Praca zaliczeniowa z socjologii
Norman Goodman.
Socjologia jest bardzo zróżnicowaną dyscypliną nauki.
Książka Normana Goodmana w sposób bardzo przystępny wprowadza czytelnika w świat socjologii.
W pierwszym rozdziale autor zapoznaje nas z problematyką, którą zajmują się nauki społeczne takie jak: ekonomia, antropologia, nauki polityczne i psychologia.
Socjologia w porównaniu do nich jest stosunkowo młodą nauką. Chociaż niektóre koncepcje socjologiczne sięgają starożytności, systematyczne próby zrozumienia i wyjaśnienia zachowań społecznych podejmowane są dopiero od początków X I X wieku.
Dzieje się tak, ponieważ ludzie żyjący w społeczeństwach stabilnych
są mniej skłonni do rozważań nad strukturą społeczną własnego środowiska, niż ludzie w społeczeństwach niestabilnych.
Wśród osób mających duży udział w rozwoju socjologii można wymienić takie osoby jak: August Comte, Herbert Spencer, Karol Marks,
Emil Durkheim, Max Weber, Georg Simmel.
Dowiadujemy się także, iż współczesna socjologia opiera się na teoriach makropoziomowych i mikropoziomowych.
Wartość socjologii zależy jednak nie tylko od teorii, jakie są tworzone w celu wyjaśnienia związków międzyludzkich, ale także od sposobu, w jaki te teorie odnoszą się do tego, co dzieje się na świecie.
Tak więc socjologia jest ściśle związana z badaniami sprawdzającymi jej teorie.
Teorie i badania socjologiczne są odrębnymi obszarami. Każda z nich jest niezbędna, aby podejmowane działania były trafne. Metody badania stosowane przez socjologów muszą być odpowiednie do badanej teorii.
Autor przybliża nam ów proces badawczy, wyodrębniając w nim takie części jak: zdefiniowanie problemu, przegląd literatury, formułowanie hipotez, rozważenie kwestii etycznych, wybór projektu badawczego, zbieranie danych, analiza danych i wyciągnięcie wniosków.
Poznajemy także, podstawowe metody badawcze, wśród których możemy wymienić eksperymenty, wywiady, obserwacje, analizę wtórną.
Prowadzenie badań socjologicznych łączy się z wieloma problemami dotyczącymi strony praktycznej, technicznej i etycznej.
Skoncentrowane są one głównie na społeczeństwie czyli zbiorze ludzi o wspólnej kulturze, terytorium, tożsamości.
Wśród elementów konstrukcyjnych społeczeństwa istnieją:
status, rola i grupy. Większość elementów jest ze sobą powiązana.
W rozdziale trzecim czytelnikowi zostają przedstawione główne pojęcia kultury, dowiadujemy się czym ona jest i w jaki sposób poszerza i ogranicza zakresy ludzkiej wolności.
Wśród składników kultury możemy wymienić:
kulturę materialną
kulturę niematerialną /wiedza, przekonania, wartości, normy itp./
Formy kultury są różne, w różnych społeczeństwach, są także różnorodne w obrębie jednego społeczeństwa.
Norman Goodman w doskonały sposób przedstawił nam analizę kultury amerykańskiej, wymieniając takie wartości jak: sukces i osiągnięcia, skuteczność i praktyczność, humanitaryzm, rasizm i poczucie grupowej wyższości.
Aby przetrwać, każde społeczeństwo musi rozwiązywać ciągle pojawiające się problemy, dbać o fizyczne i emocjonalne potrzeby swoich członków i przekazanie wspólnego dziedzictwa społecznego następnym pokoleniom.
Z upływem czasu wykształciły się instytucje społeczne zajmujące się
rozwiązywaniem takich problemów.
Autor przybliżył nam kilka różnych ujęć teoretycznych społeczeństwa takich jak:
socjokulturowa teoria ewolucyjna Gerharda i Jeana Lenskich,
strukturalistyczno - funkcjonalistyczne poglądy Talcotta Parsonsa
teoria konfliktu Marksa
poglądy Maxa Webera.
Życie społeczne jest życiem grupowym. Jednostki są ściśle związane z rodzinami, grupami zawodowymi, społecznymi i szkolnymi.
Współcześni socjolodzy wyróżniają:
grupy pierwotne i wtóre
grupy swoje i obce
grupy odniesienia
W tym rozdziale znajdziemy też informacjem takie jak:
analizy tworzenia się grup społecznych ze względu na styczność
jednostek ich wspólne poglądy i zainteresowania
normy grupowe – sposób ich powstawania i oddziaływania
charakterystyka organizacji formalnych
aspekty struktury grup itp.
W rozdziale VI autor zapoznaje nas z procesem socjalizacji.
Przedstawiając trwający od dwóch wieków spór na temat tego, co jest ważniejsze w rozwoju istoty ludzkiej, natura czy wychowanie.
Opisuje poglądy zwolenników zarówno jednej jak i drugiej teorii.
Socjalizacja jest skomplikowanym procesem obejmującym wiele grup, instytucji społecznych i jednostek.
Wśród czynników socjalizacji możemy wymienić rodzinę, szkołę,
grupę rówieśniczą i mass media.
