1.1. Klasyfikacja

Wyrobami ceramicznymi nazywa się materiały otrzymywane przez uformowanie i wypalenie

lub spieczenie glin albo mas ceramicznych zawierających glinę.Z danych historycznych wynika ,że

budowlane wyroby ceramiczne ( zwłaszcza cegła ) są stosowane już od ponad 8000 lat.

Na terenie polski w okresie średniowiecza wzniesiono z cegły wiele budynków, m.in. pochodzący z

1226 r.kościół św.Jakuba w Sandomierzu.W XIII w.zaczęto w Polsce stosować dachówki ceramiczne.

Wyroby ceramiczne ,ze względu na ich wielowiekowe stosowanie w budownictwie ,są materiałami

wypróbowanymi i odgrywają poważną rolę mimo coraz szerszego wytwarzania nowych asortymentów

materiałów budowlanych.W wielu krajach Europy wyroby ceramiczne należą do grupy podstawowych

materiałów budowlanych.

Ze względu na strukturę i cechy techniczne wyroby ceramiczne stosowane w budownictwie dzieli

się na trzy grupy:

0. grupa I , która obejmuje wyroby o strukturze porowatej i nasiąkliwości wagowej do 22% :

-wyroby ceglarskie - cegły budowlane , cegły modularne, cegły dziurawki, cegły kratówki, ścienne

pustaki ceramiczne , pustaki do ścian działowych, pustaki i elementy poryzowate, pustaki do prze-

wodów wentylacyjnych, pustaki do przewodów dymowych, pustaki stropowe Akermana ,stropy

Ceram, SBP, OTEP, i HF, dachówki karpiówki, zakładkowe, holenderki, marsylki i typu

mnich-mniszka oraz gąsiory dachowe;

-wyroby szkliwione- kafle piecowe

- wyroby ogniotrwałe- kształtki i cegły szamotowe; kształtki krzemionkowe;

0. grupa II, która obejmuje wyroby o strukturze zwartej i nasiąkliwości wagowej do 12%;zalicza się

do niej :cegły budowlane klinkierowe, cegły kanalizacyjne , cegły kominowe, cegły klinkierowe,

cegły drogowe, płytki klinkierowe, płytki podłogowe terakotowe, płytki i kształtki kamionkowe

ścienne szkliwione, płytki kamionkowe kwasoodporne, kamionkowe rury i kształtki kanalizacyjne;

0. grupa III, która obejmuje ceramikę fajansową, tj.płytki ścienne szkliwione oraz wyroby mające

zastosowanie w technice sanitarnej.

Według norm europejskich ( EN ) jako kryterium podziału płytek ceramicznych przyjmuje się

nasiąkliwość albo metody formowania.Płytki w zależności od nasiąkliwości wagowej E podzielono

na cztery grupy:

0. grupa I- płytki o nasiąkliwości wagowej E<lub=3%,

1. grupa II a- płytki o nasiąkliwości wagowej 3 % < E< lub= 6% ,

2. grupa II b -płytki o nasiąkliwości wagowej 6 % < E<lub=10%,

3. grupa III - płytki o nasiąkliwości wagowej E > 10 %.

Szczegóły dotyczące tej klasyfikacji- wraz z numerami norm, zawierającymi wymagania techniczne-

przedstawiono w tabeli 1-1.

Tabela 3-1

W każdej z wyżej wymienionych grup rozróżnia się płytki szkliwione ( oznaczone symbolem GL ) i

płytki nieszkliwione ( oznaczone symbolem VGL). Płytki z każdej grupy mogą być stosowane do

wykładania zarówno ścian, jak i podłóg, wewnątrz lub na zawnątrz budynku.Płytki grupy BIII nie

można stosować, jeśli działać będą na nie obciążenia mechaniczne.

1.2. Wyroby o strukturze porowatej

1.2.1 . Wiadomości wstępne

Wyroby ceramiczne o strukturze porowatej ( tj. o porowatości 5-20 % ), otrzymuje się przez

formowanie ich z gliny i wypalanie w temperaturze 850-1000 °C . Glina jest materiałem,którego

podstawowym składnikiem jest minerał ilasty-kaolinit,( Al2O3 ·2SiO2 · 2H2O ).W temperaturze

wypalania glina traci wodę chemicznie związaną, wskutek czego przestaje być plastyczna, a wyroby

z niej są w większości mrozoodporne.Barwa większości wyrobów ceramicznych jest czerwona

( z odcieniami ) co świadczy o zawartości związków żelaza.

1.2.2.Wyroby do budowy ścian.

Cegły budowlane (PN-B-12050:1996 ) należą do grupy materiałów rozpowszechnionych i od ponad

8 tysięcy lat stosowanych w budownictwie.Cegła ma kształt prostopadłościanu.Jej największa powierz-

chnia jest nazywana podstawą,pośrednia -wozówką ,a najmniejsza główką .

W zależności od rodzajów otworów i drążeń rozróżnia się cztery typy cegieł budowlanych :

0. B - bez otworów,

1. P - pełne ,tj. z otworami o powierzchni do 10 % pola podstawy cegły,

2. D - drążone,

3. S - szczelinowe.

W zależności od sposobu wykonania powierzchni bocznych rozróżnia się dwie grupy cegieł

budowlanych:

0. L - licowe ( rys.1-1 ),

1. Z - zwykłe ( rys.1-2 ).

W zależności od wytrzymałosci na ściskanie ( w MPa ) rozróżnia się różne klasy cegieł budo-

wlanych:

0. cegły grupy Z mogą być klasy: 3,5 , 5 , 7,5 , 15 , 20 , lub 25 ,

1. cegły grupy L mogą być klasy:10 , 15 , 20 lub 25.

W zależności od gęstości objętościowej rozróżnia się różne sortymenty cegieł budowlanych:

0. cegły typu B i P - 1,0 , 1,2 , 1,4 , 1,6 , 1,8 i 2 t/m³

1. cegły typów D i S - 0,6 , 0,8 , 1 , 1,2 , 1,4 ,i 1,6 t/m³

Wysokość cegieł budowlanych h = 6,5 cm, choć może być również h = 14 lub 22 cm.

Nasiąkliwość wagowa cegieł grupy Z wynosi 6-22 % ( klasy 7,5 - 25 ).Nasiąkliwość wagowa cegieł

L wynosi 4-16 % ( klasy 7,5 - 15 ) i 4-12% ( klasy 20 i 25 ).Wyroby te są traktowane jako mrozoodpor-

ne ( wytrzymują minimum 20 cykli zamrażania i odmrażania bez uszkodzeń) .

Cegłę budowlaną typów B i P stosuje się do budowy ścian podziemnych części budynków , ścian

zewnętrznych i wewnętrznych, sklepień,kominów,słupów ( klasy 20 , 15 , 10 i 7,5 ), budynków gospo-

darskich i tymczasowych oraz ścian działowych ( klasy 7,5 i 5 ).

