Metafizyczne i niemetafizyczne uzasadnienie prawa moralnego.
Etyka normatywna, zawodowa, lekarska, bioetyka.
Etyka katolicka: pojęcie prawa naturalnego, struktura czynu moralnie słusznego, zasada podwójnego skutku, personalizm chrześcijański.
Kanta etyka wolności i prawa. Imperatyw kategoryczny jako zasada bezstronności reguł moralnych oraz ochrona godności osobowej każdego człowieka.
Utylitaryzm: zasada użyteczności i uzasadnienie. Kryterium i zakres obowiązywania norm moralnych. Współczesny utylitaryzm wobec problemów generowanych przez współczesną medycynę.
Definicja i zakresowe ujęcia bioetyki. Bioetyka regulatywna, kulturowa.
Geneza bioetyki i okoliczności jej powstania.
Charakter bioetyki jako nauki. Procesualno-proceduralny model bioetyki i etapy jej rozwoju.
Medycyna w świetle bioetyki kulturowej.
Zasady pryncypializmu amerykańskiego a fundamentalne wartości bioetyki europejskiej w świetle „Deklaracji Barcelońskiej”z 1996 r.
Modele relacji lekarz-pacjent. Partnerstwo contra paternalizm. Etyka troski.
Obowiązek udzielania pomocy lekarskiej i jego granice.
Etyka hipokratejska w świetle przysięgi Hippokratesa a współczesna etyka lekarska
Zasada szacunku dla autonomii pacjenta. Definicja, rodzaje zgody i ich zakres. Powinności lekarza w przypadku braku zgody na leczenie.
Wola wyrażona pro futuro. Czy życzenia wyrażone przez pacjenta co do interwencji medycznej na wypadek utraty kompetencji powinny być brane pod uwagę i obowiązywać lekarzy w sposób wiążący? Rozwiązania etyczno-prawne. Stanowisko Europejskiej Konwencj Bioetycznej, orzeczenie SN z 27 października 2005 r. w sprawie Bogusławy Ł.
Ochrona pacjentów niekompetentnych w świetle najważniejszych dokumentów bioetycznych i prawnych.
Tajemnica lekarska, jej treść i zakres stosowania. Tajemnica tzw. psychiatryczna. Tajemnica lekarska dotycząca osób zakażonych HIV.
Rodzaje i zasady stosowania przymusu wobec pacjentów z zaburzeniami psychicznymi i wobec osób będących źródłem zakażeń.
Zasada całości i jej modyfikacje. „Społeczna” zasada całości a problem dobra indywidualnego. (Jak usprawiedliwisz etycznie przymus szczepień ochronnych? Jak uzasadnisz etyczną niedopuszczalność przymusowych badań diagnostycznych na nosicielstwo wirusa HIV?).
Uzasadnienie stanowiska w sprawie etycznej niedopuszczalności przymusowych badań diagnostycznych w kierunku HIV. Obowiązki lekarzy wobec nosicieli HIV. Prawa i obowiązki osób zakażonych HIV.
Realizacji prawa pacjenta do wolności od bólu w stanie terminalnym. (zasada podwójnego skutku, sedacja terminalna)
Zasada proporcjonalności w opiece terminalnej. (Zwyczajne i nadzwyczajne środki lecznicze).
Koncepcja medycznej daremności i środków minimalnych.
Etyczne i prawne dokumenty eutanatyczne.
Argumenty za i przeciw mówieniu pacjentowi prawdy o niepomyślnym rokowaniu. Przywilej terapeutyczny.
Priorytety, zadania oraz zasady postępowania w opiece paliatywnej.
Eutanazja i pomoc w samobójstwie. Definicje, argumenty za i przeciw legalizacji eutanazji.
Kryteria człowieczeństwa. (Czy jakakolwiek nauka przyrodnicza, np.: genetyka, może podać definicję człowieczeństwa jako wartości?). Pojęcie osoby w sensie moralnym i prawnym.
Aborcja. Postawy pro-life, pro-choice, pro-motherhood.
Modele prawne ochrony praw kobiet i płodów.
Rodzaj, zakres i stopień ochrony prawnej embrionów ludzkich w ustawodawstwie polskim. W razie konfliktu dobra kobiety i jej nienarodzonego dziecka, któremu z tych dóbr należy przyznać prymat?
