Kolokwium z osteologii

Część I - KOŚCI

Klatka piersiowa jako całość

Klatka piersiowa – thorax

Otwory klatki piersiowej:

Otwór górny – apertura thoracis superior Ograniczenia: trzon I kręgu piersiowego rękojeść mostka pierwsza para żeber Zawartość : Osklepki opłucnej Tchawica, przełyk Pień ramienno-głowowy Pnie współczulne Przewód piersiowy Tętnica: szyjna wspólna lewa podobojczykowa lewa piersiowa wewnętrzna Żyły: ramienno-głowowe piersiowa wewnętrzna Nerwy: Błędne Przeponowe Krtaniowe wsteczne	Otwór dolny – apertura thoracis inferior Ograniczenia: Łuki żebrowe XII para żeber XII krąg piersiowy Zawartość : Wzdłuż brzegów otworu przyczepia się przepona oddzielająca klatkę piersiową od jamy brzusznej

Ściany klatki piersiowej

• Ściana przednia

  • Mostek – sternum

  • Chrząstki żebrowe

Łuk żebrowy – arcus costalis – wzajemne połączenie mostkowych końców chrząstek żebrowych od VIII do X. Łączy się on z mostkiem za pośrednictwem chrząstki żebra VII. Obydwa łuki tworzą kąt podmostkowy – angulus infrasternalis.

• Ściana tylna

  • Kręgosłup – columna vertebralis

  • Grzbietowe odcinki żeber

Wypukła po obu stronach kręgosłupa, przez co po stronie wewnętrznej między kręgami a kątami żeber powstają bruzdy płucne – sulci pulmonales, w których leżą płuca.

Po stronie zewnętrznej po obu stronach między wypukleniami żeber a wyrostkami kolczystymi znajduje się bruzda żebrowo-kręgowa, gdzie leżą mięśnie głębokie grzbietu.

• Ściany boczne

  • Żebra – costae

  • Przestrzenie międzyżebrowe – spatia intercostalia

    • Górne szersze niż dolne – 3. Najszersza

Rusztowanie klatki piersiowej – kolejno ułożone po sobie pierścienie kostne = krąg + 2 żebra kostne + chrząstki żebrowe + mostek

Zapewnienie klatce piersiowej ruchomości, wytrzymałości, elastyczności oraz ochrony leżącej w niej narządów.

Mechanika ruchów - głównie dzięki połączeniom stawowym żeber z kręgosłupem oraz elastyczności chrząstek żebrowych.

• Unoszenie żeber – w czasie wdechu, powodując zwiększenie wymiarów strzałkowych i poprzecznych klatki piersiowej z równoczesnym prostowaniem kręgosłupa piersiowego.

• Opuszczanie żeber – w czasie wydechu, powodując zmiejszenie wymiarów strzałkowych i poprzecznych klatki piersiowej z równoczesnym zginaniem kręgosłupa piersiowego.

• Zmiany wymiaru pionowego klatki piersiowej przez ruchy przepony

Kość krzyżowa – powierzchnia grzbietowa

Powierzchnia grzbietowa czyli tylna kości krzyżowej – facies dorsalis – wypukła ku tyłowi. Wyróżnia się na niej 5 podłużnie biegnących listewek kostnych:

• Grzebień krzyżowo-pośrodkowy – crista sacralis mediana – powstaje ze zrośnięcia wyrostków kolczystych czterech kręgów krzyżowych. Dzięki temu kanał krzyżowy na wysokości 5. kręgu krzyżowego otwarty jest ku tyłowi.

• Grzebień krzyżowy pośredni – crista sacralis intermedia – powstaje ze zrośnięcia wyrostków stawowych kręgów krzyżowych. Od góry zakończony wyrostkiem stawowym górnym pierwszego kręgu krzyżowego – processus articularis superior, zaś od dołu rożkiem krzyżowym – cornu sacralis, który ogranicza po bokach rozwór krzyżowy kanału krzyżowego – hiatus sacralis i łączy się z odpowiednimi rożkami k. guzicznej.

  • Otwory krzyżowe grzbietowe – foramina sacralia dorsalia – miejsce przejścia gałęzi grzbietowych nerwów krzyżowych – rami dorsales nervorum sacralium.

• Grzebień krzyżowy boczny – crista sacralis lateralis – powstaje ze zrośnięcia wyrostków poprzecznych kręgów krzyżowych.

• Części boczne k. krzyżowej – partes laterales ossis sacri – powstają ze zrośnięcia wyrostków poprzecznych i szczątkowych żeber krzyżowych.

  • Powierzchnia uchowata – facies auricularis – na stronie boczno-tylnej, do połączenia z kością biodrową w stawie biodrowo-krzyżowym.

  • Guzowatość kości krzyżowej – tuberositas sacralis – przyczep więzadeł krzyżowo-biodrowych międzykostnych

Kręgi lędźwiowe

Kręgi lędźwiowe – vertebrae lumbales:

• W liczbie 5 tworzą lędźwiowy odcinek kręgosłupa, wygięty do przodu – lordoza lędźwiowa

• Największe ze wszystkich kręgów

• Brak otworu wyrostka poprzecznego

• Brak dołka żebrowego

• Płaskie powierzchnie górne/dolne o kształcie nerkowatym

• Wyrostki poprzeczne są szczątkowymi żebrami, stąd wyrostki żebrowe

• Właściwe wyrostki poprzeczne w postaci szczątkowej - wyrostków dodatkowych (processus accessorius) i suteczkowatych (processus mamillaris)

• Wyrostki stawowe górne nazywane są obejmującymi (excipientes), a dolne objętymi (excepti), zachodząc na siebie jak dachówki

• Wyrostki kolczyste grube, spłaszczone, biegnące poziomo

• Otwór kręgowy mały, trójkątny

• Otwory międzykręgowe są znacznie większe niż w wyższych partiach

Kości ręki

Kości ręki - ossa manus:

• Kości nadgarstka - ossa carpi:

Szereg bliższy – ordo proximalis: k. łódeczkowata - os scaphoideum k. księżycowata - os lunatum k. trójgraniasta - os triquertum k. grochowata - os pisiforme	Szereg dalszy – ordo distalis: k. czworoboczna większa - os trapezium k. czworoboczna mniejsza - os trapezoideum k. główkowata - os capitatum k. haczykowata - os hamatum
Każda z kości nadgarstka posiada 6 powierzchni, z wyjątkiem najmniejszej, tj. kości grochowatej.

• Kości śródręcza - ossa metacarpi

  • występują w liczbie 5

  • Każda z nich składa się z podstawy, trzonu i głowy.

  • Podstawa – basis – charakterystyczna dla każdej kości.

  • Trzon – corpus – wklęsły od strony dłoniowej, ogranicza przestrzeń międzykostną śródręcza (spatia interossea metacarpi), w której znajdują się mm. międzykostne (mm. interossei)

  • Głowa – caput – posiada kulistą powierzchnie stawową oraz guzek na brzegu dłoniowym.

• Kości palców ręki - ossa digitorium manus lub paliczki ręki – phalanges manus

  • I Kciuk - digitus I - pollex

    • paliczek bliższy - phalanx proximalis

    • paliczek dalszy - phalanx distalis

    • Trzeszczka - ossa sesamoidea

  • II Wskaziciel - digitus II - index

  • III Palec środkowy - digitus III - digitus medius

  • IV Palec obrączkowy - digitus IV - digitus anularis

  • V Palec mały - digitus V - digitus minimus

    • paliczek bliższy - phalanx proximalis

    • paliczek średni - phalanx media

    • paliczek dalszy - phalanx distalis

      • Podstawa paliczka - bassis phalangis

      • Trzon paliczka - corpus phalangis

      • Głowa paliczka - caput phalangis

      • Guzowatość paliczka dalszego - tuberositas phalangis distalis

Kość miedniczna – panewka

Panewka – acetabulum – utworzona jest przez trzony wszystkich trzech kości budujących kość miedniczą (os coxae), czyli:

• kość biodrową – os iliaca

• kość łonową – os pubis

• kość kulszową – os ischii

Leży na zewnętrznej powierzchni kości miedniczej, odgraniczona od niej obrąbkiem panewki – labrum acetabuli. Wnętrze panewki:

• powierzchnia księżycowata – facies lunata – wzdłuż brzegu panewki

• wcięcie panewki – incisura acetabuli – dolna część panewki, gdzie brak pow. stawowej

• dół panewki – fossa acetabuli – najgłębsza część panewki, brak pow. stawowej

Służy do stawowego połączenia z głową k.udowej (caput femoris) w stawie biodrowym (art. coxae).

Kość łokciowa – nasada bliższa

Nasada bliższa k. łokciowej - epiphysis proximalis ulnae

• Łączy się z kością ramienną i promieniową w stawie łokciowym

• Obecne dwa wyrostki oddzielone wcięciem bloczkowym - incisura trochlearis, łączącym się z bloczkiem kości ramiennej w stawie ramienno-łokciowym.

  • wyrostek dziobiasty - processus coronoideus - posiada na bocznej stronie nasady wcięcie promieniowe (incisura radialis) dla obwodu stawowego (circumferentia articularis) kości promieniowej w stawie promieniowo-łokciowym bliższym. Podczas zginania wchodzi do dołu dziobiastego na kości ramiennej

  • wyrostek łokciowy – olecranon – miejsce przyczepu m. trójgłowego ramienia (m. triceps brachii). Podczas prostowania wchodzi do dołu łokciowego na kości ramiennej

• Poniżej nasady obecna jest guzowatość kości łokciowej (tuberositas ulnae), stanowiąca przyczep m. ramiennego (m. brachialis)

Kość kulszowa

Kość kulszowa - os ischii – ogranicza od boku miednicę mniejszą.

• Trzon k. kulszowej - corpus ossis ischii – tworzy 2/3 panewki.

Kolec kulszowy - spina ischiadica, miejsce przyczepu więzadła krzyżowo-kolcowego – ligamentum sacrospinale. Kolec dzieli wcięcie tylne miednicy na:

• Wcięcie kulszowe większe - incisura ischiadica major – wraz z więzadłem krzyżowo-kolcowym ogranicza otwór kulszowy większy.

• Wcięcie kulszowe mniejsze - incisura ischiadica minor

Trzon przechodzi ku dołowi w guz kulszowy – tuber ischiadicum, ograniczający od dołu wcięcie kulszowe mniejsze. Jest to miejsce przyczepu mięśni tylnych uda. Na jego powierzchni wewnętrznej znajduje się wyrostek sierpowaty - processus falciformis.

• Gałąź k. kulszowej - ramus ossis ischii – odchodzi od guza kulszowego i biegnie do przodu, łącząc się z gałęzią dolną kości łonowej. Do jej powierzchni przyczepiają się mięśnie:

  • Wewnętrznej – zasłaniacz wewnętrzny

  • Zewnętrznej – zasłaniacz zewnętrzny

Kość łonowa

Kość łonowa – os pubis – ogranicza od przodu miednicę mniejszą.

• Trzon k. łonowej - corpus ossis pubis – wraz z pozostałymi kośćmi tworzącymi miednicę wchodzi w skład panewki. Wraz z kością biodrową tworzy wyniosłość biodrowo-łonową.

• Gałąź górna k. łonowej - ramus superior ossis pubis

  • kończy się przyśrodkowo powierzchnią spojeniową - facies symphysialis, która łączy się z przeciwległą kością spojeniem łonowym - symphysis pubica

  • wyróżniamy tu 3 powierzchnie:

    • górna – wygięta, oddzielona od pow. tylnej grzebieniem k. łonowej - pecten ossis pubis

    • tylna – gładka, wklęsła, oddzielona od pow. dolnej grzebieniem zasłonowym - crista obturatoria, na którym zaznacza się guzek zasłonowy przedni - tuberculum obturatorium anterius

    • dolna – przechodzi w bruzdę zasłonową - sulcus obturatorius. Oddzielona od pow. górnej brzegiem przednim, który przyśrodkowo kończy się guzkiem łonowym - tuberculum pubicum

• Gałąź dolna k. łonowej - ramus inferior ossis pubis – łączy się z gałęzią kości kulszowej.

Strzałka

Kość strzałkowa – fibula – położona po stronie bocznej piszczeli.

• Nasada bliższa k. strzałkowej - epiphysis proximalis fibulae – inaczej zwana głową strzałki - caput fibulae, która przedłuża się w wierzchołek głowy strzałki - apex capitis fibulae. Po stronie przyśrodkowej powierzchnia stawowa głowy k. strzałkowej - facies articularis capitis fibulae dla połączenie z kłykciem bocznym piszczeli w stawie piszczelowo-strzałkowym. Od strony bocznej przyczepia się tu więzadło poboczne strzałkowe – ligamentum collaterale fibulare.

• Trzon k. strzałkowej - corpus fibulae, posiada 3 brzegi i 3 powierzchnie:

  • Brzeg:

    • przedni - margo anterior

    • tylny - margo posterior

    • międzykostny - margo interosseus – łączy się z grzebieniem pośrodkowym –crista medialis

  • Powierzchnia :

    • przyśrodkowa - facies medialis - przyczepia się tu błona międzykostna goleni – membrana interossea cruris

    • tylna - facies posterior

    • boczna - facies lateralis

• Koniec dalszy k. strzałkowej - epiphysis distalis fibulae – przedłuża się w kostkę boczną – malleolus lateralis, która posiada dół kostki bocznej - fossa malleoli lateralis oraz powierzchnię stawową kostki - facies articularis malleoli lateralis – łącząca się z kością skokową (talus). Obecna jest również bruzda kostki bocznej (sulcus malleoli lateralis), przez którą przewijają się ścięgna mm. bocznych goleni (mm. laterales cruris).

