1.Receptory muskarynowe- charakterystyka. W tym efekty ich pobudzenia i blokowania).

Receptory muskarynowe- receptory cholinergiczne.

Występują w synapsach obwodowych zakończeń parasympatycznych i wbudowane są w blonę komórki efektorowej.

Receptor M1 (neuronalny)

Lokalizacja: Ośrodkowy Układ Nerwowy (kora, hipokamp)

Zwoje ( jelitowe, autonomiczne)

Żołądek (komórki okładzinowe)

Efekt wewnątrzkomórkowy: wzrost poziomu IP3, DAG->depolaryzacja

Funkcja: pobudzenie OUN (pamięć)

Wzrost wydzielania soku żołądkowego–(selektywne zablokowanie receptora M1 w leczeniu wrzodów)

Pobudzenie motoryki żołądkowo-jelitowej

Antagoniści: Atropina, Pirenzepina, telenzepina

Receptor M2 (sercowy)

Lokalizacja: serce (przedsionki, tkanka przewodząca)

Neurony (zakończenia presynaptyczne (autoreceptory presynaptyczne))

Efekt wewnątrzkomórkowy: zmniejszenie poziomu cAMP -> hiperpolaryzacja

Funkcja: hamowanie pracy serca, hamowanie neuronalne (głównie presynaptyczne )

Antagoniści: Atropina, galamina

Receptor m3 (gruczołowy)

Lokalizacja: Gruczoły wydzielania zewnętrznego

mięśnie gładkie

śródbłonek naczyniowy

Efekt wewnątrzkomórkowy: Wzrost poziomu IP3, DAG, CA2+->efekt stymulujący

Funkcja: wzrost wydzielania

skurcz mięśni gładkich

rozszerzenie naczyń krwionośnych

Antagoniści: atropina

Efekt działania na receptory muskarynowe :	Efekt blokowania receptorów muskarynowych:
wzrost motoryki i napięcia mięsni gładkich przewodu pokarmowego, pęcherza moczowego, dróg żółciowych, oskrzeli (działanie niepożądane), macicy	-zwiotczenie mięśni gładkich przewodu pokarmowego, pęcherza moczowego, dróg żółciowych, oskrzeli
wzrost wydzielania gruczołów zewnątrzwydzielniczych : ślinianek, gruczołów potowych, gruczołów oskrzelowych	-hamowanie wydzielania ślinianek, gruczołów potowych, łzowych i oskrzelowych
zwężenie źrenicy (leczenie jaskry)	-rozszerzenie źrenic ( wykonywane w celach diagnostycznych- działa od kilku minut do kilku godzin), porażenie akomodacji
Bradykardia	Tachykardia
	działanie na OUN: pobudzenie po atropinie, uspokojenie po skopolaminie

2. Parasympatykominetyki o działaniu bezpośrednim: substancje czynne, klasyfikacja, mechanizm działania, efekty farmakologiczne, zastosowanie kliniczne, działania niepożądane i przeciwskazania do stosowania/

a) Substancje czynne:

Estry choliny:

Acetylocholina

Metacholina

Karbachol

Betanechol

Naturalne alkaloidy:

Muskaryna (w grzybach)

Pilokarpina (stosowana w okulistyce u psów w st. 2%)

Arekolina (czasem tasiemczycy u psów-silne działanie muskarynowe więc pasożyt ma problem z przyczepieniem się do ściany jelita)

b)mechanizm działania:

Substancje mają podobną budowę do Ach- wiążą się bezpośrednio z receptorami M i N. Znaczna przewaga działania muskarynowego, N w niewielkiej ilości. Tylko Karbachol i Acetylocholina w równej ilości rec. M i N.

c)Efekty farmakologiczne:

-wzrost motoryki i napięcia mięśni gładkich przewodu pokarmowego, pęcherza moczowego, dróg żółciowych, oskrzeli (działanie niepożądane), macicy

-wzrost wydzielania gruczołów zewnątrz wydzielniczych : ślinianek, gruczołów potowych, gruczołów oskrzelowych

