CZYNNKI KSZTAŁTUJĄCE ROZPRZESTRZENIANIE SIĘ POŻARU LASU: 1. Struktura, 2. Czynniki meteo, 3. Obciążenie ogniowe, 4. Wilgotność materiału, 5. Rzeźba terenu, 6. Wiatr, 7. Bilans energetyczny. Wiatr - wpływa na kąt pochylenia płomieni do materiału palnego, oraz decyduje o szybkości rozprzestrzeniania pożaru, kształt pożaru. RODZAJE POŻARÓW LASU: 1. Podpowierzchniowe - powstają od drugiej połowy wiosny do końca lata. Sprzyjają im długie okresy suszy, powodujące obniżenie się poziomu wód gruntowych, powstają z zasady na torfowiskach, głębokich murszach. Cechą charakterystyczną jest spalanie bezpłomieniowe, wysokie temp. Dochodzące do 1000^0C, powolne tempo rozprzestrzeniania się, wynoszące od kilku do kilkunastu metrów na dobę, mogące trwać kilka miesięcy, są trudne do zlokalizowania a ich istnienie można stwierdzić po wydobywaniu się gryzącego dymu a niekiedy płomieni, kierunek rozprzestrzeniania się pożaru można określić po drzewach wywróconych na skutek uszkodzenia systemu korzeniowego, które padają koronami w stronę wypalonej powierzchni. Pożary pokrywy gleby - są najczęściej występującymi spośród wszystkich rodzajów pożarów leśnych, powstają na dnie lasu a w wyniku ich rozprzestrzeniania spalaniu ulegają: ściółka, mech, trawy, krzewy, leżanina, podrosty, kora i płytko znajdujące się korzenie. Są niezależne od pory roku, tuż po zejściu śniegów gdy następuje szybkie przesuszenie martwej roślinności a szczególnie traw pożary te odznaczają się dużymi prędkościami rozprzestrzeniania się nawet do kilkunastu m/min, znacznie wolniejsze są pożary pokrywy ściółkowej kilka m/min. nie powodują one znacznych strat w drzewostanach ze względu na ich przelotny charakter, wynikający z dużej zawartości wody w warstwie murszowej po okresie śnieżnej zimy. Pożary pokrywy gleby późnowiosenne i letnie uszkadzają drzewostan w skutek wypalania się warstw murszowych i długiego czasu wyżarzania trwającego nawet do kilku dni, w trakcie pożaru pokrywy gleby spalanie przebiega zasadniczo na obwodzie powierzchni pożaru na szerokości średnio 0,5- 2,0 m, jest ono najintensywniejsze na froncie a najmniejsze na tyle pożaru, prędkość na bokach i tyłu jest od kilku do kilkunastu razy mniejsza niż prędkość frontu, temp. płomieni dochodzi do 900 ^0C. Pożary całkowite - obejmują swoim zasięgiem zały przekrój pionowy drzewostanu, ich cechą charakterystyczną jest palenie strzał i koron drzew, warunkiem powstania i rozprzestrzeniania się tych pożarów są pożary pokrywy gleby, które przeradzają się w pożary całkowite, ogień w koronach drzew rozprzestrzenia się szybciej niż po pokrywie gleby z tego też względu po przebyciu pewnej odległości bez podsycania od dołu zanika. Pożary całkowite powstają głównie w drzewostanach o bogatej w materiały palne pokrywie gleby, z piętrem podrostu bądź w drzewostanach I i II klasy wieku, temp. spalania mogą dochodzić w drzewostanach sosnowych do - 1200^0C wysokość płomieni 20 - 30 m ponad wierzchołki drzew, prędkość rozprzestrzeniania kilka km/h. Istnieją także pożary pojedynczych drzew (powstają od uderzenia pioruna lub podpalenia).