Kość ramienna – nasada dalsza

Nasada dalsza kości ramiennej – epiphysis distalis humeri – zwanej również kłykciem kości ramiennej – condylus humeri.

• Główka k. ramiennej - capitulum humeri

  • położona bocznie

  • przedłuża się do góry w dół promieniowy – fossa radialis, gdzie w czasie zgięcia wchodzi obwód kości promieniowej

  • styka się z głową kości promieniowej – caput radii

• Bloczek k. ramiennej - trochlea humeri

  • położony przyśrodkowo

  • przedłuża się do góry w dół dziobiasty – fossa coronoidea, gdzie w czasie zgięcia wchodzi wyrostek dziobiasty kości łokciowej

  • styka się z wcięciem bloczkowym kości łokciowej – incisura trochlearis ulnarii

• Dół wyrostka łokciowego – fossa olecrani

  • na powierzchni tylnej

  • przeznaczony dla wyrostka łokciowego – olecranon

  • z dołem dziobiastym może tworzyć otwór nadkłykciowy – foramen supracondylicum

Budowa kręgu

Mimo dużego zróżnicowania kręgów można wskazać zasadnicze cechy kręgu prawdziwego – vertebra vera:

• Składa się on z trzonu kręgu - corpus vertebrae oraz z łuku kręgu - arcus vertebrae (składający się z dwóch blaszek - laminae arcus vertebrae). Wspólnie ograniczają otwór kręgowy - foramen vertebrale

• wszystkie otwory tworzą kanał kręgowy - canalis vertebralis, wewnątrz którego leży rdzeń kręgowy - medulla spinalis

• Przejście trzonu w łuk jest najwęższym miejscem kręgu i nazywa się nasadą łuku kręgu - pediculus arcus vertebrae. Wyznacza ona dwa nierównej wielkości wcięcia:

  • Wcięcia kręgowe górne oraz dolne - incisura vertebralis superior et inferior, przy czym dolne jest większe.

  • Wcięcie kręgowe danego kręgu tworzy wraz ze wcięciem kręgu sąsiedniego otwór międzykręgowy - foramen intervertebrale, służący do przejścia nerwu.

• Od kręgu odchodzi 7 wyrostków – 3 parzyste i 1 nieparzysty.

  • parzysty wyrostek stawowy górny i dolny - processus articularis superior et inferior

  • parzysty wyrostek poprzeczny - processus transversus

  • nieparzysty wyrostek kolczysty - processus spinosus - odchodzący z miejsca połączenia blaszek, w osi symetrii kręgu.

I i II kręg szyjny

Kręg szczytowy – atlas

• Brak trzonu, z którego powstał ząb kręgu obrotowego

• Kształt pierścieniowaty:

  • Łuk przedni – arcus anterior

    • pozostałość trzonu

    • krótszy od tylnego

    • pośrodkowo, na powierzchni przedniej guzek przedni – tuberculum anterius

    • pośrodkowo, na powierzchni tylnej powierzchnia stawowa zwana dołkiem zęba – fovea dentis, dla połączenia z zębem kręgu II w stawie szczytowo-obrotowym pośrodkowym przednim

  • Łuk tylny – arcus posterior

    • Właściwy łuk kręgu

    • W miejscu zredukowanego wyrostka kolczystego guzek tylny – tuberculum posterius, co pozwala na swobodne ruchy zgięcia głowy ku tyłowi

    • Obecna bruzda tętnicy kręgowej – sulcus arteriae vertebralis, gdzie leżą również żyły kręgowe i pierwszy nerw szyjny

• Części boczne – massae laterales – pozostałości po wyrostkach stawowych

  • Dołki stawowe górne – foveae articulares superiores

    • Owalne, wklęsłe

    • Połączenie z kłykciami kości potylicznej w stawie szczytowo-potylicznym

  • Dołki stawowe dolne – foveae articulares inferiores

    • Płaskie

    • Połączenie stawowe z kręgiem II w stawie szczytowo-obrotowym bocznym

• Przestrzeń ograniczona przez łuki i części boczne składa się z dwóch nierównych części:

  • Część przednia – mniejsza, przeznaczona dla zęba kręgu II

  • Część tylna – większa, jest to właściwy otwór kręgowy

  • Granicę między przestrzeniami wyznacza więzadło poprzeczne kręgu szczytowego – ligamentum transversum atlantis

• Wyrostki poprzeczne dłuższe i mocniejsze niż w pozostałych kręgach szyjnych, lecz brak bruzdy nerwu rdzeniowego

Kręg obrotowy – axis – tworzy oś, dookoła której obraca się kręg szczytowy wraz z głową

• Trzon wyższy niż w pozostałych kręgach szyjnych, z powodu występowania wyrostka zwanego zębem – dens:

  • Powierzchnia stawowa przednia zęba – facies articularis anterior – połączenie z łukiem przednim kręgu I w stawie szczytowo-obrotowym przednim

  • Powierzchnia stawowa tylna zęba – facies articularis posterior – połączenie z więzadłem poprzecznym kręgu szczytowego – ligamentum transversum Atlantis w stawie szczytowo-obrotowym tylnym

• Wyrostek kolczysty długi, rozdwojony

• Brak właściwych wyrostków stawowych górnych, których funkcję przejmują powierzchnie stawowe górne położone na bocznych częściach trzonu

• brak bruzdy nerwu rdzeniowego na wyrostkach poprzecznych

• brak wcięć kręgowych górnych, występują tylko dolne

Połączenia czaszki z kręgosłupem

STAWY SZCZYTOWO-POTYLICZNE /articulationes atlantooccipitales/
Powierzchnie stawowe:
Wzmocnienia:
Ruchomość:
Torebka stawowa:
STAWY SZCZYTOWO-OBROTOWE - articulationes atlantoaxiales
STAWY SZCZYTOWO-OBROTOWE BOCZNE - articulationes atlantoaxiales laterales
Powierzchnie stawowe:
Torebka stawowa:
STAW SZCZYTOWO-OBROTOWY POŚRODKOWY PRZEDNI - articulatio atlantoaxialis mediana anterior
Powierzchnie stawowe:
STAW SZCZYTOWO-OBROTOWY POŚRODKOWY TYLNY - articulatio atlantoaxialis mediana posterior
Powierzchnie stawowe:
Wzmocnienia: (wspólne)
Ruchomość: (wspólna)
Torebka stawowa:

Kość piszczelowa – nasada bliższa

Nasada bliższa kości piszczelowej – epiphysis proximalis

• od strony górnej widoczne są dwa kłykcie, z których każdy posiada powierzchnię stawową górną - facies articularis superior:

  • boczny – condylus lateralis

    • powierzchnia stawowa strzałkowa - facies articularis fibularis - do połączenia z głową strzałki (caput fibulae)

    • guzowatość pasma biodrowopiszczelowego (tuberositas tractus iliotibialis), do której pasmo to dochodzi.

  • przyśrodkowy - condylus medialis

  • wyniosłość międzykłykciowa - eminentia intercondylaris

    • pomiędzy kłykciami

    • obecne guzki międzykłykciowe – boczny i przyśrodkowy - tuberculum intercondylare laterale et mediale

    • pola międzykłykciowe – przednie i tylne - area intercondylaris anterior et posterior, gdzie przyczepiają się więzadła krzyżowe kolana - ligg. cruciformia genus

Kości nadgarstka

Kości nadgarstka - ossa carpi:

Szereg bliższy – ordo proximalis: k. łódeczkowata - os scaphoideum k. księżycowata - os lunatum k. trójgraniasta - os triquertum k. grochowata - os pisiforme	Szereg dalszy – ordo distalis: k. czworoboczna większa - os trapezium k. czworoboczna mniejsza - os trapezoideum k. główkowata - os capitatum k. haczykowata - os hamatum
Każda z kości nadgarstka posiada 6 powierzchni, z wyjątkiem najmniejszej, tj. kości grochowatej.

Kość udowa – trzon

Trzon kości udowej - corpus ossis femoris

• w pobliżu nasady bliższej znajdują się dwa krętaże – większy i mniejszy.

  • Krętaż większy - trochanter major

    • miejscem przyczepu m. pośladkowego najmniejszego i średniego (m. gluteus minimus et medius) oraz m. gruszkowatego (m. piriformis).

    • W jego pobliżu znajduje się dół krętażowy - fossa trochanterica, gdzie dochodzą ścięgna m. zasłaniacza wewnętrznego i zewnętrznego (m. obturatorius intrnus et externus).

  • Krętaż mniejszy - trochanter minor

    • miejscem przyczepu m. biodorowolędźwiowego (m. iliopsoas).

  • Granica między krętażami:

    • z tyłu grzebień międzykrętażowy - crista intertrochanterica

    • z przodu kresa miedzykrętażowa - linea intertrochanterica, do której przyczepiają się:

      • więzadło biodrowo udowe - lig. iliofemorale

      • więzadło kulszowo udowe - lig. ischiofemorale

• Powierzchnia trzonu – na przekroju okrągła i gładka

  • z wyjątkiem położonej z tyłu kresy chropawej - linea aspera:

    • Warga boczna - labium laterale, przedłuża się:

      • w górze w guzowatość pośladkową (tuberositas glutea)

      • w dół w nadkłykieć boczny (epicondylus lateralis)

    • Warga przyśrodkowa - labium mediale, przedłuża się:

      • w górze w kresę miedzykrętażową (linea intertrochanterica) i w kresę grzebieniową (linea pectinea)

      • w dole w nadkłykieć przyśrodkowy (epicondylus medialis) i w guzek przywodzicieli (tuberculum adductorium)

Szkielet klatki piersiowej

Szkielet klatki piersiowej - sceleton thoracis - składa się z

• kręgów piersiowych - vertebrae thoracicae

  • współtworzą tylną ścianę

• żeber – costae – w liczbie 12 par

  • współtworzą ścianę tylną, boczną, przednią

• mostka – sternum

  • współtworzą ścianę przednią

  • łączy żebra oraz poprzez obojczyk, szkielet osiowy z obręczą kończyny górnej

  • składa się z:

    • rękojeści mostka - manubrium sterni

      • połączona z trzonem spojeniem rękojeści - symphysis manubriosternalis, gdzie znajduje się wyczuwalny przez skórę kąt mostka - angulus sterni

        • Po obu bokach kąta mostka znajduje się wcięcie żebrowe II

      • Na górnym biegunie znajduje się nieparzyste wcięcie szyjne (incisura jugularis), rozdzielające parzyste wcięcia obojczykowe (incisura clavicularis) służące do połączenia z obojczykiem

      • wcięcie żebrowe I - incisura costalis I

    • trzonu mostka - corpus sterni

      • połączony z wyrostkiem chrząstkozrostem mostkowym - synchondrosis sternalis

      • wcięcia żebrowe III-VII

    • wyrostka mieczykowatego - processus xiphoideus

Kość biodrowa

Kość biodrowa - os ilium

• Trzon - corpus ossis ilii

• Talerz - ala ossis ilii

  • Górny brzeg stanowi grzebień biodrowy - crista iliaca

    • uznawany za dolną granicę brzucha

    • przednia część ogranicza dół biodrowy -fossa iliaca

    • znajdują się na nim 3 listewki, stanowiące miejsce przyczepu dla mięśni.

      • warga zewnętrzna - labium externum

      • kresa pośrednia - linea intermedia

      • warga wewnętrzna - labium internum

    • kończy się dwoma kolcami:

      • przednim górnym - spina iliaca anterior superior

        • miejsce przyczepu mięśni oraz więzadła pachwinowego - lig. inguinale

      • tylnym górnym - spina iliaca posterior superior.

  • dwie powierzchnie

    • krzyżowo miedniczna - facies sacropelvina - dzieli się na:

      • Część brzuszną - pars abdominalis - stanowi dół biodrowy (fossa iliaca, który w bruzdę; ograniczoną od strony:

        • przyśrodkowej przez wyniosłość biodrowołonową (eminentia iliopubica)

        • bocznej przez kolec biodrowy przedni dolny (spina iliaca anterior inferior) gdzie przyczepia się więzadło biodrowoudowe (lig. iliofemorale).

      • Część krzyżowa - pars sacralis

        • powierzchnia uchowata (facies auricularis) zakończoną kolcem biodrowym tylnym dolnym (spina iliaca posterior inferior).

        • guzowatość biodrowa (tuberositas iliaca) gdzie przyczepiają się więzadła krzyżowobiodrowe międzykostne (ligg. sacroiliaca interossea).

        • bruzda przystawowa (sulcus paraglenoidalis), do której przyczepia się torebka stawu krzyżowobiodrowego (capsula articularis sacroiliaca).

      • Część miedniczna - pars pelvina

        • element trzonu kości biodrowej

        • Od części brzusznej oddzielona kresą łukowatą (linea arcuata), która wchodzi w skład kresy granicznej (linea terminalis), stanowiącej granicę pomiędzy miednica większa i mniejszą.