-zwężenie źrenicy

-bradykardia

d)zastosowanie kliniczne

-leczenie jaskry- pilokarpina, stosowana miejscowo do worka spojówkowego, zwęża źrenicę i wywołuje zwiększenie odpływu cieczy wodnistej

-zwalczanie inwazji endo- i ektopasożytów- arekolina, dzięki bardzo silnemu działaniu muskarynowemu (skurcz m. gładkich jelit) stosowana w leczeniu tasiemczycy u psów

-atonia przewodu pokarmowego (po zabiegach chirurgicznych, przy przewlekłych zaparciach)- betanechol, karbachol

-atonia pęcherza moczowego - betanechol, karbachol

-syndrom dysautonomii u kotów-betanechol + pilokarpina (do oczu)

-zatrzymanie smółki u źrebiąt- karbachol

e)Działania niepożądane:

obniżenie ciśnienia krwi

bradykardia

osłabienie siły skurczów serca

skurcz oskrzeli

przyspieszenie perystaltyki i zwiększenie napięcia mięśniówki przewodu pokarmowego

zwiększenie wydzielania śliny, potu, gruczołów trawiennych i oskrzelowych

skurcz woreczka żółciowego

skurcz pęcherza moczowego

zwężenie źrenicy

w przypadku dużych dawek dochodzi do pobudzenia receptorów nikotynowych:

drżenie mięśni

skurcze i porażenia zwieraczy

mieszane objawy pobudzenia układu przywspółczulnego i współczulnego (w wyniku pobudzenia zwojów autonomicznych)

karbachol:

zaburzenia czynności oddechowych (skurcz oskrzeli, nadmierne wydzielanie śluzu)

wymioty, biegunka

bradykardia

nadmierne pocenie,

przy wysokich dawkach - porażenia

częste oddawanie moczu

przy zaparciach u koni- pękniecie jelita

betanechol:

ślinotok

wymioty

biegunka

pilokarpina:

przy stosowaniu miejscowym: zaburzenia widzenia przez 1-2 godziny

arekolina:

bardzo silne działanie muskarynowe wiec stosowanie powinno być ograniczone

f) przeciwskazania:

karbachol- nie stosować u koni przeznaczonych na rzeź

choroby płuc

gastritis

rozszerzenie żołądka

kolka gazowa i zaparcia u koni- może doprowadzić do pęknięcia jelita

zaawansowana ciąża- bo może wywołać przedwczesny poród

zaburzenia krążenia u starych zwierząt

betanechol- bezmocz

pilokarpina- zapalenie siatkówki

3. Inhibitory acetylocholinoesterazy: substancje czynne, klasyfikacja, mechanizm działania, efekty farmakologiczne, zastosowanie kliniczne, działania niepożądane. Leki stosowane w terapii zatruć inhibitorami acetylocholinoesterazy

Są to leki parasympatykomimetyczne działające pośrednio.

a)Substancje czynne:

Hamujące odwracalnie aktywność acetylocholinoesterazy:

Fizostygmina (przechodzi barierę krew – mózg)

Neostygmina (nie przechodzi bariery krew – mózg)

Pirydostygmina (słabo przechodzi barierę krew – mózg)

Edrofonium (niestosowana w weterynarii)

Hamujące nieodwracalnie aktywnoścacetylocholinoesterazy:

Fluostygmina

Ekotiopat

Fosforoorganiczne pestycydy

Gazy bojowe (sarin, tabun, soman)

Hamujące aktywność acetylocholinoesterazy w płytce motorycznej (od maślanki):

Prostygmina

Neostygmina

Ambenonium

Galantamina

Jeszcze są leki w wewnątrzmózgowym układzie cholinergicznym= OUN ale tego nie pisze bo nie musimy znać bo nie są stosowne w wet.

b)mechanizm działania:

Acetylocholina uwolniona z części presynaptycznej dostaje się do szczeliny synaptycznej a następnie wiąże się i pobudza odpowiednie receptory w części postsynaptycznej. Następnie jest rozkładana w szczelinie synaptycznej przez enzym- acatylocholinoesterazę (AchE) do choliny i kwasu octowego.

