Nazwa ośrodka: Centrum Informacji Gospodarczej przy RAR "INWESTOR" sp. z o. o. w Rudzie Śląskiej, PSDB S.A. Warszawa, Podlaskie Centrum Euro Info
Tytuł pakietu: Zasiłki chorobowe i inne
Grupa: Prawo pracy
Data Aktualizacji: 28.11.03r.
Zasiłki chorobowe i inne
Zasiłki chorobowe (świadczenie rehabilitacyjne) oraz wyrównawcze, porodowe, macierzyńskie, opiekuńcze i wychowawcze są świadczeniami pieniężnymi z tytułu ubezpieczenia społecznego.
Podstawa prawna.
Ustawa z dnia 1.12.1994r. o zasiłkach rodzinnych, pielęgnacyjnych i wychowawczych – Dz.U.98.102.651.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28.05.1996 w sprawie urlopów i zasiłków wychowawczych – Dz.U.96.60.277.
Ustawa z dnia 25.06.1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U.99.60.636).
Dz.U.01.128.1405 - Ustawa z dnia 24 sierpnia 2001r.o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw .
Ustawa z dnia 17.12.2001r. o zmianie ustawy o funduszu alimentacyjnym, ustawy o zasiłkach rodzinnych, pielęgnacyjnych i wychowawczych i ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa -Dz. U. 01.154.1791.
Zasiłki chorobowe.
Zasiłek chorobowy przysługuje pracownikowi, który jest niezdolny do pracy z powodu choroby albo nie może wykonywać pracy z powodu odosobnienia nakazanego decyzją właściwego organu, z przyczyn określonych ustawą o zwalczaniu chorób zakaźnych lub z powodu przebywania w zamkniętym zakładzie opieki zdrowotnej w celu leczenia nałogu alkoholowego albo uzależnienia od środków odurzających lub psychotropowych (te ostatnie okoliczności są traktowane jak choroba).
Dokumentem stwierdzającym niezdolność do pracy jest orzeczenie lekarskie wydane w trybie określonym w rozporządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 17 maja 1996 r. w sprawie orzekania o czasowej niezdolności do pracy (Dz. U. nr 63, poz. 302).
W rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 27.07.1999r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wystawiania zaświadczeń lekarskich, wzoru zaświadczenia lekarskiego i zaświadczenia lekarskiego wydanego w wyniku kontroli lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych - Dz..U.99.65.741 orzeczenie takie mogą wydawać lekarze (w tym stomatolodzy) oraz felczerzy zatrudnieni w publicznych zakładach opieki zdrowotnej, a także lekarze praktykujący prywatnie.
Zasiłek przysługuje pracownikowi, który zachorował w czasie trwania stosunku pracy (zatrudnienia). Wyjątkowo, zasiłek ten przysługuje również byłemu pracownikowi, który: po ustaniu zatrudnienia (nie później niż w ciągu 3 miesięcy), zachorował na: brucelozę, gruźlicę, wściekliznę, zakaźne zapalenie wątroby lub zimnicę, w ciągu jednego miesiąca od dnia ustania zatrudnienia zachorował na inną chorobę, jeżeli niezdolność z tego powodu trwała bez przerwy co najmniej 30 dni.
Prawo do nabycia zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia nie przysługuje, jeżeli: osoba podjęła inne zatrudnienie, nabyła prawo do zasiłku dla bezrobotnych, rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło po wyczerpaniu prawa do zasiłku albo w związku z przejściem na emeryturę lub rentę.
Pracownik nabywa prawo do zasiłku chorobowego po przepracowaniu co najmniej 1 miesiąca, jeżeli zatrudniony jest na podstawie umowy na okres próbny, na czas określony lub na czas wykonywania określonej pracy.
Pracownik zatrudniony na czas nie określony oraz pracownik, którego niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy, chorobą zawodową lub odosobnieniem z powodu choroby zakaźnej, nabywa prawo do zasiłku bez względu na okres zatrudnienia.
