Charakterystyka Italii

Italia

Wyspy:

Korsyka, miasta: Alalla
Sardynia, maista: Carales(Caligari)
Scylia, miasta: Messana, Syrakuzy, Katana, Selinunt, Matya, Panormos(Palermo)

Krainy:

Brucjum, m:Sybaris, Kroton
Lucania, m:Maetapont
Apulia
Kalabria, m:Brundisium, Tarent
Samnium, m:Benewent
Kampania, m: Kyme, Neapol, Kapua
Lacjum, m: Ostia, Rzym: Tibur
Etruria, m: Wolaterre, Kluzjum, Tarkwinie, Weje, Florentia, Pisa
Umbria
Pincenum, m:Ancora
Liguria, m: Genua
Istria
Galia Transpadania
Galia Cisalpina

Początkowo za Italię uważano tylko terytorium Półwyspu Apenińskiego bez Galii Cisalpiny, włączonej dopiero przez Oktawiana Augusta pod koniec Iw.p.n.e. Położenie Italii w centrum Morza Śródziemnego dawało jej doskonałe warunki do stanowienia w przyszłośći centrum gospodarczo-handlowego świata. Problemem były bagniste, słabo wykształcone naturalne wybrzeża, zwłaszcza w części wschodniej. Terytorium sprzyjało za to rozwojowi rolnictwa, zwłaszcza w Lacjum, Kampanii i Etrurii, zaś na wschodnim wybrzerzu w okolicach Apulii. Rolnictwu sprzyjały także łagodne pory roku, ziemia wulkaniczna oraz optymalna ilość opadów. Głównym gatunkiem zboża była pszenica płaskurka. Z czasem dołączyły oliwki, winorosł, bób, pszenica, różne rośliny strączkowe i owocowe.
Italia uboga była w surowce naturalne, rudy żelaza występowały w ograniczonych ilościach na Elbie i w Etrurii, bogate za to były złoża marmurów i glinki.
W przeciwieństwie do Grecji, Italia była terytorium stosunkowo otwartym, co sprzyjało tworzeniu się większych organizmów pańśtwowych i migracjom ludów.

Ludność

Italia pierwotnie była zamieszkana przez ludność miejscową, m.in. Ligurów, w drugiej połowie II tysiąclecia p.n.e. Przybyli indoeuropejczycy- Italikowie, w dwóch falach: latyńsko-filijskiej i umbryjsko-sabelskiej, równocześnie przybli z Italikami Ilirowie, którzy ostatecznie osiedli się w Apulii i Kalabrii. Inną ludnością byli Wenetowie.

Etruskowie

Wpływ Etrusków na Italię zaczyna się od VIIw.p.n.e. Szczyt ich potęgi przypada na VI w.p.n.e kiedy to sięgali od Italii północnej aż do Kampanii, gdzie napotkali Greków. Rywalizacja między tymi dwoma ludami zaowocowała klęską i upadkiem Etrusków, w 474w.p.n.e. Przegrali oni bitwę morską koło Kyme.
Nie wiadomo do końca skąd pochodzili Etruskowie, Herodot z Halikarnasu uważał, że mieli oni swoje źródło w Azji Mniejszej, na co wskazywałyby także badania lingwistyczne i podobieństwa w religii. Drugą teorię- autochnozimu Etrusków wprowadził Dinizjos z Kalikarnasu(Iw.p.n.e.), który uważał, że była to pradawna ludność Italii, która ulgła orientalizacji przez ciagłe migracje ludów.
Etruskowie byli świetnymi rolnikami, korzystali ze sztucznego nawadniania, byli mistrzami w zakładaniu miast, osuszaniu bagien i metalurgii. Etruskowie nie tworzyli jednego, scentralizowanego państwa, a luźną federację 12 miast, prowadzącą wspólną politykę zagraniczną.
Kultura estruska ulegała wpływom greckim i orientalnym, a jednocześnie zachowała włąsny charakter. Arystokracja budowała wspaniałe groby, przyozdabiane malowidłami i doskonale wyposarzone. Etruskowie byli politeistami, ich głowymi bóstwami byli Tinia, Uni i Menrwa. Obok nich istniała trójka bóstw rządzących światem umarłych i demony, np. Charun i Tuchulcha. Ważną rolę pełnił także wróżby, mieli bogaty rytuał pogrzebowy z igrzyskami i ofiarami na cześć zmarłych.
Sztuka etruska stała na bardzo wysokim poziomie, budowano świątynie z drewna, tworzono posągi z terakoty, o czym może świadczyć najęcie etruskiego artysty Wulka z Wejów do wykonania posągów w świątyni Jowisza na Kapitolu. Oni też tworzyli posągi wilczycy.
Rzymianie odziedziczyli po Etruskach lucumo-symbol władzy, nazwę Roma- od imienia etruskiego rodu Ruma, główne bóstwa- Jowisza, Junonę i Minerwę. Odziedziczyli także silną wiarę we wróżby(etrusca disciplina), zwłaszcza wróżenie z wnętrzności(haruspicia) i z lotu ptaków. Etruskowie zakłądali miasto po wróżeniu z lotów ptaka, najpierw wytyczano ulicę wschód-zachód(decumanus), następnie prostopadłą do niej(cardo), gdzie naturalne pwostawał rynel. Następnie założciel wytyczał rytualnie granicę miasta-pomerium, a w obrębie granic system ulic równoległych. Od IV w.p.n.e Etruskowie zaczęłi fortyfikować swoje miasta. W 445 utracili Kampanię z Kapuą na rzecz Samnitów, w 396 Rzymianie zdobyli Weje, w 350 upadła Bolonia. Stopniowo Etruskowie tracili niezależność stając się rzymskimi sojusznikami(socii). Proces ten zakończyło w 264r.p.n.e zdobycie przez Rzymian Volsinii, centrum kultowego federacji.

