Politechnika Krakowska

Wydział Inżynierii Lądowej

Sprawozdanie nr 5

Pomiar Pionowy

Rafał Tyrka

Piotr Mękarski

Patrycja Kordela

Edyta Kochanek

Gr 6

Rok akademicki 2013/2014

Teodolit uniwersalny przyrząd do pomiarów kątow

1. Spodarka

2. Śruby poziomujące

3. Płytka sprężynująca

4. Śruba dociskowa

5. Pion optyczny

6. Okular pionu optycznego

7. Alidada

8. Limbus

9. Sprzęg repetycyjny

10. Libela rurkowa (alidadowa)

11. Libela pudełkowa

12. Leniwka alidady

13. Zacisk alidady

14. Zacisk lunety

15. Leniwka lunety

16. Dźwigary

17. Krąg pionowy

18. Celownik kolimatorowy

19. Luneta

20. Obiektyw lunety

21. Okular lunety

22. Pierścień ogniskujący

23. Lunetka systemu odczytowego

24. Okular lunetki systemu odczytowego

25. Lusterko oświetlające system odczytowy

26. Przełącznik kręgu poziomego i pionowego

Sposób poprawnego rozłożenia i wypoziomowania teodolitu nad punktem geodezyjnym:

1. Przymocowujemy teodolit do statywu za pomocą śruby sprzęgającej.

2. Trwale wbijamy jedną nogę statywu w ziemię i zgrubnie ustawiamy teodolit nad punktem geodezyjnym

3. Patrząc przez okular pionu optycznego manewrujemy pozostałymi nogami tak, aby obraz punktu geodezyjnego znalazł się jak najbliżej kołowego znaczka pionu. Sprawdzamy jeszcze czy teodolit jest mniej więcej w pionie i gdy to nastąpi wbijamy dwie pozostałe nogi w ziemię

4. Patrzymy na libelle pudełkową i ustawiamy pion za pomocą teleskopowych nóg statywu (wydłużając je bądź skracając).

5. Następnie poziomujemy libelle rurkową za pomocą śrub, które znajdują się na dole spodarki. Najpierw ustawiamy rurkę równolegle do dwóch śrub i je poziomujemy a następnie obracamy teodolit o 90 stopni i poziomujemy trzecią śrubę

6. Obracamy alidadę o 90 stopni i znowu poziomujemy śruby jak punkt wyżej

7. Sprawdzamy przez okular pionu optycznego czy teodolit wciąż znajduje się nad punktem geodezyjnym. Jeśli nie odkręcamy śrubę sprzęgającą i przesuwamy teodolit po głowicy statywu tak, aby natrafić na punkt geodezyjny

8. Następnie wykonujemy to, co w punkcie 5., czyli poziomujemy teodolit i wykonujemy punkty 7. i 8. aż teodolit będzie w poziomie.

Systemy odczytowe koła poziomego i pionowego

W teodolitach analogowych, technicznych, najczęściej odczyty kół: poziomego i pionowego wykonuje się za pomocą tzw. mikroskopu skalowego. W specjalnym okularze umieszczonym tuż obok okularu lunety widoczny jest powiększony obraz podziałki kątowej koła, na tle podziałki, względem której wykonuje się odczyt. W mikroskopie optycznym teodolitu najczęściej widoczne są równocześnie podziałki limbusa koła poziomego i pionowego. W niektórych typach teodolitów odczyty kół poziomego i pionowego pojawiają się przemiennie po przekręceniu specjalnego przełącznika. Dokładności odczytu podziałki kątowej limbusa w teodolitach z mikroskopowym systemem odczytowym wynosi około 1c.

W teodolitach elektronicznych odczyty kierunku poziomego i kąta pochylenia lunety pojawiają się w postaci cyfrowej na ekranie wyświetlacza z dokładnością do 0,1cc.

Kąt pionowy

Kąt pionowy jest natomiast zawarty w płaszczyźnie pionowej i zawiera się między dwoma kierunkami, z których jeden jest usytuowany poziomo (jak na rysunku – widoczne są dwa kąty pionowe β’ i β”), lub pionowo (wtedy mamy do czynienia z tzw. kątem zenitalnym stosowanym m.in. pomiarach górniczych).

Pomiar trygonometryczny wysokości

Stan.	Cel	I położenie lunety	II położenie lunety	Różnica odczytów w I położeniu lunety	Różnica odczytów w II położeniu lunety	Średnia z odczytów
			średnia		średnia	g
		g	c	cc	c	cc
A	G	306	40	40	40	20
			40	00
	D	293	72	80	72	40
			72	00
4	G	93	61	80	61	70
			61	60
	D	106	29	60	28	90
			28	80

d = 13, 165 m

$$\operatorname{tg}{({12,6740}^{g})} = \frac{H}{d}$$

H = d ⋅ tg(12, 6740^g)

H = 2,66 m