Socjalizacja jest procesem trwającym przez całe życie.
W tej części książki znajduje się także wzmianka o szkodliwym wpływie izolacji społecznej na ludzki rozwój.
Obecność innych ludzi wpływa na nasze zachowanie w zależności od tego czy są oni jedynie publicznością czy współuczestnikami
interakcji społecznej. W pierwszym przypadku przyspieszają oni wykonywanie czynności, a w drugim znacznie przyczyniają się do rozproszenia odpowiedzialności, co może doprowadzić do wstrzymania się od działań.
W badaniach nad interakcją bierze się pod uwagę ludzkie działania związane z życiem codziennym.
Na ogół większość ludzi w społeczeństwie stosuje się do norm.
Zjawiska takie jak morderstwo, gwałt, zdrada i kradzież są karygodne i zabronione. Traktuje się je jako dewiacje czyli odstępstwo od prawa.
Socjologiczne wyjaśnienie dewiacji opiera się na dwóch poziomach, mikro i makro.
Punktem widzenia teorii kontroli jest to, że zachowania przestępcze wynikają z braku wewnętrznej kontroli jednostki.
W tym rozdziale znajdują się również opisy typów przestępstw, aspekty systemu wymierzania sprawiedliwości oraz wyniki badań dotyczących społecznych konsekwencji dewiacji.
Jednym z podstawowych problemów wszystkich społeczeństw
jest rozdział dóbr społecznych, czyli stratyfikacji społecznej.
Jej istnienie prawie we wszystkich społeczeństwach próbowano wyjaśnić za pomocą teorii konfliktu, lub poglądów strukturalistyczno– funkcjonalistycznych.
W rozdziale X autor przybliżył czytelnikowi pojęcie klasy społecznej.
Na pozycję w klasie społecznej wpływają dobra ekonomiczne, prestiż społeczny i dostęp do władzy.
Wśród klas społecznych można wyróżnić klasę wyższą, wyższą średnią, niższą średnią, roboczą i niższą.
Pozycja w klasie społecznej ma duży wpływ na styl życia i szanse życiowe każdej osoby. Jest ona ściśle związana z długością życia, zdrowiem jednostki, typem wykształcenia, rodzajem życia rodzinnego
oraz osobistymi wartościami i postawami.
Norman Goodman przedstawia nam w swej książce przybliża nam problemy rasy i etniczności jako postawy nierówności społecznej.
Mniejszości etniczne są typową cechą społeczeństwa amerykańskiego
i bardzo często stanowią podstawę uprzedzeń i dyskryminacji.
Płeć i wiek to dwie najbardziej uniwersalne podstawy stratyfikacji
społecznej we wszystkich społeczeństwach. W każdym społeczeństwie inaczej traktuje się kobiety i inaczej mężczyzn.
W rozdziale XII autor podsumował kilka reprezentatywnych różnic biologicznych między mężczyzną a kobietą. Omówione zostały psychologiczne dowody na różnice między płciami. Po przeanalizowaniu
dowodów nasunął się jeden wniosek , że różnice między mężczyznami
a kobietami są raczej rezultatem oddziaływania kultury niż wrodzonych
czynników biologicznch.
Na szczęście w ciągu ostatnich dziesięcioleci role przypisane płcią
znacznie się zmieniły. Coraz więcej kobiet pracuje poza domem. Nadal
jednak segregacja płciowa przejawia się w rodzaju wykonywanej pracy.
znacznie więcej kobiet rozpoczyna studia i zajmuje się polityką .
Wzrasta także ilość mężczyzn biorących udział w opiece nad dzieckiem.
Autor wykazał też nieprawdziwość mitu pogorszenia się sprawności
intelektualnej i możliwości umysłowych ludzi starszych.
W kolejnym rozdziale przybliżona zostaje czytelnikowi podstawowa
instytucja we wszystkich społeczeństwach, czyli rodzina.
Istnieją różne typy rodziny takie jak : rodzina nuklearna , rodzina poszerzona, rodzina poligamiczna.
Istnieją dwa podstawowe typy układów małżeńskich : monogamia
i poligamia.
Norman Goodman przeanalizował kwestie związane ze współczesną rodziną amerykańską , szczególnie miłością romantyczną
i rodzicielstwem , a także przemocą w rodzinie i problemach . Poświęcił nieco uwagi także rozwodom i ponownemu zawieraniu małżeństw.
Oprócz rodziny bardzo ważną rolę w socjalizacji zajmuje system edukacji
szkoły. Uczą dzieci nie tylko podstawowych rzeczy niezbędnych do
funkcjonowania w społeczeństwie, ale także ważny element innowacji
kulturowych oraz postępu w dziedzinie nauk przyrodniczych
i humanistycznych.
Autor zapoznaje czytelników także z amerykańskim systemem szkolnictwa, pokazując problemy takie jak : brak zdyscyplinowania,
przemoc w szkołach . Przedstawia kilka rozwiązań .
W rozdziale XV czytelnicy mogą zapoznać się z pojęciem religii,
jej formami, a typowym związkiem między zmianami społecznymi.