Cegły modularne (PN-B-12051:1996 ) uzyskały nazwę od przyjętego w budownictwie modułu

10 cm, tzn. cegły te z naddatkiem na spoiny pozwalają uzyskać wymiar modułu.W zależności od

sposobu wykonania powierzchni bocznych, rozróżnia się dwie grupy cegieł modularnych:

0. Z - zwykłe ( rys.1-3 ),

1. L - licowe ( rys. 1-4 ).

W zależności od sposobu wykonania drążeń rozróżnia się cztery typy cegieł modularnych:

0. B - bez otworów,

1. P - pełne,

2. D - drążone ,

3. S - szczelinowe.

W zależności od wytrzymałości na ściskanie , rozróżnia się klasy cegieł modularnych:

0. cegły grupy Z mogą być klasy : 3,5 , 5 , 7,5 , 10 , 15 , 20 lub 25,

1. cegły grupy L moga być klasy : 10 , 15 , 20 lub 25.

W zależności od gęstości objętościowej rozróżnia się różne sortymenty cegieł modularnych:

0. cegły typu P - 1,0 , 1,2 , 1,4 , 1,6 , 1,8 i 2,0,

1. cegły typów D i S - 0,6 , 0,8 , 1,0 , 1,2 , 1,4 i 1,6 .

Podstawowe wymiary : długość l =18,8 , 23,8 albo 28,8 cm, szerokość b =8,8 i 12 cm,wysokość

h= 10,4 , 13,8 , 18,8 i 22 cm.

Nasiąkliwość wagowa :

0. w odniesieniu do cegieł klas 3,5 i 5 - nie określa się jej,

1. cegły klas 7,5 , 10 i 15 : grupa Z - 6 - 22%, grupa L - 4 - 16 %,

2. cegły klas 20 i 25 : grupa Z - 6 - 20%, grupa L - 4 - 12 %.

Główne zastosowanie : do konstrukcji murowych oraz licowania murów.

Cegły dziurawki (PN-B -12002:1997 ) z otworami podłużnymi nazywa się wozówkowymi W

lub podłużnymi, a cegły z otworami poprzecznymi - główkowymi G lub poprzecznymi ( rys.1.5 ).

Rowki na powierzchni cegieł dziurawek zwiększają przyczepność zapraw.

Produkuje się cegły dziurawki klas 7,5 , 5 i 3,5, których nasiąkliwość wagowa wynosi odpowiednio

do 22 i 25 %. Jeżeli stosuje się je do budowy ścian zewnętrznych, muszą być mrozoodporne

( cegły klasy 5 i 7,5 ).

Cegły dziurawki w porównaniu z cegłą pełną mają wiele zalet.Mury z nich wykonane :

0. są lżejsze ( rp<lub= 1300 kg/m ³) , co ma znaczenie zwłaszcza w budynkach szkieletowych,

1. mają mniejszy współczynnik przewodzenia ciepła l=0,58 W/ ( m·°C );

2. schną szybciej.

Cegły dziurawki klasy 5 stosuje się do budowy ścian oraz stropów w budynkach mieszkalnych i

przemysłowych.Cegły klasy 3,5 służą wyłącznie do wznoszenia ścianek działowych.

Cegły kratówki ( PN-B-12011:1997 ) produkuje się w czterech typach:

0. K-1 - o wymiarach 25 x 12 x 6,5 cm,

1. K-2 - o wymiarach 25 x 12 x 14 cm ( rys.1.6),

2. K-2,5 - o wymiarach 25 x 12 x 18,8 cm,

3. K-3 - o wymiarach 25 x 12 x 22 cm.

Zależnie od wytrzymałości na ściskanie w kierunku równoległym do osi otworów rozróżnia się

sześć klas: 20 , 15 , 10 , 7,5 , 5 i 3,5 . Gęstość pozorna może wynosić 1000 - 1400 kg/m3 .

Nasiąkliwość wagowa cegieł klas 20 , 15 i 10 wynosi do 20%, a cegieł klas 7,5 , 5 i 3,5- do 22%.

Cechą charakterystyczną cegieł kratówek jest duża wytrzymałość i niewielka gęstość pozorna

oraz współczynnik przewodzenia ciepła l=0,44÷0,46 W/ (m·°C ).

Mrozoodporność w temperaturze -25°C wynosi 20 cykli.

Zaleca się stosować ja do wznoszenia murów o dużych obciążeniach:cegły klasy 15- do murów

piwnicznych ;cegły klas 20 , 15 , 10 , 7,5- do ścian nośnych,a cegły klas 7,5 ; 5 i 3,5- do ścian o

wysokości do dwóch kondygnacji.

Modularne pustaki ścienne ( PN-B-12055:1996 i PN-B-12055:1996/Al:1998 ) są to wyroby

pionowo drążone, przeznaczone do wykonywania otynkowanych obustronnie ścian zewnętrznych i

wewnętrznych budynków.

W zależności od sposobu murowania rozróżnia się cztery grupy pustaków:

0. Z - do murowania zwykłego (rys.1-7 ),

1. S - do murowania na suchy styk,w którym spoiny pionowe prostopadłe do lica murów wykonuje

się przez dostawienie pustaków i zalanie zaprawą otworów utworzonych z wgłębień pionowych

na styku pustaków ( rys.1-8 ),

0. W - łączone na wpust-wypust,w których spoiny pionowe uzyskuje się w wyniku dostawienie pu-

staka do pustaka tak ,aby wypusty jednego weszły we wpusty drugiego (rys.1-9 )

0. P - do murowania na spoiny pocienione, które uzyskuje się przez rozprowadzenie kleju lub

zaprawy klejącej na powierzchni bocznej i dostawienie następnego pustaka.

W zależności od wytrzymałości na ściskanie (RC ) rozróżnia się sześć klas pustaków:3,5 , 5 ,

7,5 , 10 , 15 i 20.

W zależności od gęstości objętościowej rozróżnia pięć sortymentów pustaków:0,6 , 0,8 ,1,0 ,

1,2 i 1,4.

W zależności od odporności na działanie mrozu rozróżnia się dwa rodzaje pustaków:

0. M - mrozoodporne, do wykonywania ścian zewnętrznych i wewnętrznych,

1. N - nieodporne na działanie mrozu, do wykonywania ścian wewnętrznych.

Wysokość pustaków modularnych wynosi 13,8 , 18,8 i 22 cm.Wysokość pustaków h=20 cm,

przyjmuje się jako wymiar podstawowy.

Cechy pustaków: łączna powierzchnia przekroju drążeń powinna mieścić się w granicach

30÷50 %.Wymiary wgłębień w pustakach do murowania na sucho powinny wynosić( 1,5÷2,5 )x

(4÷6 ) cm.

