SKÓRA NA KOŃCZYNACH DOLNYCH

1. PODOLOGIA - nauka o kończynach dolnych, bada wzajemne zależności między układami:

-kostny,

-mięśniowy,

-naczyniowy,

-chłonny,

-nerwowy.

Zajmuje się także funkcjonowaniem nerwów obwodowych w kończynach względem powłoki skórnej itd. Kończyny dolne umożliwiają nam przemieszczanie się, należą do układu ruchu. Podologia zajmuje się również patologią kończyn dolnych.

2. BÓL W PODOLOGII: można go podzielić na różne kategorie (fizjologiczny, patologiczny, receptorowy). Ból występuje w niektórych stanach chorobowych kończyn dolnych, tj:

-zespół niespokojnych nóg (ból występuje podczas leżenia),

-półpasiec,

-rwa kulszowa,

-rwa udowa,

-reumatoidalne zapalenie stawów (RZS),

-uszkodzenie nerwów obwodowych,

-osteoporoza,

-zmiany zwyrodnieniowe stawów,

-dna moczanowa,

-choroby Burgera, choroba Reynauda,

-uszkodzenie układu współczulnego (ból piekący).

3. PODOLOGIA I OBSZARY PIELĘGNACYJNE:

-pielęgnacja stopy cukrzycowej,

-profilaktyka i leczenie zachowawcze schorzeń układu krążenia (przewlekła niewydolność żylna - żylaki, wenektazje),

-profilaktyka i leczenie stanów po operacjach schorzeń układu ruchu i po operacjach naczyniowych,

-obszary, diagnostyka schorzeń zakaźnych stóp (grzybica, brodawki wirusowe),

-pielęgnacja stóp i paznokci w różnych schorzeniach,

-profilaktyka i pielęgnacja stóp przy nadmiernej potliwości, zaburzenia rogowacenia przy upośledzeniu wzrostu paznokci,

-wady stóp (płaskostopie, koślawa stopa, stopa końsko-szpotawa, haluksy), a także korekta przez dobór obuwia, wkładek i specjalistycznych ćwiczeń rehabilitacyjnych.

4. NADMIERNE POCENIE SIĘ STÓP I DŁONI - polega na wzmożonym wydzielaniu potu przez gruczoły ekynowe, często pod wpływem emocji. W terapii stosuje się doustne leki przeciw cholnergiczne, miejscowo dezodoranty, atyperspiranty (hamują wydzielanie potu - chlorek glinu, tanina, kwas borny, olejki np z drzewa herbacianego). Zaleca się zabiegi jonoforezy. Najskuteczniejszym zabiegiem hamującym wydzielanie potu na ok 6 miesięcy to iniekcje z toksyny botulinowej A. Zabiegi botox można powtarzać, ich głóną wadą jest duża bolesność wymagająca czasem zastosowania znieczulenia i wysoka cena zabiegu. W niektórych przypadkach wykorzystuje się także SYMPATEKTOMIĘ polegającą na chirurgicznym wycięciu zwojów układu współczulnego działających na komórki MIOTEPITEDIALNE otaczające gruczoły potowe w danej okolicy ciała i stymulujące ich aktywność wydzielniczą.

SYMPATEKTOMIA - to zabieg chirurgiczny, dający trwałe wyniki, obarczona jest jednak pewnymi przeciwskazaniami i ryzykiem (np pojawieniem się pocenia kompensacyjnego w innej okolicy ciała).

5. ŻYLAKI I WENEKTAZJE - to jedne z objawów przewlekłej niewydolności żylnej.

Czynnikami predysponującymi powstaniu są:

-przeciążenie mięśni kończyn dolnych (podudzi),

-praca w pozycji stojącej,

-długotrwałe siedzenie,

-nadwaga i otyłość,

-ciąża,

-uwarunkowania genetyczne,

-brak aktywności fizycznej.

