Budowa chemiczna materiałów i preparatów stosowanych w stomatologii
1. MASY WYCISKOWE
Termoplastyczne
-gutaperka
-mast stentsowe
-częściowo elastyczne
-żywicopodobne
-woski
Fizyczne
-gips
-alginatowe
-żywice oleiste
-tworzywa sztuczne
-kauczuki siloksanowe
GUTAPERKA
Węglowodór nienasycony otrzymywany z drzew gutaperkowych
polimer IZOPRENU ( CH2=CH-C(CH3)=CH2 )
trans - GUTAPERKA
cis - KAUCZUK
MASY STENTSOWE
Zawierają:
-tworzywo plastyczne (kumaron)
-zmiękczacze
-wypełniacze (talk)
-barwniki ( 1,2 - dihydroksyantrachinon )
MASY CZEŚĆIOWO ELASTYCZNE
70% wody
20% agar-agar
10%bawełna
Agaroza = B,D-galp-(1,4)-3,6 anhydro a,L-galp
GIPS
CaSO4*2H2O - > CaSO4*0,5H20
gips kopalny - > gips palony
gips palony-> gips sztukatorski
gips sztukatorski - > gips bezwodny
MASY ALGINATOWE
Alginian sodu - główny składnik
Alginian wapnia
Ortofosforan wapnia Ca3(PO4)2
Ziemia okrzemkowa SIO2 (wypełniacz)
Metanol (środek zapachowy)
ŻYWICE OLEISTE
Tlenek cynku ZnO
Eugenol
Eugenolan cynku
KAUCZUKI SILOKSANOWE
częściowo spolimeryzowany dimetylosiloksan
Tlenek cynky (wypełniacz) + barwniki + środki zapachowe + kaprylan cyny (II) katalizator
2. MATERIAŁY DO WYPEŁNIEŃ
Wymagania stawiane materiałom:
-nieprzepuszczalność dla substancji toksycznych
-dobre przyleganie brzegowe
-nieprzenikalnosc dla mikroorganizmow
-zle przewodnictwo termiczne
-odpornosc na sciskanie
-wysoka wartosc Younga
-zła rozpuszczalność
-duża odporność na zginanie i złamanie
-wypełnienie musi być jedną ogromną cząsteczką chemiczna (sklejanie małych cząstek w długie łańcuchy)
-istnienie możliwosći regulowania własności cząstki (łańcuchy w kontrolowany sposób należy powiązać ze sobą)
Związki posiadające dwie grupy funkcyjne mogą tworzyc łańcuchy - > co kilka elementów w łancuchu musi istnieć związek trójfunkcyjny
CEMENTY DENTYSTYCZNE
Proszek -> tlenek metalu / fluorowany glinokrzemian
Płyn -> kwas conajmniej dwuprotonowy (zwykle H3PO4)
CEMENTY DENTYSTYCZNE FOSFOROWANE
Proszek->tlenek cynku (w zetkięciu z wodą daje wodorotlenek cynku)
Płyn -> kwas ortofosforowy (związek trójfunkcyjny)
CEMENTY DENTYSTYCZNE GLINOKRZEMOWE
Proszek->glinokrzemiany
Płyn->kwas ortofosforowy (związek trójfunkcyjny)
CEMENTY DENTYSTYCZNE CHELATOWE, METALOORGANICZNE
Proszek->tlenek cynku (w zetkięciu z wodą daje wodorotlenek cynku)
Płyn-> częściowo spolimetryzowany Eugenol
Eugenolan cynku
CEMENTY DENTYSTYCZNE WODOROTLENKOWO-WAPNIOWE
Proszek->wodorotlenek wapnia
Płyn->Roztwór pochodnych kwasy salicylowego (bursztynian disalicylu/kwas disalicylowy)
CEMENTY DENTYSTYCZNE CYNKOWO-POLIKARBOKSYLOWE
Proszek->tlenek cynku (w zetkięciu z wodą daje wodorotlenek cynku)
Płyn-> roztwór kwasu poliakryowego
WYPEŁNIENIA AMALGAMATOWE
-roztwory róznych metali w ciekłej rtęci