Zasiłek chorobowy nie przysługuje:
za okresy niezdolności do pracy w związku z urlopem bezpłatnym, tymczasowym aresztowaniem lub odbywaniem kary pozbawienia wolności, za okres niezdolności spowodowany udziałem w bójce lub w pobiciu albo w wyniku innego umyślnego przestępstwa lub wykroczenia (jeżeli zostanie to potwierdzone orzeczeniem sądu, postanowieniem prokuratora lub orzeczeniem kolegium ds. wykroczeń), za trzy pierwsze dni nieobecności spowodowanej nadużyciem alkoholu.
Pracownik, który w czasie zwolnienia lekarskiego wykonuje inną pracę zarobkową lub czynności mogące przedłużyć okres niezdolności albo wykorzystuje zwolnienie w sposób niezgodny z jego celem, traci prawo do zasiłku za cały okres zwolnienia. Wysokość miesięcznego zasiłku chorobowego wynosi 80% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego
wypłacanego pracownikowi w okresie 6 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy, a jeżeli wynagrodzenie ulega znacznym wahaniom (np. rybacy, akwizytorzy) - w okresie 12 miesięcy. Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku
chorobowego uwzględnia się składniki wynagrodzenia z tytułu stosunku pracy, od których ustalona została składka na ubezpieczenie społeczne. Miesięczny zasiłek chorobowy wynosi jednakże 100% wynagrodzenia, jeżeli niezdolność do pracy powstała wskutek wypadku przy pracy lub w drodze do pracy albo choroby zawodowej, w okresie ciąży, trwa nieprzerwanie 90 dni (począwszy od 91 dnia choroby).
Miesięczny zasiłek chorobowy za pobyt w szpitalu wynosi 70% podstawy wymiaru zasiłku z uwzględnieniem powyższej regulacji.
Zasiłek przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy, nie dłużej jednak niż 6 miesięcy, a jeżeli niezdolność była spowodowana gruźlicą - nie dłużej niż 9 miesięcy. Do tych okresów (zwanych okresami zasiłkowymi) wlicza się okres nieprzerwanej niezdolności do pracy spowodowanej tą samą lub różnymi chorobami oraz okresy przymusowego odosobnienia w związku z chorobami zakaźnymi lub leczeniem odwykowym. Do okresu zasiłkowego wliczane są okresy poprzedniej niezdolności jeżeli przerwa między ustaniem poprzedniej, a powstaniem ponownej niezdolności nie przekroczyła 30 dni. Może on być przedłużony na nie więcej niż 3 miesiące, jeśli po upływie okresu zasiłkowego pracownik jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja rokuje odzyskanie zdolności do pracy.
W myśl art. 92 znowelizowanego Kodeksu pracy - za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia wywołanego chorobą zakaźną, trwającej łącznie do 35 dni w ciągu roku kalendarzowego, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia w wysokości 80% wynagrodzenia obliczanego według zasad obowiązujących przy ustalaniu podstawy wymiaru
zasiłku chorobowego lub wyższe, jeżeli taką zasadę wprowadzono w danym zakładzie pracy, a 100% w przypadku niezdolności w następstwie wypadku przy lub w drodze do pracy, choroby zawodowej lub choroby w okresie ciąży.
Prawo do zasiłku chorobowego ustala i wypłaca swoim pracownikom (w okresie zatrudnienia i po jego ustaniu) pracodawca, który nie zgłasza imiennie pracowników do ubezpieczenia (czyli pracodawca zatrudniający powyżej 20 pracowników), a w pozostałych wypadkach oddział ZUS.
Świadczenie rehabilitacyjne.
