Źródła zobowiązań długoterminowych.
Definicja zobowiązań:
ZOBOWIĄZANIA: to stosunek prawny, w którym uprawniony(wierzyciel) może żądać od zobowiązanego(dłużnika) świadczenia, które zobowiązany powinien spłacić. Uprawnienie wierzyciela nosi nazwę wierzytelności a obowiązek dłużnika - długu.
Rozpatrując problematykę długookresowych decyzji finansowych analizujemy zagadnienia związane z kształtowaniem struktury kapitału na długie okresy.
Długoterminowymi źródłami finansowania są zobowiązania przedsiębiorstwa, których termin płatności jest dłuższy niż jeden rok.
Do podstawowych grup i źródeł ich finansowania w przedsiębiorstwie zaliczamy AKTYWA I PASYWA. Interesujące nas zobowiązania długoterminowe znajdują się w grupie PASYWÓW. Po stronie pasywów wykazuje się poszczególne pozycje według stopnia pilności ich zwrotu. W związku z tym, w pierwszej kolejności podaje się kapitały własne, następnie zobowiązania długoterminowe(kredyty i pożyczki) z terminem ich płatności przekraczającym jeden rok.
W grupie pasywów ujmuje się zobowiązania z tytułu wykorzystania kredytów bankowych oraz pożyczek pochodzących ze źródeł bankowych oraz innych źródeł np.: z emisji obligacji, pożyczek kooperantów itp.
Przedsiębiorstwo może zaciągać kredyty i pożyczki podlegające zwrotowi w okresie dłuższym niż rok bilansowy, umownie nazwane długoterminowymi. Banki udzielają kredytu na podstawie umowy zawieranej z kredytobiorcą w której zobowiązuje się on do zwrotu kwoty kredytu wraz z odsetkami w ustalonym terminie do 3 lat przy kredytach średnioterminowych i powyżej tego okresu przy kredytach długoterminowych.
Warunkiem realizacji czy to pojedynczego projektu inwestycyjnego, czy też całego programu rozwoju firmy jest zgromadzenie odpowiedniego kapitału. Możliwości inwestycyjne przedsiębiorstwa zależą od wartości kapitału, którym może ono dysponować oraz od kosztów tego kapitału. Stąd konieczne jest przede wszystkim określenie potencjalnych źródeł pozyskanie kapitału inwestycyjnego. Źródła te dzieli się zazwyczaj na własne i obce.
Kapitał własny, służący finansowaniu rozwoju przedsiębiorstw już funkcjonujących, pochodzić może przede wszystkim z zysków zatrzymanych. Firma dążąca do utrzymania lub wzmocnienia swojej pozycji na rynku wykorzystuje w celach inwestycyjnych całość lub część wypracowanych zysków, nie wypłacając ich właścicielom kapitału. Godzą się oni na reinwestowanie zysków, gdyż oczekują, że rozwój firmy podniesie jej wartość.
Źródłem kapitału własnego może być również pozyskanie dodatkowego kapitału od dotychczasowych bądź nowych właścicieli. W zależności od formy organizacyjno-prawnej, sposób gromadzenia kapitału będzie różny.
Program rozwoju przedsiębiorstwa może być również finansowany przy wykorzystaniu kapitału obcego. Najczęstszym źródłem tego kapitału są długoterminowe kredyty bankowe, pożyczki udzielane przez różnego rodzaju instytucje finansowe oraz pożyczki obligacyjne. Kapitał obcy, wraz z należnym od niego procentem, podlega zwrotowi w terminie i na warunkach określonych przez umowę kredytową.
Do źródeł zobowiązań długoterminowych możemy zaliczyć:
długoterminowe kredyty bankowe,
leasing.
emisja obligacji
hipoteka
forfaiting
franchising
W gospodarce polskiej, przy powstających dopiero instytucjach finansowych, takich jak kasy oszczędnościowe, towarzystwa ubezpieczeniowe, towarzystwa wzajemnej asekuracji, fundusze powiernicze itp. podstawowym źródłem kapitału obcego są kredyty bankowe. Inwestorzy mogą korzystać z kredytów długoterminowych udzielanych przez różne banki na zasadach komercyjnych. Banki dążą przy tym do zagwarantowania zwrotu kredytów stosując różnego rodzaju formy zabezpieczeń.