METODY GASZENIA POŻARÓW: 1. Tłumienie pożaru za pomocą gałęzi - znajduje zastosowanie w wypadku pożarów pokrywy gleby, kiedy gaszący mogą podejść bezpośrednio do ognia, polega ono na zbijaniu płomieni zielonymi gałęziami z jednoczesnym zagarnianiem ognia do wnętrza pożaru, nie należy jej stosować w miejscach w których może następować wzrost intensywności spalania (trawa, wrzosowiskach) tłumienie gałęziami należy traktować jako działanie uzupełniające gdy brak jest sprzętu gaśniczego, miejsca ugaszone tym sposobem powinny być później dogaszane innymi sposobami. 2. Zasypywanie ziemią - może być stosowane przy p. pokrywy gleby gdzie możliwe jest podejście ludzi bezpośrednio do ognia, szpadlami zasypuje się ziemią strefę spalania i jednocześnie pokrywę dna lasu przed krawędzią pożaru na szerokości 0,3 - 0,5 m z miejsca skąd bierze się ziemię należy zedrzeć pokrywę roślinną aby nie wrzucać do ognia butwiny i murszu. 3. Wyorywanie pasów zaporowych - jest skuteczne przy lokalizacji pożarów pokrywy gleby i płytkich pożarach murszowych, pasy wykonuje się w pewnej odległości od krawędzi pożaru i dymu, który może utrudniać ich wykonanie, szerokość pasa zaporowego zależy od rodzaju zastosowanego sprzętu i intensywności spalania. Powinna ona wynosić od 1 do 5m. Pasy zaporowe stosowane są do zabezpieczania pożarzysk. 4. Wypalanie - jest to sztucznie wywołane kontrolowane spalanie pokrywy gleby rozwijające się w kierunku pożaru. Jego celem jest oczyszczenie terenu przyległego do krawędzi pożaru z materiałów palnych. Wypalanie zalecane jest przy zwalczaniu dużych pożarów pokrywy gleby i pożarów całkowitych. Wypalanie: wyprzedzające, grzebieniowe, cętkowe, stopniowe. 5. Gaszenie wodą - może być stosowane nie tylko do bezpośredniego gaszenia lecz również do nawilżania materiałów palnych, stosując prądy kropliste można uzyskać efekt lokalizacji pożaru szybciej i przy znacznym ograniczeniu ilości wody, prądy zwarte należy stosować gdy ognisko pożaru jest w odległości większej niż 10 m, gasimy front pożaru całkowitego, do rozbijania palącej się warstwy murszu. Prądy kropliste stosujemy gdy: gasimy mało intensywne pożary pokrywy gleby, bronimy obszarów zagrożonych, dogaszamy pożarzysko. 6. Gaszenie środkami chemicznymi - jest szczególnie zalecane gdyż przyczynia się do skrócenia czasu likwidacji pożaru i minimalizacji strat. Gaszenie pożarów środkami pianotwórczymi i zwilżającymi polega na tworzeniu pasów zaporowych lub bezpośrednim podawaniu na ogień, szczególnie przydatna jest piana ciężka. Środki zwilżające zmniejszają napięcie powierzchniowe wody przez co szybciej wnikają w warstwę murszową, powinny być stosowane w postaci prądów kroplistych, gaszenie wodą i środkami chemicznymi wykonuje się przy użyciu powszechnie znanego i dostępnego sprzętu naziemnego, głównie samochodów gaśniczych, bądź samolotów i śmigłowców.

1. Gaszenie z frontu - rozpoczyna się na głównym kierunku rozprzestrzeniania się pożaru a następnie jednostki gaśnicze przesuwają się po obu bokach pożaru w kierunku jego tyłu, gaszenie frontalne jest najefektywniejszym rodzajem działań gaśniczych gdyż zmierza do zatrzymania pożaru na kierunku jego najszybszego rozprzestrzeniania się. Przy pożarach o małych powierzchniach i przy wystarczającej ilości sił i środków możliwe jest gaszenie pożarów przez otoczenie tzn. rozpoczęcie jednoczesne likwidacji ognia na froncie, bokach i tyle pożaru. Wariant gaszenia z frontu pożaru może być stosowany przy wszystkich rodzajach pożarów o ile prędkość frontu pożaru intensywność spalania, panujące temp. zadymienie oraz ewentualne przerzuty ognia nie powodują sytuacji niebezpiecznych. 2. Gaszenie z boków w sytuacji gdy atak frontalny nie może być wykonany, akcję gaśniczą rozpoczyna się na bokach pożaru kierując się do czoła i tyłu pożaru o ile jest wystarczająca ilość sił i środków, tłumienie ognia na boku powoduje stopniowe zmniejszania się długości strefy objętej spalaniem, przez co następuje obniżenie się intensywności pożaru i jego prędkości rozprzestrzeniania się na froncie, pozwala to na bezpieczne skierowanie sił gaśniczych na front pożaru i jego skuteczne zatrzymanie. Gaszenie z boku może być stosowane również, gdy front pożaru dochodzi do naturalnych przeszkód stanowiących skuteczne zabezpieczenie przed dalszym jego rozprzestrzenianiem. 3. Gaszenie z tyłu - stosuje się gdy gaszenie z boku i z frontu nie może być zastosowane, dotyczy to przede wszystkim pożarów całkowitych o bardzo dużej intensywności spalania, siły gaśnicze rozpoczynają likwidację spalania na tyle posuwając się wzdłuż boków w kierunku frontu pożaru. Ten sposób daje powolne rezultaty lecz jest najbezpieczniejszy. ROZPOZNANIE - Informacja o zaistniałym pożarze: miejsce, rodzaj, powierzchnia, kierunki rozprzestrzeniania się, intensywność i charakter spalania, zadymienie. Informacje o możliwości rozprzestrzeniania się pożaru - charakterystyka powierzchni sąsiednich, kierunek wiatru, miejsce szczególnie niebezpieczne, rzeźba terenu, prognoza meteo. Informacje dotyczące akcji gaśniczej: posiadane siły i środki, miejsce szczególnie zagrożone, lokalizacja punktów czerpania wody, naturalne przeszkody do rozprzestrzeniania się pożaru, drogi natarcia i odwrotu, miejsce gromadzenia sił i środków, miejsce pracy sztabu.