    • Pośladkowa - facies glutea – znajdują się tu 3 kresy pośladkowe:

      • Przednia - linea glutea anterior

      • dolna - linea glutea inferior

      • tylna - linea glutea posterior

I żebro

Żebro I – costa I:

• Krótkie, płaskie, szerokie

• Brak grzebienia głowy na głowie żebra

• Powierzchnia:

  • Górna:

    • guzek mięśnia pochyłego przedniego – tuberculum musculi scaleni anterioris

    • bruzda żyły podobojczykowej – sulcus venae subclaviae

    • bruzda tętnicy podobojczykowej – sulcus arteriae subclaviae

  • Dolna:

    • Gładka, brak bruzdy żebra

• Koniec mostkowy leży na wysokości II lub II kręgu piersiowego

  • Szerszy i grubszy niż w pozostałych żebrach

Szkielet stopy

Kości stopy – ossa pedis:

• Część tylna – stęp (tarsus) = kości stępu (7) - ossa tarsi:

  • Szereg bliższy:

    • k. skokowa - talus

    • k. piętowa - calcaneus

  • k. łódkowata - os naviculare

  • Szereg dalszy:

    • k. sześcienna - os cuboideum

    • k. klinowate (3) - ossa cuneiformia

• Część środkowa – śródstopie (metatarsus) = kości śródstopia (5)– ossa metatarsi:

• Część przednia – kości palców stopy (14) – ossa digitorium pedis

Prawidłowe wysklepienie stopy

• Kości stępu + kości śródstopia + aparat więzadłowy + mięśnie

• Stopa nie może płasko spoczywać na podłożu

• Wysklepienie w łuku podłużnym i poprzecznym

• Punkty podparcia:

  • Guz kości piętowej

  • Głowa V kości śródstopia

  • Trzeszczki po podeszwowej stronie głowy I kości śródstopia

Łopatka

Łopatka – scapula:

• trójkątna kość płaska

• tylna część obręczy kończyny górnej

• na tylnej powierzchni klatki piersiowej na wysokości od II do VII/VIII żebra

• Powierzchnie:

  • Żebrowa – facies costalis

    • Lekko wklęsła

    • Przylega do klatki piersiowej

    • Dół podłopatkowy – fossa subscapularis

  • Grzbietowa – facies dorsalis

    • Wypukła

    • Grzebień łopatki – spina scapulae,

      • dzielący powierzchnię grzbietową na:

        • Dół nadgrzebieniowy – fossa supraspinata

        • Dół podgrzebieniowy – fossa infraspinata

      • Zaczyna się na 1/3 górnej części brzegu przyśrodkowego i biegnie ku górze i bokowi, kończąc się wyrostkiem barkowym – acromion

        • Powierzchnia stawowa wyrostka barkowego – facies articularis acromii – połączenie stawowe z obojczykiem w stawie barkowo-obojczykowym

        • Przyczep więzadła kruczo-barkowego

• Brzegi:

  • Przyśrodkowy – margo medialis

    • Najdłuższy

    • Wzdłuż kręgosłupa

  • Boczny – margo lateralis

    • Najgrubszy

    • Poniżej wydrążenia stawowego do kąta dolnego

  • Górny – margo superior

    • Najkrótszy

    • W części bocznej – wcięcie łopatki – incisura scapulae

      • Pomiędzy jego brzegami przyczepia się więzadło poprzeczne łopatki górne ograniczając otwór, przez który biegnie nerw nadłopatkowy

    • Wyrostek kruczy – processus coracoideus

      • Między brzegiem górnym a wydrążeniem stawowym

      • Wygięty ku przodowi

      • Miejsce przyczepu:

        • Mięśni

        • Więzadła kruczo-barkowego

        • Więzadła kruczo-obojczykowego

• Kąty:

  • Górny – angulus superior

    • Między brzegiem górnym i przyśrodkowym

  • Dolny – angulus interior

    • Między brzegiem przyśrodkowym i bocznym

  • Boczny – angulus lateralis

    • Między brzegiem bocznym i górnym

    • Wydrążenie stawowe – cavitas glenoidalis – miejsce połączenia łopatki z głową kości ramiennej w stawie ramiennym, łączy się z pozostałą częścią łopatki przez szyjkę – collum scapulae

    • Guzek nadpanewkowy – tuberculum supraglenoidale – przyczep głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia

    • Guzek nadpanewkowy – tuberculum supraglenoidale – przyczep głowy długiej mięśnia trójgłowego ramienia

Kręgi piersiowe

Kręgi piersiowe – vertebrae thoracicae:

• 12 sztuk

• Wymiary trzonów zwiększają się stopniowo ku dołowi – głównie wymiar pionowy i strzałkowy

• Otwór kręgowy mały, okrągły

• Ostatnie kręgi budową upodabniają się do kręgów lędźwiowych

• obecność w tylnej części trzonów dołków żebrowych - foveae costales dla ruchomego połączenia z żebrami

  • Zazwyczaj parzysty dołek żebrowy górny i dolny - fovea costalis superior et interior

    • Th1 - jeden cały dołek dla żebra I oraz ½ dołka dla górnej połowy żebra II

    • Th2-9 - dołek górny i dolny, każdy dla połówki żebra

    • Th10 - tylko dołek górny dla dolnej połowy żebra X

    • Th11-12 - jeden cały dołek, odpowiednio dla żeber XI i XII.

  • W przypadku środkowych kręgów powierzchnię stawową (facies articularis) dla głowy żebra (caput costae) tworzy dołek żebrowy dolny kręgu wyżej położonego, część krążka międzykręgowego (discus intervertebralis) oraz dołek żebrowy górny kręgu niżej położonego.

• wyrostk poprzeczne

  • mocne, zgrubiałe na końcach

  • dołek żebrowy - fovea costalis processus transversi dla połączenia z guzkiem odpowiedniego żebra

    • brak na wyrostkach poprzecznych kręgów XI-XII

• wyrostki stawowe ustawione w płaszczyźnie czołowej

  • powierzchnie stawowe wyrostków górnych skierowane ku tyłowi

  • powierzchnie stawowe wyrostków dolnych skierowane ku przodowi

• wyrostki kolczyste

  • I-VII - długie, zachodzące na siebie dachówkowato

  • Od IX – coraz krótsze, spłaszczają się, grubieją na końcach, układają się bardziej poziomo

Kręgosłup jako całość

Kręgosłup – columna vertebralis:

• Część szkieletu osiowego

• Składa się z 24 kręgów, kości krzyżowej, kości guzicznej

• Funkcje:

  • Narząd podpory ciała

  • Narząd ochronny rdzenia kręgowego

  • Narząd ruchu

• Biegnie w linii środkowej od podstawy czaszki do końca tułowia, stanowiąc jego ruchomą oś

• Wzdłuż krzywizn – 45% długości ciała

  • ¾ - wysokość trzonów kręgów

  • ¼ - wysokość krążków międzykręgowych

• Największa długość między 20-30 rokiem życia, po 50 zmniejsza się z powodu zwiększenia krzywizn i spłaszczenie krążków międzykręgowych

• Krzywizny:

  • Lordoza:

    • Szyjna – lordosis cervicalis

    • Lędźwiowa – lordosis lumbalis

  • Kifoza:

    • Piersiowa – kyphosis thoracica

    • Krzyżowo-guziczna – kyphosis sacrococccygica

• Powierzchnia

  • przednia:

    • trzony kręgów i krążki międzykręgowe

  • boczna:

    • oddzielona od tylnej przez wyrostki stawowe w części szyjnej i lędźwiowej oraz wyrostki poprzeczne w części piersiowej

    • otwory międzykręgowe – foramina intervertebralia

      • utworzone przez wcięcia kręgowe:

        • najmniejsze w części szyjnej

        • rozszerzają się do ostatniego kręgu lędźwiowego

        • w obrębie kości krzyżowej ponownie się zmniejszają

      • I otwór – między kością potyliczną a I kręgiem szyjnym

      • Ostatni otwór – między segmentem krzyżowym a kością guziczną

      • Przechodzą nerwy rdzeniowe i naczynia

  • tylna:

    • wyrostki kolczyste tworzące w linii pośrodkowej grzebień kostny

      • po bokach tworzą się bruzdy kręgowe:

        • łuki kręgowe w części szyjnej i lędźwiowej

        • łuki i wyrostki poprzeczne w części piersiowej

        • leżą tu mięśnie głębokie grzbietu

      • przestrzenie między łukami zamknięte więzadłami żółtymi

• Kanał kręgowy – canalis vertebralis

  • Całkowicie zamknięty

  • Ograniczenia:

    • Od przodu: trzony kręgów, krążki międzykręgowe

    • Od tyłu i boków: łuki kręgów, wyrostki stawowe, więzadła żółte

  • Łączy się z jamą czaszki otworem wielkim

  • Zamknięty na końcu guzicznym przez więzadło krzyżowo-guziczne grzbietowe powierzchownie

  • Szerokość i kształt światła zależy od budowy rdzenia kręgowego oraz ruchomości kręgosłupa

• Ruchomość:

  • Znaczna w części przedkrzyżowej, lecz niejednakowa we wszystkich odcinkach

  • Zależy od:

    • wysokości krążków międzykręgowych

    • ustawienia powierzchni stawowych

    • ustawienia wyrostków kolczystych

  • w płaszczyźnie strzałkowej

    • zginanie do przodu i tyłu – anteflexio et retroflexio – około 170⁰-250⁰

    • największa ruchomość części szyjnej i lędźwiowej

    • część piersiowa hamowana przez wyrostki kolczyste, żebra, mostek

  • w płaszczyźnie czołowej

    • zgięcie boczne – flexio lateralis – około 110⁰

    • największe w części piersiowej

  • w płaszczyźnie poziomej

    • ruchy obrotowe – rotatio – około 80⁰ w każdą stronę

    • największe w części szyjnej

    • w części lędźwiowej prawie nie występują przez ustawienie wyrostków stawowych

  • złożenie ruchów – obwodzenie - circumductio

Kość promieniowa – nasada bliższa

Nasada bliższa kości promieniowej - epiphysis proximalis

• głowa kości promieniowej - caput radii

  • obwód stawowy - circumferentia articularis - dla wcięcia promieniowego kości łokciowej - incisura radialis

  • łączy się z szyjką kości promieniowej - collum radii

  • guzowatość kości promieniowej - tuberositas radii - miejsce przyczepu m. dwugłowego ramienia (m. biceps brachii).

• Tworzy wraz z kością łokciową staw promieniowo-łokciowy bliższy oraz z kością ramienną – staw ramienno-promieniowy

Obojczyk

Obojczyk – clavicula

• Przednia część obręczy kończyny górnej

• Między rękojeścią mostka i wyrostkiem barkowym łopatki

• Granica między szyją i klatką piersiową

• Brak jamy szpikowej, mimo że to kość długa

• Końce:

  • Koniec mostkowy – extremitas sternalis:

    • Skierowany do rękojeści mostka

    • Powierzchnia stawowa mostkowa – facies articularis sternalis, łącząca się z wcięciem obojczykowym mostka w stawie mostkowo-obojczykowym

  • Koniec barkowy – extremitas acromialis

    • Skierowany do wyrostka barkowego łopatki

    • Powierzchnia stawowa barkowa – facies articularis acromialis, łącząca się z powierzchnią stawową wyrostka barkowego w stawie barkowo-obojczykowym

• Część środkowa:

  • W odcinku bocznym wygięta do tyłu, przyśrodkowym – do przodu

  • Na powierzchni górnej przyczep mięśni

  • Na powierzchni dolnej:

    • Wycisk więzadła żebrowo-obojczykowego

    • Przyczep więzadła kruczo-obojczykowego:

      • Guzek stożkowaty – przyczep więzadła stożkowatego

      • Kresa czworoboczna – przyczep więzadła czworobocznego

Część II – CZASZKA

Jama nosowa

Jama nosowa - cavum nasi

• rozpoczyna się otworem gruszkowym - apertura piriformis, ograniczonym:

  • kośćmi nosowymi

  • szczęką,

• kończy się nozdrzami tylnymi - choanae, ograniczonymi przez:

  • kość klinową

  • lemiesz

  • kość podniebienną

• Przegroda kostna - septum nasi osseum

• Posiada 4 ściany:

Ściana górna:	Ściana dolna:	Ściana przyśrodkowa	Ściana boczna
kość nosowa część nosowa kości czołowej blaszka sitowa kości sitowej kość klinowa	wyrostek podniebienny szczęki blaszka pozioma kości podniebiennej	blaszka pionowa kości sitowej lemiesz grzebień klinowy dziób klinowy grzebień nosowy	wyrostek czołowy powierzchnia nosowa trzonu szczęki kość sitowa małżowina nosowa dolna kość łzowa blaszka pionowa kości podniebiennej blaszka przyśrodkowa wyrostka skrzydłowego kości klinowej

• Małżowiny i przewody nosowe

  • górna - części kości sitowej

    • przewód nosowy górny - meatus nasi superior

  • środkowa - części kości sitowej

    • przewód nosowy środkowy - meatus nasi medius

      • posiada własny przedsionek - antrum meatus nasi

  • dolna – kość samodzielna

    • przewód nosowy dolny - meatus nasi inferior

  • Wszystkie 3 przewody nosowe łączą się w przewód wspólny nosa - meatus nasi communis

    • wraz z zachyłkiem klinowositowym - recessus sphenoethmoidalis otwiera się do przewodu nosowo gardłowego - meatus nasopharyngeus, ten zaś komunikuje się z nozdrzami tylnymi

• wykazuje połączenia z oczodołem

  • bezpośrednie przez:

    • kanał nosowołzowy

    • otwór sitowy tylny

  • pośrednie przez:

    • otwór sitowy przedni (pośrednio przez jamę czaszki).

