Ewelina Kałka

Akademia Ekonomiczna

im. Karola Adamieckiego

w Katowicach

Wydział Zarządzania

Rok III Grupa 10

SPÓŁKA KOMANDYTOWA

Spółki komandytowi jest spółka mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której za zobowiązania spółki wobec wierzycieli, co najmniej jeden ze wspólników, zwany komplementariuszem, odpowiada bez ograniczeń, a odpowiedzialność co najmniej jednego, zwanego komandytariuszem, jest ograni­czona (art. 102-124 k.s.h.). Spółka komandytowa należy do spółek osobowych. Jej podstawową cechą charakterystyczną jest wymienione wyżej zróżnicowanie za­kresu odpowiedzialności dwóch rodzajów wspólników - komplementariuszy i komandytariuszy.

Spółka komandytowa wykształciła się ze spółki jawnej i w istocie rzeczy stanowi jej specyficzną odmianę. Od spółki jawnej różni się ograniczonym zakresem odpowiedzialności niektórych wspólników (komandytariuszy) oraz od­sunięciem ich od prowadzenia spraw spółki i reprezentowania spółki w stosunkach w innymi podmiotami. Formalnym wyrazem podobieństwa obu spółek jest sposób uregulowania spółki komandytowej w kodeksie spółek handlowych. Kodeks normuje jedynie tę część problematyki, która ze względu na swoją specyfikę decyduje o odrębności spółki komandytowej, a w pozostałym zakresie odsyła do przepisów dotyczących spółki jawnej (art. 103 k.s.h.). Znaczna część regulacji prawnej jest więc wspólna.

Spółka komandytowa nie ma osobowości prawnej, podobnie jak pozostałe spółki osobowe, a to ze względu na brak wyraźnego przepisu przyznającego tę osobowość. Posiada jednak niektóre cechy osoby prawnej, między innymi może nabywać prawa i zaciągać zobowiązania. Wskutek tego zalicza się ją do tzw. ułomnych osób prawnych.

Do utworzenia spółki dochodzi w drodze zawarcia przez wspólników odpowiedniej umowy oraz wpis do rejestru. Umowa pod rygorem nieważności wymaga formy aktu notarialnego. Umowa powinna zawierać, co najmniej:

1. firmę i siedzibę spółki,

2. przedmiot działalności spółki,

3. czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,

4. oznaczenie wkładów wnoszonych przez wspól­ników i ich wartość,

5. sumy komandytowe, to znaczy oznaczony kwotowo zakres odpowiedzialności każdego komandytariusza wobec wierzycieli spółki.

Wpis do rejestru przedsiębiorców jest obowiązkowy i ma charakter kon­stytutywny, spółka powstaje, więc jako podmiot prawa dopiero w chwili zarejestrowania.

Firma spółki komandytowej powinna zawierać nazwisko jednego lub kilku komplementariuszy oraz oznaczenie „spółka komandytowa”. Gdy komplemen­tariuszem jest osoba prawna, w firmie wymienia się jej pełną nazwę. Natomiast w firmie spółki nie może pojawić się nazwisko komandytariusza, a gdyby tak się stało, odpowiada on za zobowiązania spółki tak jak komplementariusz

Wkład do spółki może mieć postać pieniężną lub niepieniężną. Koman­dytariusz w zasadzie może wnieść do spółki jedynie wkład pieniężny lub meczowy. Jeżeli wkład komandytariusza ma w całości lub części charakter rzeczy innej niż pieniądze, umowa spółki powinna określać jego rodzaj i wartość. Komplementariusz natomiast może jako wkład wnieść do spółki również zobowią­zanie do wykonania pracy lub świadczenia usług itd.

Jak wynika z powyższych uwag, w spółce komandytowej występują dwa rodzaje wspólników. Różni ich sytuacja prawna i odgrywana w spółce rola oraz zakres odpowiedzialności za zobowiązania spółki.