Innym źródłem kapitału obcego może być emisja i sprzedaż obligacji przedsiębiorstwa. W gospodarce rynkowej obligacja jest formą długookresowego finansowania dużych przedsiębiorstw. Emisja obligacji poszerza znacznie zakres potencjalnych pożyczkodawców. Zainteresowane jej nabyciem mogą być zarówno instytucje finansowe i banki, jak też inne przedsiębiorstwa lub prywatni inwestorzy. Stwarza to przedsiębiorstwu szansę zgromadzenia dodatkowego kapitału, niejednokrotnie niemożliwego do uzyskania drogą kredytu bankowego.
W przypadku realizacji dużych inwestycji istnieje również możliwość uzyskania drogą kredytu od głównych dostawców urządzeń czy tez wykonawców robót inwestycyjnych. Zmniejsza to wielkość kapitału koniecznego do sfinansowania zamierzonych przedsięwzięć inwestycyjnych. Odroczenie terminu zapłaty pozwala bowiem na uregulowanie zobowiązań wobec kontrahentów z zysków osiąganych po rozpoczęciu eksploatacji nowego majątku produkcyjnego.
Podejmując decyzje o sposobie finansowania projektów inwestycyjnych przedsiębiorstwo musi brać pod uwagę nie tylko potencjalne możliwości pozyskania kapitału, lecz również związane z nim koszty. Wpłyną one bowiem w sposób znaczący na efektywność przewidywanego do realizacji programu rozwoju firmy.
Kredyt bankowy ma specjalne znaczenie w relacjach między bankiem a przedsiębiorstwem. Oprócz klasycznych rozważań, dotyczących struktury kapitału oraz jej determinantów, traktowanie kredytu jako specyficznej formy kontraktu długu ma istotne walory teoretyczne i praktyczne, np. w zagadnieniach dotyczących wyboru strategii finansowania działalności przedsiębiorstwa, czy też jej związków ze strategią konkurencji na rynku produktów oraz na rynku zaopatrzeniowym. Kredyt powinien więc być traktowany jako jeden z instrumentów nadzoru nad przedsiębiorstwem, sprawowanego nie tylko przez właścicieli, ale również przez wierzycieli. Dodać do tego należy jeszcze metodologiczne znaczenie analizy kredytu jako wprowadzenia do badań nad innymi formami współpracy banku z przedsiębiorstwem.
Narastająca konkurencja na rynku kredytowym i nowe formy finansowania sprawiają, że banki w swej polityce kredytowej muszą wykazywać się coraz większą elastycznością działania. Dotyczy to w szczególności polskich banków, które często jeszcze działają w sposób szablonowy i traktują procedurę udzielenia kredytu jako mniej lub bardziej uproszczoną analizę zdolności kredytowej, albo wręcz jedynie jako właściwe wypełnienie wniosku kredytowego. Konkurencja sprawia jednakże, że coraz częściej muszą one negocjować warunki udzielania kredytów. Negocjacje te obejmują nie tylko ich wielkość, termin spłaty i oprocentowanie. Dotyczyć mogą również innych atrybutów kredytów - rodzaju i wielkości zabezpieczenia, dodatkowych klauzul (warunków) dotyczących postępowania przedsiębiorstwa w trakcie realizacji inwestycji, zasad kontroli tego postępowania czy też warunków przystąpienia do renegocjacji kredytu.
Pomimo istotnego znaczenia innych atrybutów kredytu, oprocentowanie, czy też - szerzej ujmując - jego cena, pozostaje głównym zagadnieniem w negocjacjach umowy kredytu.
Kredyty bankowe ze względu na termin kredytowania możemy podzielić na:
1. krótkoterminowe - z okresem kredytowania do 1 roku
2 .średnioterminowe - z okresem kredytowania powyżej 1 roku , do 5 lat,
3. długoterminowe - z okresem kredytowania powyżej 5 lat.
Bank może udzielać kredytów - jako uzupełnienie środków własnych kredytobiorcy - na finansowanie działalności gospodarczej, inwestycyjnej oraz na inne cele przewidziane w odrębnych przepisach.