• Z dołem skrzydłowopodniebiennym komunikuje się przez otwór klinowopodniebienny

Kość ciemieniowa

Kość ciemieniowa – os parietale – w przybliżeniu kształt prostokąta, stąd określa się na niej 4 brzegi, 4 kąty i 2 powierzchnie.

Powierzchnie:

Powierzchnia zewnętrzna - facies externa Guz ciemieniowy - tuber parietale Kresy skroniowe - lineae temporales Górna - linea temporalis superior Dolna - linea temporalis interior Otwór ciemieniowy - foramen parietalne ż. wypustowa ciemieniowa - v. emissaria parietalis	Powierzchnia wewnętrzna - facies interna Dół ciemieniowy - fossa parietalis Bruzda tętnicza - sulcus arteriosus t. oponowa średnia - a. meningea media Bruzda zatoki strzałkowej górnej - sulcus sinus sagittalis superioris Dołeczki ziarenkowe - foveolae granulares ziarnistości pajęczynówki - grandulationes arachnoideales

Brzegi i ich szwy

Brzeg czołowy – margo frontalis Brzeg strzałkowy – margo sagittalis Brzeg dolny – margo squamosus Brzeg potyliczny – margo occipitalis	Szew wieńcowy – sutura coronalis Szew strzałkowy - sutura sagittalis Szew łuskowy - sutura squamosa Szew węgłowy - sutura lambdoidea

Kąty i ich ciemiączka

Kąt czołowy - angulus frontalis Kąt klinowy - angulus sphenoidalis Kąt potyliczny - angulus occipitalis Kąt sutkowy - angulus mastoideus	ciemiączko przednie - fonticulus anterior c. przednioboczne - fonticulus anterolateralis ciemiączko tylne - fonticulus posterior c. tylnoboczne - fonticulus posterolateralis

Kość czołowa – część oczodołowa

Kość czołowa – os frontale

Część oczodołowa – pars orbitalis

• Obustronnie od wcięcia sitowego

• Trójkątna płytka, tworząca sklepienie oczodołu

• Powierzchnia dolna – oczodołowa – facies orbitalis

  • Gładka, wklęsła

  • Dół gruczołu łzowego – fossa glandulae lacrimalis

  • Dołek bloczkowy – fovea trochlearis

  • Kolec bloczkowy – spina trochleris

• Powierzchnia górna – tworzy dno dołu przedniego czaszki

  • Wyciski po zakrętach mózgu

• Krawędź przednia – brzeg nadoczodołowy

• Krawędź tylna – łączy się ze skrzydłem mniejszym k. klinowej

• Wcięcie sitowe – incisura ethmoidalis

  • Między obiema częściami oczodołowymi

  • Liczne dołeczki – foveolae, łączące się z podobnymi dołeczkami powierzchni górnej błędnika sitowego, tworząc tak komórki sitowe – cellulae ethmoidales

• Zatoki czołowe – sinus frontales

  • Po obu stronach na granicy części oczodołowej z łuską czołową

  • Bardzo zmienne

  • Przegroda – septum sinuum frontallum

  • Otwór zatoki czołowej – apertura sinus frontalis

  • Brak u noworodków, pełny rozwój po dojrzałości płciowej

Dół skrzydłowo – podniebienny

Dół skrzydłowo-podniebienny – fossa pterygopalatina

• Trudno dostępny

• Przyśrodkowo od dołu podskroniowego

• Kształt wydłużonej szczeliny

• Oddziela szczękę od wyrostka skrzydłowa tego kości klinowej

• Zawiera:

  • Zwój skrzydłowo-podniebienny

  • Nerw szczękowy (V₂) z odgałęzieniami

  • Odgałęzienia tętnicy szczękowej

• Łączność z otoczeniem przez otwory

  • Otwór klinowo-podniebienny – foramen sphenopalatina

    • Prowadzi naczynia i nerwy do jamy nosowej

  • Szczelina oczodołowa dolna - fissura orbitalis interior

    • tętnica podoczodołowa

    • żyła podoczodołowa

    • żyła oczna dolna

    • nerw podoczodołowy

    • nerw jarzmowy (gałąź nerwu szczękowego (V₂))

  • otwór okrągły – foramen rotundum

    • Nerw szczękowy (V₂)

  • Ujście kanału skrzydłowego – łączy pow. wewnętrzną i zewnętrzną podstawy czaszki

• Ku dołowi przedłuża się w kanał podniebienny większy

  • Otwór podniebienny większy

  • Otwory podniebienne mniejsze

• Bocznie otwarty do dołu skroniowego

Dół przedni czaszki

Dół przedni czaszki – fossa cranii anterior

• Położony najwyżej ze wszystkich dołów

• Zbudowany z:

  • Część oczodołowa kości czołowej

  • Blaszka sitowa kości sitowej

  • Skrzydła mniejsze kości klinowej

  • Część trzonu kości klinowej

• Środkowa część dołu odpowiada sklepieniu jamy nosowej

  • Grzebień koguci – crista galli

    • Przyczep sierpu mózgu - falx cerebri

  • Otwór ślepy – foramen cecum

    • Wypustka opony twardej

  • Blaszka sitowa kości sitowej

    • Rowek przeznaczony dla opuszki węchowej

Oczodół – ściany

Oczodół – orbita

Ściany oczodołu – paries orbitae

• Kształt trójkątny

• Szczytami skierowane do kanału wzrokowego

• Ściana górna – paries superior

  • Część oczodołowa kości czołowej

    • Dół gruczołu łzowego – fossa glandulae lacrimalis

    • Dołek bloczkowy – fovea trochlearis

    • Kolec bloczkowy – spina trochlearis

  • Skrzydło mniejsze kości klinowej

• Ściana dolna – paries interior – dno oczodołu

  • Powierzchnia oczodołowa trzonu szczęki

    • Otwór kanału nosowo-łzowego

    • Bruzda podoczodołowa od szczeliny oczodołowej dolnej

    • Kanał podoczodołowy

      • Naczynia podoczodołowe

      • Nerw podoczodołowy – przedłużenie nerwu szczękowego (V₂)

  • Część powierzchni oczodołowej kości jarzmowej

  • Wyrostek oczodołowy kości podniebiennej

• Ściana przyśrodkowa – paries medialis

  • Wyrostek czołowy szczęki

  • Kość łzowa

    • Grzebień łzowy tylny

  • Blaszka oczodołowa kości sitowej

    • Otwór sitowy przedni

    • Otwór sitowy tylny

  • Część trzonu kości klinowej

• Ściana boczna – paries lateralis

  • Kość jarzmowa

    • Otwór jarzmowo-oczodołowy

      • Gałązka nerwu jarzmowego (V₂)

  • Skrzydło większe kości klinowej

    • Szczelina oczodołowa górna

    • Szczelina oczodołowa dolna

Miejsca przejścia nerwów czaszkowych przez czaszkę

Nr	Nazwa polska	Nazwa łacińska nerwy	Miejsce przejścia
I	nn. węchowe	nn. olfactorii	lamina cribrosa ossis ethmoidalis
II	n. wzrokowy	n. opticus	canalis opticus
III	n. okoruchowy	n. oculomotorius	fissura orbirtalis superior
IV	n. bloczkowy	n. trochlearis	fissura orbirtalis superior
V	n. trójdzielny	n. trigeminus
	1	n. oczny	n. ophthalmicus
	2	n. szczękowy	n. maxillaris
	3	n. żuchwowy	n. mandibularis
VI	n. odwodzący	n. abducens	fissura orbirtalis superior
VII	n. twarzowy	n. facialis	canalis facialis
VIII	n. przedsionkowo-ślimakowy	n. vestibulocochlearis	porus acusticus internus
IX	n. językowo-gardłowy	n. glossopharyngeus	foramen jugulare
X	n. błędny	n. vagus	foramen jugulare
XI	n. dodatkowy	n. accessorius	foramen jugulare
XII	n. podjęzykowy	n. hypoglossus	canalis hypoglossalis

Sklepienie czaszki

Sklepienie czaszki – calvaria

• zbudowane z:

  • łuski czołowej

  • kości ciemieniowych

  • górnych części łusek potylicznych

  • górnej części skrzydeł większych k. klinowej

  • części łuskowej k. skroniowej

• Połączone są ona za pomocą szwów – suturae:

  • Parzystych

    • szew klinowo-czołowy - sutura sphenofrontalis - łączący skrzydła większe k. klinowej z kością czołową

    • szew klinowo-ciemieniowy - sutura sphenoparietalis - łączący brzeg ciemieniowy skrzydła większego z kątem klinowym k. ciemieniowej

    • szew łuskowy - sutura squamosa – łączący łuskę skroniową z k. ciemieniową

    • szew ciemieniowo-sutkowy - sutura parietomastoidea – łączący kąt sutkowy k. ciemieniowej z wyrostkiem sutkowym k. skroniowej

  • Nieparzystych

    • szew wieńcowy - sutura coronalis - łączący kość czołową z kośćmi ciemieniowymi,

    • szew strzałkowy - sutura sagittalis - łączący obie kości ciemieniowe

    • szew węgłowy - sutura lambdoidea - łączący kości ciemieniowe z kością potyliczną.

• Powierzchnia zewnętrzna:

  • kresy skroniowe – górną i dolną - linea temporalis superior et interior

  • guzy czołowe i ciemieniowe – tubera frontalna et parietalna

  • otwory ciemieniowe – foramina parietalna

    • żyły wypustowe ciemieniowe – vv. Emissariae parietales

• Powierzchnia wewnętrzna:

  • bruzdy tętnicze - sulci arteriosi - rozgałęzienia tętnic oponowych

    • bruzda tętnicy oponowej środkowej – sulcus arteriae meningeae mediae

  • bruzdy żylne - sulci venosi - zatoki opony środkowej

    • bruzda zatoki strzałkowej górnej - sulcus sinus sagittalis superioris

  • dołki ziarnowe - foveolae granulares

    • ziarnistości pajęczynówki - grandulationes arachnoideales

Pole przednie powierzchni zewnętrznej podstawy czaszki

Pole przednie powierzchni zewnętrznej podstawy czaszki

• należy do podniebienia kostnego - palatum osseum

  • wyrostki podniebienne szczęk

  • blaszki poziome kości podniebiennych

  • szew podniebienny pośrodkowy – sutura palatina mediana

    • otwór przysieczny – foramen incisivum

      • gałązki nerwu nosowo-podniebiennego – n. nasopalatinus

      • gałązki naczyniowe

    • kolec nosowy – spina Nasali

  • szew podniebienny poprzeczny – sutura palatina transvera

  • kanał podniebienny większy – canalis palatinus major

    • otwór podniebienny większy – foramen palatinum majus

      • nerw podniebienny przedni – n. palatinus anterior

      • tętnica podniebienna większa – a. palatina major

  • kanał podniebienny mniejszy – canalis palatinus minor

    • na dolnej powierzchni wyrostka piramidowego k. podniebiennej – proc. pyramidalis

    • nerw podniebienny tylny - n. palatinus posterior

    • nerw podniebienny środkowy - n. palatinus medius

    • tętnice podniebienne mniejsze – aa. palatinae minores

• ograniczeniem jest tylny koniec tego podniebienia

Dół tylny czaszki

Dół tylny czaszki – fossa cranii posterior:

• Najniższy i najgłębszy

• Budują go:

  • Stok kości klinowej

  • Powierzchnia wewnętrzna kości potylicznej

  • Część skalista k. skroniowej

  • Część sutkowa k. skroniowej

  • Kąt sutkowy k. ciemieniowej

• Miejsce całego tyłomózgowia:

  • Móżdżek

  • Most

  • Rdzeń przedłużony

• Oddzielony od dołu środkowego przez brzeg górny piramidy oraz krawędź brzegu siodła

• Część środkowa:

  • Otwór wielki – foramen magnum:

    • Rdzeń przedłużony - medula oblongata

    • Rdzeń kręgowy - medula spinalis

    • Nerwy dodatkowe - nervi accessorii

    • Tętnice kręgowe - arteriae vertebrales

    • Tętnice rdzeniowe przednie/tylne - arteriae spinalis anterior/posterior

    • Nerwy podpotyliczne - nervi suboccipitales

    • Splot żylny podstawny - plexus venosus basiliaris

  • Stok – clivus

    • Bruzda zatoki skalistej dolnej – sulcus sinus petrosi inferioris

  • Część podstawna k. potylicznej

• Część boczna:

  • Część boczna k. potylicznej

    • Guzek szyjny - tuberculum jugulare

    • Kanał nerwu podjęzykowego – canalis hypoglossalis

    • Otwór szyjny – foramen jugulare

  • Powierzchnia tylna części skalistej

    • Szczelina skalisto-potyliczna – fissura petrooccipitalis

    • Otwór słuchowy wewnętrzny – porus acusticus internuj

      • Nerw twarzowy

      • Nerw przedsionkowo-ślimakowy

      • Tętnica błędnikowa

    • Otwór zewnętrzny wodociągu przedsionka – apertura ex terna aqueductus vestibuli

    • Dół podłukowy – fossa subarcuata

  • Dolna część łuski potylicznej

• Ściana tylna:

  • Bruzda zatoki poprzecznej – sulcus sinus transversi

    • Tylna krawędź namiotu móżdżku

  • Otwór sutkowy – foramen mastoideum

    • Żyła wypustowa sutkowa – vena emissaria mastoidea

Kości mózgoczaszki

Mózgoczaszka – neurocranium – utworzona przez dwa łuki, zamykające puszkę mózgoczaszki

• kości nieparzyste – tworzą łuk przednio-tylny, wklęsłością zwrócony ku górze

  • potyliczna - os occipitale

  • klinowa - os sphenoidale

  • czołowa - os frontale

• kości parzyste – ustawione poprzecznie w stosunku do kości nieparzystych, tworzą łuk wklęsłością zwrócony ku dołowi

  • ciemieniowa - os parietale

  • skroniowa - os temporale

Kość potyliczna – łuska

Kość potyliczna – os occipitale

Łuska kości potylicznej – squama occipitalis

• Od otworu wielkiego ku górze

• Powierzchnia zewnętrzna:

  • Guzowatość potyliczna zewnętrzna – protuberantia occipitalis externa

  • Kresa karkowa dolna/górna/najwyższa – linea nuchae interior/superior/suprema

  • Grzebień potyliczny zewnętrzny – crista occipitalis externa

    • Więzadło karkowe – ligamentum nuchae

• Powierzchnia wewnętrzna:

  • Podzielona na 4 doły przez dwie linijne wyniosłości

    • Bruzda zatoki poprzecznej – sulcus sinus transversi

      • Sierp mózgu

    • Bruzda zatoki strzałkowej górnej – sulcus sinus sagittalis superioris

      • Namiot móżdżku

    • Grzebień potyliczny wewnętrzny – crista occipitalis interna

      • Sierp mózgu

    • Guzowatość potyliczna wewnętrzna – protuberantia occipitalis interna

  • Otwór wielki – foramen magnum:

    • Rdzeń przedłużony/kręgowy - medula oblongata/spinalis

    • Nerwy dodatkowe - nervi accessorii

    • Tętnice kręgowe - arteriae vertebrales

    • Tętnice rdzeniowe przednie/tylne - arteriae spinalis anterior/posterior

    • Nerwy podpotyliczne - nervi suboccipitales

    • Splot żylny podstawny - plexus venosus basiliaris

• Szwy:

  • szew węgłowy - sutura lambdoidea - łączący kości ciemieniowe z kością potyliczną

    • kosteczki szwów – ossa suturarum

  • szew potyliczno-sutkowy – sutura occipitomastoidea - łączący część sutkową cz. skroniowej z kością potyliczną

Kości twarzoczaszki

Czaszka trzewiowa -splanchnocranium

• k. twarzy - ossa facei

  • k. nosowe - ossa nasalia

  • k. łzowe - ossa lacrimalia

  • k. jarzmowe - ossa zygomatica

  • szczęki - maxillae

  • k. podniebienne - ossa palatina

  • małżowiny nosowe dolne - conchae nasales inferiores

  • k. sitowa - os ethmoidale

  • lemiesz - vomer

  • żuchwa - mandibula

• k. gnykowa - os hyoideum - leży w obrębie szyi, złączona z czaszką przez więzadło rylcowo-gnykowe – ligamentum stylohyoideum

• kosteczki słuchowe - ossicula auditu – leżą w jamie bębenkowej

  • młoteczek - malleus

  • kowadełko - incus

  • strzemiączko - stapes

Staw skroniowo – żuchwowy

STAW SKRONIOWO-ŻUCHWOWY /articulatio temporomandibularis/
Powierzchnie stawowe:
Wzmocnienia:
Ruchomość:
Torebka stawowa:

Dół środkowy czaszki

Dół środkowy czaszki – fossa cranii media

• położony niżej niż dół przedni

• Odcinek środkowy:

  • Przód

    • Zbudowane z trzonu kości klinowej

    • Brzuda skrzyżowania – sulcus chiasmatis

    • Guzek siodła – tuberculum sellae

    • Kanał wzrokowy – canalis opticus

      • Nerw wzrokowy

      • Tętnica oczna

    • Wyrostek pochyły przedni – processus clinoideus anterior

      • Przyczep namiotu móżdżku - tentorium cerebelli

  • Środek

    • Siodło tureckie – sella turcica

    • Dół przysadki mózgowej – fossa hypophysiallis

    • Wyrostek pochyły środkowy – processus clinoideus media

    • Grzbiet siodła – dorsum sellae

    • Wyrostek pochyły tylny – processus clinoideus posterior

      • Przyczep namiotu móżdżku - tentorium cerebelli

    • Bruzda tętnicy szyjnej – sulcus caroticus – od otworu poszarpanego – foramen lacerum do wyrostków pochyłych przednich

      • Tętnica szyjna

      • Splot nerwów współczulnych

      • Zatoka jamista

      • Nerwy czaszkowe – III, IV, V₁ (oczny), VI

      • Nerw szczękowy (V₂)

• Części boczne:

  • Utworzone przez:

    • Skrzydła większe kości klinowej

    • Część łuskowa kości skroniowej

    • Powierzchnia przednia piramidy kości skroniowej

  • Otwory:

    • Szczelina oczodołowa górna – fissura orbitalis superior:

      • żyła oczna górna

      • gałązka tętnicy oponowej środkowej

      • nerw okoruchowy (III)

      • nerw bloczkowy (IV)

      • nerw oczny (V₁)

      • nerw odwodzący (VI)

      • włókna współczulne splotu jamistego

    • otwór okrągły – foramen rotundum

      • Nerw szczękowy (V₂)

    • Otwór owalny – foramen ovale

      • Nerw żuchwowy (V₃)

    • Otwór kolcowy – foramen spinosum

      • Naczynia oponowe środkowe

      • Gałązka oponowa nerwu żuchwowego

    • Otwór poszarpany – foramen lacerum

      • Nerw skalisty głęboki

      • Nerw skalisty większy

      • Szczelina klinowo-skalista – fissura sphenopetrosa

        • Nerw skalisty mniejszy

    • Wycisk nerwu trójdzielnego – impressio trigemini

    • Rozwór kanału nerwu skalistego większego – hiatus canalis nervi petrosi majoris

    • bruzda nerwu skalistego większego – sulcus nervi petrosi majoris

    • bruzda nerwu skalistego mniejszego – sulcus nervi petrosi minoris

    • wyniosłość łukowata – eminentia arcuata

    • pokrywa jamy bębenkowej – tegmen tympani

1. Ciemiączka czaszki

Ciemiączka czaszki – fonticuli cranii – pozostałości czaszki błoniastej u noworodków i małych dzieci, występują w liczbie 6;

Nieparzyste:

ciemiączko przednie - fonticulus anterior Największe Umiejscowione na skrzyżowaniu szwów: Wieńcowego – sutura coronalis Strzałkowego – sutura sagittalis Czołowego – sutura frontalis Kształt wydłużonego czworoboku w miejscu tym powstaje szczyt głowy - bregma utrzymuje się do 2 roku życia Wyczuwalne w czasie badania położniczego	ciemiączko tylne - fonticulus posteriori Umiejscowione na skrzyżowaniu szwów: Węgłowego – sutura lambdoidea u szczytu łuski potylicznej Strzałkowego – sutura sagittalis Kształt trójkątny w miejscu tym powstaje węgło głowy - lambda Zarasta w ciągu 1 roku życia (do 3 miesiąca)

Parzyste:

ciemiączko klinowe - fonticulus sphenoidalis Umiejscowione pomiędzy: Brzegiem ciemieniowym skrzydła większego k. klinowej Kątem klinowym k. ciemieniowej w miejscu tym powstaje naskrzydle - pterion Zarasta w ciągu 1 roku życia (do 6 miesiąca)	ciemiączko sutkowe - fonticulus mastoideus Umiejscowione pomiędzy: Częścią sutkową k. skroniowej Kątem sutkowym k. ciemieniowej Łuską k. potylicznej w miejscu tym powstaje gwiazdka - asterion Jako jedyne z ciemiączek są pozostałością czaszki chrzęstnej - chondrocranium

1. Podniebienie twarde

Podniebienie - palatum

Podniebienie twarde - palatum durum

• Stanowi strop jamy ustnej

• Buduje go:

  • Blaszka pozioma k. podniebiennej – lamina horizontalis ossis palatini

    • Powierzchnia podniebienna:

      • Szew podniebienny poprzeczny – sutura palatina transversa

      • Brzeg tylny ogranicza krawędź nozdrzy tylnych – choanae – miejsce przyczepu podniebienia miękkiego

      • Brzeg boczny zrośnięty z blaszką pionową

      • Górna strona brzegu pośrodkowego tworzy grzebień nosowy – crista nasalis, który kończy się od tyłu kolcem nosowym tylnym – spina nasalis posterior, który jest miejscem przyczepu mięśnia języczka

      • Otwór podniebienny większy – foramen palatinum majus

  • Wyrostek podniebienny szczęki – processus palatinus maxillae

    • Odchodzi od trzonu szczęki w kierunku przyśrodkowym, tworząc na połączeniu szew podniebienny pośrodkowy – sutura palatina mediana

    • Dół przysieczny – fossa incisiva

      • Kanał przysieczny – canalis incisivus

  • Wyrostek zębodołowy szęki – processus alveolaris maxillae

    • Ogranicza podniebienie od przodu i boku

    • Kość przysieczna – os incisivum

Dół podskroniowy

Dół podskroniowy – fossa infratemporalis

• Zagłębienie położone poniżej i nieco pośrodkowo od łuku jarzmowego

• Ku górze otwiera się do dołu skroniowego

• Ku tyłowi otwiera się do dołu zażuchwowego

• Ku dołowi przechodzi w obszar przestrzeni przygardłowej

• Budują go:

  • Powierzchnia podskroniowa skrzydła większego k. klinowej

  • Powierzchnia podskroniowa szczęki

  • Gałąź żuchwy

  • Blaszka boczna wyrostka skrzydłowa tego k. klinowej

• Znajdują się tam:

  • Mięśnie skrzydłowe

  • Tętnica szczękowa

  • Nerw żuchwowy (V₃)

  • Struna bębenkowa

• Posiada łączność z:

  • dołem skrzydłowo-podniebiennym przez szczelinę skrzydłowo-podniebienną

  • oczodołem przez szczelinę oczodołową dolną

  • dołem środkowym czaszki przez otwór kolcowy i owalny

1. Żuchwa – trzon

Żuchwa – mandibula

Trzon żuchwy – corpus mandibulae

• Powierzchnie:

  • Zewnętrzna:

    • Wykazuje w linii pośrodkowej ślad połączenia symetrycznych części

    • Guzowatość bródkowa – protuberantia mentalis

    • Guzek bródkowy – tuberculum mentale

    • Otwór bródkowy – foramen mentale

      • Nerw i naczynia bródkowe

    • Kresa skośna – linea obliqua przechodząca w brzeg gałęzi żuchwy

  • Wewnętrzna:

    • Kolec bródkowy – spina mentalis

    • Dół dwubrzuścowy – fossa digastrica

    • Kresa żuchwowo-gnykowa – linea mylohyoidea

    • Dołek podżuchwowy – fovea submandibularis

• Brzegi:

  • Górny:

    • Część zębodołowa – pars alveolaris

    • Łuk zębodołowy – arcus alveolaris

      • Ujścia zębodołów – alveoli dentales

        • Przegrody międzyzebodołowe – septa interalveolaria

        • Przegrody międzykorzeniowe – septa interradicularia

  • Dolny:

    • Podstawa żuchwy – basis mandibularis

      • Tętnica twarzowa

Pole środkowe powierzchni zewnętrznej podstawy czaszki

Pole środkowe powierzchni zewnętrznej podstawy czaszki:

• Utworzone przez:

  • część podstawną kości potylicznej

    • Guzowatość potyliczna zewnętrzna – protuberantia occipitalis externa

    • Kresa karkowa dolna/górna/najwyższa – Linea nuchae interior/superior/suprema

    • Grzebień potyliczny zewnętrzny – crista occipitalis externa

      • Więzadło karkowe – ligamentum nuchae

  • powierzchnię dolną części skalistej kości skroniowej

    • Otwór szyjny – foramen jugulare

      • Wcięcie szyjne – incisura jugularis

      • Wyrostek śródszyjny – processus jugularis

      • Zawartość:

        • Zatoka skalista dolna

        • Nerw jezykowo-gardłowy (IX)

        • Nerw błędny (X)

        • Nerw dodatkowy (XI)

        • Opuszka górna żyły szyjnej wewnętrznej

        • Tętnica oponowa tylna

    • Dół szyjny – fossa jugularis

    • Otwór zewnętrzny kanału tętnicy szyjnej wewnętrznej – apertura externa canalis carotici