Komplementariusze są aktywnymi wspólnikami. Wyłącznie do nich należy kierowanie sprawami spółki. Tylko oni mogą reprezentować spółkę na ze­wnątrz, zawierać umowy, zaciągać zobowiązania. Komplementariusze decydują, więc o sposobie zarządzania spółką. Łączy się z tym jednocześnie bardzo szeroki zakres odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Komplementariu odpowiadają wobec wierzycieli bez ograniczenia, całym swoim majątkiem a więc nie tylko wkładami wniesionymi do spółki, jak to jest na przy w spółkach kapitałowych, ale i majątkiem osobistym - tak jak wspólnicy w spółce jawnej. Odpowiedzialność ich ma również, jak w spółce ja charakter subsydiarny.

Komandytariusze są wspólnikami biernymi. Najogólniej rzecz biorąc są inwestorami, ich rola w spółce polega na wniesieniu wkładów i czerpaniu z tego zysków. Są przede wszystkim dostarczycielami kapitału, oczekującymi jego pomnożenia przez zarządzających spółką komplementariuszy. Komandytariusze nie mają ani prawa, ani obowiązku prowadzenia spraw spółki, chyba że umowa stanowi inaczej. Komandytariusz ma prawo domagać się odpisu sprawozdania finansowego za rok obrotowy oraz przeglądać księgi i dokumenty w celu sprawdzenia jego rzetelności. Istotnym uprawnieniem komandytariuszy, pozwalającym im zachować wpływ na decyzje majątkowe o strategicznym znaczeniu„ konieczność uzyskania ich zgody w sprawach przekraczających zakres z spraw spółki. Umowa spółki może jednak tę kwestię regulować odmiennie.

Zarazem odpowiedzialność komandytariuszy za zobowiązania spółki, inaczej niż komplementariuszy, jest ograniczona. Zakres odpowiedzialności komandytariusza wynika z umowy spółki, która określa tak zwaną sumę komandytową. Komandytariusz odpowiada do wysokości tej sumy. Suma komandytowa może być dla każdego komandytariusza inna. Podlega ona wpisaniu do rejestru przedsiębiorców.

Nie ma bezpośredniego związku między wysokością sumy komandytowej a wartością wnoszonego przez komandytariusza wkładu, wkład może więc być niższy, wyższy lub równy sumie komandytowej. Jednak wspólnicy w mogą postanowić, że wkład nie może być niższy niż suma komandytowa (art. 108 § 1). Komandytariusz jest wolny od odpowiedzialności za zobowiązania spółki w granicach wartości wniesionego wkładu. Jeżeli wartość wkładu była niższa od sumy komandytowej - odpowiada uzupełniająco do wysokości.

Osoba przystępująca do istniejącej już spółki w charakterze komandytariusza za wcześniejsze zobowiązania spółki. To samo dotyczy spółki przedsiębiorcą, prowadzącym dotąd przedsiębiorstwo we własnym i na własny rachunek.

Komandytariusz nie może reprezentować spółki wobec osób trzecich, chyba że występuje jako pełnomocnik. Gdyby dokonał czynności prawnej w imieniu spółki bez pełnomocnictwa, albo przekraczając jego granice, albo nie okazując pełnomocnic­twa, odpowiada za skutki tej czynności wobec osób trzecich bez ograniczenia.

Spółka komandytowa jest w niektórych krajach, szczególnie w Niemczech, bardzo popularna jako forma prowadzenia działalności gospodarczej. Bywa wykorzystywana przy przekazywaniu jednoosobowych przedsiębiorstw rodzinnych w ręce dzieci lub innych następców, którzy nie potrafią lub nie chcą zajmować się kierowaniem firmą. Tworzą oni spółkę z udziałem kierującego przedsiębiorstwem menedżera i występują w niej jako komandytariusze, podczas gdy menedżer wnoszący zazwyczaj tylko niewielki wkład – jest komplementariuszem. W ten sposób łączą się z jednej strony potrzebny kapitał, z drugiej praca i umiejętność zarządzania.

