Prawo europejskie
Geneza integracji europejskiej:
-01.05.1930r. forum Ligi Narodów : memorandum premiera Francji A. Brianda o EUROPEJSKIEJ UNII FEDERALNEJ
Po II wojnie światowej integracja europejska stała się czymś unikatowym - nigdy w historii i nigdzie na świecie suwerenne państwa nie podjęły tak ścisłej współpracy. Dobrowolne ograniczenie suwerenności stanowi precedens stosunków międzynarodowych. Dzięki zjednoczeniu swoich jednostkowych suwerenności państwa członkowskie Unii Europejskiej stały się światową potęgą gospodarczą, w przyszłości polityczną.
Nie chodzi tu o federację, ale o twór oryginalny, stanowiący symbiozę rozwiązań ponadnarodowych z międzyrządowymi, gdzie tożsamość poszczególnych członków jest nie tylko chroniona ale wręcz podkreślana. Unia Europejska umożliwia bowiem członkom różnienie się bardziej kulturą, tradycją i mentalnością niż szczegółami polityki gospodarczej czy zagranicznej.
1). Genezę dzisiejszej U.E. można wyprowadzić od zakończenia II w. światowej.
-we wrześniu 1946r. W. Churchill nawoływał w ZURYCHU do utworzenia STANÓW ZJENOCZONYCH EUROPY.
-za prawdziwe narodziny ruchu europejskiego, stawiającego sobie za cel integrację, wg modelu federalistycznego czy międzyrządowego , należy uznać KONGRES EUROPY(w maju 1948r. w Hadze.) w Deklaracji politycznej uczestniczy Kongresu domagali jakieś formy politycznego i gospodarczego połączenia państw europejskich. Wiele postulatów znalazło swój wyraz w postaci RADY EUROPY będącej efektem kongresu i powołanej w 1949r.
-W 09.05.1950r. francuski minister spraw zagranicznych R. Schuman ogłosił propozycje uwspólnotowienia rynku węgla oraz stali i oddania go pod nadzór organu ponadnarodowego. Węgiel i stal zostały wybrane jako surowce o znaczeniu strategicznym „w celu powstrzymania wybuchów wojen” Wg Schumana , 18.04.1951r. Francja, RFN,Holandia,Belgia,Luksemburg i Włochy podpisały układ o utworzeniu EUROPEJSKIEJ WSPÓLNOTY WĘGLA I STALI (EWWiS ), który wszedł w życie 23.07.1952r. okres ważności upływa w 2002r.
Była pierwszą instytucją o większych ambicjach niż zwykła organizacja międzynarodowa. Podstawą było nie tylko organ międzyrządowy (RADA MINISTRÓW) lecz także organy ponad narodowe : Wysoka Władza i Trybunał Sprawiedliwości; powołano Zgromadzenie Parlamentarne złożone z delegatów poszczególnych państw ( od 1962r. Parlament Europejski).
W 27.05.1952r. podpisano układ dot. utworzenia Europejskiej Wspólnoty Obronnej (EWO). Układ ten miał być zalążkiem Europejskiej Wspólnoty Politycznej, opartej na konstytucji o silnie ponadnarodowym charakterze. Jednak został on odrzucone przez francuskie Zgromadzenie Narodowe.
Traktaty rzymskie:
25.03.1957r. podpisano w Rzymie dwa traktaty powołujące EUROPEJSKĄ WSPÓLNOTĘ GOSPODARCZĄ (EWG) i EUROPEJSKĄ WSPÓLNOTE ENERGII ATOMOWEJ (EUROATOM). Weszły one w życie 1.1. 1958r. Doraźnym celem było utworzenie unii celnej ; w dalszej perspektywie państwa członkowskie zob. się do utworzenia Wspólnego Rynku oraz do koordynacji ich polityki w poszczególnych sektorach gospodarki. W ciągu kilku lat zniesiono cła między państwami EWG i progresywnie likwidowano inne przeszkody w handlu. W 01.07.1967r. wszedł w życie układ o fuzji , w którego wyniku organy trzech Wspólnot Europejskich (EWWiS, Euroatomu, EWG) zostały ze sobą zintegrowane.