Zahamowanie aktywności acetylocholinoestrazy -> przedłużenie obecności/ zwiększenie stężenia acetylocholiny w synapsie ->wzmocnienie pobudzania przez acetylocholinę receptorów w błonie postsynaptycznej -> wzmocnienie przewodnictwa w:

-układzie parasympatycznym –acetylocholina jest neuromediatorem miedzy włóknem zazwojowym a receptorami muskarynowymi znajdującymi się w komórkach efektorowych

-układzie somatycznym - w płytce motorycznej - acetylocholina jest neuromediatorem miedzy włóknem ruchowym a receptorami nikotynowymi komórki mięśniowej

-wewnątrzmózgowym układzie cholinergiczny ( w przypadku leków pokonujących barierę krew-mózg) w tym układzie acetylocholina jest neuroprzekaźnikiem

Inhibitory acetylocholionesterazy łącza się z acetylocholinoesterazą blokując ją.

c)efekty farmakologiczne:

(taki sam jak podałam w parasympatykomimetykach bezpośrednich)

-wzrost motoryki i napięcia mięśni gładkich przewodu pokarmowego, pęcherza moczowego, dróg żółciowych, oskrzeli (działanie niepożądane), macicy

-wzrost wydzielania gruczołów zewnątrz wydzielniczych : ślinianek, gruczołów potowych, gruczołów oskrzelowych

-zwężenie źrenicy

-bradykardia

d)zastosowanie kliniczne:

-leczenie jaskry - fizostygmina, neostygmina (zwężając źrenicę otwierają kąt przesączania, ułatwiając odpływ cieczy wodnistej)

-zwalczanie inwazji ekto- i endopasożytow -związki fosforoorganiczne

-atonia przewodu pokarmowego - neostygmina, pirydostygmina

-atonia pęcherza moczowego-neostygmina, pirydostygmina

-zatrucia parasympatykolitykami- fizostygmina (ze względu na ośrodkowe działanie), pirydostygmina

-zatrucia lekami o jednoczesnym działaniu antycholinergicznym ( antyhistaminowe, neuroleptyki)- fizostygmina, pirydostygmina

-pobudzenie OUN po znieczuleniu ogólnym- fizostygmina (bo przenika barierę krew-mózg)

-przerwanie działania leków zwiotczających mięśnie szkieletowe- neostygmina (w połączeniu z atropiną)

Od Maślanki:

-Myastenia gravis (nużliwość mięśni- częściowy zanik płytek mięśniowo-nerwowych wynikający z autoagresji ukł. Immunologicznego) -niedowłady mięśniowe -zapalenia nerwów -postępująca dystrofia mięśni	Wszystkie leki hamujące aktywność acetylocholinoestrazy w płytce motorycznej

e)działania niepożądane:

fizostygmina- silne działanie muskarynowe

neostygmina- ogólne pobudzenie układu przywspółczulnego

f)Leki stosowane w terapii zatruć inhibitorami acetylocholinoesterazy:

Atropina

4.Parasympatykolityki: substancje czynne, mechanizm działania, efekty farmakologiczne, zastosowanie kliniczne, działania niepożądane i przeciwskazania do stosowania.

Które z tych leków znajdują zastosowanie w terapii astmy oskrzelowej (ipratropium, tiotropium), choroby wrzodowej (pirenzepina), w okulistyce (atropina, tropikamid)

a)substancje czynne:

atropina (w okulistyce)

skopolamina / hioscyna („serum prawdy”)

butylobromek skopolaminy

glikopyrolat

azotan metyloatropiny

metylobromek skopolaminy

homatropina

pirenzepina* (lecz. choroby wrzodowej)

telenzepina*

ipratropium (rozkurcz oskrzeli)

* działają selektywnie na receptory M1

b)mechanizm działania:

Blokują postsynaptyczne receptory M i w ten sposób hamują muskarynowe objawy działania Ach i innych agonistów tego receptora.

c)efekty farmakologiczne:

-zwiotczenie mięsni gładkich przewodu pokarmowego, pęcherza moczowego, dróg żółciowych

-hamowanie wydzielania ślinianek, gruczolow potowych, łzowych i oskrzelowych

-rozszerzenie źrenic, porażenie akomodacji

-tachykardia

-działanie na OUN: pobudzenie po atropinie, uspokojenie po skopolaminie, działanie przeciwwymiotne

d)zastosowanie kliniczne:

-jako leki antyspastyczne i spazmolityczne oskrzeli lub przewodu pokarmowego(działają rozkurczająco)

-jako leki przednarkotyczne- hamują sekrecję gruczołów oskrzelowych w trakcie narkozy inhalacyjnej

-w okulistyce –atropina 1-2% lub homatropina 2-5%,tropikamid , w celu rozszerzenia źrenicy

-zatrucia przebiegające z silnym pobudzeniem układu parasympatycznego - np. zatrucia po spożyciu związku fosforoorganicznych

-leczenie wrzodów żołądka i dwunastnicy, gastritis - pirenzepina , wybiórczy antagonista receptora M1, hamuje wydzielanie soku żołądkowego

-w terapii astmy oskrzelowej – ipratropium (inhalacja), tiotropium - rozszerzają oskrzela

e)działania niepożądane:

tachykardia

hamowanie wydzielania śliny, soku żołądkowego, śluzu oskrzelowego

atonia pęcherza moczowego

rozszerzenie oskrzeli

rozszerzenie źrenic- zaburzenia akomodacji

zwiększenie ciśnienia śródgałkowego

f)przeciwwskazania:

jaskra,

tachykardia z arytmią

5.Receptory α-adrenergiczne- charakterystyka, efekty pobudzenia i blokowania

Występują w synapsach obwodowych zakończeń współczulnych- w komórkach efektorowych. Stymulowane przez adrenalinę i noradrenalinę. Zdecydowanie silniej pobudzane przez noradrenalinę. Słabiej pobudzane przez adrenalinę. Pobudzane także przez dopaminę.

Dzielimy je na:

-receptory α₁-adrenergiczne- pobudzane przez endogenne aminy katecholowe-adrenalinę i noradrenalinę. Najwięcej receptorów α₁-adrenergicznych występuje w komórkach mięsni gładkich naczyń krwionośnych skóry i błon śluzowych.

-skurcz naczyń krwionośnych obwodowych i zwiększenie oporu obwodowego->wzrost ciśnienia krwi

-Skurcz mięśni gładkich naczyń, zwieraczy przewodu pokarmowego, pęcherza moczowego, macicy

-Stymulacja glikogenolizy w wątrobie

-receptory α₂-adrenergiczne-zlokalizowane głównie presynaptycznie i są receptorami typuhamującego- pobudzeni tych receptorów spowoduje zahamowania uwalniania noradrenaliny, ich zablokowanie prowadzi do zwiększonego uwalniania tego neuroprzekaźnika. Pod względem lokalizacji można je podzielić na 2 typy:

-receptory α₂-adrenergiczne występujące w OUN w obszarze jądra i pasma samotnego, które są ośrodkami regulującymi aktywność układu współczulnego. Pobudzenie ich (receptory hamujące) powoduje zmniejszenie wydzielania noradrenaliny->spadek aktywności neuronów współczulnych docierających do serca i do naczyń krwionośnych->rozszerzenie naczyń tętniczych, zwolnienie akcji serca( działanie ino i chronotropowo ujemne), zmniejszenie pojemości minutowej serca->spadek ciśnienia krwi

-receptory α₂-adrenergiczne występujące obwodowo-w zakończeniach włókien współczulnych docierających do naczyń. Pobudzenie tych receptorów powoduje zahamowanie uwalniania noradrenaliny ->rozkurcz naczyń

Efekty:

-spadek ciśnienia krwi

-rozkurcz naczyń

Efekty hamowania

6.Receptory β-adrenergiczne- charakterystyka, efekty pobudzenia i blokowania

Występują w synapsach obwodowych zakończeń współczulnych- w komórkach efektorowych. Stymulowane przez adrenalinę i noradrenalinę.silniej pobudzane przez adrenalinę. Noradrenalina słabiej pobudza. Dopamina także jest agonistą tych receptorów.