Nasiąkliwość wagowa pustaków klas 3,5 i 5 nie jest określana.Nasiąkliwość wagowa pustaków

klas 7,5 , 10 , 15 i 20 powinna mieścić się w granicach 6÷22 %. Pustaki mrozoodporne (tj.rodzaju M)

powinny wytrzymywać bez uszkodzeń 20 cykli zamrażania i odmrażania.

Ceramiczne cegły, pustaki i elementy poryzowane (PN-B-12069:1998 i PN-B-12069:1998/

Azl:2002 ) są to wyroby o gęstośći pozornej tworzywa ceramicznego nieprzekraczającego 1,2kg/dm³,

a zatem o przewodności cieplnej zmniejszonej w porównaniu z ceramiką o gęstości pozornej większej

niż 1,2kg/dm³.Wyroby te są przeznaczone do murowania zwykłego na suchy tynk, na wpust-wypust

oraz do murowania ze spoinami pocienionymi.

Cegły mają długość do 25 cm,szerokość do 12 cm i wysokość do 22 cm.

Pustaki są większe niż cegły ,mają bowiem długość i szerokość do 50 cm oraz wysokośc do 30 cm.

Elementy poryzowane mają długość i szerokość ponad 50 cm, oraz wysokość do 30 cm.

W zależności od przeznaczenia rozróżnia się następujące grupy wyrobów poryzowanych:

0. A - do murowania zwykłego ze spoinami 0,3÷1,2 cm,

1. B - do murowania ze spoinami pocienionymi do 0,3 cm,

2. C - do murowania na suchy tynk ze spoinami poziomymi zwykłymi,

3. D - do murowania na suchy tynk ze spoinami poziomymi pocienionymi,

4. E - do murowania na wpust-wypust ze spoinami poziomymi zwykłymi,

5. F - do murowania na wpust-wypust ze spoinami poziomymi pocienionymi.

W przypadku cegieł rozróżnia się tylko grupę A.

W zależności od odporności na działanie mrozu rozróżnia się rodzaje wyrobów poryzowanych:

0. M - odporne na działanie mrozu, stosowane do murowania ścian zewnętrznych i wewnętrznych.

1. N - nieodporne na działanie mrozu, stosowane do murowania ścian wewnętrznych.

W zależności od wytrzymałości na ściskanie rozróżnia się następujące klasy wyrobów poryzo-

wanych:3,5 , 5 , 10 , 15 , 20 MPa.

W zależności od gęstości pozornej rozróżnia się asortymenty wyrobów poryzowanych:

0,5 , 0,6 , 0,7 , 0,8 , 0,9 , 1,0 i 1,2 kg/dm³.

Pustaki do ścian działowych ( PN-B-12057:1996 i PN-B-12057:1996/Azl:1999 ) w zależności od

sposobu drążeń dzieli się na dwa typy :

0. PD - poziomo drążone (rys. 1-10 a,b ),

1. PH - pionowo drążone ( rys. 1-10 c,d ).

W zależności od szerokości rozróżnie się dwie odmiany pustaków:

0. o szerokości 6,5 i 8,8 mm,

1. o szerokości 12 i 13,8 mm.

Wymiary pustaków typu PD : długość l =8,8÷38,8 cm , szerokość b=6,5 lub 12 cm, wysokość

h =13,8÷38,8 cm.

Wymiary pustaków typu PH : długość l =28,8 cm,szerokość b = 8,8 lub 13,8 mm,wysokość h =22 cm.

Gęstość objętościowa pustaków wynosi 0,8 ÷1,4 t/m³.Wytrzymałość na ściskanie pustaków typu PD

powinna odpowiadać klasie 1,5,pustaków typu PH - klasie 3,5. Nasiąkliwośc wagowa,badana metodą mo-

czenia, powinna wynosić 6÷22%.Pustaki stosuje się do wznoszenia niekonstrukcyjnych ścian działowych.

Pustaki do przewodów dymowych ( PN-B-12007:1997 i PN-B-12007:1997/Apl:1999 ) dzieli

się na dwa typy :

0. P - bez bocznego otworu wlotowego ( rys.1-11 a ),

1. PO - z bocznym otworem wlotowym ( rys.1-11 b ).

Powierzchnie boczne pustaków są rowkowane.

Wytrzymałość pustaków typu P na ściskanie w kierunku równoległym do osi otworu wynosi 4 MPa,

a wytrzymałość pustaków typu PO nie trzeba określać.Nasiąkliwość wagowa pustaków jest mniejsza

niż 18%.Po pięciokrotnym 2- godzinnym przetrzymywaniu w temperaturze 250 °C nie powinny mieć

rys, pęknięć, ani odprysków.

Stosuje się je do budowy przewodów dymowych w ścianach budynków,aby zmniejszyć szorstkość

powierzchni przewodów, a tym samym poprawić warunki przepływu spalin.

Pustaki do przewodów wentylacyjnych ( PN-B- 12006:1997 oraz PN-B-12006:1997/Azl:2001)

są produkowane z jednym lub dwoma przewodami ( otworami ) wentylacyjnymi oraz z otworami

bocznymi okrągłymi lub prostokątnymi.

Klasyfikacja pustaków: w zależności od kształtu przekroju poprzecznego rozróżnia się pięć typów

( A , B , C , D , E ) , z których każdy ma dwie odmiany ( I - bez otworu bocznego (rys. 1 - 12 a) i

II - z otworem bocznym ( rys . 1 -12 b )). Nominalne wymiary pustaków podano w tabeli 1-2.

Tabela 3-2

Wytrzymałość na ściskanie pustaków powinna odpowiadać co najmniej klasie 5, a nasiąkliwość

wagowa - mieści się w granicach 3÷22%.

Pustaki wentylacyjne stosuje się do budowy przewodów wentylacyjnych w ścianach murowanych

z cegieł.

Nadproża ceramiczno-żelbetowe to belki ( PN-B-82034:2002 ), składające się z kształtek

ceramicznych ( PN-B-820035:2002 ) wypełnionych i powiązanych trwale betonem zbrojonym

( minimum klasy C12/15 ).

W zależności od kształtu przekroju poprzecznego rozróżnia się następujące typy belek

nadprożowych:

0. A - z kształtkami typu A (rys.1-13 a ),

1. B - z kształtkami typu B,bez izolacji cieplnej ( rys.1-13 b ) lub z izolacją cieplną ( rys.1-14 ),

2. C - z kształtkami typu C ( rys.1-13 c ).

Pręty zbrojenia w belkach typu A i B nie mogą mieć średnicy mniejszej niż 8 mm (PN-82/H-93215),

a w belkach typu C - mniejszej niż 6 mm.

1.2.3.Pustaki stropowe.