Głosowania;
Z dniem 1.1.1966r. traktat przewidywał wprowadzenie głosowania wg zasad większości kwalifikowanej. Francja nie chcąc pogodzić się z potencjalnym ograniczeniem wpływów postanowiła odrzucić reformę. Przestała uczestniczyć w posiedzeniach organów EWG. (kryzys pustego krzesła).
27.1.66r. twz. Kompromis luksemburski: ustalono że w kwestiach kontrowesyjnych państwa członkowskie powstrzymają się od głosowania i będą szukać kompromisu. Przy braku porozumienia każdy członek będzie mógł uciec do zablokowania decyzji, która dot. jego żywotnych interesó możliwość zawetowania Rady ministrów osłabiła dynamikę intergracji.
Lata70 to okres twz eurosklerozy : co prawda wproadzono niektóry postanowienia traktatu rzym. - usunięto przeszkod w obrocie towarowym i wprowadzono wspólną taryfę celną 1.7.68r.- niemniej jednak nastąpiło rozluźnienie integracji.
W paż. 1970r. pod kierunkiem premiera i ministra finansów luksemburga P.Wernera został opracowany plan budowy budowy UNII GOSPODARCZEJ i WALUTOWEJ.
-24.4.1972 stworzono europejski wąż walutowy mający wyznaczać max poziom wahań kursów między walutami państw członkowskimi. Jednak wybuch światowego kryzysu energetycznego i walutowego uniemożliwił jego realizację.
-13.2.1979 integracji monetarna przez powołanie EUROPEJSKIEGO SYSTEMU WALUTOWEGO mającego na celu utrzymania stabilnych kursów wymiany walutowej między państwami członkowskimi.
W dniach 9-10. 12.74r. w Paryżu odbyło się spotkanie przywódców państw w celu powołania Europejskiej Współpracy Politycznej w formie regularnych spotkań między ministrami spraw zag. w sprawach międzynarodowej polityki. Sformalizowano spotkania przywódców państw człon. jako RADY EUROPEJSKIEJ - spotykającej s8ię odtąd co 3 razy w roku i podejmującej najważniejsze strategiczne decyzje dla integracji .
na szczycie w Paryżu przeprowadzono też pierwsze bezpośrednie wybory do PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO (06.1979r.)
Nowi członkowie
Wielka Brytania, Dania i Irlandia 1.1.1973r.zostały członkami Wspólnot.
10 państwem przystępującym do wspólnot stała się Grecja w 1.1.1981r.
-1.186r. Hiszpania i Portugalia
-1.1.95 Austria, Szwecja i Finlandia
Zniesienie barier przepływu wolnego ludzi wewnątrz całego obszaru Unii 14.04.85r. (Belgia, Francja. Holandia . Luksemburg. RFN w Schengen
W 1.2.86r. Jednolity akt europejski (ob. od 1.7.87r. ) zob. państwa członkowskie do realizacji (do 1992r.) Jednolitego Rynku Wewnętrznego, na terytorium którego zagwarantowana całkowita wolność przepływu towarów usług i pracowników oraz kapitału.
uzupełnieniem Jednolitego Rynku miała być Unia Gospodarcza i Walutowa.
TRAKTAT Z MAACHSTRICHT TRAKTAT O UNII EUROPEJSKIEJ 07..02.1992r.
we Francji ratyfikacja w referendum niewielkie poparcie
w Danii początkowo odrzucony przez ref. , dopiero po zagwarantowaniu pewnych wyjątków od jego stosowania (kwestia obronności i monetarna) został przyjęty
Wielka Brytania także uzyskała zwolnienie od niektórych jego decyzji ( monetarne i socjalne sprawy)
Traktat po jego ratyfikacji zaczął obowiązywać od 1. 09. 1993r.( wprowadził najbardziej rozległą reformę traktatu rzym.)
Traktat stworzył również UNIIĘ EUROPEJSKĄ (EU): w jej skład wchodzą 3 filary:
Wspólnoty Europejskie ( zref. EWG)
Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa (WPZiB)
Wspólpraca w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wew.
Ad.1 WE podlega procesowi decyzyjnemu ustanowionemu jeszcze w traktatach rzymskich rola Komisji Europejskie i Parlamentu Europejskim jest znacznie ograniczona.