    • Wyrostek rylcowaty – processus styloideus

    • Otwór rylcowo-sutkowy – foramen stylomastoideum

      • Nerw twarzowy (VII)

      • Tętnica rylcowo-sutkowa

• tylne zakończenie - linia przechodząca przez przednie ograniczenie otworu potylicznego wielkiego

Kość sitowa – błędnik

Kość sitowa – os ethmoidale

Błędnik sitowy – labirynthus ethmoidalis

• Parzysty – prawy i lewy

• Sześcienna puszka o wydłużonym kształcie odchodzącej od brzegu bocznego blaszki sitowej

• Liczne jamki kostne, komunikujące się ze sobą, tworząc komórki sitowe – cellulae ethmoidales

  • Zamknięte od strony bocznej blaszką oczodołową – lamina orbitalis, zwaną również blaszką papierową – lamina papyracea – część ściany przyśrodkowej oczodołu

  • Zamknięte od strony przyśrodkowej blaszką budującą część ściany bocznej jamy nosowej

• Powierzchnia górna:

  • Dołeczki sitowe – foveolae ethmoidales

  • Otwór sitowy przedni/tylny – foramen ethmoidale anterius/posterius

• Powierzchnia tylna:

  • Kilka dołeczków zamkniętych przez małżowinę klinową i wyrostek oczodołowy k. podniebiennej

• Powierzchnia boczna:

  • Blaszka oczodołowa – lamina orbitalis

• Powierzchnia przednia

  • Pokryta krawędzią kości łzowej i częścią górną wyrostka czołowego szczęki, które wspólnie zamykają jamki sitowe przednie

• Powierzchnia dolna

  • Zwrócona do szczęki i k. podniebiennej

• Powierzchnia przyśrodkowa:

  • Buduje górną część bocznej ściany jamy nosowej

    • Ustawiona pionowo

    • Rowki dla nerwów węchowych

  • Brzeg przedni przylega do kolca nosowego k. czołowej

  • Brzeg tylny przylega do powierzchni przedniej małżowiny klinowej

  • Brzeg dolny zwisa swobodnie ku dołowi jako małżowina nosowa środkowa – concha nasalis media, pod którą znajduje się przewód nosowy środkowy – meatus nasi medius

    • puszka sitowa – bulla ethmoidalis

    • wyrostek haczykowaty – processus unicinatus, łączy się z wyrostkiem małżowiny nosowej dolnej

      • rozwór półksiężycowaty – hiatus semilunaris

      • lejek sitowy – infundibulum ethmoidale

        • uchodzą tu kom. sitowe przednie, zatoka szczękowa i czołowa

        • wytworzony przez błonę śluzową

  • Małżowina nosowa górna – concha nasalis superior, przewód nosowy górny – meatus nasi superior

Kość klinowa – trzon

Kość klinowa – os sphenoidale

Trzon – corpus

• Środkowa część kości klinowej

• Kształt sześcienny

• W jego wnętrzu znajduje się zatoka klinowa – sinus sphenoidalis, podzielona przegrodą kostną

• Powierzchnia górna, zwraca się do środkowego dołu czaszki:

  • Siodełko tureckie - sella turcica

  • Dół przysadki - fossa hypophysialis

  • Grzbiet siodła - dorsum sellae

  • Wyrostki pochyłe tylne/środkowe - processus clinoidei posteriores/medii

  • Stok - clivus

  • Guzek siodła - tuberculum sellae

  • Bruzda skrzyżowania - sulcus chiasmatis

    • Skrzyżowanie wzrokowe - chiasma opticum

  • Kanał wzrokowy - canalis opticus

    • Nerw wzrokowy

    • Tętnica oczna

  • Łęk klinowy - jugum sphenoidale

• Powierzchnia boczna – niedostępna

  • Odchodzą od niej:

    • Skrzydła mniejsze i większe, wyrostki skrzydłowate

  • Bruzda tętnicy szyjnej – sulcus caroticus

• Powierzchnia tylna – łączy się z częścią podstawną k. potylicznej przez chrząstkozrost klinowo-potyliczny

• Powierzchnia dolna

  • zwrócona do podstawy czaszki

  • przylegają do niej skrzydła lemiesza

• powierzchnia przednia

  • zwraca się do jamy nosowej, stanowiąc jej górno-tylne ograniczenie

  • grzebień klinowy – crista sphenoidalis – część kostnej przegrody nosa

  • małżowiny klinowe – conchae sphenoidales

    • otwory zatok klinowych – aperturae sinus sphenoidales

Kość skroniowa – część skalista

Kość skroniowa – os temporalne

Część skalista – pars petrosa lub piramida kości skroniowej – pyramis ossis temporalis

• Trójścienny stożek szczytem skierowany ku przodowi i przyśrodkowo, podstawą ku tyłowi i bokowi

• Podstawa – bassis

  • Słabo dostępna

  • Zrasta się z powierzchnią wewnętrzną części łuskowej i sutkowej

• Szczyt – apex

  • Wnika między trzon i skrzydło większe kości klinowej oraz część podstawną kości potylicznej

  • Otwór wewnętrzny kanału tętnicy szyjnej – foramen caroticum internum

• Powierzchnia przednia:

  • Zwraca się do środkowego dołu czaszki, stanowiąc jego tylną ścianę

  • Od strony bocznej łączy się z częścią łuskową szczeliną skalisto-łuskową – fissura petrosquamosa

  • Wycisk nerwu trójdzielnego – impressio trigemini

  • Rozwór kanału nerwu skalistego większego/mniejszego – hiatus canalis nervi petrosi majoris/minoris

  • kanał nerwu skalistego większego/mniejszego – canalis nervi petrosi majoris/minoris prowadzący do kolanka kanału nerwu twarzowego – geniculum canalis facialis

  • bruzda nerwu skalistego większego/mniejszego – sulcus nervi petrosi majoris/minoris

  • wyniosłość łukowata – eminentia arcuata

• Powierzchnia tylna

  • Ustawiona prawie pionowo

  • Tworzy ścianę przednią tylnego dołu czaszki

  • Otwór słuchowy wewnętrzny – porus acusticus internus

  • Przewód słuchowy wewnętrzny – meatus acusticus internus

    • Zakończony dnem – fundus meatus acustici interni - ściana przyśrodkowa przedsionka i ślimaka

      • Grzebień poprzeczny – crista transversa

      • Odcinek przedni – pole nerwu twarzowego – area nervi facialis

      • Odcinek tylny – pole przedsionkowe górne – area vestibularis superior

      • Pole dolne – pole ślimaka – area cochleae

        • Pasmo spiralne dziurkowane – tractus spiralis foraminosus – przejście gałązek nerwu ślimakowego

        • Pole przedsionkowe dolne – area vestibularis inferior

      • Otwór pojedynczy – foramen singulare – przejście gałązki dolnej części nerwu przedsionkowego

    • Zawartość:

      • Nerw twarzowy (VII)

      • Nerw przedsionkowo-ślimakowy (VIII)

      • Nerw pośredni złączony z nerwem twarzowym

      • Tętnica błędnikowa

  • Dół podłukowy – fossa subarcuata

  • otwór zewnętrzny wodociągu przedsionka – apertura ex terna aqueductus vestibuli

• Powierzchnia dolna

  • Część powierzchni zewnętrznej czaszki

  • Otwór szyjny – foramen jugulare

    • Wcięcie szyjne – incisura jugularis

    • Wyrostek śródszyjny – processus jugularis

    • Zawartość:

      • Zatoka skalista dolna

      • Nerw jezykowo-gardłowy (IX)

      • Nerw błędny (X)

      • Nerw dodatkowy (XI)

      • Opuszka górna żyły szyjnej wewnętrznej

      • Tętnica oponowa tylna

  • Dół szyjny – fossa jugularis

  • Otwór zewnętrzny kanału tętnicy szyjnej wewnętrznej – apertura externa canalis carotici

  • Wyrostek rylcowaty – processus styloideus

  • Otwór rylcowo-sutkowy – foramen stylomastoideum

    • Nerw twarzowy (VII)

    • Tętnica rylcowo-sutkowa

• Kanały:

  • Kanał tętnicy szyjnej - canalis caroticus

    • Tętnica szyjna wewnętrzna

    • Splot współczulny

    • Splot żylny szyjno-tętniczy

  • Kanał nerwu twarzowego - canalis facialis

    • Nerw twarzowy (VII)

    • Nerw pośredni

    • Nerw strzemiączkowy

    • Nerw skalisty większy

    • Struna bębenkowa

    • Naczynia rylcowo-sutkowe

  • Kanał mięśniowo-trąbkowy - canalis musculotubarius

Dół skroniowy

Dół skroniowy – fossa temporalis

• Po obu stronach czaszki na jej powierzchni bocznej

• Kresa skroniowa – linea temporalis – granica górna, tylna, przednia

• Grzebień podskroniowy – granica dolna

• Brzeg dolny łuku jarzmowego – granica dolna

• Budują go:

  • K. skroniowa

  • K. ciemieniowa

  • K. czołowa

  • K. jarzmowa

  • K. klinowa

• Wypełniony przez:

  • Mięsień skroniowy

  • Naczynia i nerwy skroniowe

  • Tkankę tłuszczową

Szczęka – trzon

Szczęka – maxillae

Trzon szczęki – corpus maxillae

• Zatoka szczękowa – sinus maxillae – największa przestrzeń pneumatyczna czaszki

• Powierzchnia przednia:

  • Otwór podoczodołowy – foramen infraorbitalis

    • Naczynia i nerw podoczodołowy

  • Dół kłowy – fossa canina

  • Wcięcie nosowe – incisura nasalis

  • Kolec nosowy przedni – spina nasalis anterior

  • Brzeg podoczodołowy – margo infraorbitalis

• Powierzchnia tylna – podskroniowa – facies infratemporalis

  • Skierowana do dołu podskroniowego i skrzydłowo-podniebiennego

  • Guz szczęki – tuber maxillae

  • Otworki zębodołowe – foramin alveolaria

    • Naczynia zębodołowe górne tylne – od t. szczękowej

    • Gałęzie zębodołowe górne tylne – od n. szczękowego

• Powierzchnia górna – oczodołowa – facies orbitalis:

  • Buduje część ściany oczodołu

  • Graniczy z k. łzową, blaszką oczodołową k. sitowej, wyrostkiem oczodołowym k. podniebiennej

  • Szczelina oczodołowa dolna – fissura orbitalis interior

  • Bruzda podoczodołowa – sulcus infraorbitalis -> kanał podoczodołowy – canalis infraorbitalis -> otwór podoczodołowy – foramen infraorbitalis

    • Naczynia i nerw podoczodołowe

• Powierzchnia przyśrodkowa – nosowa – facies nasalis

  • Bierze udział w wytworzeniu bocznej ściany jamy nosowej

  • Rozwór szczękowy – hiatus maxillaris

  • Bruzda podniebienna większa – sulcus palatinus major -> kanał podniebienny większy – canalis palatinus major

  • Bruzda łzowa – sulcus lacrimalis -> kanał nosowo-łzowy – canalis nasolacrimalis

  • Grzebień małżowinowy – crista conchalis

Część III - POŁĄCZENIA

Spojenie łonowe i wymiary miednicy

Spojenie łonowe - symphysis pubica:

• chrząstkozrost posiadający wewnątrz jamę spojeniową (cavum symphysiale), w niej zaś – krążek śródłonowy - discus interpubicus

• pomiędzy powierzchniami spojeniowymi (facies symphysiales) obecnymi po każdej stronie na gałęzi dolnej kości łonowej (ramus inferior ossis pubis).

Wzmocnienia:

• więzadło łonowe górne - lig. pubicum superius - między guzkami łonowymi (tubercula pubica)

• więzadło łukowate - lig. arcuatum pubis – u mężczyzn ogranicza ono kąt podłonowy (angulus subpubicus), u kobiet – łuk łonowy (arcus pubicus).

Miednica – pelvis = powierzchnia miedniczna kości krzyżowej + powierzchnie wewnętrzne kości miednicznych

• większą (pelvis major)

• mniejszą (pelvis minor).