RODZAJE LOTÓW: 1. Loty patrolowe - wykonywane są w celu: wykrycia pożarów lasu, określenia miejsca i powierzchni objętej pożarem oraz podania charakterystyki wykrytego pożaru (rodzaj pożaru, kierunek jego rozprzestrzeniania się, najbardziej zagrożone partie lasu). Loty patrolowe wykonuje się po ustalonych trasach i w godzinach ustalonych przez PAD. Loty te wykonywane są za pomocą różnych typów samolotów i śmigłowców o dobrej widoczności z kabiny pilota, w przypadku stosowania samolotów patrolowo - gaśniczych loty patrolowe wykonywane są z połową ładunku środków gaśniczych. Odstąpienie od tej zasady wymaga zgody PAD RDLP. 2. Loty rozpoznawcze - wykonywane są samolotami lub śmigłowcami bezpośrednio w określony rejon kompleksów leśnych, celem określenia zaistniałej sytuacji. Loty samolotami patrolowo - gaśniczymi wykonywane są z pełnym ładunkiem środków gaśniczych. 3. Loty gaśnicze - wykonywane są w celu przetransportowania środków gaśniczych z lądowiska lub innego dogodnego miejsca i wykonania ich zrzutu w określone miejsce pożaru. Loty gaśnicze wykonywane są jako taktyczne działania prowadzonej akcji gaśniczej. RODZAJE ZRZUTÓW: A) Zrzut izolujący (pośredni) jest to zrzut środka gaśniczego przed frontem na boki lub tył pożaru. Ma on na celu stworzenie zapór uniemożliwiających rozprzestrzeniania się pożaru oraz ograniczenie jego powierzchni, zrzut izolujący można i należy stosować przy wszystkich pożarach i niezależnie od ich wielkości. B) Zrzut bezpośredni - wykonanie zrzutu środka gaśniczego bezpośrednio na pożar lub jego część objętą spalaniem, ma na celu ugaszenie bądź stłumienie ognia. Zaleca się go w przypadku istnienia realnej szansy ugaszenia strefy spalania płomieniowego, szczególnie w wypadku gaszenia pożarów w zarodku i małych do 1 ha, oraz w sytuacjach gdy rozwijający się pożar (niezależnie od wielkości) na otwartej powierzchni grozi wejściem do pod okap drzewostanu. C). Zrzut dogaszający - wykonywany jest na zlokalizowany i opanowany pożar bezpośrednio na pożarzysko lub jego obrzeża, celem zapobieżenia wtórnemu zapaleniu. WARUNKI WYKONANIA ZRZUTÓW GAŚNICZYCH: 1.podstawowym działaniem operacyjnym jest izolowanie i ograniczanie powierzchni objętej pożarem, dlatego zrzut izolujący można i należy stosować przy wszystkich pożarach i niezależnie od ich wielkości. 2. W przypadku istnienia realnej szansy ugaszenia strefy spalania płomieniowego zaleca się stosowanie zrzutów bezpośrednich - szczególnie w wypadku gaszenia pożaru w zarodku i małych, do 1 ha oraz w sytuacjach gdy rozwijający się pożar (niezależnie od wielkości) na otwartej powierzchni grozi wejściem pod okap drzewostanu. 3. Zrzut dogaszający -należy stosować w wypadku możliwości ponownego rozgorzenia, gdy jest niewystarczająca ilość sił i środków naziemnych, szczególnie na obrzeżach pożarzyska oraz w miejscach w których występuje dopalanie grożące przerzutem ognia.