Receptory β₁

Lokalizacja: w przeważającej ilości w sercu, występują także w naczyniach krwionośnych

Ich pobudzenie w sercu powoduje:

-wzrost siły skurczu m.sercowego (inotropowo dodatnie)

-zwiększenie liczby skurczów mięśnia sercowego (chronotropowo dodatnie)

-zwiększenie przewodnictwa i pobudliwości układu bodźcowoprzewodzacego serca ->wzrost ciśnienia krwi

Oprócz tego:

-zwiotczenie mięsni gładkich przewodu pokarmowego

-zwiększenie lipolizy

-rozkurcz naczyń krwionośnych

Receptory β_-2

Lokalizacja: głównie w komórkach mięśni gładkich oskrzeli i macicy

-także w naczyniach krwionośnych (szczególnie w naczyniach mieśni szkieletowych)

Efekt:

- rozkurcz/relaksacja miesni gładkich oskrzeli i-działanie broncholityczne

-rozkurcz/relaksacja mięsni gładkich macicy- działanie tokolityczne

-rozkurcz mięśni gładkich naczyń krwionośnych m.szkieletowych, wieńcowych, trzewnych, nerkowych

-stymulacja glikogenolizy

-drżenie mięśni

Efekt blokowania:

-działanie inotropowo i chronotropowo ujemne->zmniejszenie pracy serca->zmniejszenie zapotrzebowania na tlen przez mięsień sercowy- ekonomizacja pracy serca

-obniżenie ciśnienia krwi ( znoszą relaksacyjny wpływ amin katecholowych na naczynia), mogą nawet prowadzić do skurczu naczyń, mimo to, dzięki działaniu inotropowo ujemnemu obniżają ciśnienie krwi

-zmniejszają przewodnictwo w układzie bodźcowo-przewodzącym serca-działanie przeciwarytmiczne

-skurcz oskrzeli

-hamowanie glikogenolizy i lipolizy

-nasilenie perystaltyki jelit

-hamowanie tokolitycznego wpływu katecholamin na macicę- zwiększenie napięcia, nawet skurcze

-działanie miejscowo znieczulające (betaadrenolityki są lekami silnie znieczulającymi miejscowo)

7. Norepinefryna i epinefryna:efekty farmakologiczne, zastosowanie kliniczne i działania niepożądane

Są to naturalne katecholaminy (adrenalina i noradrenalina)

Mechanizm działania: pobudzenie receptorów β i α. Adrenalina silniej działa na receptor β, noradrenalina na α.

Droga podania: parenteralnie (czyli pozajelitowe głównie dożylnie)

miejscowo (obkurczają mięśnie gładkie naczyń skórnych-zmniejszenie obrzęku, zmniejszenie uwalniania środków znieczulających miejscowo-wydłuża się czas działania znieczulenia, hamuje się mikrokrwawienia z małych naczynek tętniczych podczas zabiegu operacyjnego)

a)Efekt farmakologiczny:

-wzrost ciśnienia tętniczego

-skurcz naczyń śluzówki, skóry i nerek- (rec. α₁-adrenergiczne)

-rozkurcz naczyń trzewnych i naczyń w mięśniach szkieletowych

-chrono i inotropowo dodatnie

-uruchomienie rezerw energetycznych- (np. będzie wpływ na mięsień sercowy jeżeli będą w nim jakieś materiały energetyczne, jeżeli nie będzie to podanie adrenaliny nie wpłynie na pracę serca)

-rozszerzenie oskrzeli

-wzrost napięcia zwieraczy (α₁), spadek napięcia przewodu pokarmowego i moczowego (β₁)

-zmniejszenie wydzielania i zagęszczenie wydzielin gruczołów zewnątrzwydzielniczych

-zmniejszenie objętości krwi

b)zastosowanie

-unormowanie ciśnienia krwi w stanie silnej hipotensji ( w czasie zabiegów chirurgicznych)