Udzielone kredyty realizowane są w rachunku kredytowym,
Jeżeli przepisy dotyczące działalności gospodarczej zobowiązują kredytobiorcę do przeprowadzania transakcji za pośrednictwem rachunku bankowego (bieżącego, pomocniczego), wypłaty i spłaty kredytu następują za pośrednictwem tego rachunku.
Kredyty długoterminowe mogą być udzielane :
na finansowanie nakładów inwestycyjnych,
na indywidualne budownictwo mieszkaniowe,
na realizację przedsięwzięć termomodernizacyjnych.
W przypadku ubiegania się o kredyt udział środków własnych kredytobiorcy, powinien wynosić :
w finansowaniu działalności bieżącej - gospodarczej - co najmniej 10 % potrzeb zgłoszonych do kredytowania,
w finansowaniu działalności inwestycyjnej - co najmniej 20 % wartości nakładów inwestycyjnych.
w indywidualnych przypadkach Bank może określić inny wymagany udział środków własnych.
Okres kredytowania nakładów inwestycyjnych, z wyjątkiem indywidualnego budownictwa mieszkaniowego nie może przekraczać 8 lat. Przy udzielaniu kredytów długoterminowych na finansowanie nakładów inwestycyjnych może być stosowana karencja w spłacie kapitału i odsetek, jednak nie dłużej niż 1 rok. Naliczone odsetki w okresie karencji, w zależności od uzgodnień z kredytobiorcą, powinny być spłacone jednorazowo po upływie karencji, bądź w ratach w okresie nie dłuższym niż 1 rok w terminach spłaty odsetek bieżących albo skapitalizowane.
Drugim wymienionym przeze mnie źródłem zobowiązań długoterminowych jest leasing.
LEASING jest umową cywilnoprawną, na mocy której leasingodawca przekazuje leasingobiorcy prawo do użytkowania określonego dobra w uzgodnionym okresie w zamian za określone płatności. Umowa precyzuje również wysokość opłat przewidzianych za tę usługę oraz termin płatności.
Podstawowe zalety leasingu:
niewielkie zaangażowanie własnego kapitału
opłaty leasingowe w leasingu operacyjnym stanowią koszt uzyskania przychodu - Leasing jest przez to bardziej atrakcyjny, niż kredyt lub inwestycja ze środków własnych
zobowiązania z tytułu umowy leasingowej mają charakter pozabilansowy i nie powodują zmniejszenia zdolności kredytowej leasingobiorcy
nie są wymagane dodatkowe zabezpieczenia majątkowe transakcji
procedura zawarcia umowy leasingowej jest prosta i trwa krótko.
Rodzaje leasingów:
Leasing kapitałowy (finansowy)
Leasing ten polega na korzystaniu przez leasingobiorce z oddanego w leasing przedmiotu przez czas zbliżony do okresu jego używalności. Przedmiot leasingu jest zaliczany do majątku leasingobiorcy i przez niego amortyzowany. W koszty uzyskania przychodu może zostać zaliczona nadwyżka ponad wartość przedmiotu leasingu, zapłacona w opłatach leasingowych. W leasingu kapitałowym występuje opcja zakupu przedmiotu przez leasingobiorcę w momencie spłaty rat leasingowych.
Leasing operacyjny
Przedmiotem leasingu są dobra, których okres gospodarczej używalności jest znacznie dłuższy, niż przewidziany w umowie leasingowej. Opłaty leasingowe stanowią w całości koszt uzyskania przychodu dla leasingobiorcy, a VAT związany z tymi opłatami jest całkowicie odliczalny. Leasingobiorca korzysta z prawa do odpisu w ciężar kosztów uzyskania przychodów całych rat leasingowych.
Zalety leasingu operacyjnego:
dostęp do niezbędnych środków trwałych i obrotowych bez konieczności ich zakupu,
inwestowanie przy niewielkim zaangażowaniu środków własnych,
konkurencyjne warunki leasingu w stosunku do kredytu,
dostosowanie spłat rat leasingowych oraz okresu trwania umowy do specyfiki prowadzonej działalności gospodarczej.
Kredyt hipoteczny ( długoterminowy).