ŚRODKI GAŚNICZE - stosuje się wodę, pianę i zwilżacze, zagęszczacze i retergenty. Zalecane stężenia środka pianotwórczego deteor dla otrzymania piany wynosi 3%, a jako zwilżacz od 0,5 - 1%. Rodzaje zrzutów środków gaśniczych: zrzut wody (bomba wodna, zraszanie), zrzut piany, zrzut zwilżacza. Bomby wodne - zaleca się stosować w bezpośrednim zrzucie na palącą się powierzchnię zwłaszcza przy pożarach pokrywy gleby osłoniętej drzewostanem, jak również do tworzenia pasów izolacyjnych przed czołem pożaru, gdzie wymagana jest duża intensywność podawania środka gaśniczego. Zrzut wody w postaci bomby wodnej charakteryzuje się stosunkowo dużą siłą uderzeniową w centrum zrzutu. Rozkład dawek wody jest nierównomierny od 0,1 l/m^2 do 3,8 l/m^2. Centrum zrzutu w którym występują dawki gaśnicze ma kształt elipsy o wymiarach 50 x15 m (dane przykładowe dla samolotu M18 Dromader z ładunkiem 1500 l wody). Zraszanie - wykonywanie pasów izolacyjnych przed pożarem o szerokości 10 - 15 m, pokrytych równomierną dawką wody. Zraszanie należy stosować tylko na powierzchnie nieosłonięte drzewostanu - zręby, uprawy, halizny, płazowiny oraz na otwartych przestrzeniach poza lasem - ugory, ścierniska, łąki. Zrzut piany - charakteryzuje się najdłuższym czasem opadania, małą zdolnością przenikania ze względu na zatrzymywanie jej na powierzchni koron i wolne wykraplanie. Pianę zaleca się stosować głównie do wykonywania pasów izolacyjnych na koronach drzew lub bezpośrednio na pokrywę gleby. Zrzut zwilżacza - średni czas opadania ze względu na lekkie spienienie. Zwilżacz jest częściowo zatrzymywany przez korony drzew, ale w krótkim czasie przedostaje się w głąb drzewostanu na skutek wykroplenia. Zwilżacze zaleca się stosować na otwartych powierzchniach upraw lub w drzewostanach o małym zwarciu. Zastosowanie środków gaśniczych - pożar pokrywy gleby na odkrytej powierzchni - zwilżacz, woda, piana; pożar pokrywy gleby pod okapem drzewostanu - głównie woda, w przypadku małego zwarcia koron - zwilżacz; pożar całkowity drzewostanu - piana, woda i zwilżacz.

TAKTYKA WYKONYWANIA ZRZUTÓW GAŚNICZYCH - najodpowiedniejszym sposobem wykonywania zrzutu jest nalot samolotu lub śmigłowca równolegle do przewidywanego miejsca zrzutu na wysokości 15 - 20 m od powierzchni objętej ogniem. Zwiększenie pułapu lotu powoduje zwiększenie plamy zrzutu i zmniejszenie efektu gaśniczego (zmniejszenie dawki i efektu mechanicznego zbicia płomieni w wypadku zrzutu wody w formie bomby wodnej) również wzrost prędkości powoduje wydłużenie plamy zrzutu co też niekorzystnie wpływa na skuteczność zaporową. Chcąc uzyskać najlepszy efekt gaśniczy należy stosować następujące zasady: a) przy gaszeniu pożarów lasu należy zastosować kolejny nalot minimum 3 samolotów. Można zmniejszyć ich liczbę przy gaszeniu pożarów w zarodku lub małych. b). największą efektywność gaśniczą uzyskuje się, gdy czas lotu w jedną stronę z lądowiska lub zbiornika wodnego na którym może odbywać się tankowanie nie przekracza 5 min. Należy zatem stworzyć taką siatkę lądowisk operacyjnych, aby czas dolotu nie przekraczał 15 min. Do najdalej położonego miejsca zasięgu operacyjnego jednego lądowiska (dla 3 samolotów), c). Gaszenie pożarów lasu przy użyciu lotnictwa musi być wzajemnie uzupełniane działaniami sił naziemnych przy bezpośrednim współdziałaniu, d) taktyka gaszenia polega na wykonaniu przed frontem pożaru pasów izolacyjnych a następnie na całym jego obwodzie, przy czym w pierwszej kolejności w miejscach szczególnie niebezpiecznych dla rozprzestrzeniania się pożaru, zgodnie z poleceniami kierującego akcją ratowniczo - gaśniczą. Każdy kolejny zrzut powinien nakładać się na koniec poprzedniego by nie stworzyć luk w pasach zaporowych. Po zrzucie pilot powinien ocenić celność i skuteczność lub odebrać od kierującego akcją ocenę zrzutu. Pilotowi dokonującemu następny zrzut powinien przekazać informacje ułatwiające wykonanie zrzutu poprzez podanie miejsca zrzutu, kierunku nalotu, pułapu lotu, miejsc zagrożonych rozprzestrzenianiem się ognia, rodzaju środka. Do obliczeń przy planowaniu akcji należy przyjmować czas pełnej skuteczności zaporowej pasów izolacyjnych nie przekraczający 20 min. przy wysokim nasłonecznieniu i temp. powietrza, e) w wypadku pożaru w zarodku, zrzut powinien być dokonany na ognisko pożaru, f) w wypadku intensywnych, szybkich pożarów gdy spalanie na froncie uniemożliwia wykonanie pasa przed czołem ognia, ze względu na bezpieczeństwo pilota, a wykonanie go w znacznej odległości nie zapewni efektu gaśniczego, należy rozpocząć gaszenie od boków a nawet o tyłu, przesuwając się w kierunku frontu pożaru. g) taktyka stosowania śmigłowców w pewien sposób odbiega od taktyki samolotowej. Śmigłowce winny być stosowane do lokalizacji pożaru w zarodku, do 0,05ha jak również lokalizacji przerzutów przez front pożaru przy pożarach całkowitych drzewostanów oraz działań na ograniczonej powierzchni gdzie wymagana jest bardzo duża precyzja zrzutu.

