Łódź – miasto wojewódzkie w środkowej Polsce, położone na Wzniesieniach Łódzkich, na dziale wodnym I rzędu Wisły i Odry. Przejściowa siedziba władz państwowych w 1945 roku. Siedziba władz województwa łódzkiego oraz powiatu łódzkiego wschodniego.

Ośrodek akademicki (6 uczelni państwowych oraz 20 prywatnych), a także kulturalny. Sześć kilometrów od centrum Łodzi znajduje się Międzynarodowy Port Lotniczy Łódź im. Władysława Reymonta.

Według danych z 31 grudnia 2009 roku, Łódź jest trzecim miastem w kraju pod względem liczby ludności (742 387 osoby) i czwartym pod względem powierzchni (293,25 km²)^[3][4].

Miasto stara się o przyznanie mu tytułu Europejskiej Stolicy Kultury 2016.

Województwo łódzkie Powiat miasto na prawach powiatu Gmina
• rodzaj Łódź
miejska Założono przed 1337 r. Prawa miejskie 1423 Prezydent Tomasz Sadzyński (p.o.) Powierzchnia 293,25 km² Wysokość 161,8-278,5 m n.p.m. Ludność (2009)
• liczba
• gęstość
• aglomeracja
742 387^[1]
2558 os./km²
1 129 tys. (2002)^[2] Strefa numeracyjna
+48 42 Kod pocztowy 90-001 do 94-413 Tablice rejestracyjne EL

Pochodzenie nazwy Łódź nie zostało dotąd przekonująco wyjaśnione. Hipotezy, jakoby miała się ona wywodzić od nazwiska rodowego Łodzic, od "łozy" (wierzby), od nazwy rzeki Łódka, od "łódki" (środka komunikacji) czy wreszcie od imienia Włodzisław okazały się świetle nowych badań niedostatecznie potwierdzone.

Ludność niemiecka przyswoiła w XIX w. nazwę do formy Lodz bądź Lodsch. Po włączeniu miasta w granice Rzeszy Niemieckiej administracja nazistowska wprowadziła w 1940 nazwę Litzmannstadt – na cześć gen. Karla Litzmanna.

Łódź bywa nazywana polskim Manchesterem z racji kwitnącego tu niegdyś przemysłu tekstylnego.

Legenda

U źródeł Bzury, na Rogach i Różkach, pełno było błota i kałuż. Tylko wąski, dziki dukt leśny przedzielał je wówczas od nowych źródeł i drugiej rzeczki zaczynającej swój bieg już na późniejszych Dołach i Sikawie. Była to dzisiejsza Łódka, przed wiekami zwana po prostu Starą Strugą.

Janusz przeciągnął po tych błotach dalej swą łódź na południe i zachód. I znów z trudem odpychał się jakimś drągiem o płytkie dno owej strugi. Obowiązkowo - jak na owe czasy wymagano i jak głosi opowieść - musiał mieć w tobołku w swej dłubance jakiś obrazek święty czy figurkę szczęśliwą... Dopłynął tedy do miejsca, gdzie dziś stoją stare kamienice przy Zgierskiej w parku Staromiejskim, (dziś już w skrytym kanale). Tu Janusz poczuł, że jego stara ojcowska łódź jakby była pełna kamieni i dalej ruszyć nie może. Czy ten obrazek tak mu zaciążył, czy też, co bardziej możliwe, dno się nadwyrężyło uciążliwą podróżą i woda w łodzi przybrała; dość, że o dalszej podróży nie było już mowy, choć rzeka biegła jeszcze niżej na zachód.

Wyszedł więc chłop z łodzi na brzeg, wyciągnął tobołek i trochę pomedytował. Później przez mieliznę wyciągnął ową łódkę ku wyższemu, północnemu brzegowi. Wdrapał się na wzgórek, rozejrzał wokoło i nabrał otuchy. Okolica była sposobna, na zdrową i spokojną wyglądała. Wnet chciał sporządzić sobie szałas na nocleg, by na drugi dzień łódź oporządzić i próbować płynąć dalej, lecz gdy chwilę pobył na brzegu, spotkała go tu pierwsza przygoda, zaczął padać ulewny deszcz. Nie zraziło go to wcale. Ściął kilka grubszych gałęzi i ustawił na nich swą łódź - dnem do góry! Posłużyła mu za schronienie przed burzą. Stała się pierwszym ludzkim dachem w tej okolicy...