SPÓŁKA KOMANDYTOWO-AKCYJNA

Spółka komandytowo-akcyjna jest w prawie polskim nowym rodzajem spółki, wprowadzonym przez kodeks spółek handlowych, nieznanym obowiązującemu uprzednio kodeksowi handlowemu. Stanowi ona konstrukcję prawną składającą się z dwóch segmentów o różnej proweniencji: jeden pochodzi ze spółki komandytowej, a drugi ze spółki akcyjnej. Spółka komandytowo – akcyjna łączy, więc w sobie cechy spółki osobowej i spółki kapitałowej. Formalnie kodeks spółek handlowych zalicza spółkę komandytowo-akcyjną do spółek osobowych (art. 125 k.s.h.), jednakże cechy spółki kapitałowej są w niej równie wyraźnie widoczne. Te cechy sprawiają, że może być najodpowiedniejszą formą prowadzeni­a działalności w takich przypadkach, gdy właściciele przedsiębiorstwa, działającego dotąd na przykład w formie spółki cywilnej, nadal chcą mieć w ręku zarząd i kontrolę nad spółką, a jednocześnie stworzyć sobie możliwość powiększania jej kapitału poprzez emisję i sprzedaż akcji.

Spółką komandytowo-akcyjną jest spółka osobowa mająca na celu prowadze­nie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spó­łki, co najmniej jeden wspólnik (komplementariusz) odpowiada bez ograniczenia, a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem.

Jak wynika z ustawowej definicji, w spółce komandytowo-akcyjnej występuje dwa rodzaje wspólników: komplementariusze i akcjonariusze. Ich sytuacja prawna jest całkowicie odmienna. Dotyczy to zwłaszcza zarządzania spółką i wpływu na bieżący tok jej spraw oraz odpowiedzialności za zobowiązania. Komplementariusz może objąć lub nabyć akcje spółki i w ten sposób stać się jednocześnie akcjonariuszem. W takiej sytuacji jest on jednak pozbawiony pewnych uprawnień przysługujących pozostałym akcjonariuszom.

Przepisy odnoszące się do spółki komandytowe-akcyjnej zawarte są w art. 125-150 k.s.h., jednak regulują one tylko niektóre specyficzne zagadnienia, decydujące o odrębności spółki. W zakresie nienormowanym tymi przepisami mają zastosowanie przepisy dotyczące spółki komandytowej i spółki akcyjnej. Przepisy dotyczące spółki komandytowej regulują stosunki komplementariuszy z innymi komplementariuszami, a także z akcjonariuszami i osobami trzecimi oraz kwestie związane z wkładami wspólników do spółki. W pozostałych sprawach stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące spółki akcyjnej, na przykład przepisy o kapitale zakładowym, wkładach akcjonariuszy, akcjach, radzie nadzorczej i walnym zgromadzeniu.

Kapitał zakładowy spółki powinien wynosić co najmniej 50 000 złotych.

Firma (nazwa) spółki komandytowe-akcyjnej powinna zawierać nazwiska jednego lub kilku komplementariuszy oraz uzupełnienie „spółka komandyto­wo-akcyjna”. Gdy komplementariuszem jest osoba prawna, firma spółki powinna zawierać pełne brzmienie nazwy tej osoby prawnej. Nie wyklucza to włączenia do firmy również nazwisk komplementariuszy - osób fizycznych. Natomiast w firmie spółki nie może być zamieszczone nazwisko lub firma akcjonariusza.

Spółka komandytowe-akcyjna powstaje przez podpisanie statutu i wpis do rejestru sądowego. Statut podpisują osoby powołujące spółkę do życia, czyli jej założyciele. Wśród podpisujących statut powinni być co najmniej wszyscy komplementariusze spółki.

Statut powinien zawierać:

1. firmę i siedzibę spółki,

2. przedmiot jej działalności,

3. czas trwania, jeśli jest oznaczony,

4. określenie wkładów każdego z komplementariuszy i ich wartość,

5. dane dotyczące kapitału zakładowego (wysokość, sposób zebrania) i akcji (liczba, wartość nominalna, ew. rodzaje i związane z nimi uprawnienia),

6. listę wszystkich komplementariuszy,

7. or­ganizację walnego zgromadzenia i rady nadzorczej (jeśli jest przewidziana).

Statut winien być sporządzony w formie aktu notarialnego.

Wniosek założycieli o zarejestrowanie spółki winien obejmować szereg danych zawartych w statucie i innych, m.in. wzmiankę, jaka część kapitału zakładowego została wpłacona przed zarejestrowaniem, sposób reprezentowania spółki (nazwiska osób uprawnionych, sposób reprezentacji), oznaczenie wkładów niepieniężnych (aportów).