PODSTAWA PRAWNA-1) ust. z dnia 24 08 91 o ochronie ppoż.2) ust. z dnia 24 08 91 o PSP 3) ust.z dnia 2809 91 o lasach 4) Rozp. Rady Min. Z 4 07 92 w sprawie zakresu i trybu korzystania z praw kierującego działaniem ratowniczym 5) Rozp Min MSW z dnia 3 11 92 w sprawie ochrony ppoż budynków i innych obiektów i terenów. ŚRODOWISKO- ogół elementów przyrodniczych w szczególności powierzchnia ziemi wraz z glebą, kopaliny,wody,powietrze,świat roślinny i zwierzęcy a także krajobraz, znajdujący się zarówno w stanie naturalnym jak też przekształcony w wyniku działalności człowieka. Środowisko podobnie jak życie, zdrowie i mienie podlega negatywnym skutkom pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia i dlatego winno być chronione przed pożarem i klęska żywiołową TYP KLĘSK ŻYWIOŁOWYCH: powodzie, susze i fale ciepła, silne wiatry, gradobicia, śnieżyce- lawiny śnieżne, fale mrozów, osuwanie się ziemi, trzęsienia ziemi, wybuchy wulkaniczne, epidemie. LAS- w rozumieniu ustawy jest to grunt: 1) o zwartej powierzchni co najmniej 0,1 ha pokryte roślinnością leśną- drzewami, krzewami oraz runem leśnym lub przejściowo jej pozbawione a) przeznaczone do produkcji leśnej b) stanowiące rezerwat przyrody lub wchodzący w skład parku narodowego c) wpisany do rejestru zabytków 2) związany z gospodarką leśną, zajęty pod wykorzystanie dla potrzeb gospodarki leśnej a) budynki i budowle b) urządzenia melioracji wodnej c) linie podziału przestrzennego lasów d) drogi leśne e) tereny pod liniami energetycznymi f) szkółki leśne g) miejsca składowania drewna h) parkingi leśne i urządzenia turystyczne. LASAMI stanowiącymi własność skarbu państwa zarządza Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe zwane dalej Lasami Państwowymi. OKREŚLENIE kategorii zagrożenia pożarowego lasu: Zabezpieczenie ppoż lasów obejmuje:- określenie zagrożenia pożarowego obszarów leśnych - wykrywanie pożarów lasów i alarmowanie - urządzenia ochrony ppoż lasów - ograniczenie przyczyn powstania pożarów lasu. KATEGORIE ZAGROŻENIA POŻAROWEGO LASU :- kategoria I (zagrożenie duże 34-55 pkt.)- kategoria II (zagrożenie średnie 16-33 pkt.) kategoria III (zagrożenie małe poniżej 16 pkt.) KATEGORIE zagrożenia pożarowego dla dużego obszaru lasu określa się :- w planach urządzania lasów- uproszczonych planach urządzania lasów- w planach ochrony parków narodowych. KZPL ustala się dla każdego nadleśnictwa. Określając punktację KZPL przyjmuje się: a) udział siedliskowych typów lasu i klas wieku. TYP LASU- bór suchy (Bs)- bór świeży (Bśw)- bór mieszany świeży (BMśw) b) średnią liczbę pożarów w roku w danym nadleśnictwie obliczoną minimum z okresu 5 lat. c) uśrednione wartości współczynnika hydrotermicznego Sielaminowa „ k” biorąc wartości z najbliższej stacji meteorologicznej za okres 5 lat k = (P x 10)/ t gdzie k = wsp. hydrotermiczny P = suma opadów za okres analizowany w danym miejscu , t= suma temperatur średnich dobowych za okres analizowany w danym miejscu.