-duży spadek ciśnienia krwi podczas operacji

-pobudzenie akcji serca przy zatrzymaniu

-łagodzenie objawów silnych reakcji alergicznych (skurcz mięśni gładkich oskrzeli)

-łagodzenie objawów astmy

-ze środkami znieczulającymi miejscowo w celu przedłużenia działania efektu znieczulającego

-jako środek zmniejszający krwawienie

c)działania niepożądane:

-zaburzenia rytmu pracy przedsionków

-nagły wzrost ciśnienia krwi

-hiperglikemia (wzrost stężenia insuliny- o tym trzeba pamiętać przy cukrzykach- koty i psy)

8.Dopamina: efekty farmakologiczne, zastosowanie kliniczne i działania niepożądane

a)`Prekursor syntezy adrenaliny i noradrenaliny. Jest samodzielnym neuroprzekaźnikiem syntetyzowanym w zakończeniach dopaminergicznych, zarówno na obwodzie jak i OUN.

Działa poprzez receptory dopaminergiczne występujące w naczyniach nerkowych, wieńcowych, trzewnych i mózgu.

b)Efekt działania:

-rozkurcz naczyń krwionośnych, zwłaszcza nerkowych

-częściowo parasympatykomimetycznie na receptory α, słabiej na β-adrenergiczne- przyspieszenie akcji serca i zwiększenie jego kurczliowści

-przejściowe podwyższenie ciśnienia tętniczego krwi

c)Zastosowanie:

-leczenie wstrząsu anafilaktycznego i sercowego

-poprawia ukrwienie narządów wewnętrznych- zwłaszcza nerek

-poprawia krążenie naczyń trzewnych

d)działania niepożądane:

tachykardia

po większych dawkach- zaburzenia rytmu przedsionków

9.Efedryna i Pseudoefedryna; mechanizm działania, efekty farmakologiczne, zastosowanie kliniczne, działania niepożądane, przeciwskazania do stosowania.

a)mechanizm działania:

pośrednio-zwiększenie uwalniania noradrenaliny w zakończeniach nerwów współczulnych i neuronów OUN

bezpośrednio-pobudzając receptory α i β.

W działaniu przypomina adrenalinę, ale działa dłużej w wyniku wolniejszego rozkładu przez MAO

b)efekt farmakologiczny:

skurcz naczyń obwodowych i wzrost ciśnienia krwi

przyspieszenie i wzrost siły skurczu mięśnia sercowego

rozszerzenie oskrzeli

hamowanie motoryki przewodu pokarmowego, skurcz zwieraczy

rozszerzenie źrenicy

nieznaczne pobudzenie OUN

wpływa na ośrodek oddechowy pnia mózgu pobudzając procesy oddychania

c)zastosowanie kliniczne:

-stany hipotensji, zapaści

-skurcz oskrzeli, astma oskrzelowa (bezpośrednie działanie β_2-mimetyczne , ale wiadomo ze lepsze sa selektywne β_2-mimetyki

-depresja OUN

-pobudzanie oddychania i krążenia przy zamartwicy noworodków, po stosowaniu leków uspokajająco-nasennych

-nietrzymanie moczu u suk-głównie! Np. po zabiegach usunięcia jajników

d)działania niepożądane:

tachykardia

zaburzenia przedsionkowe rytmu serca

pobudzenie ruchowe

e)przeciwskazania:

arytmia z tachykardią

f)Pseudoefedryna-  Syntetyczny analog występującej naturalnie efedryny

10.α₁-adrenomimetyki do stosowania ogólnego (np. fenylefryna, metaraminol) i miejscowego (oksymetazolina, ksylometazolina): substancje czynne, mechanizm działania, efekty farmakologiczne, zastosowanie kliniczne, działania niepożądane

Marginalne znaczenie w weterynarii- głównie norfenefryna

1. Stosowane ogólnie

Fenylefryna

Metaraminol

Metoksamina

Norfenefryna- w wet

Stosowane miejscowo (powinny być stosowane nie dłużej niż tydzień, długotrwałą stymulacja α₁-skurcz naczyń zaopatrujących błonę śluzową nosa-zmiany martwicze

