mułowanie wskazań, a następnie podstaw prawnych indywidualizacji wymagań i warunków ich uwzględnienia. Opinia specjalistyczna ma służyć ukierunkowa­niu pracy terapeutycznej ucznia, a nie zwolnieniu go od wymagań. Jeśli jest to możliwe, formułuje się perspektywy dalszej pomocy i edukacji badanego. Kon­kretne wskazania w tym przedmiocie zawiera książka O dysleksji, czyli specyfi­cznych trudnościach w czytaniu i pisaniu - odpowiedzi na pytania rodziców i nauczycieli (Bogdanowicz 1994).

Czy można skutecznie pomagać osobom z dysleksją rozwojową?

Dysleksja rozwojowa nie jest chorobą, która się rozwija - jak to błędnie in­terpretują niektórzy. Pomoc, której należy udzielić w dysleksji rozwojowej, ma charakter pedagogiczny i psychologiczny. Całość oddziaływań pedagogicznych stosowanych wobec dzieci ze specyficznymi trudnościami w czytaniu i pisaniu obejmuje się nazwą terapii pedagogicznej. Nauczyciel terapeuta to pedagog o specjalistycznym przygotowaniu zdobytym na kursach kwalifikacyj­nych (w wojewódzkich ośrodkach metodycznych) i kursach doskonalących (Polskie Towarzystwo Dysleksji). Oddziaływania terapeutyczne mają charakter zajęć korekcyjno-kompensacyjnych, co oznacza, że są one ukierunkowane na usprawnianie zaburzonych funkcji (korekcja) i na wspomaganie funkcji dobrze rozwijających się (kompensacja), aby te właśnie mogły stać się wsparciem dla funkcji zaburzonych lub mogły je zastąpić. Ten rodzaj oddziaływań można w niektórych przypadkach wspierać farmakologicznie, o czym indywidualnie decyduje lekarz - neurolog, psychiatra dziecięcy, pediatra (np. podając nootro-pil). Przede wszystkim konieczna jest praca rodziców z dzieckiem, kierowana przez nauczyciela terapeutę. W wielu wypadkach dziecko wymaga również po­mocy psychologicznej w formie psychoterapii, która ma mu ułatwić radzenie sobie z problemami emocjonalnymi, podniesienie samooceny, samopoczucia i wiary we własne siły.

System pomocy terapeutycznej w Polsce nie jest kompletny i nie funkcjonuje dobrze z powodu braku dostępności wszystkich form pomocy, które się nań składają. Jest to system pięciopoziomowy, odpowiadający potrzebom dzieci o różnym stopniu nasilenia trudności w czytaniu i pisaniu. Oto charakterystyka owego systemu:

• Pierwszy poziom: pomoc rodziców pod kierunkiem nauczyciela. Dzieciom o stosunkowo niewielkich trudnościach w nauce wystarcza pomoc nauczyciela szkolnego. Nauczyciel, na podstawie opinii psychologa i pedagoga z poradni psychologiczno-pedagogicznej oraz zawartych w niej wskazań, reali­zuje postulat indywidualizacji nauczania, budując zindywidualizowany program wymagań wobec ucznia z dysleksją. Zleca dodatkowe ćwiczenia korekcyjno-

851