Przy udziale pompy mięśniowej krew jest wyciskana z układów żył powierzchniowych do żył głębokich. Jeśli zastawki są uszkodzon, nie domykają się, to krew wyciskana jest z żył głębokich do powierzchniowych pod bardzo dużym ciśnieniem i cofa się. Dochodzi do nadciśnienia żylnego w tkance podskórnej, zastoju krwi, wchłaniania wtórnego, uszkodzenia dróg chłonnych, obrzęku oraz zmian skórnych (wenektazji, żylaków, przebarwień, owrzodzeń).

Pierwszymi objawami niewydolności układu żylego są:

-popołudniowe obrzęki,

-uczucie ciężkości kończyn dolnych,

-obrzęki po długotrwałym siedzeniu lub staniu,

-drętwienie, mrowienie, skurcze łydek,

-tzw. pajączki (najczęściej w okolicy kostki przyśrodkowej, podudziach i udach),

-wenektazje miotełkowate/siateczkowate (są to widoczne, prześwitujące naczynia koloru sinoniebieskiego).

Oznaką przewlekłej niewydolności żylnej są żylaki (chorobowo zmienione żyły odcinkowo workowato rozszerzone z utrwaloną niewydolnością zastawek).

Przyczyny powstawania żylaków:

-nadwaga,

-otyłość,

-przewlekłe zaparcia (dolegliwości utrudniające odpływ żylny, najczęściej po ciąży, przy antykoncepcji i terapii hormonalnej).

Profilaktyka i leczenie:

a) Pielęgnacja domowa: skuteczną metodą w leczeniu przewlekłej niewydolności żylnej jest KOMPRESOTERAPIA = TERAPIA UCISKOWA (uciskowe rajstopy, owijanie bandażami), KINEZYTERAPIA = LECZENIE RUCHEM (ćwiczenia, spacery, pływanie, jazda rowerem, bieganie), zmiana trybu życia (trybu pracy, który ogranicza pracę pompy mięśniowej i utrudnia krążenie krwi do serca), noszenie odpowiednich butów, unikanie wysokich obcasów, które powodują zaburzenie statystyki stopy, zmiany biomechaniki chodu z ograniczoną pracą łydki, unikanie tytoniu, zwiększenie aktywności fizycznej, ograniczenie długotrwałych podróży, częstych gororących kąpieli, ekspozycji na promienie UV, zmiana sposobu odpoczywania, nie należy siedzieć z nogą na nodze lub z podwiniętymi nogami. Wdrożyć do życia ułożenia drenażowe - odpoczynek i spanie z kończynami dolnymi uniesionymi wyżej o ok

15-30cm sprzyja prawidłowemu przepływu krwi i limfy.

Dieta: unikać należy białego cukru, soli, tłuszczy zwierzęcych itp.

Odpowiednia pielęgnacja kosmetyczna (preparaty chłodzące, uszczelniające, wspomagające ściany naczyń krwionośnych, "zimne bandaże", krioterapia, żele chłodzące i kojące, rozjaśniające).

b) Leczenie - tzw. leki flebotropowe stosowane miejscowo w postaci żelu, maści lub doustnie z flawonoidami ( rutyna, diosmina, rutozydy, hesperydyna ) i saponinami (escyna). Produkty te wzmacniają naczynia krwionośne i działają przeciwzapalnie, mogą być stosowane jako suplement diety, jako leczenie lub jako profilaktyka przy niewielkich dolegliwościach niewydolności układu żylnego (Diosminex, Dih, Diohespan, Venescin).

Wczesne wenektazje leczy się metodami laserowymi lub skleroterapią. Żylaki leczy się operacyjnie. Usunięcie części niewydolnej żyły lub pnia przez chirurga to FLEBOKTOMIA lub MINIFLEBOKTOMIA. Liczne dolne teleangiektazje na kończynach dolnych to MATTING.

SKLEROTERAPIA: polega na podawaniu do żyły substancji uszkadzającej naczynia (na bazie detergentów, jodu, środki hipertoniczne, czyli głównie wysokie stężenia soli kuchennej lub glukozy, które przez odwodnienie spowodują uszkodzenie naczyń). Po skleroterapii zaleca się terapię uciskową.

Powikłania po skleroterapii - przebarwienia, liczne drobne teleangiektazje, martwica skóry, bliznowacenie, reakcje alergiczne miejscowe i uogólnione, powierzchowne zapalenie żył.