Do pustaków stropowych zalicza się pustaki Akermana, pustaki DZ-3 oraz pustaki do stropów CERAM,

SBP, OTEB i HF.

Pustaki Akermana ( PN-B-12005:1996 i PN-B-12005:1996/Az1:2000 ) są powszechnie stosowane

jako elementy wypełniające w stropach i stropodachach gęstożebrowych.Liczba przepon pionowych

może wynosić: 1 , 2 lub 3 ( rys.1-15 ). Dopuszcza się jednak przeponę poziomą, co daje możliwość

utworzenia w pustaku większej liczby komór , np.sześciu ( rys.1-15 d ).

Pustaki Akermana są skoordynowane modularnie .W zależności od wysokości ( h ) pustaków

rozróżnia się cztery ich typy ( 15 , 18 , 20 i 22 cm ),a w zależności od długości ( l ) -trzy odmiany

( 20 , 25 i 30 cm, którym odpowiadają wymiary l=19,5 , 24,5 , 29,5 cm ). Powierzchnie zewnętrzne

pustaków mają rowki zwiększające przyczepność zaprawy i mieszanki betonowej. W stanie

powietrzno-suchym pustaki powinny wytrzymywać , w zależności od odmiany, obciążenia działające

na całą ich powierzchnią górną - odpowiednio : 3 kN dla odmiany 20 i 4 kN dla odmiany 25 oraz

5 kN dla odmiany 30. Nasiąkliwość wagowa tych elementów powinna mieścić się w granicach 5÷22%.

Pustaki stropowe DZ-3 ( PN-B-12059:1996 ) mogą - w zależności od sposobu rozmieszczenia

ścianek wewnętrznych - należeć do jednego z dwóch typów: A lub B ( rys.1-16 ).

Długość pustaków DZ-3 wynosi 15 , 20 lub 30 cm. Nasiąkliwość wagowa mieści się w granicach

6÷22% . Pustaki o długości 15 cm powinny ważyć nie więcej niż 9 kg i być odporne na działanie

obciążenia statycznego nie mniejszego niż 1,5 kN, a pustaki o długości 20 cm - odpowiednio -

nie więcej niż 12 kg i 2 kN. Pustaki o długości 30 cm mogą ważyć maksimum 18 kg i przenosić

obciążenie statyczne nie mniejsze niż 3 kN .

Strop gęstożebrowy ceramiczno - żelbetowy CERAM składa się z ceramicznych pusta-

ków ( PN-B-82023:1997) oraz beleczek ( PN-B-82022:1997 , PN-B-82022:1997/Azl:2000 i

PN-B-82022:1997/Az2:2002 ) o długości 2,40 ÷ 7,15 m ,wykonanych z kształtek ceramicznych

( PN-B-82024:1997 ) ,zbrojenia przestrzennego ( kratowniczek ) ze stali klasy A-III ( 34GS ) i

betonu klasy C16/20.

W zależności od szerokości dostosowanej do osiowego rozstawu belek stropowych ( podanej w cm.)

rozróżnia się cztery rodzaje pustaków:40 , 45 , 50 , 60 , a w zależności od kształtu przekroju

poprzecznego - dwa typy : A i B .Na rysunkach 1-17 i 1- 18 pokazano przekroje pustakówCERAM.

Wysokość pustaka ( h ) wyrażona w centymetrach decyduje o podziale na osiem odmian: 16 ,

17 , 17,5 , 18 , 20 , 21 , 22 i 23 . Długości nakładek ceramicznych to : 18 , 22 i 25 cm.

Tabela 1-2 zawiera podstawowe wymiary wszystkich pustaków stropowych CERAM.

Tabela 3-3

Najlżejsze pustaki ( 40 A ) długości l =15 cm mają masę około 5,8 kg , a najcięższe ( 60 A )

o l = 30 cm ważą 18 kg. Pustaki 15-centymetrowe powinny przenosić obciążenia około 3 kN , a

pustaki długości 30 cm - minimum 4 kN . Ich nasiąkliwość wagowa mieści się w granicach 6÷24 %.

Na rysunku 1 - 19 pokazano fragment ceramiczno- żelbetowej belki stropu CERAM.

Strop belkowo-pustakowy ( SBP ) składa się z pustaków ceramicznych ( PN-B-82029:1999,

PN-B-82029:1999/Az1;2000 i PN-B-82029:1999/Az2:2002 ) oraz kształtek ceramicznych pory-

zowanych przeznaczonych do wykonywania belek stropowych ( PN-B-82030:1999 ). Kształty pusta-

ków przedstawiono na rysunku ( 1-20 ). Otwory w pustakach mogą być kwadratowe lub sześciokątne.

Normowe oznaczenia pustaków : 15/50 , 15/62,5 , 19/50 , 19/62,5 , 23/50 , 23/62,5 , 8/50 , 8/62,5

( licznik oznacza wysokość pustaka , mianownik - osiowy rozstaw belek w cm ) . Pustaki spełniają w

stropie funkcję wypełnienia konstrukcyjnego , a zatem grubość ścianek zewnętrznych nie może być

mniejsza niż 1 cm , a wewnętrznych - niż 0,6 cm .Nasiąkliwość wagowa wynosi 6÷28 %.Największe

pustaki mają masę około 15 kg, a najmniejsze około 8 kg.

Pustaki o wysokości 15 cm i więcej powinny wytrzymywać bez uszkodzeń działanie odciążenia

statycznego nie mniejszego niż 2,3 kN .

Ceramiczne kształtki do wykonywania belek stropowych ze zbrojeniem przestrzennym zilustrowa-

no na rysunku( 1- 21 ). Długość kształtek wynosi 25 cm , ich masa ok. 1,8 kg , a nasiąkliwość wagowa

6÷28 % . Kształtki powinny wytrzymywać bez uszkodzeń działanie siły o wartości 2 kN ( przy rozsta-

wie podpór 10 cm ).

Strop belkowo - pustakowy OTEB jest wykonywany z ceramicznych pustaków stropowych

oraz płytek ceramicznych do wykonywania belek.

W zależności od sposobu drążeń rozróżnia się dwa typy pustaków ( PN-B-82025:1999 ) :

0. L - drążone podłużnie ( rys.1-22 ),

1. T - drążone poprzecznie ( rys. 1 - 23 ),

W obydwu typach szerokości ( b ) wynoszą :36 , 51 lub 61 cm. Długości ( l ) także są wspólne i

wynoszą :20 , 25 i 30 cm.Wysokości pustaków:

0. typu L - 12,2 cm ( symbol 12 ) , 16,2 cm ( symbol 16 ) , 20,2 ( symbol 20 ) , 25,2 ( symbol 25 )

i 30,2 ( symbol 30 ) ,

0. typu T - 8,2 cm ( symbol 8 ) ,12,2 ( symbol 12 ) , 16,2 ( symbol 16 ) , 20,2 ( symbol 20 ).