Odpowiedzialność za zobowiązania powstałe po podpisaniu statutu a przed zarejestrowaniem spółki ponoszą osoby działające w tym okresie na rzecz spółki i w jej imieniu. Odpowiedzialność tych osób jest solidarna.

Zarządzanie sprawami spółki, podobnie jak w spółce komandytowej, należy do komplementariuszy – wszystkich lub niektórych. Jest zasadą, że każdy komplementariusz ­ma prawo i jednocześnie obowiązek prowadzenia spraw spółki (art. 140 § 1 k.s.h.). Statut może jednak przewidywać odstępstwa od tej zasady, polegające na powierzeniu prowadzenia spraw spółki jednemu lub kilku komplementariuszom. Zmiana statutu w tym zakresie i pozbawienie tego prawa lub odwrotnie – powierzenie prow­adzenia spraw spółki komplementariuszowi dotąd tego prawa pozbawionemu, ­wymaga zgody wszystkich pozostałych komplementariuszy.

Reprezentować spółkę na zewnątrz może każdy z komplementariuszy, z wyjątkiem ­tych, którzy na mocy statutu lub orzeczenia sądu zostali tego prawa pozbawieni (art. 137 § 1 k.s.h.). Pozbawienie komplementariusza prawa reprezentowania spółki mimo jego sprzeciwu, może nastąpić jedynie z ważnych powodów, na mocy orzeczenia sądu. Pozbawiony tego prawa komplementariusz nie ponosi odpowiedzialności osobistej za powstałe później zobowiązania spółki.

Akcjonariusz nie może reprezentować spółki, chyba że jest jej pełnomocnikiem (art. 138 § 1 k.s.h.). Przekroczenie tego zakazu i dokonanie czynności prawnej w imieniu spółki (bez pełnomocnictwa, z przekroczeniem jego granic lub bez jego okazania) powoduje, że ponosi on wobec osób trzecich nieograniczoną odpowiedzialność za skutki tej czynności.

Z zakresu uprawnień komplementariuszy wyłączone są te sprawy spółki, które na mocy wyraźnych przepisów kodeksu lub postanowień statutu zostały przekazane ­do kompetencji walnego zgromadzenia lub rady nadzorczej (np. udzielenie absolutorium komplementariuszom prowadzącym sprawy spółki).

Walne zgromadzenie spółki komandytowe-akcyjnej obejmuje akcjonariuszy komplementariuszy. Komplementariusze mają prawo uczestniczenia w walnym zgromadzeniu bez względu na to, czy są jednocześnie akcjonariuszami, a więc objęli lub nabyli akcje spółki. Zgromadzenie może być zwyczajne lub nadzwyczajne.

Akcja daje w zasadzie prawo do jednego głosu na walnym zgromadzeniu, chyba że statut zawiera odmienne postanowienia. Statut może na przykład niektórym lub wszystkim akcjonariuszom przyznać dodatkowe głosy. Nie można natomiast na tej drodze całkowicie pozbawić akcjonariusza prawa głosu. Reguły te nie odnoszą się do tych akcjonariuszy, którzy są jednocześnie komplementar­iuszami. Każda posiadana przez nich akcja zawsze daje prawo do jednego głosu. Komplementariusze, którzy nie posiadają akcji, pozbawieni są prawa głosu na walnym zgromadzeniu.

Uchwały walnego zgromadzenia, poza innymi sprawami przewidzianymi w kodeksie lub statucie spółki, wymagają:

1. rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania komplementariuszy z działalności spółki oraz sprawozdania finan­sowego za ubiegły rok obrotowy,

2. udzielenie absolutorium komplementariuszom prowadzącym sprawy spółki,

3. udzielenie absolutorium członkom rady nadzor­czej,

4. wybór biegłego rewidenta, chyba że według statutu należy to do rady nadzorczej,

5. rozwiązanie spółki.

Specyfika spółki komandytowo-akcyjnej i rola odgrywana w niej przez komplementariuszy powodują, iż w niektórych przypadkach uchwały walnego zgromadzenia wymagają do swej ważności zgody komplementariuszy.