Rzym w okresie królewskim

Najwcześniejsza rzymska legenda, która przetrwała do naszych czasów pochodzi z okresu I w.p.n.e i I w.n.e. Głównie są to dzieła Tytusa Liwiusza i Dionizjusza z Halikarnasu oraz w Eneidzie Wergiliusza. Wcześniejsze dzieła- annalistów, zaginęły. Nie mieli oni (np. Kwintus Fabiusz Piktor-koniec III w.p.n.e, i Poncjusz Kato Starszy- I połowa II w.p.n.e) dostępu do dokumentów z okresu królewskiego ani nawet wczesnej republiki. Wiarygodna historia rzymu zaczyna się od 280 r.p.n.e kiedy to zainteresowali się nią Grecy. Okres wojen punickich i macedońskich znamy dizęki greckiemu Polibiuszowi.
W I w.p.n.e Warron zaproponował założenie Rzymu w 754/753, założycielem Rzymu miał być Romulus, przodek trojańskiego Eneasza. Wg tradycji Romulus i Remus mieli być zrodzeni przez westalkę Reę Sylwię, zaś ojcem miał być Mars. Odrzuceni zostali ocaleni przez wilczycę. Romulus założył maisto na Palatynie, a kiedy przybył Remus, zabił go. Wg tradycji Romulus był pierwszym z siedmiu królów, ostatni trzej mieli być Etruskami z rodu Tarkwiniuszów. Wypędzenie ostatniego z nich w 509/508 miało być datą końcem królestwa i początkiem republiki.
W latach 1953-1972 Szwed E.Gjerstad opublikował dzieło, w którym przesunął datę początkó Rzymu do ok 575 oraz negował dominującą rolę Palatynu. Teoria ta upadła, zwłaszcza po odkryciu ma Palatynie w 1988 skrawka muru pochodzącego z ok 720r.p.n.e.
Ostatni trzej królowie rzymscy-Etruskowie to Tarkwiniusz Starszy, Serwiusz Tuliusz i Tarkwiniusz Pyszny. 13 września 509 r.p.n.e. Dokończono budowę świątyni Jowisza na Kapitolu, jest to pierwsza pewna data, w tym też roku miał się skończyć okres królewski. Nie ma pewności czy etruscy królowie byli zdobywcami, a Rzym był uzależniony od Etrusków.
W okresie króleskim społeczeństwo miało charakter silnie rody-patriarchalny. Ojciec miał prawo robić z rodziną co chciał. Wg tradycji ludność dzieliła się na 300 rodów(gentes), które łączyły się w kurie (30), a te zaś w 3 tribus. Przedstawiciele najsilniejszych rodów tworzyli radę-senatus, obok niego występowało zgromadzenie ludowe podług kurii, gdzie wybierano króla, który był najwyższym kapłanem, sędzią i dowódcą wojskowym. W tym też okresie wytworzył się system klijenteli- obcych lud ubogich arystokratów na usługach zamożniejszych. Stopniowo wytworzył się podział na patrycjuszy i plebejuszy. Pierwsi z nich stanowili konnicę- equites, drudzy zaś piechotę i byli pozbawieni praw politycznych. Było to niebezpiecznie, ponieważ stanowili oni trzon armii rzymskiej. Reforma wojskowa, wg tradycji przeprowadzona przez Serwiusza Tuliusza dzieliła wolną ludność Rzymu na 5 klas majątkowych i podstawową jednostkę-centurie. Pierwsza klasa-najbogatsi musieli wystawić 80 centrurii piechoty i 18 centurii jazdy, następne klasy po 20-30 centurii, łącznie było ich 193. W orkesie republiki, kiedy utworzono zgromadzenie centurialne (comita centuriata) nabrał ten podział także znaczenia politycznego, głosowano nie osobiście, a centuriami. Serwiusz Tuliusz podzielił także ziemię na 4 tribus, niezależnie od przynależności rodowej. Oprócz tych 4 istniały także tribus wiejskie, które z czasem zwiększały ilość.
7 królów rzymskich to: Romulus, Sabińczyk Numa Pompiliusz(początkowo Rzym był w sojuszu z Sabinami), Tullus Hostiliusz, Ankus Marcjusz oraz etruscy Tarkwiniusze: Tarkwiniusz Stary, Serwiusz Tuliusz i Tarkwiniusz Pyszny. Trzej ostatni uznawani są za postaci historyczne.