Wsp. k wylicza się dla:- poszczególnych miesięcy od kwietnia do października ( biorąc tylko temp dodatnie) - całego sezonu od kwietnia do października co najmniej z okresu 5 lat d) średnie wartości wskaźników wpływu zanieczyszczeń przemysłowych na sta drzewostanów minimum z 5 lat. Przy wystąpieniu tylko jednego ze wskaźników o wartości przekraczającej próg silnych skażeń - podwyższa się kategorię o jedną w górę e) dodatkowe zabezpieczenie klasyfikowanego lasu z uwagi na masowy ruch rekreacyjny i turystyczny po obliczeniu punktacji wg pkt a-d. BIEŻĄCE ZAGROŻENIE POŻAROWE dla poszczególnych obszarów leśnych określa się przy pomocy stopni wskaźników zagrożenia pożarowego lasu ( SWPL). Prognozę SWPL opracowuje Instytut Badawczy Leśnictwa (IBL). Prognoza ta oparta jest na współzależności dwóch parametrów- wilgotność ściółki w borze świeżym (Bśw) w drzewostanie sosnowym III klasy wieku- wilgotności względnej powietrza mierzonej na wysokości 0,5 m od powierzchni zadarnionej w sześcianie drzewostanu. - pomiarów tych parametrów dokonuje się o godz 9 i 13 codziennie od 1 marca (po ustąpieniu pokrywy śnieżnej) do 30 września lub dłużej. - wartość SW ZPL podaje się na podstawie pomiarów dokonywanych w tzw punkcie prognostycznym, gdzie dla bardziej dokładnego uśrednienia wartości prognozowanego stopnia zbierane są dane:- wartość opadu za 24 godziny mierzone o godzinach 9 i 13. - temp i wilgotność powietrza określane metodą psychometryczną z tzw pomocniczych punktów meteorologicznych. Na podstawie uzyskanych danych z punktów meteorologicznych i własnych w punkcie prognostycznym wybiera się uśrednioną wartość prognozowanego SZPL uwzględniając poprawkę opadową. POŻAR LASU- niekontrolowany proces spalania w środowisku leśnym powodujący straty ekologiczne i materialne. Rodzaje pożarów lasu: 1 pożary powierzchniowe (torfowe, torfowo-murszowe) 2 pożary pokrywy gleby 3 pożary całkowite drzewostanu 4 pożary pojedynczych drzew. POŻARY PODPOWIERZCHNIOWE: - odbywają się w atmosferze ubogiej w tlen,- temp może dochodzić do 1000 C, - niska intensywność spalania i mała prędkość rozprzestrzeniania się pożaru,- szkody powstałe przez pożar powodują zniszczenie drzewostanów,- gaszenie jest utrudnione ponieważ następuje przerzut pożaru i spalanie może trwać nadal pod wilgotną warstwą ziemi. POŻAR POKRYWY GLEBY:- przelotny- trwały (pokrycie leśne spala się całkowicie, prędkość kilkaset m/ h) W zależności od prędkości rozprzestrzeniania się pożaru wyróżniamy: 1) 1m/min -powolne,2) do 3 m/min- średnie 3) powyżej 3 m/min- silne 4) powyżej 5 m/min- o dużej intensywności.

OPERACYJNE PRZYGOTOWANIE: Właściciele lasów tworzą system obserwacyjno-alarmowy zapewniający w okresie zagrożenia pożarowego skuteczną obserwację obszarów służących wczesnemu wykryciu pożaru, alarmowanie oraz podjęcie działań mających na celu ugaszenie lub ograniczenie się rozprzestrzeniania. W skład systemu wchodzą: 1) sieć stałych punktów obserwacji naziemnej 2) patrole ppoż 3) patrole lotnicze 4) punkty alarmowo-dyspozycyjne 5) sieć łączności alarmowo-dyspozycyjnej. OBSZARY LEŚNE POWYŻEJ 100 ha wymagają: ad:1 zorganizowania obserwacji i patrolowania lasów. Sieć stałej obserwacji naziemnej to punkty obserwacyjne które tworzą: a) dostrzegalnie klasyczne (wieże obserwacyjne) b) punkty obserwacji telewizyjnej c) zastępcze punkty obserwacyjne (wieże kościelne itp. ) WYMAGANIA : 1) przy I KZP każdy drzewostan powinien być obserwowany z dwóch punktów obserwacyjnych 2) przy II KZP z jednego punktu 3) przy III KZP las obserwowany według potrzeb lokalnych 4) min. wielkość obszaru chronionego przy punktach obserwacji wynosi: - dla I KZP 1000 ha, - dla II KZP 2000 ha. 5) naliczając punkty stałej obserwacji zakłada się że na terenie płaskim promień obserwacji wynosi 10-15 km, przy czym uwzględnia się lokalną rzeźbę terenu i przejrzystość powietrza odnoszącą się do terenów silnie uprzemysłowionych. Lokalizację punktów obserwacyjnych ustalaja na swym terenie odpowiedni dyrektor RDLP w uzgodnieniu z zainteresowanymi innymi właścicielami lasów oraz konsultując się z sąsiednimi RDLP. ad2. Patrol p.poż powinny być organizowane w szczególności na terenach leśnych o zwiększonym nasileniu ilości pożarów i niedostatecznej sieci stałych punktów obserwacyjnych, w okresach występowania II i III SZP na terenach zaliczonych do I i II KZP w szczególności na terenach pozbawionych stałych punktów obserwacyjnych. Skład patroli p.poż organizowanych przez nadleśnictwo park narodowy, powinni stanowić w miarę możliwości umundurowani strażnicy leśni i strażnicy parków. W okresach i rejonach o szczególnym zagrożeniu pożarowym organizuke się patrolowanie lotnicze. RDLP zaliczane do I i II KZP obowiązane są do organizowania patrolowania lotniczego obszarów leśnych. ad:4 Punkty alarmowo dyspozycyjne (PAD). Jednostki organizacyjne LP i PN tworzą PAD. podstawowym zadaniem PAD jest alarmowanie jednostek ratowniczych i nadzór nad funkcjonowaniem systemu ochrony p.poż podległego lasu. RODZAJE PAD:a) regionalny- w biurze RDLP b) rejonowy- w miarę potrzeby na podstawie decyzji RDLP dla grupy nadleśnictw c) nadleśnictwa parku narodowego - w biurze nadleśnictwa , parku narodowego I i II KZP. W uzasadnionych przypadkach można organizować punkty pomocnicze w obrębach a także leśnictwach. W nadleśnictwach III KZP, PAD organizpwany jest w miarę potrzeby. Ad 5. Sieci łączności alarmowo- dyspozycyjnej. RDLP organizuje na swoim terenie sieci łączności radiokomunikacji lądowej, ruchomej zgodnie z regulaminem RDLP. Zarządzającym siecią łączności LP jest Dyrektor Generalny LP lub wyznaczony przez niego koordynator. Organem zarządzającym w sieci jest dyrektor RDLP, on też dokonuje jej rejestracji w Państwowej Agencji Radiokomunikacyjnej.