Płaszczyzny miednicy i ich wymiary:

Wymiary wewnętrzne:

• płaszczyzna wejścia (wchodu) miednicy (planum aditus pelvis), otwór górny miednicy (apertura pelvis superior) – ograniczona kresą graniczną (linea terminalis), oddziela miednicę większą od mniejszej

  • wymiary w płaszczyźnie pośrodkowej:

    • wymiar prosty - diameter recta (4) – 11-11,5 cm – między wzgórkiem (promontorium) a spojeniem łonowym (symphysis pubica)

    • sprzężna – coniugata – 10,5-11 cm – między środkiem spojenia łonowego a wzgórkiem

    • wymiar przekątny – diameter diagonali (9) – 13 cm – sprzężna przekątna (coniugata diagonalis) – od wzgórka do dolnego brzegu spojenia łonowego

  • wymiar poprzeczny płaszczyzny wchodu – diameter transversa – 13,5-14 cm – między kresami łukowatymi kości biodrowych:,

  • wymiary skośne – diametri obliquae: 12 cm

    • I – od prawego stawu krzyżowo-biodrowego do lewej wyniosłości biodrowo-łonowej,

    • II – od lewego stawu krzyżowo-biodrowego do prawej wyniosłości biodrowo-łonowej,

• płaszczyzna próżni miednicy – planum amplitudinis pelvis – 12,5 cm – przebiega przez środek spojenia łonowego, środki panewek obu stawów biodrowych oraz granicą S2/S3

• płaszczyzna cieśni miednicy – planum angustiae pelvis – 10,5 cm – biegnie przez dolny brzeg spojenia łonowego, prawy i lewy koniec kulszowy oraz koniec kości krzyżowej

• płaszczyzna wychodu miednicy – planum exitus pelvis, otwór dolny miednicy (apertura pelvis inferior) – biegnie przez dolny brzeg spojenia łonowego, oba guzy kulszowe oraz wierzchołek kości guzicznej:

  • wymiar prosty - diameter recta – 9,5-12,5 cm – od dolnego brzegu spojenia łonowego do wierzchołka kości guzicznej

  • wymiar poprzeczny – diameter transversa – 11 cm – odległość między guzami kulszowymi

Wymiary zewnętrzne:

• wymiary poprzeczne – diametri transversae:

  • odstęp koców biodrowych – distantia spinarum iliacarum: 26 cm

  • odstęp grzebieni – distantia cristarum: 29 cm

  • odstęp międzykrętażowy – distantia intertrochanterica: 32 cm

• sprzężna zewnętrzna – coniugata externa (3) – między górnym brzegiem spojenia łonowego a wyrostkiem kolczystym L5: 18-21 cm

Stawy ręki – ogólnie

Stawy ręki – articulationes manus

• Staw promieniowo-nadgarstkowy – articulatio radiocarpea

• Stawy kości nadgarstka:

  • Stawy międzynadgarstkowe – articulationes intercarpeae

  • Staw kości grochowatej – articulatio ossis pisiformis

  • Staw śródnadgarstkowy – articulatio mediacarpea

• Stawy kości śródręcza:

  • Stawy nadgarstkowo-śródręczne – articulationes carpometacarpeae

    • Staw nadgarstkowo-śródręczny kciuka – art. carpometacarpea pollicis

  • Stawy międzyśródnadgarstkowe – articulationes intermetacarpeae

• Stawy palców ręki:

  • Stawy śródręczno-paliczkowe – articulationes metacarpophalangeae

  • Stawy międzypaliczkowe – articulationes interphalageae manus

Staw promieniowo – nadgarstkowy

STAW PROMIENIOWO-NADGARSTKOWY /articulatio radiocarpea/
Powierzchnie stawowe:
Wzmocnienia:
Ruchomość:
Torebka stawowa:

Więzadła wewnętrzne stawu kolanowego

• Więzadło poprzeczne kolana - ligamentum transversum genus

Między najbardziej wysunietymi do przodu punktami łąkotki bocznej i przyśrodkowej

• Więzadła łąkotkowo-udowe - ligamenta meniscofemoralia

przednia str. więzadła krzyżowego tylnego -> tylna str. więzadła krzyżowego tylnego

• Więzadła krzyżowe kolana - ligamenta cruciata genus

  • Więzadło krzyżowe przednie - ligamentum cruciatu anterius

Kłykieć boczny uda -> pole międzykłykciowe przednie

• Więzadło krzyżowe tylne - ligamentum cruciatu posterius

Kłykieć boczny uda -> pole międzykłykciowe tylne

Staw skokowo – goleniowy

STAW SKOKOWO-GOLENIOWY - articulatio talocruralis STAW SKOKOWY GÓRNY
Powierzchnie stawowe:
Wzmocnienia:
Ruchomość:
Torebka stawowa:

Staw poprzeczny stępu

STAW POPRZECZNY STĘPU - articulatio tarsi transversi STAW CHOPARTA - articulatio Chopartii
Jamy łączonych stawów:
Klucze Choparta:
Uwagi:

Więzadło podłużne kręgosłupa przednie i tylne

Więzozrosty – syndesmoses

Więzadła wspólne:

• Więzadło podłużne przednie – ligamentum longitudinale anterius

  • Szerokie pasmo biegnące wzdłuż powierzchni trzonów kręgów

  • Guzek gardłowy kości potylicznej -> powierzchnie miednicza kości krzyżowej

  • Rozszerza się w stronę k. krzyżowej

  • Wzmocnione ścięgnistymi przyczepami przepony przy VL

  • Łączy się ściśle z krążkami międzykręgowymi

  • Hamuje nadmierne ruchy zgięcia kręgosłupa do tyłu

• Więzadło podłużne tylne – ligamentum longitudinale posterius

  • Biegnie wzdłuż tylnej powierzchni trzonów kręgów, zwróconej do kanału kregowego

  • Stok -> górna część kanału krzyżowego

  • Łączy się ściśle z krążkami międzykręgowymi, rozszerzając się na nich

  • Zwęża się na trzonach kręgów

  • Hamuje nadmierne ruchy zgięcia kręgosłupa do przodu

• Więzadło nadkolcowe – ligamentum supraspinale

  • Wzdłuż kręgosłupa, łącząc wyrostki kolczyste kręgów

  • Wyrostek kolczysty VC VII -> grzebień krzyżowy pośrodkowy

  • Hamuje nadmierne ruchy zgięcia kręgosłupa do przodu

• Więzadło karkowe – ligamentum nuchae

  • Przedłużenie więzadła nadkolcowego w części szyjnej kręgosłupa

  • Grzebień potyliczny zewnętrzny -> wyrostek kolczysty VC VII

  • Słabo rozwinięte

Staw skroniowo – żuchwowy, powierzchnie stawowe

STAW SKRONIOWO-ŻUCHWOWY - articulatio temporomandibularis
Powierzchnie stawowe:
Wzmocnienia:
Ruchomość:
Torebka stawowa:

Szwy

Szwy – suturae – połączenia ścisłe, zaliczane do więzozrostów, występujące jedynie w czaszce

Podział:

• Płaski – sutura plana, np.: szew międzynosowy – s.internasalis

• Łuskowy – sutura squamosa, np.: szew ciemieniowo-skroniowy - s. parietotemporalis

• Piłowaty – sutura serrata, np.: szew strzałkowy – s. sagittalis

• Schodkowaty - sutura schindylesis, np.: szew podniebienny poprzeczny - sutura palatina transversa

Najważniejsze szwy:

Szew wieńcowy – sutura coronalis Szew strzałkowy - sutura sagittalis Szew węgłowy - sutura lambdoidea Szew łuskowy - sutura squamosa Szew łuskowo-sutkowy - sutura squamomastoidea Szew potyliczno-sutkowy - sutura	Szew międzynosowy - sutura internasalis Szew nosowo-szczękowy - sutura inasomaxillaris Szew czołowo-szczękowy - sutura frontomaxillaris Szew jarzmowo-szczękowy - sutura zygomaticomaxillaris Szew międzyszczękowy - sutura intermaxillaris Szew łzowo-szczękowy - sutura lacrimomaxillaris
occipitomastoidea Szew czołowo-nosowy - sutura frontonasalis Szew czołowo-łzowy - sutura frontolacrimalis Szew czołowo-jarzmowy - sutura frontozygomatica	Szew klinowo-łuskowy - sutura sphenosquamosa Szew klinowo-ciemieniowy - sutura sphenoparietalis Szew klinowo-jarzmowy - sutura sphenozygomatica Szew skroniowo-jarzmowy - sutura temporozygomatica

Staw skokowo-piętowo-łódkowy

STAW SKOKOWY-PIĘTOWO-ŁÓDKOWY - articulatio talocalcaneonavicularis STAW SKOKOWY DOLNY PRZEDNI
Powierzchnie stawowe:
Wzmocnienia:
Ruchomość: wspólna
Torebka stawowa:

Staw ramienny, powierzchnie stawowe

STAW RAMIENNY - articulatio humeri
Powierzchnie stawowe:
Wzmocnienia:
Ruchomość:
Torebka stawowa:

Staw łokciowy, więzadła

Staw łokciowy – articulatio cubiti

Więzadła wspólne:

• Więzadło poboczne łokciowe - ligamentum collaterale ulnare

Nadkłykieć przyśrodkowy k. ramiennej -> przyśrodkowy brzeg wcięcia bloczkowego

• Więzadło poboczne promieniowe - ligamentum collaterale radiale

Nadkłykieć boczny k. ramiennej -> wyrostek dziobiasty i wcięcie promieniowe

• Więzadło pierścieniowate kości promieniowej - ligamentum anulare radii

Przedni brzeg wcięcia promieniowego -> tylny brzeg wcięcia promieniowego

Dookoła bwodu stawowego głowy k. promieniowej

• Więzadło czworokątne - ligamentum quadratum

Dolny brzeg wcięcia promieniowego -> szyjka k. promieniowej

Staw kolanowy, przyczepy torebki stawowej

Staw kolanowy – articulatio genus

Torebka stawowa:

• Bł. włóknista:

  • Na k. udowej – wzdłuż powierzchni stawowych oraz kresy międzykłykciowej

  • Na piszczeli – wzdłuż powierzchni stawowych oraz brzegu tylnego końca bliższego piszczeli

  • Na rzepce – wzdłuż powierzchni stawowych

• Bł. maziowa:

  • jak bł. włóknista, ale omija pole międzykłykciowe i więzadła krzyżowe

Staw biodrowy, więzadła

Staw biodrowy – articulatio coxae

Więzadła:

• Więzadło głowy kości udowej - ligamentum capitis femoris

Dołek głowy k. udowej -> oba końce powierzchni księżycowatej

• Więzadło poprzeczne panewki - ligamentum transversum acetabuli

Zakrywa wcięcie panewki

• Więzadło biodrowo udowe - ligamentum iliofemorale

Kolec biodrowy przedni dolny -> kresa międzykrętarzowa

• Więzadło kulszowo-udowe - ligamenum ischiofemorale

Trzon k. kulszowej w pobliżu panewki -> część górna kresy międzykrętarzowej

• Więzadło łonowo-udowe - ligamentum pubofemorale

Trzon i gałąź górna k. łonowej -> dolna część kresy międzykrętarzowej

• Warstwa okrężna - zona orbicularis

Dookoła szyjki k. udowej

Wiązki więzadła kulszowo-udowego i łonowo-udowego

Staw skokowo – piętowy

STAW SKOKOWO-PIĘTOWY - articulatio subtalaris STAW SKOKOWY DOLNY TYLNY
Powierzchnie stawowe:
Wzmocnienia:
Torebka stawowa:

Rodzaje stawów, kryteria ich podziałów, rodzaje ruchów w stawie

Podział wg liczby kości tworzących staw

• Staw prosty - articulatio simplex – staw tworzą dwie kości, np.: staw ramienny – art. humeri

• Staw złożony - articulatio composite – staw tworzą więcej niż dwie kości, np.: staw łokciowy – articulatio cubiti

Podział wg liczby osi i ukształtowania powierzchni stawowych

• Stawy wieloosiowe

  • Staw kulisty - articulatio spheroidea, np.: staw ramienny – art. humeri

    • Staw panewkowy - articulatio cotylica, np.: staw biodrowy – art. coxae

• Stawy dwuosiowe

  • Staw kłykciowy - articulatio condylaris, np.: s. szczytowo-potyliczny - art. atlantooccipitales

  • Staw siodełkowy - articulatio sellaris, np.: staw nadgarstkowo-śródręczny kciuka – art. carpometacarpea pollicis

• Stawy jednoosiowe

  • Staw cylindryczny - articulatio cylindroidea, np.: s. międzypaliczkowe – art. interphalangeae

    • Staw zawiasowy - articulatio ginglymus, np.: staw ramienno-łokciowy – art. humeroulnaris

    • Staw obrotowy - articulatio trochoidea, np.: staw promieniowo-łokciowy - art. radioulnaris

• Stawy półścisłe – articulationes amphiarthroses

  • Staw płaski – articulatio plana, np.: staw krzyżowo-biodrowy – art. sacroiliaca

Ruchy w stawach

Zginanie - flexio Odwracanie - supinatio Odwodzenie - abductio Przeciwstawienie - oppositio Skręcanie - rotatio	Prostowanie - extensio Nawracanie - pronatio Przywodzenie - adductio Odprowadzenie - repositio Obwodzenie - circumductio

Więzadła stawu kolanowego

Więzadła wewnętrzne:

• Więzadło poprzeczne kolana - ligamentum transversum genus

Między najbardziej wysuniętymi do przodu punktami łąkotki bocznej i przyśrodkowej

• Więzadła łąkotkowo-udowe - ligamenta meniscofemoralia

przednia str. więzadła krzyżowego tylnego -> tylna str. więzadła krzyżowego tylnego

• Więzadła krzyżowe kolana - ligamenta cruciata genus

  • Więzadło krzyżowe przednie - ligamentum cruciatu anterius

Kłykieć boczny uda -> pole międzykłykciowe przednie

• Więzadło krzyżowe tylne - ligamentum cruciatu posterius

Kłykieć boczny uda -> pole międzykłykciowe tylne

Więzadła zewnętrzne:

• Więzadło rzepki - ligamentum patellae

Przedłużenie ścięgna mięśnia czworogłowego uda

Wierzchołek rzepki -> guzowatość piszczeli

• Troczki rzepki - retinacula patellae

Przedłużenie włókien ścięgnistych m. obszernego bocznego i przyśrodkowego

Równolegle więzadła rzepki

• Więzadła poboczne - ligamenta collateralia

  • Więzadło poboczne piszczelowe - ligamentum collaterale tibiale

Nadkłykieć przyśrodkowy k. udowej -> przyśrodkowy i tylny brzeg piszczeli

Zrasta się z torebką stawową i łąkotką przyśrodkową

• Więzadło poboczne strzałkowe - ligamentum collaterale fibulare

Nadkłykieć boczny k. udowej -> boczna powierzchnia głowy strzałki

Nie zrasta się z torebką, oddzielone od niej tkanką tłuszczową

• Więzadło podkolanowe skośne - ligamentum popliteum obliquum

Odnoga ścięgna mięśnia półbłoniastego

Kłykieć przyśrodkowy k. piszczelowej -> kłykieć boczny k. udowej

• Więzadło podkolanowe łukowate - ligamentum popliteum arcuatum

Okolica kłykcia bocznego k. udowej -> tylna ściana torebki stawowej pod więzadłem podkolanowym skośnym

Połączenia kości miednicy

STAW KRZYŻOWO-BIODROWY - articulatio sacroiliaca
Powierzchnie stawowe:
Wzmocnienia:
Ruchomość:
Torebka stawowa:

Spojenie łonowe - symphysis pubica:

• chrząstkozrost posiadający wewnątrz jamę spojeniową (cavum symphysiale), w niej zaś – krążek śródłonowy - discus interpubicus

• pomiędzy powierzchniami spojeniowymi (facies symphysiales) obecnymi po każdej stronie na gałęzi dolnej kości łonowej (ramus inferior ossis pubis).

