WARUNKI PRACY KLASY ROBOTNICZEJ I NARODZINY SOCJALIZMU
(S.T. miller) klasę robotniczą tworzyły trzy podgrupy:
proletariat z fabryk (względnie mały, często zarabiali lepiej niź rzemieślnicy)
"lumpen proletariat" ( elementy kryminalne, bardziej skupionej na przetrwaniu niż na wspólnej walce ideowej
rzemieślnicy ( zatrudnieni w przemyśle metalowym i włókienniczym - propagujący zmian, i wystarczająco uświadomieni co do swoich praw, sympatyzowanych z socjalizmem)
W ramach multi - tożsamości jakie każda społeczność posiada (etniczne, religijne, regionalne) pojawiła się w XIXw. nowa klasa robotnicza.
Robotnicy przemysłowi w miastach zaczęli więc postrzegac siebie jako nową klasę społeczną. Ich warunki pracy i życia były bardzo cięzkie i niezdrowe. Kobiety i dzieci pracowały niewiele mniej i ciężej od dorosłych mężczyzn. Średnia życia nie przekraczała 40 lat. W połowie XIXw, zatrudniano w Angli masowo dzieci. i Kobiety. wiek połowy robotników nie przekraczał 18 lar. pracowano 12-14 godzin dziennie, a nawet do 16 godzin.
organizowano się więc w grupy samo- pomocy, potem związaki zawodowe. Związki zawodowe mogły pojawiać się w Angli, od wejścia ustawy (1824) znoszącej zakaz zrzeszania się robotników i legalizował ich stowarzyszenia.
Pierwszy, kongres związków zawodowych odbył się w Manchesterze (1868) reprezentował 118 00 pracowników. Zorientowany na samopomoc był też" Co- operativ movement" *1844) zajmujący się m.in prowadzeniem sici tanich sklepów, pod koniec XIXw. ruch miał 800 000 członków.
SOCJALIZM UTOPIJNY XIXw.
Aby bronić interesów klasy robotniczej. postulowano zniesienie:
- wolnego rynku ( Claude H. Saint- Simon)
- kapitalizmu i własności prywatnej (Charles Fourier, Pierre Proudhon i własnośc jest kradzieżą)
Fourrier: ludzie powinni żyć nie we wpółpracujących ze sobą samowystarczalnych społecznościach (ok. 2000) - dochód z ziemi i manufaktur był dzielony według nakładu pracy i talentów
Brytyjski przemysłowiec robert Owen wykorzystał te idee w USA ( kolonii zwanej " Nowa Harmonia"), ale szybko jednak zbankurutowała
Po socjaliźmie utopijnym przyszedł socjalizm naukowy Marksa i Engelsa
1848 Manifest Komunistyczny - głosił nadejście rewolucji proletariackiej napędzanej mechanizmem walki klas ( dialektyczna logika rozwoju histori.....?)
proletariat na drodze rewolucyjnej, miał usunąć kapitalizm i własnośc prywatną, a wprowadzić własność wspólną i robotnicy przemysłowi mieli obalić burżuazję.
KOMUNA PARYSKA - WIOSNA 1871r.
Klęska w wojnie z prusami i oblężenie Paryża wzbudziły nastroje radykalne w Paryżu, powołano gwardię Narodową. Rząd francuski poszpiesznie podpisał kapitulację by uporządkować sytuację w Paryżu. rewolta ludności Paryża doprowadziła do proklamowania KomunyParyskiej (18.03.1871r.) - rewolucyjnej władzy w mieście ( legalna władza w 10 komisjach - " ministerstwach".przeprowadzić na częściową racjonalizację przemysłu.
Komuna w mieście rządziła nieco ponad 2 miesiące zanim upadła pod naporem wojsk rządowych. Głoszone hasło " republiki wszechświatowej" pociagało innych( wielu Polaków wzieło udział) Jej działalnośc wpłyneła na podniesienie spraw socjalizmu w przyszłym ustawodawstwie oraz pojawienie się potem partii socjaldemokratycznych.