Ad2,3 formuły współpracy funkcjonują wg zasad modelu międzyrządowego, gdzie rolę odgrywają państwa człokowskie ,
W perspektywie kolejnego rozszerzenia o kraje Europy Środkowej i Wschodniej oraz o Cypr, w czerwcu 19954r, państwa UE powołały Grupę Reflesyjną złożoną z przedstawicieli ich rządów, która miała przygotować projekt zmian instytucjonalnych pod obrady kolejnej Konferencji Międzyrządowej
Konferencja została otwarta 29.03.1996r, w Turynie, a zakończona 16-17 06 1997 w Amsterdamie gdzie przyjęto Traktat amsterdamski wprowadzający modyfikacje do unijnego porządku prawnego ( podpisany 2.10.1997r.)
Uzupełnieniem reform wprowadzonych przez Traktat amsterdamski (po procesie ratyfikacji wszedł w życie 1. 5.1999r.) stał się dokument opracowany przez Komisję Europejką i opublikowany 1.6.97r. AGENDA 2000.
-proponuje on dogłębną reformę Wspólnej Polityki Rolnej oraz polityki strukturalnej w celu przygotowania Unii do rozszerzenia na Wschód.
Droga Polski do Unii Europejskiej
EWG zawarła z Polską umowę o współpracy handlowej i gospodarczej już w 1989r,
W maju 1990 rząd RP złożył oficjalną propozycję rozpoczęcia negocjacji stowarzyszeniowych. Właściwe negocjacje nad układem stowarzyszeniowym rozpoczeły się 22.12.90r.
16.12.91r. podpisano Układ Europejski, ustanawiający stowarzyszenie między Polską a Wspólnotami Europejskimi oraz ich krajami członkowskimi. Wszedł on w życie 1.2.94r., jednak już od 1.3.92r. zaczeła obowiązywać jego część handlowa w formie twz. Umowy przejściowej .-strony zob. się stopniowo wprowadzać srefy wolnego handlu
We wrześniu 1992 Polska, Czechosłowacja i Węgry w Memorandum państw Grupy Wyszehradzkiej określiły że ich celem jest wejście do Wspólnot wg twz formuły iberyjskiej, co oznaczałoby szybkie uzyskanie członkowstwa przy zapewnieniu niezbędnych okresów przejściowych .
8.4.1994r. rząd RP złożył oficjalny wniosek o członkowstwo w EW
w czerwcu 1995 w Cannes Rada Europejska przyjeła tzw BIAŁĄ KSIĘGE będącą elementem strategii przedczłonkowskiej. Unia wskazała w niej główne akty prawne przyjęte przez Wspólnoty w każdym z sektorów rynku wew.oraz zasugerowała kolejność ich transpozycji do prawodawstwa wew. Wspólnoty.
INSTYTUCJE UNII EUROPEJSKIEJ I WSPÓLNOT EUROPEJSKICH
1)RADA EUROPEJSKA:
-najwyższa instytucja polityczna Wspólnot i EU ;tworzą ją przywódcy (szefowie państw lub rządów ) państw członkowskich oraz przewodniczący Komisji Europejskiej ;
-określa ogólne kierunki rozwoju Unii i podejmuje najważniejsze decyzje polityczne państw Wspólnot Europejskich istnieje od 1974r.
-spotyka się 3x w roku
2)PARLAMENT EUROPEJSKI:
-jeden z głównych organów Wspólnot i EU; utworzony w 1952r, jako Zgromadzenie Parlamentarne Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (EWWiS);
-od 1958r. Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne, stanowił wspólny organ 3 Wspólnot Europejskich , 1962r. przyjął obecną nazwę .
-początkowo w jego skład wchodzili deputowani desygnowani przez parlamenty poszczególnych państw członkowskich.
od 1979r. są oni wybierani na 5 letnią kadencje w wyborach powszechnych i bezpośrednich przeprowadzanych w państwach Wspólnot.
Od 1995 Parlament liczy 626 deputowanych (państwom przypada różna ich liczba ; od 6 z Luksemburga do 99 z Niemiec ), którzy tworzą w nim frakcje nie wg klucza narodowego lecz politycznego- najsilniejsze to Frakcja Partii Europejskich Socjalistów oraz Frakcja Europejskiej Partii Ludowej (hadecko-konserwatywna).