Etyczne i prawne aspekty diagnostyki preimplantacyjnej (screening in/screening out). Stanowisko Komitetu Bioetyki przy Prezydium PAN z 8 czerwca 2012 r. w sprawie preimplantacyjnej diagnostyki genetycznej
Czego dotyczą tzw. „procesy o złe urodzenie”?
Konflikt między powoływaniem się na klauzulę sumienia przez lekarzy a realizacją praw przyznanych kobietom w Polsce. Podaj uzasadnienie orzeczeń zapadających w tych sprawach toczonych przeciwko Polsce przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka w Strasburgu.
Zapłodnienie in vitro. Problemy moralne i stanowiska w kwestii ujęcia tej praktyki medycznej w ramy prawne.
Rodzaje eksperymentów medycznych. Problem zacierania różnicy między badaniami naukowymi a świadczeniami medycznymi. Konflikt interesów.
Etyka zgody i eksperyment medyczny. Etyczne i prawne wymogi prowadzenia badań z wykorzystaniem ludzi. Ochrona osób niekompetentnych w eksperymentach naukowych.
Problem stosowania placebo w badaniach medycznych połączonych z opieką zdrowotną. Etapy badań klinicznych.
Pobieranie narządów ex vivo. Etyczna ocena „rodzinnego dawstwa” nerek - stanowisko J. Bogusza. Stanowisko zawarte w tej sprawie w Europejskiej Konwencji Bioetycznej (Konwencji z Oviedo).
Modele pozyskiwania narządów ex mortuo. Koncepcja zgody wyrażonej i domniemanej. Rozwiązania prawne.
Moralna problematyka definicji śmierci.
Kryteria selekcji pacjentów w sytuacji ograniczonych możliwości leczniczych.
Sprawiedliwa dystrybucja usług medycznych (definicje i teorie sprawiedliwości: utylitarystyczna, Rawlsa etc).
Systemowe i redukcjonistyczne ujęcie zdrowia i choroby. (Ontologizm, funkcjonalizm, pozytywne i negatywne definicje zdrowia).
Główne wyróżniki ideologii szpitalnej jako wyraz medycyny walki.
Typy postaw wobec śmierci, ich charakterystyka i związek z metaforami tanatycznymi.
Choroba jako metafora (mit adamicki i opowieść Hioba jako metafory maladyczne. Medyczna i kulturowa metaforyzacja choroby).
Lektury:
Obowiązkowe:
Kazimierz Szewczyk, Bioetyka,
t.I :Medycyna na granicach życia,
t II: Pacjent w systemie opieki zdrowotnej, PWN Warszawa 2009.
Kazimierz Szewczyk, Etyka i deontologia lekarska, Kraków 1994.
Kazimierz Szewczyk, Dobro, zło i medycyna, Warszawa 2001.
Raanan Gillon, Etyka lekarska: problemy filozoficzne, Warszawa 1997.
A. Szczęsna „Wokół medycznej definicji śmierci”. w: Umierać bez lęku. red. M. Gałuszka, K. Szewczyk, Warszawa 1994.
5. K. Szewczyk, „Bioetyka kulturowa jako rozległa doktryna moralna”, w: Narodziny i śmierć. Bioetyka kulturowa wobec stanów granicznych ludzkiego życia, red. M. Gałuszka, K. Szewczyk, Warszawa 2003.
K. Szewczyk, .Bioetyka kulturowa wobec sporu o aborcje”; w :jw
Alichniewicz, Eutanazja a etyczne podstawy medycyny stanów terminalnych, w: jw
A. Szczęsna, Spór o pomoc lekarza w samobójstwie, w. jw
Uzupełniające:
Dylematy bioetyki, red. A. Alichniewicz, A. Szczęsna, Łódź 2001.
Peter Singer, O życiu i śmierci. Upadek etyki tradycyjnej, Warszawa 1997.
Elisabeth Kübler-Ross, Rozmowy o śmierci i umieraniu, Poznań 1998.
Jacques Testarte, Przejrzysta komórka, Warszawa 1990.
Weronika Chańska, Nieszczęsny dar życia. Filozofia i etyka jakości życia w medycynie współczesnej, Wrocław 2009.
Paul Ramsey, Pacjent jest osobą, Warszawa 1977.
Jan Hartman, Bioetyka dla lekarzy, Warszawa 2009l.
Regulacje etyczne i prawne:
Deklaracja Barcelońska: Basic ethical principles in European bioethics and biolaw: Autonomy, dignity, integrity and vulnerability – Towards a foundation of bioethics and biolaw, “Medicine, Health, Care and Philosophy” 2002, nr 5.