Przedstawione jest także sześć najbardziej rozpowszechnionych religii na świecie. A są to chrześcijaństwo , islam, hinduizm , buddyzm , judaizm, konfucjanizm i dziedzictwo judeochrześcijanskie.
Kolejnym tematem książki „Wprowadzenie do socjologii” jest władza i panowanie.
Dowiadujemy się , że niektórzy socjologowie rozróżniają władzę prawomocną i nieprawomocną.
Wśród podstaw planowania rządów można wyodrębnić:
planowanie tradycjonalne
planowanie racjonalno-legalne
planowanie charyzmatyczne
Główną zorganizowaną władzą polityczną w społeczeństwie jest państwo. Każde społeczeństwo ma jakąś strukturę polityczną, jakiś system rządów. Wśród typów struktur ustrojowych można wymienić:
monarchię
autorytaryzm
totalitaryzm
Każde społeczeństwo musi mieć dostęp do zasobów niezbędnych do jego przetrwania . Aby rozwiązać ten problem społeczeństwo posiada gospodarkę. Jej rolą jest zdobywanie, produkcja, dystrybucja i sprzedaż niezbędnych towarów i usług.
Nowoczesna gospodarka składa się z trzech sektorów:
pierwszy sektor – dostarcza surowce
drugi sektor - przetwarza surowce
trzeci sektor - zajmuje się usługami
Omówione zostały też dwa idealne typy systemów ekonomicznych, kapitalizm i socjalizm.
Bardzo ważnym aspektem życia większości ludzi jest praca.
Wywiera ona istotny wpływ na stosunki z innymi, a także samoocenę.
Rynek pracy dzielimy na wtórny, podstawowy, samozatrudnienie i bezrobocie.
W rozdziale XVIII czytelnicy zapoznają się z pojęciem medycyny.
Autor przedstawił społeczne wzorce zdrowia i choroby, zróżnicowane wzorce zdrowotności w Stanach Zjednoczonych zależne od wieku, płci i przynależności do klasy społecznej.
Możemy zapoznać się z teoretycznym ujęciem problemów zdrowia i medycyny, zależnością zdrowia od środowiska i stylu życia.
Nauka i technika odgrywają jedną z głównych ról w strukturze społeczeństwa.
W rozdziale XIX zostają przybliżone czytelnikowi zagadnienia związane z rozwojem nowoczesnej nauki, instytucjonalizacji nauki,
ujęcia funkcjonalistów i ujęcia teoretyków konfliktu.
Wśród głównych norm niezbędnych do postępu w nauce funkcjonaliści wymieniają : uniwersalizm, naukę jako wspólną własność, bezinteresowność, zorganizowany sceptycyzm.
Technika i społeczeństwo wzajemnie na siebie wpływają. Warunki społeczne kierują uwagę na problemy wymagające rozwiązań technicznych, a rozwój techniki stymuluje aktywność techniki.
Rozwój i zastosowanie techniki organizują czynniki społeczne, polityczne, ekonomiczne i etyczne.
Populacja danego społeczeństwa jest jednym z podstawowych czynników wpływających na strukturę społeczną.
Znajdują się one w ciągłym ruchu, mogą rosnąć, maleć i przemieszczać się. Nauka, która bada tendencje zachodzące w obrębie populacji nosi nazwę demografii.
Na przyrost ludności może się złożyć:
przyrost naturalny
czas podwojenia
zerowy przyrost ludności
Wskaźnik przyrostu naturalnego oblicza się, odejmując od wskaźnika urodzin wskaźnik umieralności.
Autor w tym rozdziale omówił światowe tendencje demografii, metody ich wyjaśniania i kwestie polityki ludnościowej.
Przytoczył przykład ludności Stanów Zjednoczonych, zmian jakie tam zachodzą i będą zachodziły.
W badaniach socjologicznych bardzo ważne miejsce zajmuje zjawisko zachowań zbiorowych. Wśród podstawowych jego cech możemy wymienić:
ograniczone, krótkotrwałe działanie społeczne
niepewna identyfikacja i granice społeczne
słabe lub nowo wytworzone normy społeczne
Najbardziej spektakularną formą zachowań zbiorowości jest tłum.
Kiedy ludzie znajdujący się w fizycznym oddaleniu, podobnie reagują na jakieś wydarzenie mówimy o zachowaniu masowym.
Jak wspomniałam w początkowej części mojej recenzji socjologia jest bardzo zróżnicowaną dyscypliną nauki.
Książka Normana Goodmana w doskonały i przejrzysty sposób wprowadza czytelnika w tajniki „świata socjologii”.
Zapoznaje ona osobę czytającą ze sposobami badań socjologicznych, pomaga zrozumieć wciąż zachodzące zmiany w społeczeństwie.
Dużym plusem książki jest powiązanie teorii z konkretnymi przykładami.
Bardzo pomocne są opracowania znajdujące się na końcu każdego rozdziału i słownik pojęć.
Uważam, że tą książkę powinien przeczytać każdy człowiek, nie zależnie, czy jest studentem, czy laikiem.
Jest ona bardzo przydatna w zrozumieniu świata i działań zachodzących wokół nas.