LASEROWE USUWANIE NACZYŃ KOŃCZYN DOLNYCH: używa się laserów o długiej fali i długim impulsie. Można nim usuwać naczynia do ok 2mm średnicy. Im większy kaliber naczynia tym dłuższy wybieramy impuls. Im głębiej położone naczynie tym większa długość fali.

Przeciwskazania: opalona skóra, ciąża, stany zapalne skóry, stosowanie leków uwrażliwiających skórę na światło i zmniejszających krzepliwość krwi.

Objawy nieporządane po laserze: przebarwienia, odbarwienia, pęcherze, strupy, martwica skóry, bliznowacenie.

W przypadku żylaków stosuje sie zabiegi operacyjne (stripping, mikrofleboktomia, ELVT).

OBRZĘKI KOŃCZYN DOLNYCH:

a) najczęstrze przyczyny: choroby układu krążenia, złe krążenie krwi i limfy.

b) obrzęki powodują powikłania w obrębie skóry, stwardnienia utratę elastyczności. Występuje słabe odżywienie i dotlenienie tkanek, skóra staje się wrażliwa na urazy mechaniczne i infekcje, co prowadzi do żakażeń grzybicznych i bakteryjnych. Infekcja może pogorszyć dopływ chłonki i nasilać zmiany patologiczne. U klientek z obrzękiem kończyn dolnych występuje nietolerancja na ciepło (ciepłe pomieszczenia, wysoka temperatura na zewnątrz).

c) istotną rolę w zabiegową odgrywa higiena i pielęgnacja kosmetyczna polegająca na:

-nawilżaniu skóry,

-zaprzestaniu depilacji woskiem i depilatorem,

-w okresie letnim stosować preparaty odstraszające owady,

-stosowanie środków przeciwgrzybiczych szczególnie w obrębie stóp,

-odpowiednie ułożenia relaksacyjne-drenujące,

-stosowanie drenażu limfatycznego,

-noszenie odpowiedniego obuwia, rajstop, skarpet,

-stosowanie preparatów odświeżających stopy (talki, spraye, kremy, sole do moczenia-chłodzące, menthol, mięta, szałwia).

d) jeżeli zaczerwienienie kończyn utrzymuje się długo i zmiany dermatologiczne nie ustępują konieczna jest konsultacja lekarska.

e) inne metody usuwania obrzęków:

-krioterapia,

-kinezyterapia,

-kompresoterapia,

-hydroterapia,

-masaż uciskowy,

-pole magnetyczne,

-leczenie farmakologiczne.

GRZYBICA MIĘDZYPALCOWA:

-objawia się zaczerwienionym, zmacerowanym, popękanym naskórkiem, który łatwo się oddziela. Atakowane są fałdy międzypalcowe stóp. Boczne powierzchnie palców, fałdy pokryte są zrogowaciałymi warstwami i łuskami. Grzybica może rozprzestrzenić się na całą stopę, wówczas pojawia się zaczerwienienie, łuszczenie, drobne pęcherzyki. Kiedy przebieg choroby ulega zaostrzeniu pojawia się ostre palenie i świąd skóry. GRZYBICA JEST PRZECIWSKAZANIEM DO WYKONANIA ZABIEGÓW W GABINECIE KOSMETYCZNYM.

GRZYBICA POTNICOWA STÓP:

-objawia się wykwitami podobnymi do wypryska kontaktowego lub potnicy. Występuje na przegubach stóp po stronie podeszwowej w postaci różnej wielkości pęcherzyków, które wywołują uczucie swędzenia i pieczenia. Choroba ma charakter przewlekły i nawrotowy. Unikamy długiego moczenia stóp.

DROŻDŻYCA STÓP:

-objawia się widocznymi zmianami w obrębie skóry gładkiej, zwłaszcza w jej fałdach i paznokciach. Potliwość, otyłość, cukrzyca sprzyjają zakażeniom drożdżakowym. Drożdżaki wywołują stan zapalny i sączenie między palcami stóp. Skóra jest zaczerwieniona a w fałdach stóp występują białe plamy. Naskórek oddziela się w postaci białego, wilgotnego kołnierzyka, pęka co powoduje ból i swędzenie.