Świadczenie to przysługuje, jeżeli po wyczerpaniu zasiłku chorobowego pracownik jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja rokują odzyskanie zdolności do pracy. Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej niż przez 12 miesięcy. Jego wysokość wynosi 75% wynagrodzenia, które stanowiło podstawę wymiaru zasiłku chorobowego, a w sytuacji wypadku przy pracy lub choroby zawodowej - 100%. Świadczenia rehabilitacyjne są w całości finansowane z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Pracodawca, który nie zgłasza imiennie pracowników do ubezpieczenia wypłaca to świadczenie sam, w pozostałych wypadkach wypłaty dokonuje ZUS.
Zasiłek wyrównawczy.
Zasiłek ten przysługuje:
pracownikowi ze zmniejszoną sprawnością do pracy, którego wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek poddania się rehabilitacji zawodowej w celu adaptacji lub przyuczenia do określonej pracy - przez okres rehabilitacji, ale nie dłużej niż 24 miesiące, pracownikowi, którego wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek podjęcia innej pracy w tym samym lub innym zakładzie pracy w związku ze stwierdzeniem nosicielstwa zarazków choroby zakaźnej - przez okres obniżonego wynagrodzenia, ale nie dłużej niż 3 miesiące.
Zasiłek wyrównawczy stanowi różnicę między przeciętnym pełnym wynagrodzeniem z ostatnich 3 miesięcy a wynagrodzeniem obniżonym z ww. przyczyn. Zasiłek pokrywany jest ze środków ZUS, a wypłata następuje jak w przypadku świadczenia rehabilitacyjnego.
Zasiłek macierzyński.
Przysługuje pracownicy za okres urlopu macierzyńskiego lub urlopu udzielonego na warunkach urlopu macierzyńskiego (z tytułu przyjęcia dziecka na wychowanie). Pracownicy, z którą rozwiązano umowę o pracę w okresie ciąży z powodu likwidacji lub upadłości pracodawcy, przysługuje do dnia porodu zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego. Miesięczny zasiłek macierzyński wynosi 100% wynagrodzenia obliczanego jak podstawa wymiaru zasiłku chorobowego.
Zasiłek finansowany jest ze środków ZUS, a wypłaca je - podobnie, jak wyżej - pracodawca lub ZUS.
Zasiłek opiekuńczy.
Zasiłek opiekuńczy przysługuje pracownikowi zwolnionemu z pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad: dzieckiem (również zdrowym) w wieku do 8 lat w sytuacji nie przewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły, choroby, porodu lub pobytu w zamkniętym zakładzie opieki zdrowotnej małżonka opiekującego się dzieckiem, chorym dzieckiem w wieku do lat 14, innym chorym członkiem rodziny (jeżeli pracownik otrzyma orzeczenie lekarskie).
Miesięczny zasiłek wynosi 80% wynagrodzenia obliczanego jak podstawa wymiaru zasiłku chorobowego. Zasiłek ten przysługuje nie dłużej niż 60 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad dzieckiem do lat 14, jeżeli zaś nad innym członkiem rodziny do 14 dni - łącznie przez okres nie dłuższy niż 60 dni (niezależnie od liczby członków rodziny i liczby dzieci).
Zasiłek jest finansowany ze środków ZUS, a jego wypłata następuje przez pracodawcę lub oddział ZUS.
Zasiłek wychowawczy.
Zasiłek ten przysługuje pracownikowi korzystającemu z urlopu wychowawczego w wymiarze do 3 lat w celu sprawowania osobistej opieki na dzieckiem, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 4 roku życia, na warunkach uregulowanych przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie urlopów i zasiłków wychowawczych (Dz.U. nr 60, poz. 277).
Zasiłek wychowawczy przysługuje: nie dłużej niż przez 24 miesiące kalendarzowe, nie dłużej niż przez 36 miesięcy kalendarzowych, jeżeli pracownik sprawuje osobistą opiekę nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym przy jednym porodzie albo samotnie wychowuje dziecko, nie dłużej niż przez 72 miesiące, jeżeli pracownik sprawuje opiekę nad dzieckiem przewlekle chorym lub wymagającym jego osobistej opieki.