Rano posłyszał Janusz glosy puszczy. Wokoło rozbrzmiewały ptasie śpiewy, słychać było stukanie pracowitych dzięciołów, brzęczenie dzikich pszczół. Okolica przemawiała doń swojsko i kusiła:

- ...Tu się zadomowisz, tu oporządzisz - będzie nam z sobą dobrze, żaden książę ani biskup czy inny wielmoża nie dostrzeże cię tu.. pracę ci, choć mozolną, dam - mówiła dalej puszcza. - Nie poskąpię drzewa na budulec, ni miodu z dzikich barci, a może czasem i tur, żubr lub łoś ci się trafi...

Przemówiło to do niego. Został.

Dopiero nadchodząca jesień wygnała go z domku "Pod Łódką"... Począł ścinać kłody, pod pierwszą własną, prawdziwą chatę! A szałas z łódką, jako dachem, zachował potem długi jeszcze czas na pamiątkę swego tu przybycia... Jeszcze później związał się z jakowąś dziewuchą z dalszych stron, być może aż z odległego o milę - Widzewa... Tu spytają niektórzy ciekawsi, dlaczego nie z Kozin lub Żubardzia?... Ano, bo osad tych jeszcze wtedy nie było...

Następne chaty, już z synami i wnukami wznosił. Osiedli obok ojca i dziada, na wzgórkach, które po wiekach Górkami Plebańskimi tu nazywano, gdyż powstał tam później drewniany kościółek. Niedługo, bo już w piątym pokoleniu, rozłożył się w tym miejscu kwadratem targowy Stary Rynek, a było to przy drogach leśnych wiodących na północ do Zgierza, na zachód pod Strugę, na południe do Piotrkowa i Drewnowiczów i na południowy wschód do Wolborza...

Minęło sto, a może dwieście lat od tamtych czasów. Dopiero przyszłe pokolenia słuchając opowieści gminnej, jak to ich odważny i pracowity prapradziad przedzierał się przez tę gęstwinę swoją mizerną łódką, która na mocy jakiegoś dziwnego uporu płynąc dalej nie chciała i tu nabrawszy wody w miejscu stanęła - nazwali to miejsce na wieczną pamiątkę po prostu - Łodzią...

Mieszkańcom tej osady wydało się jednak z czasem, że to zbyt mały dowód szacunku i miłości dla przodków, na dodatek więc i rzekę, która była niegdyś drogą ucieczki, a stała się przez samodzielną wyprawę przodka nadzieją lepszego jutra, nazwali podobnie - Łódka...

1535	1577	1817

Od 29 lipca 1998 roku, dzięki inicjatywie łódzkiego radnego Andrzeja Jędrzejczaka (ówczesnego wiceprzewodniczącego Rady Miejskiej), "Prząśniczka" została oficjalnym hejnałem Łodzi i jednym z miejskich symboli. Hejnał grany jest codziennie na trąbce o godzinie 12:00 z balkonu Urzędu Miasta Łodzi przy ul. Piotrkowskiej 104 (w pałacu Juliusza Heinzla). Melodia rozbrzmiewa również o pełnej godzinie jako dźwięk zegara z wieży dawnego Ratusza Miejskiego na łódzkim Placu Wolności.

Ulica Piotrkowska – jeden z najdłuższych deptaków Europy, a wzdłuż niego eklektyczne i modernistyczne kamienice z XIX i XX w.

Pasaż Meyera – prywatna ulica z eklektycznymi rezydencjami z 1886 r. (obecnie ul. St. Moniuszki)

Cmentarz żydowski w Łodzi - cmentarz założony w 1892 roku, zlokalizowany w południowej części Bałut, na niewielkim wzniesieniu pomiędzy ulicami Bracką, Zagajnikową, Zmienną i Inflancką; największa w Polsce nekropolia żydowska (42 ha, ponad 230 tys. pochowanych, w tym ok. 45 tys. stanowią mogiły ofiar pogromu w łódzkim getcie).

Park Źródliska – znajduje się w Łodzi w obrębie ulic Przędzalniana, Fabryczna, Targowa i Alei Piłsudskiego. Powierzchnia całkowita 17,2 ha.