Często dochodzi do rozprzestrzeniania się choroby. Zapobiegamy maceracji naskórka.

STOPA "ATLETY":

-rodzaj grzybicy stóp, występujący u sportowców. Są to osoby, które korzystają z pływalni, kortów tenisowych itp.

ZESPÓŁ STOPY CUKRZYCOWEJ:

- cukrzyca to choroba przewlekła, ogólnoustrojowa, z zaburzeniami metabolizmu węglowodanów i lipidów. Zmiany powstają stopniowo w tkankach i narządach. U chorego pojawiają się zmiany niedokrwienne i neutroficzne tkanek, sprzyjające uszkodzeniu i maceracji naskórka. Skóra ma mniejszą odporność na czynniki mechaniczne, otarcia naskórka i nieprawidłowo wykonany pedicure - to wszystko może prowadzic do zakażenia!

Z kolei neuropatia (uszkodzenie nerwów zmniejszające czucie bólu, uszkodzenie układu wegetatywnego i obniżenie stopnia potliwości) powoduje suchość skóry, powstawanie pęknięć, a czynniki te sprzyjają infekcji wtórnej. Bezbolesne urazy mechaniczne, chemiczne czy termiczne prowadzą do otarć naskórka, nadżerek, owrzodzeń i infekcji. Sprzyjają temu zmiany w kościach i deformacje stopy.

Osoby z zepołem stopy cukrzycowej wymagają opieki lekarskiej.

Przed przystąpieniem do pedicure należy przeprowadzić wywiad i starannie obejrzeć stopę zwracając uwagę na:

-jej zabarwienie (rumień, bladość),

-suchość skóry,

-pęknięcia, rozpadliny,

-macerację między palcami,

-zgrubienia na palcach stóp, szczególnie na piątym.

-odciski,

-nadżerki,

-niebolesne owrzodzenia,

-zakażenia grzybiczne stopy lub płytek paznokciowych,

-zakażenia drożdżakowe,

-infekcje bakteryjne.

PIELĘGNACJA I ZALECENIA DO STOPY CUKRZYCOWEJ:

-codziennie myć stopy w letniej wodzie w kierunku od stopy do kolana (sprawdzać temperaturę wody),

-masaż stóp (3-4 min) - pobudzamy czucie,

-po każdym myciu dokładnie osuszać stopy,

-niestosować długich kąpieli,

-codziennie oglądać i obserwować stopę, zwracać uwagę czy nie występują otarcia, zaczerwienienia, zrogowacenia,

-nawilżać skórę stóp omijając okolice międzypalcowe,

-należy nosić dopasowane wygodne obuwie (chroniące palce),

-bezuciskowe skarpety,

-stosować wkładki terapeutyczne,

-skracać paznokcie na prosto, niezbyt krótko opiłować brzegi wolne,

-do ścierania zrogowaciałego naskórka nie używać metalowych tarek,

-nie chodzić boso,

-nie stosować plastrów, opatrunków (można opatrunki koloidowe, parafinowe i ze srebrem),

-ćwiczenia stóp, spacery,

-jakiekolwiek rany od razu dezyfekować jodyną lub Octanisept'em,

-codziennie należy badać poziom cukru,

-nie wykonywać samemu pedicure.

PIELĘGNACJA W GABINECIE: wykonując pedicure nieużywamy narzędzi metalowych typu kopytko, tarka, frezy, cążki do skórek.

PEDICURE:

-moczenie stóp w letniej wodzie,

-delikatne usunięcie zrogowaciałego naskórka (najlepiej peeling'iem chemicznym),

-delikatne obcinanie brzegu wolnego paznokcia, opiłowanie w łagodny łuk,

-oczyszczenie paznokci,

-nałożenie preparatów kosmetycznych, odżywczych, nawilżających.

Zabieg należy wykonać tak, aby nie uszkodzić skóry i nie spowodować urazu, ponieważ może to doprowadzić do powstania nadżerki lub owrzodzenia, a upośledzone krążenie krwi będzie utrudniało gojenie się ran.