Ma on zwykle charakter inwestycyjny - finansuje budowę i rozbudowę zakładów przemysłowych , budownictwo mieszkaniowe , inwestycje rolne , komunalne, itp. i jest to kredyt udzielany pod zabezpieczenie hipoteczne. Zabezpieczenie hipoteczne na nieruchomościach gwarantuje bankowi zwrot kredytu w przypadku zmiany właściciela tej nieruchomości , ponieważ zachowuje on pierwszeństwo przed wierzycielami kolejnych właścicieli nieruchomości. Może ona być zbywana i dodatkowo obciążana długami , co jednak nie pozbawia banku pierwszeństwa w zaspokojeniu jego roszczeń.
Zapis hipoteczny , czyli hipoteka , powstaje przez wpis do księgi wieczystej nieruchomości , prowadzonej przez sądy rejonowe.
Wniosek do sądu o dokonanie wpisu może być złożony przez właściciela nieruchomości lub bank udzielający kredytu .Wpis powinien być dokonany w określonej sumie pieniężnej wyrażonej w złotych polskich. Banki mogą żądać ustanowienia hipoteki :
zwykłej,
kaucyjnej,
przymusowej.
Zwykłą hipotekę stosuje się do już udzielonych kredytów . Hipoteka kaucyjna służy zabezpieczaniu spłaty kredytów o nie ustalonej wysokości ( np. kredytu w rachunku bieżącym ) , a także kredytów , które będą udzielane w przyszłości . Hipoteki kaucyjnej nie można użyć jako zabezpieczenia wykorzystywanego w znanej wysokości kredytu . Hipoteki przymusowej bank może zażądać od kredytobiorcy będącego właścicielem danej nieruchomości , gdy ten nie spłacił kredytu w terminie.
Wierzytelności państwowe wobec przedsiębiorstw mogą być zabezpieczone hipoteką ustawową , której przysługuje pierwszeństwo egzekucyjne przed wszystkimi innymi hipotekami . Hipoteka ustawowa nie wymaga dla swej ważności wpisania do księgi wieczystej , więc może obciążać także nieruchomości , które nie mają urządzonej księgi wieczystej. Wymienione przywileje hipoteki ustawowej w praktyce ograniczają skuteczność hipotecznego zabezpieczenia wierzytelności banku.
Aby uzyskać kredyt kredytobiorca składa w banku wniosek o przyznanie kredytu na działalność inwestycyjną, jasno określając przeznaczenie kredytu i jego kwotę oraz daty uruchomienia poszczególnych jego transz . Kredyt inwestycyjny jest zazwyczaj wykorzystywany częściowo w kolejnych transzach , uruchamianych w określonych terminach.
Przed udzieleniem kredytu bank analizuje wstępnie inwestycje zamierzone przez kredytobiorcę pod kątem realności przewidywanych efektów ekonomicznych. Najczęściej , obok efektywności , dodatkowym warunkiem udzielenia kredytu jest określony udział własnych środków inwestora , co wymaga także analizy kosztów zamierzonej inwestycji oraz sytuacji materialnej inwestora .
Wykorzystanie kredytu inwestycyjnego przeznaczonego na finansowanie nakładów realizowanych w cyklu inwestycyjnym następuje w transzach. Przed uruchomieniem każdej kolejnej transzy bank ocenia prawidłowość dotychczasowego wykorzystywanego kredytu . Określony umową okres uruchomienia kredytu nie powinien być dłuższy niż umowny termin zakończenia i rozliczenia inwestycji. Po zakończeniu robót następuje rozliczenie zadania inwestycyjnego , a bank ustala w porozumieniu z kredytobiorcą ostateczną wysokość poszczególnych rat spłaty kredytu oraz ostateczne terminy płatności tych rat wraz z odsetkami . Dopuszcza się możliwość ustalenia karencji w spłacie kredytu inwestycyjnego , udzielonego na finansowanie inwestycji produkcyjnych . Okres karencji nie powinien być jednak dłuższy niż planowany termin osiągnięcia zdolności produkcyjnej.
Forfaiting.
Jest to długoterminowe obce źródło finansowania należności długoterminowych.