Najlżejsze pustaki ważą ok.6 kg , najcięższe typu L - ok. 27 kg , typu T - 5,5÷4,4 kg.

Pustaki długości 25 cm powinny wytrzymywać bez uszkodzeń działanie obciążenia statycznego nie

mniejszego niż 2 kN , a pustaki długości 30 cm - 3 kN. Nasiąkliwość wagowa mieści się w granicach

6÷24% . Pustaki stropowe typu OTEB współpracują z betonem w stropie i dlatego mają rowkowane

powierzchnie , a grubość ich ścianek zewnętrznych nie może być mniejsza niż 0,9 cm.

Płytki ceramiczne przeznaczone do wykonywania belek stropowych OTEB

( PN-B-82026:1999 ) mogą mieć długość 20 , 30 lub 40 cm i szerokość 10,3 lub 11,5 cm . Ich kształt

i wymiary przedstawiono na rysunku ( 1- 24 ). Płytki mają nasiąkliwość wagową 6 ÷ 24 % . Powinny

wytrzymywać bez uszkodzeń działanie siły zginającej nie mniejszej niż 0,4 kN , przyłożonej w środku

płytki leżącej na podporach odległych od siebie o 10 cm.

Strop ceramiczno- żelbetowy HF składa się z belek stropowych HF ( PN-B-82031:2001 ),

których ważną częścią składową są ceramiczne kształtki HF ( PN-B-82033:2001 ), oraz z

ceramicznych płyt kanałowych ,nazywanych płytami Hurdisa. Wszystkie te elementy , a także

typowe przekroje poprzeczne stropu ceramiczno-żelbetowego HF pokazano na rysunkach 1-25 ÷ 1-28.

Kształtki ceramiczne w stanie powietrzno - suchym ważą ok.2,3 kg , przy nasiąkliwości wagowej

6÷22%. Kształtki o rozstawie 10 cm nie mogą ulec uszkodzeniu pod wpływem siły 2 kN. Dopuszczalne

odciążenie zmienne stropu może być różne ( 1,5÷5 kN /m² ) i zależy od rozpiętości belek.

1.2.4.Dachówki ceramiczne.

Do dachówek produkowanych z gliny ( PN-75/B-12020:1997 ) należą : karpiówka , zakładkowa ,

marsylka , holenderka , mnich - mniszka i gąsiory dachowe .

Dachówka karpiówka ma górną powierzchnię ( rys. 1 - 29 ) lekko prążkowaną , a na stronie

spodniej występ , zwany zaczepem , na którym zawiesza się ją na łacie dachowej. Masa dachówki

wynosi ok. 1,4 kg.

Zależnie od cech zewnętrznych dachówek karpiówek rozróżnia się dwa ich gatunki : 1 i 2 .

Dachówki powinny mieć ten sam odcień, jednorodny przełam , nie mogą mieć pęknięć , odbić i

krawędzi wichrowatych, a ponadto powinny być nieprzesiąkliwe.

Wytrzymałość na złamanie powinna być taka , by siła łamiąca przy rozstawie podpór 2/3 długości

dachówki była nie mniejsza niż 0,6 kN . Ważną cechą dachówki jest jej mrozoodporność. Nie powinna

ona ulegać uszkodzeniom po 25-krotnym zamrażaniu do - 20 °C i odmrażaniu do + 20° C w

stanie nasyconym wodą.

Dachówka zakładkowa ma na górnej powierzchni żłobki ( rys. 1-30 ) ,w które zakłada się da-

chówkę sąsiednią mającą od strony dolnej odpowiednie występy.

W zależności od cech zewnętrznych rozróżnia się dwa gatunki: 1 i 2 . Barwa dachówek

gatunku 1. powinna być jednakowa.

Wytrzymałość dachówki na złamanie nie może być mniejsza niż 0,9 kN. Odporność na działanie

mrozu oraz pozostałe cechy techniczne powinny być takie same jak dachówki karpiówki.

Masa dachówki wynosi 2.7 kg.

Dachówka marsylka ( rys. 1 - 31 ) mają cechy techniczne podobne do cech dachówek zakład-

kowych , z tym , że jest cięższa .

Dachówka holenderka , zwana esówką , ma przekrój w kształcie litery S ( rys . 1 - 32 ) .

Od strony spodniej znajduje się zaczep do zawieszania dachówek na łacie . Masa jednej sztuki wynosi

ok . 2,3 kg. Cechy techniczne tych dachówek są analogiczne do cech dachówki zakładkowej .

Dachówka typu mnich - mniszka ( rys . 1 - 33 ) mają cechy techniczne podobne do dachówek

zakładkowych , ale są lżejsze , dachówka mnich ma masę ok .1,6 kg , a mniszka ok. 1,8 kg .

Dachówki te stosuje się na pokrycia dachów budynków o dużym spadku, tj. najczęściej do rekonstru-

kcji starych budynków lub kościołów .

Gąsiory dachowe służą do pokrywania kalenic i naroży dachowych .Z wierzchu mają przeważnie

zadzior dla ozdoby oraz mały otwór do przybijania gwoździem . W zależności od wymiarów rozróżnia

się dwa typy ( rys . 1 - 34 ) . Siła łamiąca te elementy nie może być mniejsza niż 1,0 kN.

1.2.5.Wyroby szkliwione

Wyroby szkliwione wypala sie z gliny ; mają one czerep porowaty . Od strony licowej są pokryte

warstewką szkliwa , w którego skład wchodzi krzemionka i topniki : tlenki ołowiu , cyny , sodu i

inne . Szkliwo nanosi sią na wyroby surowe po ich wysuszeniu lub po pierwszym wypaleniu .

Podczas wypalania doprowadza się szkliwo do0 stopnienia .

Do wyrobów szkliwionych należą kafle piecowe ( PN-B-12044:1999 ) produkowane z glin wapien-

nych lub ogniotrwałych z domieszką szamotu . Strona zewnętrzna kafli jest pokryta szkliwem białym

lub kolorowym .

Kafle mogą być kwadratowe ( rys . 1 - 35 a ) albo prostokątne ( rys . 1 - 35 b ) . W zależności

od kształtu i przeznaczenia rozróżnia sią kafle : środkowe , narożne ,wieńcowe oraz korki ( rozety ) .

Ze względu na dokładność wykonania i wady dopuszczalne rozróżnia sie gatunki kafli : I , II i III .

Kafle powinny odznaczać się jednorodnością barwy w komplecie przeznaczonym do budowy pieca ,

mieć płaszczyznę licową płaską , nie mogą zawierać zanieczyszczeń w szkliwie , krawędzie ich

powinny tworzyc kąt prosty . Po uderzeniu młotkiem stalowym kafle powinny wydawać czysty dźwięk.