 Pałac Maksymiliana Goldfedera, 1892 r., neorenesansowy – ul. Piotrkowska 77

 Pałac Juliusza Kindermanna, 1907 r., neorenesansowy – ul. Piotrkowska 137/139

 Pałac Gustawa Adolfa Kindermanna, 1910 r., neorenesansowy – ul. Piotrkowska 151

 Pałac Ewalda Kerna, 1896-1898 r., neorenesansowy – ul. Piotrkowska 179

 Pałac Juliusza Heinzla, 1882 r., neorenesansowy – ul. Piotrkowska 104 (obecnie siedziba Urządu Miasta Łodzi)

 Pałac Roberta Schweikerta, 1913 r., neobarokowo-modernistyczny – ul. Piotrkowska 262/264

• Pałac Scheiblerów, wzniesiony w stylu klasycystycznym 1844 r., przebudowany w stylu neorenesansowym w l. 1891, 1894 i 1897 – ul. Piotrkowska 266/268

• Pałac Scheiblera, 1865 r., neorenesansowy – pl. Zwycięstwa 1 (obecnie Muzeum Kinematografii w Łodzi)

• Rezydencja Edwarda Herbsta, 1876 r., neorenesansowa – ul. Przędzalniana 72 (obecnie filia Muzeum Sztuki w Łodzi)

• Pałac Roberta Biedermanna, 1878 r., neorenesansowy – ul. Kilińskiego 2

• Pałac biskupi, 1924 r., neoklasycystyczny – ul. ks. Skorupki 1

• Willa Arnolda Stillera, 1893 r., w stylu neorenesansu północnego – ul. Jaracza 45

• Pałac J. Hertza, 1898 r., przebudowany po 1945 r. – al. Kościuszki 4 (obecnie rektorat Uniwersytetu Medycznego)

• Pałac Rudolfa Kellera, 1890 r., neorenesansowy – ul. Gdańska 49/51

• Pałacyk Reinhardta Bennicha z 1904 r. przy ul. Gdańskiej 89

• Secesyjny pałacyk Elektrowni Łódzkiej przy ul. Gdańskiej 107

• Secesyjna willa Reinholda Richtera z 1904 r. przy ul. ks. Skorupki 6/8 (obecnie rektorat Politechniki Łódzkiej)

• Secesyjna willa Leopolda Kindermanna z 1903 r. przy ul. Wólczańskiej 31/33 (obecnie siedziba Miejskiej Galerii Sztuki Pod Jabłoniami)

• Dom z młodości Juliana Tuwima - al. Kościuszki/ dawniej al. Spacerowa

• Neorenesansowa willa Henryka Grohmana z 1892 r. przy ul. Tymienieckiego 24/26 (obecnie Muzeum Książki Artystycznej w Łodzi)

• Willa Jakuba Kestenberga, 1903 r., secesyjna – ul. Sterlinga 26

• Secesyjna willa Leona Kaufmana z 1911 r. przy ul. Żeromskiego 96 (obecnie Fortis Bank Polska S.A.)

• Dworek Ludwika Geyera z 1833 r. przy ul. Piotrkowskiej 286

• Kamienica Scheiblerów – Piotrkowska 11

• Kamienica Dawida Sendrowicza – Piotrkowska 12

• Dom bankowy Wilhelma Landaua – Piotrkowska 19

• Kamienica Dawida Szmulewicza – Piotrkowska 37

• Kamienica Oszera Kohna – Piotrkowska 43

• Kamienica Hermana Konstadta – Piotrkowska 53

• Dom Towarzystwa Akcyjnego Ludwika Geyera – Piotrkowska 74

• kamienica Pod Gutenbergiem Jana Petersilgego, 1896 r., eklektyczna – ul. Piotrkowska 86

• Kamienica Teodora Steigerta – Piotrkowska 90

• Biurowiec Siemensa – Piotrkowska 96

• Magazyn Konfekcyjny Emila Schmechela – Piotrkowska 98

• Kamienica Szai Goldbluma – Piotrkowska 99

• Esplanada – Piotrkowska 100a

• Kamienica Schychtów – ul. Piotrkowska 128

• Dom firmy "Krusche - Ender" – ul. Piotrkowska 143

• Kamienica Schmidtów – ul. Piotrkowska 225

• Kamienica Karla Königa – ul. Piotrkowska 252/254

• Kamienica "Solidarności" – Piotrkowska 260

• Kamienica Jana Starowicza "Pod Góralem" – ul. Piotrkowska 292