Zasiłek przysługuje, jeśli przeciętny miesięczny dochód na osobę w rodzinie pracownicy nie przekracza kwoty stanowiącej 25 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego przez Prezesa GUS dla celów emerytalnych w roku kalendarzowym, poprzedzającym okres zasiłkowy.
Zasiłek rodzinny i pielęgnacyjny.
Oba te zasiłki nie należą do systemu ubezpieczeń społecznych i stanowią świadczenie socjalne finansowane bezpośrednio z budżetu państwa. Prawo do zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych zostało unormowane w ustawie z dnia 1 grudnia 1994 r. o zasiłkach rodzinnych i pielęgnacyjnych - Dz.U. 98.102.651.- po nowelizacji przeprowadzonej ustawą z 17.12.2001r-Dz.U.01.154.1791.
Podstawowym warunkiem uprawniającym do zasiłku rodzinnego jest to, by przeciętny dochód na osobę w rodzinie uprawnionego , uzyskany w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy, nie przekraczał 50% przeciętnego wynagrodzenia ogłaszanego przez prezesa GUS dla celów emerytalnych za ten sam rok kalendarzowy.
Zasiłek rodzinny przysługuje na dzieci - do ukończenia przez nie 16 roku życia, a jeżeli kształcą się w szkole - do czasu ukończenia nauki, nie dłużej jednak niż do ukończenia 20 lat. Zasiłek nie przysługuje m.in. na dziecko pozostające w związku małżeńskim, przebywające w zakładzie poprawczym lub karnym, domu pomocy społecznej, za który nie ponosi się odpłatności, kształcące się w szkole wojskowej lub innej zapewniającej nieodpłatnie pełne utrzymanie. Zasiłek przysługuje także na małżonka, jeśli sprawuje on opiekę nad dzieckiem, któremu przysługuje zasiłek pielęgnacyjny; osiągnął wiek: 60 lat - kobieta lub 65 - mężczyzna i jest niepełnosprawny w stopniu znacznym lub umiarkowanym.
Zasiłek pielęgnacyjny przysługuje w wysokości 10% przeciętnego wynagrodzenia stanowiącego podstawę ostatniej waloryzacji emerytur i rent dziecku do lat 16,w przypadku uznania dziecka za niepełnosprawne; dziecku powyżej 16 roku życia jeśli jest niepełnosprawne w stopniu znacznym, również w stopniu umiarkowanym, jeżeli niepełnosprawność powstała w wieku uprawniającym do zasiłku rodzinnego na dziecko, osobie , która ukończyła 75 lat życia (art. 14 ust. 3 pkt. 3 ustawy z 1.12.1994r.).
Zasiłek pielęgnacyjny nie przysługuje osobie przebywającej w zakładzie karnym lub poprawczym
Od 1 stycznia 2002r. na równi z niepełnosprawnością nie traktuje się stałej albo długotrwałej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, orzeczonej na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników.
Uprawnienie do zasiłku pielęgnacyjnego ustala się na podstawie jednego z dokumentów:
- orzeczenia o niepełnosprawności wydanego przez zespół orzekający o stopniu niepełnosprawności,
- dokumentu stwierdzającego wiek-dla osób o których mowa w art. 14 ust. 3 pkt. 3.
Niepełnosprawność w stopniu znacznym-oznacza całkowitą niezdolność do pracy oraz do samodzielnej egzystencji (również w gospodarstwie rolnym), orzeczoną na podstawie przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin.
Niepełnosprawność w stopniu umiarkowanym - co oznacza całkowitą niezdolność do pracy, orzeczoną na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Uprawnienie do zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych ustalają i zasiłki wypłacają: pracodawcy zatrudniający co najmniej 5 pracowników - swoim pracownikom (na poczet składek ubezpieczeniowych),oddziały ZUS.
Zasiłki rodzinne i pielęgnacyjne są finansowane z budżetu państwa.