Ważną cechą jest także odporność kafli na szybkie zmiany temperatury , które nie powinny powodować

pęknięć , rys i odprysków szkliwa .

Siła łamiąca kafle kwadratowe powinna wynosić powyżej 1,2 kN , a kafle prostokątne powyżej 0,8 kN.

1.2.6. Wyroby ogniotrwałe

Do wyrobów ogniotrwałych stosowanych jako izolacja cieplna należą kształtki szamotowe i krzemionko-

we .

Kształtki i cegły szamotowe ( PN-76/H-12030 ) produkuje się przez formowanie w prasach masy

składającej się z szamotu i plastycznej gliny ogniotrwałej, a następnie suszenie i wypalanie . Wyroby

szamotowe izolacyjne mają wytrzymałość na ściskanie 1 ÷ 4 MPa. Ich gęstość pozorna wynosi

450 ÷ 1400 kg /m³ , a współczynnik przewodzenia ciepła l =0,2÷ 0,47 W / ( m · ° C ) . Cechą charakte-

rystyczną jest ich odporność na zmiany temperatury , toteż są szeroko stosowane jako wykładziny pieców

ogrzewczych , palenisk oraz pieców przemysłowych .

Kształtki krzenionkowe izolacyjne zawierają ponad 90 % krzemionki ( SiO2 ) . Wytrzymałość na

ściskanie jest zazwyczaj wyższa niż 4 MPa przy gęstości pozornej do 1300÷ 1400 kg/m³. Temperatura

stosowania bez uszkodzeń wynosi do 1450 ° C , współczynnik przewodzenia ciepła

l =0,64 ÷ 0,93 W/ ( m · ° C ) , a ciepło właściwe Cp = 0,98 ÷ 1,11 kJ / ( kg ·° C ) .

Wyroby te stosuje się głównie jako wykładziny pieców gazowniczych . Do łączenia kształtek krze-

mionkowych używa się zaprawy krzemionkowej składającej się ze zmielonego kwarcu , piasku i gliny

ogniotrwałej .

1.3.Wyroby o strukturze zwartej

1.3.1. Wiadomości wstępne

Wyroby o strukturze spieczonej ( zwartej ) , tzn. o porowatości poniżej 5 % , otrzymuje się podobnie

jak wyroby ceglaste , z tą różnicą , że są wypalane w temperaturze spiekania ( ok . 1100° C ) .

W takich warunkach niektóre minerały ulagają stopnieniu , a wyrób uzyskuje strukturę bardziej

zwartą o większej wytrzymałości .

Do grupy materiałów o strukturze zwartej ( o czerepie 1 spieczonym ) zalicza się wyroby z klinkieru

i wyroby kamionkowe . Produkuje się je z glin o niskiej temperaturze spiekania i wysokiej

temperaturze stapiania .

1.3.2. Wyroby klinkierowe

Cegły klinkierowe budowlane ( PN-B-12008:1996 i PN-B-12008:1996/Az1: 2002 ) klasyfikuje się

na grupy ( Z - zwykle , L - licowe ) i typy ( B - bez otworów , P - pełne ,D - drążone, S- szczelinowe ) .

Wielkości ( wymiary ) cegieł klinkierowych są takie jak cegieł budowlanych . Ich klasy są wyższe :

30 , 35 , 45 i 60 . Wymagania dotyczące wytrzymałości na ściskanie zestawiono w tabeli 1 - 4 .

Tabela 3-4

Cegłu typu B nie powinny mieć otworów. W cegłach typu P powierzchnia drążeń nie może przekro-

czyć 10 % ich pola podstawy , a w D i S - powinna wynosić 10 ÷ 40 % .Wygląd cegieł klinkierowych

jest analogiczny do cegieł pokazanych na rysunkach 1 - 1 i 1 - 2 .

Wyroby te są mrozoodporne , a ich nasiąkliwość wagowa wynosi poniżej 6 % . Stosuje się je przede

wszystkim do wykonywania murów o dużej nośności , trwałości i odporności na działanie czynników

atmosferycznych.

Cegły kominowe ( PN-B-12004:1999 ) mają kształt wycinków pierścienia kołowego i są przezna-

czone do budowy przemysłowych kominów wolno stojących ,

Gęstość objętościowa takich cegieł mieści się w granicach 1,2 ÷ 1,6 kg/dm³ , nasiąkliwość wagowa

nie może przekraczać 10 % , a odporność na działanie mrozu powinna być na tyle duża , aby bez

uszkodzeń mogły wytrzymywać 25 cykli zamrażania i odmrażania .

Zależnie od wytrzymałości na ściskanie rozróżnia się dwie klasy ( 20 i 25 ) , a ze względu na dłu-

gość - pięć typów cegieł. Cegły kominowe każdego typu wyrabia się w czterech formatach

( różny promień komina , tj. R = 60 , 90 , 105 i 250 cm ) , a więc w sumie produkuje się 20 formatów

( rys.1 - 36 i tab. 1 - 5 ) .

Tabela 3-5

Cegły pełne kanalizacyjne ( PN-B-12037:1998 ) ze względu na kształt dzieli się na: proste

( o wymiarach jak cegły budowlane ) i klinowe ( rys . 1 - 37 ) . Cegły proste są klasy 15 , a klinowe

- klasy 8.

Ze względu na ich przeznaczenie do budowy kolektorów kanalizacyjnych nasiąkliwość wagowa

nie może przekraczać 12% .

Cegły proste stosuje się do budowy ścian , a klinowe do sklepień kolektorów kanalizacyjnych i

ściekowych.

Kształtki podokienne w zależności od wymiarów i kształtu dzieli się na dwa typy:

0. W - wewnętrzny , o wymiarach ( 19,5 lub 14,5 ) x 25,0 x 6,5 cm ( rys. 1 - 38 a ) ,

1. Z - zewnętrzny , o wymiarach ( 19,5 lub 14,5 ) x 20,0 x 7,0 cm( rys . 1 - 38 b ) .

Nasiąkliwośc wagowa tych wyrobów powinna być mniejsza niż 8 % przy całkowitej mrozo-

odporności .

Elewacyjne płytki klinkierowe ( PN-B-12058: 1997 i PN-B-12058:1997/Az1:2001 )

w zależności od wymiarów dzieli się na dwa typy :

0. T - o wymiarach tradycyjnych ( rys. 1 - 39 ) ,

1. M - o wymiarach modularnych ,

a w zależności od grubości - na trzy typy : 15 ; 25 ( rys . 1 - 39 ) i 35.

Ze względu na sposób wykonania powierzchni licowych rozróżnia się cztery grupy płytek :

0. GS - gładkie szkliwione ,

1. GN - gładkie nieszkliwione ,

2. PS - profilowane szkliwione ,

3. PN - profilowane nieszkliwione .

W zależności od dopuszczalnych tolerancji wymiarowych i wad rozróżnia się dwa gatunki

płytek : 1 . i 2 .