Ma kompetencje głównie doradcze , opiniodawcze, i kontrolne ;
Jego uprawnienia są sytematycznie rozszerzane ;
W 1993r, uzyskał prawo wspłódecydowania ,
Główną siedzibą jest Parlamentu jest Strasburg , sesje odbywają się w Strasburgu lub Brukseli , siedziba sekretariatu mieści sie w Lukksemburgu.
Komisje obradują w Brukseli
3)KOMISJA EUROPEJSKA;
-Powstała w 1967r. jako Komisja Wspólnot Europejskich w wyniku fuzji Komisji EWG i Euroatomu , Wysokiej Władzy EWWiS ;obecną nazwę przejeła w 1993 (po utworzeniu Unii Europejskiej)
składa się z funkcjonariuszy międzynarodowych , zwanych komisarzami- obecnie jest ich 20 , w tym przewodniczący Komisji -wyznaczanych przez poszczególne państwa członkowskie (od 1993 za zgodą Parlamentu)
po 2 z Francji , Hiszpanii, Niemiec, Wielkiej Brytanii i Włoch oraz po 1 z pozostałych krajów członkowskich.
Od 1995 są oni wyznaczani na 5-letnią kadencje
Komisja jest głównym organem wykonawczym i administracyjnym , jej siedziba mieści się w Brukseli .
3)RADA UNII EUROPEJSKIEJ ;
-Powstała (jako Rada Ministrów) w 1967r. w wyniku fuzji istniejących dotąd Rad poszczególnych Wspólnot (EWWiS, EURATOM i EWG);
-od 1993 przyjeła obecną nazwę
tworzą ją przedstawiciele wszystkich państw członkowskich na szczeblu ministrów na czele określonego ministerstwa
jest głównym organem decyzyjnym
ma siedzibę w Brukseli
4)TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI;
-Od 1952 działał jako organ EWWiS, a od 1958r. jako organ 3 Wspólnot;
-w jego skład wchodzi 15 sędziów i 9 adwokatów generalnych powołanych za zgodą wszystkich państw członkowskich na 6 lat ;
-stanowi główny organ sądowy Wspólnot
-jego siedzibą jest Luksemburg
5)TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY (TRYBUNAŁ REWIDENTÓW KIĘGOWYCH) ;
-Ustanowiony w 1975r., rozpoczął działalność w 1977r.
-rangę jednego z 5 głównych organów Wspólnot uzyskał w 1993r.
-liczy 15 członków (rewidentów) powołanych na 6-letnią kadencje;
-sprawuje kontrolę nad dochodami i wydatkami Wspólnot oraz wszystkich jej organów
-siedzibą jest Luksemburg
6)KOMITET STAŁYCH PRZEDSTAWICIELI;
-Pomocniczy wobec Rady UE;
-istnieje od 1958r.
-składa się ze stałych członków przedstawicieli państw akredytowanych przy Wspólnotach w Brukseli
-przygotowuje prace Rady UE i negocjuje kwestie przekładane następnie pod jej obrady
7)KOMITET EKONOMICZNO-SPOŁECZNY;
-Organ pomocniczy, działający w strukturach Wspólnoty Europejskiej (dawnej EWG) i Euratomu
-istnieje od 1958r.
-stanowi reprezentacje środowisk gospodarczych i społecznych , wyznaczaną przez poszczególne państwa na 4-letnia kadencje;
-pełni funkcje doradcze wobec Rady UE, Komisji Europejskiej i Parlamentu Europejskiego
-od 1995r. liczy 222 członków (państwa mają różną liczbę przedstawicieli; od 6 Luksemburg do 24 z Francji, Niemiec, Wielkiej Brytanii i Włoch)
-siedzibą jest Bruksela
8)KOMITET REGIONÓW;
-organ pomocniczy , powołany w 1993r. dla Wspólnoty Europejskiej
-stanowi reprezentację władz lokalnych i regionalnych
-powołany na 4-letnią kadencje
-pełni funkcje doradcze wobec Rady UE, Komisji Europejskiej i Parlamentu Europejskiego
-od 1995r. liczy 222 członków, siedzibą jest Bruksela