G.L ]oe] w późniejszych fazach wojny. W gruncie rzeczy w wal­kach nie biorą udziału żadne polskie oddziały z wyjątkiem garstki wchodzącej w skład RAK Nie ma powstania Żydów w getcie war­szawskim w 1943 roku ani powstania w całej stolicy w następnym roku. Paru Polaków czy też ich potomków służy w siłach amery­kańskich, ale częstą mają słabą motywację (Action in the Nortb Atlantic) albo są niestabilni psychicznie (Air Force, Eagle Squ-adron, 'The Story ofG.L Joe). Można się tego spodziewać, bo Po­lacy w Ameryce to dość żałosna zbieranina (Pittsburgh, Action in the North Atlantic, może Sińce You Went Away). Tale wygląda hol­lywoodzka wersja udziału Polaków w drugiej wojnie światowej.

Co ciekawe, Hollywood postanowiło nakręcić podczas wojny nie jedną, a dwie biografie słynnych Polaków: Madame Curie z 1943 roku o Marii Skłodowskiej iA SongtoRememberz 1945 roku

0 Chopinie - premiera tego obrazu miała miejsce już po za­
kończeniu wojny w Europie. Oba filmy były dużymi przedsię­
wzięciami, z gwiazdorską obsadą, przygotowanymi z rozmachem,
niemałym kosztem. Oba były nominowane do licznych nagród

1 cieszyły się uznaniem krytyków, zwłaszcza Ma.da.me Curie. Od­
noszą się do Polaków, o których opowiadają ze sporą dozą sympatii.
Ich pozytywny ton w kwestii Polski uderza wręcz na tle filmów po­
święconych tematyce współczesnej, w tym przede wszystkim wojnie.
Anomalię tę wyjaśnia zapewne fakt, że filmy dotyczą takich spraw
polskich, które nie były zbyt istotne dla polityki okresu wojny¹¹⁵.

Nawet administracja Roosevelta zaniepokoiła się niemal zu­pełną nieobecnością tematyki polskiej w kinie. Te filmy pozwo­liły Hollywood upamiętnić Polskę z bezpiecznej pod względem politycznym odległości. Niemniej jednak dopracowano je sta­rannie tak, aby uniknąć wszelkich kwestii, które mogłyby,

¹¹⁵ Hollywood zaczęło pod koniec lat trzydziestych tworzyć serie „biografii naukowców" (obejmującą biografie Pasteura, Bella i dwie Edisona). Do tej kategorii dobrze pasuje film o Skłodowskiej-Curie.

choćby przez analogię, prowadzić do niewygodnych pytań o sta­nowisko Polski w trwającej wojnie.

W Madame Curie w rolach Marii Skłodowskiej i Piotra Curie występują Greer Garson i Walter Pidgeon, którzy wcze­śniej z powodzeniem zagrali parę w popularnej Mrs. Miniver¹¹⁶. Film jest luźno oparty na napisanej przez Ewę Curie biografii jej matki, opublikowanej w 1937 roku. Polskie aspekty filmu są w gruncie rzeczy dość nieliczne i przypadkowe. Akcja roz­poczyna się na Sorbonie, gdzie studiuje uboga Maria. Mdleje z głodu podczas zajęć. Dobrotliwy profesor Jean Perot (Albert Bassermann) lituje się nad nią i zaprasza na posiłek, podczas którego ma miejsce następujący dialog:

Perot: Kochasz Polskę? Skłodowska: O tak, kocham Polskę.

Perot: Fizykę, matematykę i Polskę. Skłodowska: Tak.

Niedługo potem Maria rozpoczyna pracę w laboratorium młodego Piotra Curie. Oświadcza, że wróci do Warszawy nie­bawem, po ukończeniu studiów. Curie, rozwodząc się nad zna­czeniem poświęcenia nauce, zachęca ją, by pozostała w Paryżu j kontynuowała studia. Gdy Maria ma odpowiedzieć, w tle wy-brzmiewa polski hymn narodowy. Skłodowska, wyraźnie targana emocjami, mówi: „Są też inne ważne rzeczy". Hymn kończy się. Scena ta w poruszający, ale bardzo przytłumiony sposób przy­wołuje polski patriotyzm. Jest zarazem o wiele zbyt subtelna, by mogła trafić do amerykańskiej publiczności. Ilu amerykańskich widzów rozpoznałoby melodię i wyciągnęło właściwy wniosek?

Garson twierdziła, że na potrzeby swojej roli „przeczytała wszystko" o Skłodowski ej -Curie, a nawet zleciła tłumaczenie materiałów po polsku. Istotnie, przedstawiła ją z wielką sympatią.

270

271