Barwa płytek jest ciemnobrązowa. Ich nasiąkliwość wagowa wynosi 6 % . Są mrozoodporne .

Powierzchnia licowa płytek jest gładka , a dolna rowkowana , co zwiększa przyczepność do zaprawy.

Płytki są składane w kilku warstwach układanych obok siebie ,, na rąb " . Płytek klinkierowych

używa się do okładania ścian budynków od strony zewnętrznej .

1.3.3. Wyroby kamionkowe

Masę do wyrobów kamionkowych stanowią gliny z dodatkiem surowców schudzających tj.szamotu

lub piasku kwarcowego . Wyroby wypala się w temperaturze 1300 ° C . Dodawana w tej temperaturze

sól kuchenna rozkłada się na chlor , uchodzący z gazami i tlenek sodu , który osiadając na kamionce

tworzy szkliwo , zwane polewą solną .

Płytki kamionkowe ( PN-EN 121 : 1997 ) produkuje się z glinianej masy plastycznej .W zależności

od przeznaczenia i jakości powierzchni rozróżnia sią dwa rodzaje płytek : posadzkowo - ścienne oraz

elewacyjne . Ze względu na wykończenie powierzchnia licowej rozróżnia się płytki całkowicie

szkliwione ( GLL ) lub nieszkliwione ( UGL ) .Mogą być jedno- i wielobarwne .

Typy płytek : kwadratowe ( rys. 1 - 40 ) i prostokątne różniące się wymiarami ( 10 x 20 ,

12,2 x 25 oraz 15 x 30 cm ).

Płytki są mrozoodporne , o nasiąkliwości wagowej do 3 % . Ich wytrzymałość na zginanie wynosi

powyżej 25 MPa , a ścieralność na tarczy Böhmego - poniżej 3 mm .

Stosuje się je do wykładania ścian zewnętrznych budowli , ścian tuneli , chłodni, do wykładania posa-

dzek w pomieszczeniach przemysłowych ( z wyjątkiem pomieszczeń stale narażonych na działanie

środków agresywnych ).

Kamionkowe płytki kwasoodporne ( rys . 1 - 41 ) mają cechy techniczne podobne do cech płytek podłogowych. Wyglądem zewnętrznym przypominają płytki szkliwione . Mają barwę od jasnokremowej

do szarej.

Kamionkowe płytki kwasoodporne stosuje się do wykładania zbiorników narażonych na działanie

kwasów ( z wyjątkiem kwasu fluorowodorowego i fluorokrzemowego ) .

1.4. Wyroby fajansowe

Surowcem do produkcji wyrobów fajansowych jest glina ilasta , kwarc , szamot , kaolin , skaleń -

dobierane w różnych zestawieniach . Z fajansu wytwarzane są płytki oraz przybory sanitarne ,

takie jak : umywalki , miski ustępowe , zlewy i zmywaki , pisuary i bidety .

Płytki ścienne szkliwione ( PN-EN-159 : 1996 ) są produkowane z gliny , domieszek schudza-

jących i topników oraz szkliwa ceramicznego. Rozróżnia się płytki gładkie oraz wzorzyste o

wymiarach od 10 x 10 do 30 x 30 cm ( rys . 1 - 42 ) oraz 15 x 7,5 cm . Ich nasiąkliwość wagowa

wynosi powyżej 10%.

Płytki ścienne szkliwione służą jako okładziny ścian wewnętrznych w kuchniach , łazienkach,

ambulatoriach , sklepach itp. oraz w pomieszczeniach , w których istnieje prawdopodobieństwo

wydzielania się pary lub wilgoci albo których ściany należy zmywać ze względów higienicznych .

1.5. Zasady składowania ceramiki budowlanej

Zasady składowania wyrobów ceramicznych zostały opisane w PN-B-12030 :1996 oraz PN-B-12030:

1996/Az1 : 2002 . W normach tych dzieli się wyroby w zależności od rodzaju i wymiarów na

siedem grup :

0. grupa I - wyroby o wymiarach do 25 x 12 x 14 cm,

1. grupa II - pustaki ścienne ,

2. grupa III - pustaki stropowe ,

3. grupa IV - dachówki ,

4. grupa V - rurki drenarskie ,

5. grupa VI - gąsiory dachowe ,

6. grupa VII - kafle ,

Miejsce przeznaczone do przechowywania wyrobów powinno być wyrównane , oczyszczone

z gruzu , wolne od wód powierzchniowych i śniegu .

Wszystkie wyroby powinny być ustawione w słupy , stosy , pryzmy lub pakiety , w sposób umożliwiający

łatwe przeliczenie albo pobranie próbek do badań .

Wyroby I i II grupy należy ustawiać w stosy lub pakiety do wysokości maksymalnej 2,20 m .

Pustaki Akermana należy ustawiać w stosy o wysokości do 2 m , na przemian jeden pustak do dołu

a drugi podstawą do góry .

Pustaki stropowe DZ-3 lub inne o podobnych gabarytach należy ustawiać w słupy do wysokości maksy-

malnej 2,1 m .

1.4. Zasady oznaczania cech technicznych wyrobów ceramicznych

Przygotowanie do badań . Podczas pobierania próbek do badań ustala się w sposób losowy

słupy , stosy lub paczki , z których należy pobrać próbki , a następnie pobiera się je zgodnie z wymaga-

niami podanymi w odpowiednich normach .

Z pobierania próbek należy sporządzić protokół , podając w nim liczbę sztuk , miejsca pobrania i

opis wyglądu zewnętrznego poszczególnych sztuk .

Badanie cech technicznych ( PN- 70/B-12016 ) rozpoczyna się zwykle od badań makroskopo-

wych. Mają one na celu określenie cech charakterystycznych oraz wad badanych materiałów .

Należy tu opisać wygląd zewnętrzny próbki , spękania , wady strukturalne , rówloległość płaszczyzny ,

barwę , dźwięk i wymiary . Określenie tych wszystkich cech pozwoli na zaszeregowanie materiału do

odpowiedniego gatunku w danej grupie .

Oznaczenie nasiąkliwości . Nasiąkliwość określa sie na próbach wysuszonych do stałej masy ( w

temperaturze 110°C ) . Wysuszone próbki zanurza się w wodzie początkowo do 1/2 wysokości , po

upływie 2 godzin - do 3/4 wysokości , a po następnych 2 godzinach próbki całkowicie zalewa sie wodą.

Pozostają one w wodzie do momentu uzyskania stałej masy . Oznaczenie nasiąkliwości wodnej płyt i

płytek ceramicznych należy przeprowadzić według PN-EN ISO 10545 - 3:1999 .