Urządzenia ochrony ppoż lasów - środki techniczne. Urządzenia te projektuje się w ramach opracowywania planów urządzania, uwzględniając KZPL, oraz inne uwarunkowania lokalne. Przez urządzenia ochrony ppoż lasów - rozumie się w szczególności tworzenie oraz utrzymanie: dróg pożarowych i dojazdowych, punktów czerpania wody, pasów ppoż. baz sprzętu ppoż., leśnych baz lotniczych. Drogi pożarowe i dojazdowe - wymagania: nawierzchnia utwardzona lub gruntowa o nośności 100 kN i nacisku na oś 50 kN, najmniejszy promień zewnętrznych łuków drogi powinien wynosić co najmniej 11 m, odstęp między konarami drzew do wysokości 4m, od powierzchni jezdni 6m, szerokość jezdni 3m, zapewniony przejazd bez zawracania. Drogi bez możliwości przejazdu należy zakończyć placem manewrowym o wymiarach co najmniej 20 x 20m, objazdem pętlicowym lub innym rozwiązaniem, na drogach jednopasmowych należy zapewnić mijanki w odległości mniejszej niż 300m, tak aby z jednej mijanki można było widzieć kolejną. Szerokość jezdni wraz z mijanką powinna wynosić minimum 6m, a długość mijanki 23m. Dla obszarów leśnych ustala się maksymalne odległości pomiędzy drogami pożarowymi: 1,5 km w lasach I KZP, 2,5 km w lasach II KZP, w odległościach uzgodnionych z KR PSP w lasach III KZP. Pozostałe drogi technologiczne i linie podziału powierzchniowego powinny umożliwiać w miarę możliwości przejazd pojazdów o napędzie terenowym, a także w miarę potrzeb powinny posiadać mijanki.Na terenach nizinnych, gdzie występuje regularna siatka podziału powierzchniowego jako docelowe rozwiązanie sieci dróg dla celów gospodarczych i ochrony ppoż. uznaje się aby co druga linia gospodarcza ostępowa i co 3 do 6 linia oddziałowa o przybliżonym kierunku północ - południe, spełniały funkcje dróg umożliwiających dojazd jednostek ratowniczych i potrzebnego sprzętu do miejsca pożaru. Określając tę sieć należy uwzględnić istniejące drogi własne (pożarowe, wywozowe, technologiczne) i publiczne. Uzupełnieniem takiej sieci powinny być drogi umożliwiające połączenia z punktami czerpania wody z siecią dróg publicznych. Punktem wyjścia dla tworzenia sieci dróg powinna być sieć biologicznych pasów ppoż. , naturalne i sztuczne przerwy w drzewostanach oraz sieć punktów czerpania wody. Przy projektowaniu, wykonastwie oraz utrzymaniu dróg leśnych i linii podziału powierzchniowego należy dążyć aby sieć drogowa spełniała parametry określone dla dróg pożarowych. Stan dróg powinien być sprawdzony po: stopnieniu śniegów, gwałtownych opadach deszczu, ćwiczeniach wojskowych z użyciem ciężkiego sprzętu, akcjach ratowniczych, zakończeniu prac wywozowych, itp. Stwierdzone uszkodzenia dróg oraz mostków powinny być bezzwłocznie usunięte. Sprawdzone powinny być także linie podziału powierzchniowego, które były eksploatowane.