-ciecze lub ciała stałe
-stop rtęci i metalu
-dentystyczne: zawsze stałe i zawsze zawierają srebro
Składniki modyfikujące:
*6% miedzi CU(wieksza twardosc)
*25% cyny SN (zwiekszenie plastycznosci wypelnienia i czasu wiazania)
*2% cynku ZN (osusza wypełnienia, usuwa ślady wody)
*50% rtęci HG
WYPEŁNIENIA KOMPOZYTOWE
-przynajmniej dwie fazy:
*nieorganiczny wypełniacz
*organiczna faza polimeryzująca
*silan laczacy dwie fazy
-polikendensacja: wielokrotna reakcja wymiany z powstaniem substancji wielkoczasteczkowej i produktu małocząsteczkowego
-polimeryzacja: wielokrotna reakcja addycji, produktem jest tylko substancja wielkoczasteczkowa
*Polimeryzacja fazy organicznej moze :
-byc rozpoczeta przez swiatlo i katalizator,
-ulegac kopolimeryzacji (reakcja dwoch monomerów, kopolimer sklada sie z dwoch roznych zwiazkow ulozonych naprzemian)
-ulegac sieciowaniu (łaczenie sie lancuchow polimerow miedzy soba. male sieciowanie -> nierozpuszczalny w zadnym rozpuszczalniku ale moze peczniec
duze sieciowanie->calkowicie nierozpuczalny i nie pecznieje )
FAZY ORGANICZNE
*Głowne monomery- zwiazki o konsystencji gestego miodu, ich lepkosc jest zbyt duza by mogly byc bezposrednio stosowane, wymagaja rozcienczalnikow (BisGMA, UDMA)
*Monomery rozcienczajace-moga same polimeryzowac, niewielka lepkosc, rozcienczaja monomery, wadaa: ich obecnosc powoduje zmniejszenie sie objetosci wypelnienia (TEGDMA, HEMA (metakrylan glikolu etylenowego)
*Inicjator światłoczuły-reaguje z aminami pod wplywem swiatla, tworzy wolne rodniki inicjujace polimeryzacje
*Przyspieszacz-reaguje z chinonami tworzac wolne rodniki inicjujace polimeryzacje
FAZY NIEORGANICZNE
-krzemiany glinu i litu
-kwarc krystaliczny
-krzemian baru,boru i glinu
-krzemian strontu
-tlenki metali ciezkich
-porcelana
-fluorek iterbu
Wymiary: 0,05 - 40 mikrometra
*Poprawiaja wytrzymalosc na zgniatanie, zmniejszaja sprezystosc, zwiekszaja twardosc
*zmniejszaja rozszerzalnosc termiczna wypelnienia
*zmniejszaja ilosc ciepla wydz. w czasie polimeryzacji - > sprawniejsze rozprowadzanie
*zmniejszenie objerosci wypelnienia w czasie polimeryzacji
*wieksze mozliwosci doboru koloru
*lepszy kontrast na zdjeciach RTG
SILANY
-lacza faze organiczna i nieorganiczna
-atomy wegla miedzy podwojnymi wiazaniami -> moze kopolimeryzowac z monomerami glownymi i rozcienczajacymi - > tworzy mase wypelnienia
-reaktywne atom chloru -> polaczenie z grupami OH wodorotlenku cynku,wapnia,porcelany i innymi
MATERIALY KOMPOMEROWE
-skladaja sie z cementow i polimerow polaczonych chemicznie
Przykady:
>krzemian fluoro-glinowy
>kwasy dikarboksylowe np. maleinowy
>monomery np. bisglicydylometakrylan
>fotoinicjatory
>stabilizatory uv i pigmenty
>wypelniacze