Ksylometazolina

Oksymetazolina

Nafazolina

b)mechanizm działania: pobudzanie receptorów α₁

c)efekty farmakologiczne:

(wzięte z efektów działania parasympatykomimetyków na α₁₎

-skurcz naczyń krwionośnych obwodowych i zwiększenie oporu obwodowego->wzrost ciśnienia krwi

-Skurcz mięśni gładkich naczyń, zwieraczy przewodu pokarmowego, pęcherza moczowego, macicy

-Stymulacja glikogenolizy w wątrobie

-stosowane miejscowo silnie obkurczają naczynia krwionośne- np. w stanach zapalnych błon śluzowych nosa i spojówek

d)zastosowanie kliniczne:

-stany zapalne blon śluzowych nosa i spojówek (silnie obkurcza naczynia krwionośne) oksymetazolina, ksylometazolina, nafazolina

-przekrwienie spojówek na tle uczuleniowym – fenylefryna (krople)

-stany hipotonii-norfenefryna

-zaburzenia w krążeniu spowodowane działanie neuroleptyków (mają działanie alfaadrenolityczne) norfenefryna

d)przeciwskazania: zaćma, zaawansowana ciąża, nie stosować miejscowo oksymetazoliny,ksylometazoliny i nafzoliny dłużej niż tydzień.

e) działania niepożądane: bradykardia

11. selektywne α₂-adrenomimetyki (klonidyna metyldopa): substancje czynne, mechanizm działania, efekty farmakologiczne, zastosowanie kliniczne, działania niepożądane

1. Klonidyna

Ksylazyna

Detomidyna

Medetomidyna

b)mechanizm działania: pobudzenie receptora α₂

-występujacych obwodowo->obniżenie wydzielania endogennej noradrenaliny z zakończeń włókien współczulnych -docierających do naczyń

-występujących w OUN w obszerze jądra i pasma samotnego-> spadek aktywności neuronów współczulnych docierających do serca i do naczyń krwionośnych

c)efekt farmakologiczny

-klonidyna (głównie agonista receptorów ośrodkowych)- początkowo powoduje przejśiowe zwężenie naczyń i podwyższenie ciśnienia tętniczego, później długotrwałe obniżenie ciśnienia

-obniżenie cisnienia

-ksylazyna -działanie uspokajające, nasenne, miejscowo znieczulające oraz u niektórych gatunków przeciwbólowe i ogólnie zwiotczające mięśnie

d)zastosowanie kliniczne

Wszystkie sytuacje, w których wymagana jest sedacja:
1. obsługa nerwowych zwierząt np. przy transporcie
2. badanie lekarskie (np. badanie rentgenowskie), usuwanie opatrunków, badanie strzyków, prącia czy jamy ustnej
3. premedykacja przy zabiegach chirurgicznych.

e)działania niepożądane

Ksylazyna:Po podaniu dożylnym u koni występuje przejściowy wzrost z następowym obniżeniem ciśnienia krwi.
U psów i kotów z pełnymi żołądkami występują wymioty dopóki sedacja nie jest pełna

Klonidyna-początkowo powoduje wzrost ciśnienia tętniczego

12.Nieselektywne α-adrenolityki (np. fentolamina): substancje czynne, mechanizm działania, efekty farmakologiczne, zastosowanie kliniczne i działania niepożądane

a)nieselektywne α-adrenolityki:

fentolamina

tolazolina

fenoksybenzamina

pochodne sporyszu (ergotamina, dihydroergotamina)

1. Mechanizm działania: blokują receptory α_{1 i} α_2- -adrenolityczne

2. Efekt farmakologiczny:

-blokada receptorów α_1- obniżenie ciśnienia krwi (rozkurcz naczyń krwionośnych obwodowych)

-blokada receptorów α₂-wzmaga uwalnianie noradrenaliny- bezpośrednie działanie

-skurcze mięśni gładkich jelit, zwiększenie wydalania soku żołądkowego

d) Zastosowanie kliniczne:

-późniejsza faza wstrząsu- w celu poprawienia perfuzji krwi w ważnych dla zycia narządach. Podawane dopiero po uzupełnieniu krwi krążącej

-w celu skrócenia czasu działania ksylazyny i innych leków uspokajająco-nasennych o charakterze alfa2-adrenomimetyków

-pochodne sporyszu- podczas cesarki by zapobiec krwawieniu (silne skurcze naczyń macicy- bezpośrednie działanie miotropowe)

e)Działania niepożądane

nadmeirne pobudzenie serca (blokada receptorów α₂₎

wymioty, biegunka

zwężenie źrenicy

13.Selektywne α₁-adrenolityki (prazosyna, doksazosyna, terazosyna): substancje czynne, mechanizm działania, efekty farmakologiczne, zastosowanie kliniczne i działania niepożądane

a) Selektywne α₁ –adrenolityki

Prazosyna

Doksazosyna

Terazosyna

b)mechanizm działania:

blokują receptor α₁

c)efekty farmakologiczne:

znosi wpływ leków sympatykomimetycznych na naczynia tętnicze i żylne- rozluźnienie naczyń obwodowych (-> spadek ciśnienia) bez wywoływania odruchowego przyspieszenia akcji serca

d)zastosowanie kliniczne

słabo poznane, niewydolnośc serca u psów

e) Bardzo rzadko w weterynarii

14. Selektywny β₁-adrenomimetyk (dobutamina)

a)dobutamina

b)mechanizm działania: pobudza receptory β₁-adrenergiczne

c)efekty farmakologiczne:

-zwiększenie kurczliwości i pojemności wyrzutowej serca, nie wpływa na ciśnienie tętnicze

d)zastosowanie:

-ostra niewydolność serca

-niewydolność krążenia pochodzenia sercowego

e)działania niepożądane: nieznaczne podwyższenie ciśnienia tętniczego

15. Selektywne β₂-adrenomimetyki (salbutamol, terbutalina)

a) Selektywne β₂-adrenomimetyki- broncholityki (rozkurczające mięśniówkę oskrzeli) i tokolityki (rozkurczające mięśniówkę macicy)

-klenbuterol- broncholityk, tokolityk

-izoksupryna - tokolityk

-bufenina- tokolityk (nie w wet)

-salbutamol- broncholityk

-bametan-broncholityk

-terbutalina- broncholityk

-fenoterol-broncholityk

b)mechanizm działania: działają na receptory β₂-adrenergiczne- agoniści receptorów β₂-adrenergicznych

c)efekt farmakologiczny:

-rozkurcza mięśniówkę gładką oskrzeli- broncholityki: klenbuterol, salbutamol, bametan, terbutalina, fenoterol

-hamuje uwalnianie histaminy w stanach alergicznych

-rozkurcza mięśniówkę gładka macicy- izoksupryna, bufenina, klenbuterol

d) zastosowanie:

-stany spastyczne oskrzeli- klenbuterol, salbutamol, bametan, terbutalina, fenoterol

-w ginekologii-utrzymanie zagrożonej ciąży, opóźnienia terminu porodu, rozszerzenia dróg rodnych- klenbuterol, izoksupryna

-klenbuterol nielegalnie u koni sportowych w czasie zawodów w celu rozszerzenia naczyń mięsni szkieletowych, rozkurczu mięsni gładkich oskrzeli- lepsza wydolnośc oddychania

-klenbuterol nielegalnie do opasów bydlęcych- by zwiększyć ilośc tkanki mięśniowej, w stosunku do tkanki tłuszczowej

e)działania niepożądane:

-drżenie mięsni, u koni poty

-obwodowe rozszerzenie naczyń krwionośnych

-wzmożenie pracy serca- wynik częściowego wpływu na receptor β₁

Długotrwałe stosowanie leku powoduje przyśpieszenie oddychania i akcji serca->uszkodzenie mięsni sercowego, działanie hepatotoksyczne, teratogenne, zwiększona śmiertelność płodów