Antyk -Judaizm-Chrześcijaństwo(ćwiczenia)

Ugrupowania żydowskie: saduceusze, faryzeusze, sadokici, zeloci, sykaryjczycy

Pismo Święte+ Klucz do Biblii

Na zielono zaznaczone są odpowiednie fragmenty Pisma Świętego

ZELOCI

Gdy w 6 czy 7 r. n. e. Legat Syrii Kwiryniusz przeprowadził powszechny spis ludności w Palestynie, rozdrażnieni Żydzi zbuntowali się; na czele buntu stanęli faryzeusz zwany Sadduk oraz Galilejczyk o imieniu Juda z Gamala. Mężowie ci zgromadzili wokół siebie grupę powstańców i prowadzili kampanię przeciw Rzymianom, najpierw w Galilei, potem zaś w Judei. Był to początek ruchów zelotów ; żarliwych patriotów, którzy uważali się za pośredników gniewu bożego i narzędzie wyzwolenia jego ludu. Choć rodzący się bunt stłumiono, partia przetrwała- ludzie winni posłuszeństwo samemu tylko bogu. Zeloci zerwali z faryzeuszami, którzy byli w ich oczach zbyt ugodowi i zbyt bierni. Używali wszelkich środków, nie wyłączając skrytobójstwa, aby uwolnić się od obcego ciemięzcy oraz ukarać Żydów podejrzanych o współpracę z Rzymianami. Ponieważ pozbywając się swych wrogów używali zwykle krótkich sztyletów, zwanych sica, byli znani Rzymianom pod nazwą sykariuszy.

SADUCEUSZE

Saduceusze ( ich nazwa znaczy prawdopodobnie “sadokici”, potomkowie lub stronnicy Sadoka, arcykapłana Salomona- “ Na jego miejsce król postawił na czele wojska Benajasza, syna Jojady, a kapłana Sadoka ustanowił arcykapłanem na miejsce Abiatara.”) pojawili się jako zorganizowana grupa w czasach Jana Hyrkana. To właśnie po części wskutek konfliktu między saduceuszami a faryzeuszami Żydzi utracili ostatecznie swą polityczną niezależność: odwołanie się obu partii do Rzymu spowodowało interwencję Pompejusza w 63 r. p. n. e. Konflikt ten nie był niespodzianką: obie partie różniły się znacznie. Saduceusze należeli do bogatej arystokracji kapłańskiej, pretendowali do autorytetu na mocy pochodzenia i pozycji społecznej, byłi konserwatywni, zajmowali się głównie administracja Świątyni i rytuałem, trzymając się z dala od mas. Saduceusze podkreślali ważność Prawa Mojżeszowego, zwłaszcza zaś przepisów rządzących instytucją kapłaństwa oraz ofiary. Niemniej nie należy ich utożsamiać z duchowieństwem; w skład ich wchodzili także członkowie arystokracji świeckiej. Opierali się właściwie tylko na Torze ( sensu stricto ), odrzucając ustną tradycję. Stąd zaprzeczali zmartwychwstaniu zmarłych, osobistej nieśmiertelności i odpłacie pozagrobowej, jak również istnieniu aniołów oraz diabłów ( Saduceusze bowiem mówią, że nie ma zmartwychwstania, ani anioła, ani ducha, a faryzeusze uznają jedno i drugie.” ). Ponieważ interpretowali Prawo bardzo dosłownie, wyznawali nie zwykle sztywne poglądy w sprawach moralnych. Pod względem politycznym chętnie akceptowali rzymskie rządy, gdyż zachowanie status quo przynosiło im korzyść Łatwo pojąc, iż nie cieszyli się sympatią ludu i mieli niewielki – lub żaden – w sferze religijnej oraz moralnej. Gdy Świątynia wraz z jej kultem przestała istnieć również znikli ze sceny dziejowej.

FARYZEUSZE

Chasydyzm okresu machabejskiego przetrwał czasach późniejszych w formie dwu odgałęzień: faryzeuszy oraz esseńczyków. Faryzeusze ( “oddzieleni”) wyłonili się za panowania Jana Hyrkana. W czasie jego rządów – oraz jego następcy Aleksandra Jannaja – zerwali z dynastią hasmonejską i znaleźli się w opozycji do niej. Później odmówili złożenia przysięgi na wierność Herodowi Wielkiemu; stosowali oni bierny opór, unikając jednak zaangażowania w sprawy polityczne; podobną postawę zachowywali wobec władz rzymskich. Niemniej oddzielili się także od “ ludu ziemi – tłumu, który nie znał Prawa.( “ A ten tłum, który nie zna Prawa, jest przeklęty.”) Faryzeusze pochodzili na ogół z klas średnich. Charakteryzowała ich szczegółowa znajomość Prawa Mojżeszowego oraz “tradycji starszych”, ustnej interpretacji Tory. Akcentowanie tradycji ustnej umożliwiało adaptację przepisów Tory do zmieniających się okoliczności. Byli skłonni do przyjmowania nowych idei ( osobista nieśmiertelność, sąd pośmiertny, zmartwychwstanie oraz istnienie aniołów). Uwydatniając działanie Bożej Opatrzności, kładli również nacisk na ludzka wolność. Wyglądali skwapliwie ustanowienia królestwa Bożego na ziemi; ożywiały ich też nadzieje mesjanistyczne. Jako moraliści byli daleko bardziej otwarci i postępowi niż saduceusze. Z drugiej strony obracali oni przestrzeganie Tory w nieznośne brzemię, a ponieważ, ich zdaniem, wierność wobec Boga wyrażała się wiernością wobec całej Tory( pisanej i ustnej ), w rzeczywistości “zamykali królestwo niebieskie przed ludźmi”. Ponadto duma ze swej wiedzy i przestrzegania prawa prowadziła do obłudy, postawy zilustrowanej w przypowieści o faryzeuszu i celniku.(“ Dwóch ludzi

