania z usług Funduszy Poręczeń Kredytowych