Bazy sprzętu do gaszenia pożarów lasu. Bazy sprzętu ppoż. tworzą nadleśnictwa i parki narodowe w miejscach uzgodnionych z KR PSP oraz innymi właścicielami lasów dla kompleksów o powierzchni powyżej 100 ha. Zaopatrzenie wodne: Zapewnienie zasobów wody do celów gaśniczych w ilości minimum 50m^3, zgromadzonych najwyżej w dwóch zbiornikach w obrębie chronionej powierzchni lub wydajności minimum 15 dm^3/s dla terenu o promieniu: 3 km w lasach I KZP, 5 km w lasach II KZP, uzgodnionym z KR PSP w lasach III KZP. Zapas wody dla nadleśnictw III KZP należy ustalić w uzgodnieniu z KR PSP. Limit wody przypadający dla chronionej powierzchni można rozdzielić na dwa zbiorniki. Przystosowanie do celów ppoż. istniejących zasobów wodnych polega na: - zbudowaniu dojazdu, drogi pożarowej umożliwiającej przejazd pojazdu bez zawracania lub zakończonej placem manewrowym o wymiarach 20 x 20m, - zbudowaniu w miarę potrzeby studzienek ssawnych lub innych urządzeń umożliwiających pobór wody, chronionych przed zamuleniem i zamarznięciem, - zapewnienie możliwości ssania z głębokości nie większej niż 6m, licząc od osi pompy, - zbudowaniu zastawek (na rowach i kanałach melioracyjnych oraz rzecznych i strumieniach), - zapewnieniu dostępu do istniejącej sieci hydrantowej, gdy sieć ta spełnia wymogi ppoż. zaopatrzenia wodnego. Każdy punkt czerpania wody powinien być oznaczony w terenie tablicami o treści „punkt czerpania wody” a na drogach dojazdowych należy umieścić w razie potrzeby tablice kierunkowe. Leśne bazy lotnicze - są organizowane przez RDLP zgodnie z decyzją DGLP, które działają zgodnie z zasadami zawartymi w instrukcji stosowania samolotów do wykrywania i zwalczania pożarów lasów. Dla RDLP I KZP należy zapewnić sieć lądowisk operacyjnych umożliwiających dolot do każdego lasu w przedziale czasowym do 10 min, dla RDLP II KZP należy zapewnić ... 15 min, dla RDLP III KZP - wg potrzeb. Sposoby postępowania na wypadek pożaru lasu

Pasami p.poż izoluje się tereny leśne, które w sposób szczególny narażone są na powstanie pożaru, zwłaszcza przy liniach kolejowych, drogach publicznych zakładach przemysłowych, obiektach magazynowych, użyteczności publicznych, parkingach i poligonach itp. Obowiązek utrzymania pasów ciąży na: a) kierownikach zakładów przemysłowych obiektów magazynowych i użyteczności publicznych. b) właścicielach linii kolejowych c) komendantach poligonów d) zarządcach lasów położonych przy drogach publicznych e) właścicielach dróg zakładowych. Obowiązek utrzymywania pasów nie dotyczy. a) lasów zaliczonych do III KZP b) drzewostanów starszych niż 30 lat położonych przy drogach publicznych oraz drzewostanów położonych przy drogach o nawierzchni nie utwardzonych z wyjątkiem dróg poligonowych. c) lasów o szerokości mniejszej niż 200 m. Okres trwania obowiązku utrzymania pasów ustala się w: a) w planach urządzenia lasu, b) planach ochrony parków narodowych, c) sposobach postępowania na wypadek powstania pożaru. Pas typu A: polega na usunięciu z pasa drzewostanu o szerokości 50 m. licząc od skrajnej szyny toru krawędzi drogi i granicy lasu. Pas typu B : wykonuje się tak samo jak pas typu A z tym że w odległości 2-5 m. od zew. krawędzi szyny toru kolejowego przydrożnego rowu lub granicy lasu wykonuje się bruzdy o szer. min. 2 m. oczyszczone od warstwy mineralnej. Pas typu C : stanowią dwie bruzdy o szer. min. 2 m. oczyszczonej od warstwy mineralnej i przeprowadzone równolegle do siebie w odległości kilkunastu m. i łączących lub krzyżujących się między sobą co 20-50 m. bruzdami poprzecznymi. Pas typu D : w nadleśnictwach I i II KZP a zwłaszcza na terenach poklęskowych dokonuje się podziału drzewostanów siecią pasów biologicznych, które powinny składać się z nasadzeń drzew liściastych na szerokości 3-50 m. Mogą mieć w swej strukturze 1 lub 2 bruzdy zmineralizowane o szer. min. 2 m. Pas typu E : pasami tymi zabezpiecz się drzewostany górskie położone wzdłuż zagrożonych szlaków turystycznych i dróg górskich. Pasy te mają szerokość 4-10 m. Pas typu F : są to pasy p.poż specjalne które oddzielają obiekty o szczególnych uwarunkowaniach i potrzebach ochrony p.poż. mogą one stanowić kombinacje pasów typu A,B,C,D,E a także mogą to być powierzchnie bezdrzewne o glebie oczyszczonej do warstwy mineralnej.

---