• Wzmocnienia:

• więzadło łonowe górne - lig. pubicum superius - między guzkami łonowymi (tubercula pubica)

• więzadło łukowate - lig. arcuatum pubis – u mężczyzn ogranicza ono kąt podłonowy (angulus subpubicus), u kobiet – łuk łonowy (arcus pubicus).

Więzozrosty miednicy – syndesmoses pelvis

• Błona zasłonowa – membrana obturatora

• zamyka otwór zasłonowy, przyczepiając się do jego brzegów

• rozdziela się na dwie części, w miejscu przebiegu bruzdy zasłonowej, tworząc kanał zasłonowy - przejście naczyń zasłonowych i nerwu zasłonowego

  • do guzka zasłonowego przedniego k. łonowej

  • do guzka zasłonowego tylnego na trzonie k. kulszowej

• Więzadła zamykające wcięcia miednicy w otwory

• więzadło krzyżowo-kolcowe – ligamentum sacrospinale

  • brzeg boczny części dolnej k. krzyżowej oraz część górna k. guzicznej -> kolec kulszowy – spina ischiadica

  • zamyka wcięcie kulszowe większe w otwór kulszowy większy

• więzadło krzyżowo-guzowe – ligamentum sacrotuberale

  • brzeg tylny k. biodrowej i brzeg boczny k. krzyżowej -> guz kulszowy

  • zamyka wcięcie kulszowe mniejsze w otwór kulszowy mniejszy

Stawy stopy, ogólnie

Stawy stopy – articulationes pedis

• Staw skokowo-goleniowy – staw skokowy górny – articulatio talocruralis

• Stawy międzystępowe – articulationes intertarseae

  • Staw skokowo-piętowy – staw skokowy dolny tylny – articulatio subtalaris

  • Staw skokowo-piętowo-łódkowy – staw skokowy dolny przedni – articulatio talocalcaneonavicularis

  • Staw piętowo-sześcienny – articulatio calcaneocuboidea

  • Staw klinowo-łódkowy – articulatio cuneonavicularis

• Stawy stępowo-śródstopne – articulationes tarsometatarseae

• Stawy międzyśródstopne – articulationes intermetatarseae

• Stawy palców:

  • Stawy śródstopno-paliczkowe – articulationes metatarsophalangeae

  • Stawy międzypaliczkowe – articulationes interphalangeae pedis

Rodzaje połączeń kości

Połączenia kości – juncturae ossium

• Połączenia ścisłe – synarthroses

  • Więzozrost – syndesmosis

    • Więzozrost włóknisty – syndesmosis fibrosa, np.: więzadła i błony wzmacniające stawy

    • Więzozrost sprężysty – syndesmosis elastica, np. więzadła żółte – lig. flava

    • Szwy – suturae, podział wg wzoru krawędzi połączonych kości:

      • Płaski – sutura plana, np.: szew międzynosowy – s.internasalis

      • Łuskowy – sutura squamosa, np.: szew ciemieniowo-skroniowy - s. parietotemporalis

      • Piłowaty – sutura serrata, np.: szew strzałkowy – s. sagittalis

      • Schodkowaty - sutura schindylesis, np.: szew podniebienny poprzeczny - sutura palatina transversa

    • Wklinowania – gomphoses, np.: wzmocnienie korzenia zęba w zębodole

  • Chrząstkozrost – synchondrosis

    • Chrząstkozrost włóknisty – synchondrosis fibrosa, np.: krążki międzykręgowe – discus intervertebrae

    • Chrząstkozrost szklisty – synchondrosis hyalinea, np.: chrząstki nasadowe - cartilagines epiphysiales

    • Spojenie – symphysis, czyli chrząstkozrost posiadający wewnątrz jamę, np.: spojenie łonowe - symphysis pubica

  • Kościozrost – synostosis, np.: przez kostnienie innych połączeń, np.: kościozrost klinowo potyliczny - synostosis sphenooccipitalis

• Połączenia wolne/maziowe – diarthroses/juncturae synoviales,

  • Połączenie ruchome dwóch lub większej liczby kości w tzw. stawie - articulatio

  • Wykonywanie ruchów kości względem siebie

  • Stałe elementy stawu:

    • Powierzchnia stawowa – facies articularis

    • Jama stawowa – cavitas articularis

    • Torebka stawowa – capsula articularis

    • Więzadła – ligamenta

Staw biodrowy, torebka stawowa

Staw biodrowy – articulatio coxae

Torebka stawowa – capsula articularis

• Na k. miedniczej:

  • na brzegu panewki

  • obejmuje obrąbek panewkowy oraz więzadło poprzeczne panewki

• Na k. udowej:

  • powyżej kresy międzykrętarzowej

  • omija krętarze – większy i mniejszy

  • powyżej grzebienia międzykrętarzowego dookoła szyjki k. udowej

• Błona maziowa:

  • pokrywa :

    • Poduszkę tłuszczową w dole panewki

    • Więzadło głowy k. udowej

    • Więzadło poprzeczne panewki

  • tworzy trzy troczki – retinacula, gdzie biegną naczynia krwionośne do głowy k. udowej

Staw nadgarstkowo – śródręczny kciuka

STAW NADGARSTKOWO-ŚRÓDRĘCZNY KCIUKA - articulatio carpometacarpea pollicis
Powierzchnie stawowe:
Wzmocnienia:
Ruchomość:
Torebka stawowa:

Kanał nadgarstka

Kanał nadgarstka – canalis carpi

• Wyniosłości nadgarstka zamknięte troczkiem zginaczy – retinaculum flexorum

  • Wyniosłość nadgarstka łokciowa - eminentia carpi ulnaris

    • kość grochowata – os pisiforme

    • haczyk kości haczykowatej - hamulus ossis hamati

  • Wyniosłość nadgarstka promieniowa - eminentia carpi radialis

    • guzek kości łódkowatej - tuberculum ossis scaphoidei

    • guzek kości czworobocznej większej - tuberculum ossis trapezi

  • Zawartość:

    • n. pośrodkowy - n. medianus

    • 9 ścięgien zginaczy palców:

      • 4 ścięgna m. zginacza palców powierzchownego - m. flexor digitorum superficialis

      • 4 ścięgna m. zginacza palców głębokiego - m. flexor digitorum profundus

      • ścięgno m. zginacza kciuka długiego - m. flexor pollicis longus).

Połączenia w zakresie kręgosłupa

Część przedkrzyżowa - 24 kręgi połączone ze sobą ruchomo

• Więzozrosty – syndesmoses

  • Więzadła wspólne:

    • Więzadło podłużne przednie – ligamentum longitudinale anterius

      • Szerokie pasmo biegnące wzdłuż powierzchni trzonów kręgów

      • Guzek gardłowy kości potylicznej -> powierzchnie miednicza kości krzyżowej

      • Rozszerza się w stronę k. krzyżowej

      • Wzmocnione ścięgnistymi przyczepami przepony przy VL

      • Łączy się ściśle z krążkami międzykręgowymi

      • Hamuje nadmierne ruchy zgięcia kręgosłupa do tyłu

    • Więzadło podłużne tylne – ligamentum longitudinale posterius

      • Biegnie wzdłuż tylnej powierzchni trzonów kręgów, zwróconej do kanału kregowego

      • Stok -> górna część kanału krzyżowego

      • Łączy się ściśle z krążkami międzykręgowymi, rozszerzając się na nich

      • Zwęża się na trzonach kręgów

      • Hamuje nadmierne ruchy zgięcia kręgosłupa do przodu

    • Więzadło nadkolcowe – ligamentum supraspinale

      • Wzdłuż kręgosłupa, łącząc wyrostki kolczyste kręgów

      • Wyrostek kolczysty VC VII -> grzebień krzyżowy pośrodkowy

      • Hamuje nadmierne ruchy zgięcia kręgosłupa do przodu

    • Więzadło karkowe – ligamentum nuchae

      • Przedłużenie więzadła nadkolcowego w części szyjnej kręgosłupa

      • Grzebień potyliczny zewnętrzny -> wyrostek kolczysty VC VII

      • Słabo rozwinięte

  • Więzadła krótkie:

    • Więzadła żółte – ligamenta flava

      • Między łukami dwóch sąsiednich kręgów

      • Zamyka kanał kręgowy od tyłu

      • Więzozrost elastyczny

      • Prostują zgięty kręgosłup

    • Więzadła międzypoprzeczne – ligamenta intertransversia

      • Łączą wyrostki poprzeczne dwóch sąsiednich kręgów

      • Hamują nadmierne zgięcia boczne kręgosłupa

    • Więzadła międzykolcowe – ligamenta interspinalia

      • Między wyrostkami kolczystymi dwóch sąsiednich kręgów

      • Najmocniejsze w części lędźwiowej

      • Hamuje nadmierne ruchy zgięcia kręgosłupa do przodu

• Chrząstkozrosty – synchondroses

  • Krążki międzykręgowe – disci intervertebrales

    • Łączą zwrócone do siebie powierzchnie trzonów sąsiednich kręgów

    • 23 sztuki

    • Wysokość zależy od wysokości trzonu kręgu

    • Tworzą kifozy i lordozy

    • Jądro miażdżyste – nucleus pulposus stanowi część środkową

    • Pierścień włóknisty – anulus fibrosus – część obwodowa

• Stawy – articulationes

  • Między wyrostkami stawowymi dolnymi kręgu położonego wyżej z wyrostkami stawowymi górnymi kręgu niższego, na których znajdują się powierzchnie stawowe górne i dolne

  • Torebka stawowa odrębna dla każdego stawu, przyczepia się wzdłuż powierzchni stawowych

  • Wzmacniają je więzadła żółte

  • Stawy płaskie o nieznacznej ruchomości

Część krzyżowo-guziczna - zrośnięte ze sobą kręgi w kość krzyżową i kość guziczną

• Więzadła

  • Więzadło krzyżowo-guziczne brzuszne – ligamentum sacrococcygeum ventrale - przedłużenie więzadła podłużnego przedniego

  • Więzadło krzyżowo-guziczne grzbietowe głębokie – ligamentum sacrococcygeum dorsale profundum – przedłużenie więzadła podłużnego tylnego

  • Więzadło krzyżowo-guziczne grzbietowe powierzchowne - ligamentum sacrococcygeum dorsale superficiale – od grzebienia krzyżowego pośrodkowego na tylną powierzchnię kości guzicznej

  • Więzadło krzyżowo-guziczne boczne – ligamentum sacrococcygeum laterale – po obu stronach od grzebienia krzyzowego bocznego do brzegów pierwszego segmentu guzicznego

Staw skokowo – goleniowy, więzadła

Staw skokowo-goleniowy – articulatio talocruralis

Więzadła:

• Str. przyśrodkowa:

  • Więzadło przyśrodkowe (trójgraniaste) - ligamentum mediale (deltoideum)

    • Część piszczelowo-łódkowa - pars tibionavicularis

Kostka przyśrodkowa -> powierzchnia górna k. łódkowej

• Część piszczelowo-piętowa - pars tibiocalcanea

Kostka przyśrodkowa -> podpórka skokowa k. piętowej

• Część piszczelowo-skokowa - pars tibiotalaris

Kostka przyśrodkowa -> kość skokowa – zrasta się z torebką stawową

• Str. boczna:

  • Więzadło piętowo-strzałkowe - ligamentum calcaneofibulare

Wierzchołek kostki bocznej -> powierzchnia boczna k. piętowej

• Więzadło skokowo-strzałkowe przednie - ligamentum talofibulare anterius

Brzeg przedni kostki -> szyjka k. skokowej

• Więzadło skokowo-strzałkowe tylne - ligamentum talofibulare posterius

Dół kostki bocznej -> guzek boczny wyrostka tylnego k. skokowej