Również: Final Report to the European Commission on the Project “Basic Ethical Principles in Bioethics and Biolaw 1995-1998”
http://ec.europa.eu/research/biosociety/pdf/final_rep_95_0207.pdf
Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Godności Istoty Ludzkiej wobec Zastosowań Biologii i Medycyny, (Konwencja o prawach człowieka i biomedycynie) 1996, „Prawo i Medycyna” 3, (vol. 1), 1999.
Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 o zawodach lekarza i lekarza dentysty, (1997 r. Dz. U. Nr 28, poz. 152), tekst ujednolicony z dnia 2 listopada 2005 r. (Dz. U. Nr 226, poz. 1943, załącznik). – www.lex.pl8. Ustawa o Zakładach Opieki Zdrowotnej – www.medilex.pl
Kodeks Etyki Lekarskiej, tekst jednolity z dnia 2 stycznia 2004, Warszawa 2004.-www.oil.org.pl
Deklaracja Hawajska. Dokument przyjęty przez Światową Federację Psychiatryczną 7 października 1997 roku, w: K. Szewczyk, Etyka i deontologia lekarska, PAU, Kraków 1994.
Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994r. o ochronie zdrowia psychicznego. (Dz. U. z dnia 20 października 1994 r. Nr 111, poz. 535). Zmiana ustawy (Dz. U. z dnia 29 lipca 2005 r.)
Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 23 sierpnia 1995 r. w sprawie sposobu stosowania przymusu bezpośredniego. (Dz. U. z dnia 8 września 1995 r.)
Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o chorobach zakaźnych i zakażeniach. (Dz. U. z 2001 r. Nr 126, poz. 1384).
Paweł VI, Encyklika Humanae Vitae. O zasadach moralnych w dziedzinie przekazywania życia ludzkiego, 1968 r.
Jan Paweł II, Encyklika Evangelium Vitae. O wartości i nienaruszalności życia ludzkiego, „L`Osservatore Romano”, 1995, nr 4, (28)
Ustawa z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży, (Dz. U. Z dnia 1 marca 1993 r.)
Instrukcja o szacunku dla rodzącego się życia ludzkiego i o godności jego przekazywania, Kongregacja Nauki Wiary, Rzym 1987 r. w: Refleksje nad etyką lekarską, red. K. Osińska, Wyd. Archidiecezji Warszawskiej, Warszawa 1990.
Deklaracja o eutanazji, Dokument przyjęty przez Kongregację Wiary w Rzymie 5 maja 1980 roku., w: K. Szewczyk, Etyka i deontologia lekarska, PAU, Kraków 1994 r.
Ustawa o zakończeniu życia na żądanie i pomocnictwu w samobójstwie {Termination of Life on Request and Assisted Suicide (Review Procedure Act)}, Parlament Holenderski 10 kwietnia 2001 r.
Ustawa o eutanazji, Belgia 2002.
Ustawa o godnej śmierci (Death with Dignity Act), stan Oregon USA z dnia 8 listopada 1994 r.
Światowa Organizacja Zdrowia, Leczenie bólu w chorobach nowotworowych i opieka paliatywna, tłum. Z.Żylicz, Fundacja Pomoc Krakowskiemu Hospicjum, Kraków 1993
Deklaracja z Helsinek – Deklaracja Światowej Organizacji Medycznej (WMA) z Helsinek, 2000 r.
Rozporządzenie Ministerstwa Zdrowia i opieki społecznej w sprawach szczegółowych wymagań Dobrej Praktyki Klinicznej, 2005 r. (Dz. U. 2005, nr 57, poz. 500).
Dyrektywa Komisji 2005/28/WE z dnia 8 kwietnia 2005 r.
Ustawa z dnia 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów. (Dz. U. z dnia 6 września 2005 r.).
Kryteria i sposób stwierdzenia trwałego i nieodwracalnego ustania czynności mózgu ustalone przez specjalistów z dziedzin medycyny: anestezjologii i intensywnej terapii, neurologii, neurochirurgii oraz medycyny sądowej – dokument zamieszczony jako załącznik do wydanego 18 kwietnia 2007 r. przez Ministra Zdrowia Obwieszczenia w sprawie kryteriów i sposobu stwierdzania nieodwracalnego i trwałego ustania czynności mózgu.