Przedmiotem forfaitingu mogą być wierzytelności :
wekslowe,
wynikające z umów dostawy i sprzedaży oraz o wykonanie usług,
objęte akredytywami,
pozostałe na tle umów .
Podmiotami forfaitingu są:
zbywca wierzytelności,
instytucja forfaintingowa nabywająca wierzytelność pieniężną,
dłużnik,
podmiot, który udziela zabezpieczenia wierzytelności uczynionej przedmiotem forfaitingu.
Emisja obligacji.
Jest to podstawowa forma zaciągania pożyczki na finansowanie inwestycji , która to pożyczka jest zaciągana u podmiotów gospodarczych i osób fizycznych . Ta forma pożyczki ma charakter terminowy , podlega spłacie i jest oprocentowana . W przypadku likwidacji przedsiębiorstwa obligacja ma pierwszeństwo zapłaty.
Obligacje są emitowanymi w serii papierami wartościowymi , w których emitent stwierdza , że jest dłużnikiem wobec właściciela obligacji i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia , czyli wykupu obligacji. Świadczenia , których emitent może się zobowiązać , mogą mieć charakter pieniężny lub niepieniężny .Umożliwia to ustanowienie szczególnych warunków emisji . Poszczególne świadczenia są zdefiniowane w prawie :
świadczenie pieniężne - zapłata należności głównej lub ubocznych w sposób i terminie określonym w warunkach emisji ( za należności uboczne uważa się odsetki oraz różnicę między ceną nominalną a emisyjną ),
świadczenie niepieniężne - nie zostało ono dokładnie określone, może to być prawo do dywidendy , zamiany obligacji na akcje lub też prawo pierwszeństwa do objęcia emitowanych w przyszłości udziałów w przedsiębiorstwie emitenta.
Wyróżniamy następujące rodzaje obligacji :
obligacje o stałym oprocentowaniu - posiadaczom tych obligacji przysługuje stałe oprocentowanie od wartości nominalnej obligacji , bez względu na wynik finansowy emitenta ( tym samym dochód z tych obligacji jest znany już w momencie ich zakupu ),
obligacje o zmiennym oprocentowaniu - emisja takich obligacji umożliwia pozyskanie kapitału w momenci , gdy stopy procentowe mają tendencję wzrostową,
obligacje zmienne - są przykładem świadczenia niepieniężnego - umożliwiają dokonanie wymiany na określonych warunkach na akcje emitenta obligacji,
obligacje z kuponem zerowym - cena emisyjna jest niższa od ceny nominalnej - dochód z nich to różnica między tymi cenami ( wykup następuje po cenie nominalnej),
obligacje indeksowane - pojawiły się w następstwie narastania procesów inflacyjnych - suma należnych odsetek ulega zmianie w zależności od przyjętego wskaźnika .Wskaźnik ten stanowi podstawę waloryzacji i w zależności od konstrukcji obligacji chroni on dochód z obligacji lub zainwestowany w obligacje kapitał.
Emitentami obligacji mogą być podmioty gospodarcze nie będące osobami prawnymi oraz osoby prawne prowadzące obok statutowej działalności niegospodarczej także działalność gospodarczą . Emisja obligacji może nastąpić zarówno poprzez publiczną subskrypcję , jak i przez propozycję nabycia skierowaną do indywidualnych adresatów w liczbie nie przekraczającej 300 osób.
Emisja obligacji dzieli się na emisję własną oraz obcą . Emisja własna - przedsiębiorstwo samo organizuje sprzedaż swych obligacji , emisja obca - emisja dokonywana jest za pośrednictwem specjalnych instytucji kredytowych ( banki , fundusze powiernicze ).
Franchaising - obce źródła finansowania rozwoju przedsiębiorstwa polegająca na udzieleniu przez jedną osobę drugiej osobie zezwolenia lub upoważnienia tego drugiego do prowadzenia firmy handlowej pod znakiem towarowym lub nazwą firmy franchisingodawcy oraz wykorzystania całego pakietu zawierającego niezbędne elementy.
Kompletną koncepcję przedsiębiorstw
Proces wprowadzania i szkolenia
Stałą pomoc i poradnictwo
Za opłatą franchisingową.
Przykłady: Bary McDonald's , stacje benzynowe.
Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl
1