Teoria stygmatyzacji - zachowania dotąd legalne stają się niezgodne z prawem i odwrotnie (zmiana przepisów prawnych przez wprowadzenie nowych czynów jako zabronionych lub odwrotnie). Proces stygmatyzacji - to wchodzenie człowieka w przypisaną mu rolę przez społeczeństwo np. chłopiec który naruszył prawo , przez fakt stygmatyzacji zaczyna zachowywać się jak przestępca;

człowiek nadużywający alkohol, a określany publicznie jako alkoholik - będzie zachowywał się jak

alkoholik itd.

Podział zachowań dewiacyjnych:

- dewiacja pierwotna - to czynniki uwarunkowania społecznego, kulturowego, psychicznego, filozoficznego

- dewiacja wtórna - naznaczony przez społeczeństwo alkoholik, homoseksualista, chory psychicznie itd. zostaje przez to społeczeństwo odrzucony. Silna potrzeba akceptacji i przynależności „pcha" w kierunku grupy przestępczej czy dewiacyjnej. Dewiant utożsamił się z tymi określeniami, i takim się staje.

Sutherland H. Edwin - Teoria zróżnicowanych powiązań (ucząc, staje się przestępcą) Wg niego głównym czynnikiem etiologicznym jest uczenie się wzorów zachowania przestępczego. Tezy:

1. zachowanie przestępne jest zachowaniem wyuczonym

2. uczenie się zachowania przestępnego następuje w procesie interakcji z innymi osobami

3. znaczna część procesu uczenia się zachodzi w grupie pierwotnej (rodzina, szkoła, grupa rówieśnicza, zakład pracy)

4. uczenie się obejmuje techniki kierunki popełniania przestępstw

5. luki w normach prawnych sprzyjają popełnieniu określonego przestępstwa

6. jednostka staje się przestępcą wskutek nadwyżki określeń (tj. nadwyżki ocen) sprzyjających naruszaniu prawa nad określeniami nie sprzyjającymi naruszaniu prawa (których treścią jest posłuszeństwo wobec norm prawnych)

7. zróżnicowane powiązania mogą różnić się częstotliwością, czasem trwania, uprzedniością i intensyfikacją

8. proces uczenia obejmuje wszystkie te mechanizmy co każde inne uczenie się.

Zróżnicowane powiązania - to proces przyswajania sobie prze jednostkę rozbieżnych i

przeciwstawnych ocen

Chodzi o to, że ludzie sobie przekazują oceny sprzyjające naruszaniu prawa i oceny których treścią

jest posłuszeństwo wobec tych norm.

Durkhiem Emil - Teoria anomii (rozpad więzi społecznych) Wg niego, przestępczość jest elementem stałym życia społecznego i stanowi zjawisko normalne, a nawet korzystne, bo fakt przestępstwa integruje ludzi i wzmacnia więzi społeczne. Trudno rozróżnić zjawiska normalne od patologicznych, bo przestępczość zmienia jedynie swoje formy i objawy np czyny dawniej przestępcze dzisiaj nimi nie są (alkoholizm, prostytucja, żebractwo, włóczęgostwo).Uczony genezę przestępczości upatrywał w strukturze społecznej. Jednostka nigdy nie jest zaspokojona w swych dążeniach - jak dużo ma to jeszcze chce więcej. W okresie dużych zmian równowaga zostaje zachwiana i prowadzi do zachowań dewiacyjnych -jak np. anomii (brak norm, rozpad więzów społecznych) w takiej sytuacji ujawniają się egoistyczne cechy ludzi.

Przez anomię Durkhiem rozumie naruszanie obowiązujących norm postępowania w większych lub mniejszych grupach społecznych w sytuacji gwałtownych zmian społecznych.

Merton Robert - Teoria anomii (osiągnięcie celu środkami przestępczymi) Wg Roberta Mertona, zachowanie dewiacyjne jest - z socjologicznego punktu widzenia symptomem niezgodności między celami a legalnymi możliwościami realizacji tych celów, powoduje to załamanie się struktury kultowej (struktura kultowa, to cele (aspiracje) + prawne możliwości postępowania w osiągnięciu celu) Wyodrębnił on 5 typów indywidualnej adaptacji:

12