Oznaczanie przesiąkliwości dachówek ( PN-EN 539 - 1:1999 ) . Próbki przeznaczone do badań

układa się poziomo , a na ich górnej powierzchni stopem parafiny z woskiem przymocowuje się

prostopadle rurkę szklaną . Przymocowując rurkę należy zwrócić uwagę , aby stop nie dostał się do

wnętrza rurki . Rurka powinna mieć długość około 20 cm i średnicę 3,5 cm . Do rurki nalewa sie wody

do wysokości 16 cm i jeżeli poziom wody obniża się , należy w odstępach 1 - godzinnych uzupełnić

ilość wody do poziomu pierwotnego . Po upływie 3 godzin przeprowadza sie obserwację spodniej

powierzchni dachówki , na której nie powinny wystąpić krople wody ani rosy .

Plama pochodząca od zawilgocenia jest dopuszczalna .

Oznaczanie rys na szkliwie .Materiały ceramiczne , szkliwione , jak płytki i kafle , na różnej warto-

ści współczynnika rozszerzalności liniowej szkliwa i podkładu ( masy ceramicznej ) mogą wykazywać

drobne rysy włoskowate . Gdy szkliwo jest czyste , rysy są najczęściej niewidoczne . Aby stwierdzić

ich istnienie , powierzchnię szkliwa pokrywa się atramentem lub ciemną cieczą barwiącą .

Następnie płyn ściera się czystą szmatką i jeśli na powierzchni widoczne będą ciemne rysy w szkliwie,

to znaczy , że jest ono popękane . Rysy te często nazywa się cekiem , a badanie -badaniem cek.

Oznaczanie wytrzymałości na ściskanie .Określania wytrzymałości na ściskanie elementów

murowych dotyczą PN-EN 772-1 : 2001 oraz PN-EN 772-1 :2001 /Apl : 2002 .

Zgodnie z tymi normami cegły typów B i P , które są przeznaczone do badania , przecina się w

poprzek , a z uzyskanych połówek przygotowuje się próbkę . Zaprawę łączącą połówki cegły oraz

warstwy wyrównawcze przygotowuje się z cementu powszechnego użytku klasy 32,5 i piasku, w

proporcjach wagowych 1 : 1 . Próbkę przechowuje się przez okres 7 dni w środowisku wilgotnym.

Badanie wytrzymałości przeprowadza się na prasie hydraulicznej . Ze stosunku siły niszczącej do

powierzchni próbki oblicza się wytrzymałość na ściskanie cegły ( w MPa ) .

Wytrzymałość na ściskanie cegieł budowlanych typów D i S oraz cegieł dziurawek i

kratówek oznacza się na próbkach całych . Próbki odpowiadające wymiarom cegły pełnej łączy

się zaprawą . Cegły kratówki K-2 przygotowuje się do badań przez wyrównanie zaprawą powierzchni

ściskanych ( bez łączenia ) .

Oznaczanie nośności dachówek na złamanie .Badanie to przeprowadza się na dachówkach w

stanie suchym (PN-EN 538 : 1999 , PN-75/B-12029 oraz PN-75/B-12029 /Az : 1999 ) .

Przygotowanie próbek polega na nałożeniu pasków gipsowych w miejscach przedstawionych na

rys . 1 -43 . Po ich stwardnieniu układa się dachówkę na podporach , którymi są podkładki z twardego

drewna . Rozstaw osiowy podpór musi być równy 2/3 długości dachówki. Na górny pasek kładzie się

okrągłą drewnianą nakładkę i uruchamia prasę . Przyrost siły powinien być powolny i następować aż

do złamania dachówki. Wartość siły łamiącej ( w N ) jest miarą nośności na złamanie .

Oznaczanie ścieralności kamionkowych płytek podłogowych. Badanie ścieralności przepro-

wadza się na tarczy Böhmego , podobnie jak materiałów kamiennych . Przygotowanie próbek polega

na wycięciu z płytki kwadratu 7,1 x 7,1 cm.

Trzeci wymiar uzupełnia sie zaprawą cementową , tak aby łączona grubość płytki wraz z zaprawą

wynosiła 7,1 cm . Jeżeli płytki terakotowe mają wymiary np. 5 x 5 cm, to uzupełnia się tylko trzeci

wymiar do wysokości 7,1 cm przez nałożenie zaprawy.

Badanie przeprowadza się na tarczy Böhmego pod obciążeniem wywołującym naprężenie 0,06 MPa.

Wobec tego dla próbki o powierzchni 50 cm² przykłada się odciążenie 0,3 kN .

Wartość ścieralności określa się na podstawie pomiaru różnicy wysokości próbki przed i po badaniu.

Oznaczanie wytrzymałości pustaków stropowych na zgniatanie . Badanie pustaków

Akermana ( osiem sztuk ) przeprowadza się w ten sposób , że ich górne i dolne powierzchnie

wyrównuje sie zaprawą gipsową , a po stwardnieniu zaprawy poddaje sie naciskowi w prasie .

Za wynik badania przyjmuje się wartość końcowego nacisku ( w N ) .

Wynik badania należy uznać za dodatni , jeżeli wszystkie próbki będą miały wytrzymałość większą

od wytrzymałości wymaganej albo najwyżej dwie spośród badanych próbek będą wykazywać

wytrzymałość nie mniejszą niz 80 % wartości wymaganej .

Do badania wytrzymałości na obciążenie statyczne pustaków DZ-3 używa się ośmiu pustaków .

Układa się je na poziomych podkładkach drewnianych w położeniu takim , jakie mają po wmurowa-

niu i obciąża równomiernie przez 15 minut górną powierzchnię każdego pustaka . Jako obciążenia

można użyć np. worków z cementem lub piaskiem ( o masie podanej w normie ) . Wynik badania

należy uznać za dodatni , jeżeli wszystkie badane pustaki wytrzymują bez zniszczenia takie

obciążenie statyczne .

Oznaczanie wytrzymałości płytek ceramicznych na zginanie ( PN-EN ISO 10545 - 4 :1999 ).

Wysuszoną płytkę układa się na podporach rozmieszczonych równolegle w odległości l ( mm ) .

Od strony górnej obciąża się ją na całej szerokości siłą F ( wyrażoną w niutonach ) .

Działanie siły musi trwać aż do złamania próbki. Wzrtośc siły łamiącej S ( w niutonach ) jest

określona wzorem :

S s =F · l / b [ N ]

gdzie :

F - obciążenie łamiące płytkę , N ,

l - odległość między podporami , mm ,

b - szerokość płytki , mm .

Wytrzymałość płytki na zginanie ( R z ) oblicza się zgodnie ze wzorem:

R z =3 F · l / 2 b · h² = 3 S / 2 h²

w którym :

b - szerokość płytki , mm ,

h - najmniejsza grubość próbki mierzona po badaniu w miejscu złamania , mm .