Zgody wszystkich komplementariuszy wymagają:

1. powierzenie prowadzenia spraw i reprezentowania spółki jednemu lub kilku komplementariuszom,

2. po­dział zysku w części przypadającej akcjonariuszom,

3. zbycie i wydzierżawienie przedsiębiorstwa spółki oraz ustanowienie na nim użytkowania,

4. zbycie nieru­chomości spółki,

5. podwyższenie lub obniżenie kapitału zakładowego,

6. wyemi­towanie przez spółkę obligacji,

7. połączenie i przekształcenie spółki,

8. zmiany statutu,

9. rozwiązanie spółki,

10. uchwały walnego zgromadzenia w innych sprawach przewidzianych w kodeksie lub statucie spółki.

Zgody większości komplementariuszy wymagają:

1. podział zysku w części przypadającej komplementariuszom,

2. sposób pokrycia straty za ubiegły rok,

3. uchwały w innych sprawach przewidzianych w statucie.

Uchwały walnego zgromadzenia podjęte bez wymaganej zgody wszystkich lub większości komplementariuszy są nieważne.

W spółce komandytowo-akcyjnej może być ustanowiona rada nadzorcza. Jej członków powołuje i odwołuje walne zgromadzenie. W zasadzie krąg osób, spośród których mogą być powoływani członkowie rady nie jest ograniczony, mogą więc nimi być zarówno wspólnicy, jak i osoby spoza spółki. Członkiem rady nadzorczej nie może być jednak komplementariusz, ani jego pracownik, z tym, że wyłączenie to nie dotyczy komplementariusza pozbawionego prawa prowadzenia spraw spółki lub jej reprezentowania. Zadaniem rady nadzorczej jest sprawowanie stałego nadzoru nad działalnością spółki i wykonywanie niektórych innych zadań (np. wytoczenie komplementariuszowi w imieniu spółki powództwa o od­szkodowanie).

W zyskach spółki zarówno komplementariusze jak i akcjonariusze uczestniczą proporcjonalnie do wkładów wniesionych do spółki, chyba że statut w tym zakresie ustanowił odmienne reguły.

Zasady odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki zostały ukształ­towane w kodeksie w sposób bezwzględnie obowiązujący (art. 139 k.s.h.). Statut spółki nie może, zatem zawierać w tym zakresie postanowień odmiennych, a gdyby je zawierał, byłyby one bezskuteczne wobec osób trzecich. Zasady te, jak jut wspomniano, są zróżnicowane i zależą od rodzaju wspólników. Kompletnen­tariusze ponoszą wobec osób trzecich nieograniczoną odpowiedzialność cywilni; podobnie jak wspólnicy w spółce jawnej. Osoba, która przystąpiła w charakter komplementariusza do istniejącej spółki, odpowiada nie tylko za zobowiązania przyszłe, ale także za zobowiązania już istniejące w chwili wpisania jej do rejestru. Wymienionej odpowiedzialności nie ponoszą jedynie komplementariusze pozbawieni - wbrew swemu sprzeciwowi - prawa reprezentowania spółki. Natomiast akcjonariusze nie odpowiadają w ogóle wobec osób trzecich za zobowiązania spółki. Jest to związane z brakiem ich wpływu na bieżącą działalność spółki i zaciąganie przez nią zobowiązań.

Rozwiązanie spółki komandytowo-akcyjnej powodują:

1) uchwała walnego a o rozwiązaniu spółki,

2) ogłoszenie upadłości spółki,

3) śmierć jedynego komplementariusza, jego upadłość lub wystąpienie ze spółki, chyba że statut stanowi inaczej,

4) inne przyczyny przewidziane prawem lub statutem.

Komplementariusz może wypowiedzieć umowę spółki i wystąpić ze spółki, jeśli statut tak stanowi. Mają tu zastosowanie reguły odnoszące się do spółki jawnej. Rozwiązanie otwiera proces likwidacji spółki. Likwidatorami są komplementariusze. Statut lub uchwała walnego zgromadzenia powzięta za zgodą wszystkich komplementariuszy mogą powierzyć tę funkcję innej osobie.