Przyszło do świątyni, żeby się modlić, jeden faryzeusz, a drugi celnik. Faryzeusz stanął i tak w duszy się modlił: “Boże, dziękuję Ci, że nie jestem jak inni ludzie, zdziercy, oszuści, cudzołożnicy, albo jak i ten celnik. Zachowuję post dwa razy w tygodniu, daję dziesięcinę ze wszystkiego, co nabywam.” Natomiast stał z daleka i nie śmiał nawet oczu wznieść ku niebu, lecz bił się w piersi i mówił; “ Boże, miej litość dla mnie, grzesznika.” ) Faryzeusz wierzył, że jego własne zbawienie zależy tylko od niego samego, ze jest usprawiedliwiony przez zachowanie Prawa. Św. Paweł – były faryzeusz – doszedł do przekonania, że całkowite przestrzeganie Prawa jest niemożliwe(“ Czyż nie jest wam wiadomo, bracia – mówię przecież do tych, co Prawo znają – że Prawo ma moc nad człowiekiem, dopóki on żyje? Podobnie też i kobieta zamężna, na mocy prawa, związana jest ze swoim mężem, jak długo żyje. Gdy jednak mąż umrze, traci nad nią moc prawo męża. Dlatego ta uchodzić będzie za cudzołożną, jeśli za życia swego męża współżyje z innym mężczyzną. Jeśli jednak umrze jej mąż, wolna jest od tego prawa, tak iż nie jest cudzołożną współżyjąc z innym mężczyzną. Tak i wy, bracia moi, dzięki ciału Chrystusa umarliście dla Prawa, by złączyć się z innym – z Tym, który powstał z martwych, byśmy zaczęli przynosić owoc Bogu. Jak długo bowiem wiedliśmy życie cielesne, grzeszne namiętności [pobudzane] przez Prawo działały w naszych członkach, by owoc przynosić śmierci. Teraz zaś Prawo straciło moc nad nami, gdy umarliśmy temu, co trzymało nas w jarzmie, tak że możemy pełnić służbę w nowym duchu, a nie według przestarzałej litery.”) stwierdził bez ogródek, że faryzeusze nie zachowują w istocie Prawa( “jeżeli jednak ty dumnie nazywasz siebie Żydem, całkowicie zdajesz się na Prawo, chlubisz się Bogiem, pouczony Prawem znasz Jego wolę i umiesz rozpoznać co lepsze, a jesteś przeświadczony, żeś przewodnikiem ślepych, światłością dla tych, którzy są w ciemności, wychowawcą nieumiejętnych, nauczycielem prostaczków, mającym w Prawie wyraz wszelkiej wiedzy i prawdy...Ty, który uczysz drugich, sam siebie nie uczysz. Głosisz, że nie wolno kraść, a kradniesz. Mówiąc, że nie wolno cudzołożyć, cudzołożysz? Który brzydzisz się bożkami, okradasz świątynie? Ty, który chlubisz się Prawem, przez przekraczanie Prawa znieważasz Boga. Z waszej to bowiem przyczyny – zgodnie z tym, co jest napisane – poganie bluźnią imieniu Boga.” tzn. źle osądzają Boga na podstawie Jego czcicieli.) Wpływ faryzeuszy na lud był ogromny. Ich postępowanie moralne było często przykładne. Sam Paweł daje świadectwo szczerości swego dawnego życia: “w stosunku do Zakonu byłem faryzeuszem, w pełnieniu sprawiedliwości, opartej na Zakonie, byłem nienagannym”. Ponadto ich niezależna postawa wobec władz rzymskich przemawiała do ludu. Nie żeby byli ekstremistami; w rzeczywistości przestrzegali oni przed otwartym buntem. Faryzeusze ocalili judaizm od zagłady. Nie lekceważyli kultu świątynnego. Gdy Świątynia uległa zburzeniu w 70r. n. e., byli w stanie odbudować religie na podstawie samej tylko Tory. Wierzyli zawsze, że przeznaczenie Żydów ma charakter raczej religijny niż polityczny. Ich opozycja wobec Mesjasza i jego odrzucenie stały się narodową tragedią.