Unikamy wszystkich zabiegów, które powodują przerwanie ciągłości tkanki.

CHOROBY STÓP I UKŁADU SKOKOWO - GOLENIOWEGO:

W skład układu kostnego wchodzą kości, połączenia łączno-tkankowe (więzadła) i połączenia maziowe kości (stawy).

Na podeszwie stopy podściółka tłuszczowa budową przypomina gąbkę, tzn. podściółka do pewnego stopnia może się spłaszczyć, ale powierzchnie nie zetkną sie ze sobą. Najgrubsza jest na pięcie - 2cm, najcieńsza na przyśrodkowej powierzchni stopy.

STOPA PŁASKA = PŁASKOSTOPIE:

-charakteryzuje się mocnym obniżeniem łuku podłużnego stopy. Podeszwa jest całkowicie płaska, przodostopie ustawione jest w stosunku do tyłostopia pod kątem rozwartym na zewnątrz. Często takie stopy puchną i pocą się nadmiernie.

Pocenie się stóp - moczenie w wyciągu z szałwii i pokrzywy.

STOPA PŁASKA - KOŚLAWA:

-to skrzywienie powstałe w wieku dziecięcym, w wyniku przeciążenia stóp przy zbyt małej sile ich mięśni, w skutek zmienionego położenia kości skokowej, stopa przyjmuje położenie ukośne względem podudzi, ponadto obniża się krawędź zewnętrzna stopy.

STOPA PIĘTOWA:

-to deformacja polegająca na zgięciu grzbietowym stopy w stawie skokowo-goleniowym lub pionowym ustawieniu kości piętowej. Stopa może pozostać podciągnięta do góry i opuszcza się w dół tylko do pozycji w której tworzą z kością piszczelową conajmniej kąt prosty. Może to być wada wrodzona lub nabyta po chorobie Heinego - Medina.

STOPA KOŃSKA:

-deformacja w której stopa jest zgięta w dół i może być odhylona do góry tylko do pozycji, w której nie tworzy z kością piszczelową nawet kąta prostego. Schorzenie może być wrodzone lub nabyte. Do przyczyn można zaliczyć porażenia, skrócenie mięśni łydki i ścięgna Achillesa na skutek zapaleń i zranień, schorzenia stawu skokowego, nerwów, niewłaściwe założenie opatrunku gipsowego.

STOPA WYDRĄŻONA:

-charakteryzuje się nadmiernym wysklepieniem śródstopia. Od strony podeszwowej wysklepienie podłużne jest podniesione i ma kształt beczkowaty, a od strony grzbietowej podbicie wygląda jak garb. Przodostopie jest w tym przypadku za szerokie i w stosunku do tyłostopia odhylone do wewnątrz. Wszystko to sprawia, że stopa wydaje się za krótka i masywna.

SZPONOWATOŚĆ I MŁOTKOWATOŚĆ PALCÓW:
-to wady, które towarzyszą zazwyczaj innym zmianom występującym na stopach, np płaskostopiu i stopie wydrążonej. Złe ustawienie palców powstaje na skutek zmian naprężenia rozciągającego ścięgien zginaczy i prostowników. W przypadku szponowatości paliczków środkowy i dalszy są ustawione w zgięciu, a paliczek podstawowy jest ustawiony w nadmiernym zgięciu grzbietowym, tak że wierzchołek palca nie dotyka podłoża. W przypadku młotkowatości paliczek podstawowy nie jest aż tak zgięty grzbietowo, za to paliczek dalszy dotyka podłoża.

Istnieje wiele sposobów, badań ortopedycznych określających nieprawidłowości w kształcie stopy. Zmiany wykryte w okresie dzieciństwa dobrze rokują na poprawę. Jednak w gabinecie kosmetycznym często spotykamy klientki z wadami stóp. Jako dobry podolog powinnyśmy zalecić odpowiednie ćwiczenia korekcyjne, wkładki, ortezy ortopedyczne, obuwie pozwalające na poprawę ułożenia stopy, palców w celu ułatwienia chodzenia, likwidacji bólu, zniesienia obrzęków, lepszego samopoczucia.