Struktura Sejmu, Senatu, Zgromadzenia Narodowego

1. Sejm - organy Sejmu: Marszałek Sejmu, Prezydium Sejmu, Konwent Seniorów, komisje sejmowe,

2. Marszałek Sejmu - art. 110 K - wybierany z grona posłów, przewodniczy obradom, strzeże praw Sejmu, reprezentuje Sejm na zewnątrz,

• wybór (art. 4 Regulaminu) - kandydata może zgłosić grupa co najmniej 15 posłów (poseł może poprzeć tylko jedną kandydaturę); wybór - bezwzględną większością głosów w głosowaniu imiennym, chyba że Sejm postanowi inaczej; zgłoszono więcej niż 1 kandydata, a żaden nie uzyskał w pierwszym głosowaniu bezwzględnej ilości głosów - kolejne głosowanie, skreślenie kandydata, który uzyskał najmniej głosów; jeżeli w wyniku kolejnego głosowania nie zostanie wybrany Marszałek - ponowne wybory od początku,

• Marszałek Sejmu (art. 10 Regulaminu): stoi na straży praw i godności Sejmu, reprezentuje Sejm, zwołuje posiedzenia, przewodniczy obradom, czuwa nad tokiem i terminowością prac Sejmu i jego organów, kieruje pracami Prezydium Sejmu i kieruje jego pracami, zwołuje Konwent Seniorów i przewodniczy jego obradom, nadaje bieg inicjatywom ustawodawczym i uchwałodawczym oraz wnioskom organów państwa skierowanym do Sejmu, po zasięgnięciu opinii Prezydium Sejmu, nadaje bieg dokumentom przedkładanym w sprawach związanych z członkostwem RP w UE, prowadzi sprawy ze stosunków z Senatem, parlamentami innych krajów, prowadzi sprawy z zakresu stosunków Sejmu z instytucjami i innymi organami UE, udziela posłom niezbędnej pomocy w ich pracy, nadaje w drodze zarządzenia statut Kancelarii Sejmu, powołuje i odwołuje szefa Kancelarii Sejmu,

• inne kompetencje Marszałka Sejmu - zastępowanie Prezydenta RP w razie przeszkody w sprawowaniu urzędu, zarządzanie wyborów Prezydenta, przewodniczenie Zgromadzeniu Narodowemu, opinia w sprawie skrócenia kadencji Sejmu, art. 191 K - składanie wniosków do TK o zbadanie zgodności z K aktu normatywnego lub w razie sporu kompetencyjnego, członek Rady Bezpieczeństwa Narodowego, możliwość zgłoszenia kandydatury na Prezesa NIK, powołanie 2 - 4 wice Prezesów NIK na wniosek Prezesa NIK, powołanie członków kolegium NIK (7 przedstawicieli nauk prawnych i ekonomicznych, 7 dyrektorów jednostek organizacyjnych NIK lub doradców Prezesa NIK, spośród których Prezes NIK powołuje sekretarza kolegium), wniosek o powołanie i odwołanie RPO.

3. Wicemarszałkowie Sejmu (art. 5 Regulaminu) - liczba ustalana w drodze uchwały Sejmu (z reguły 4); kandydata może zgłosić grupa co najmniej15 posłów; wybierany w drodze imiennego głosowania (procedura powołania jak przy Marszałku).

4. Prezydium Sejmu (art. 11 - 13 Regulaminu):

• skład - Marszałek Sejmu i Wicemarszałkowie,

• zadania - ustalanie prac Sejmu, po zasięgnięciu opinii Konwentu Seniorów, ustalanie tzw. tygodni posiedzeń z co najmniej 3 - miesięcznym wyprzedzeniem, dokonywanie wykładni regulaminu Sejmu, po zasięgnięciu opinii Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich, opiniowanie spraw wniesionych przez Marszałka, organizacja współpracy z komisjami sejmowymi i koordynacja ich działania, ustalanie zasad organizowania doradztwa naukowego na rzecz Sejmu, jego organów, powoływania doradców sejmowych oraz korzystania z opinii i ekspertyz, inne czynności wynikające z regulaminu,

• porządek prac Prezydium - dzienny porządek i termin posiedzenia Prezydium ustala Marszałek,

• głos doradczy na posiedzeniach - Szef Kancelarii Sejmu, inne osoby zaproszone przez Marszałka,

• rozstrzygnięcia - zapadają większością głosów, a w przypadku równości głosów decyduje głos Marszałka,

• protokół z prac - podpisywany przez Marszałka.

5. Konwent Seniorów (art. 14 - 16 Regulaminu):

• cel działania - zapewnienie współdziałania klubów w sprawach związanych z działalnością i tokiem prac Sejmu,

• skład - Marszałek, wicemarszałkowie, przewodniczący lub wiceprzewodniczący klubów oraz przedstawiciele porozumień, klubów parlamentarnych, jeśli reprezentują co najmniej 15 posłów oraz kół parlamentarnych reprezentujących w dniu rozpoczęcia kadencji Sejmu osobną listę,

• głos doradczy - Szef Kancelarii Sejmu; Marszałek może zaprosić na posiedzenie Konwentu także inne osoby,

• zadania - opiniowanie projektów planów prac Sejmu, projektów porządku dziennego poszczególnych posiedzeń Sejmu i ich terminów, wniosków co do trybu dyskusji nad poszczególnymi punktami porządku dziennego posiedzenia Sejmu, wniosków co do wyboru przez Sejm organów, zadań i przebiegu prac Kancelarii Sejmu, innych spraw przekazanych przez Marszałka,

• zwołanie - Marszałek z własnej inicjatywy, z inicjatywy Prezydium, na wniosek klubu reprezentowanego w Konwencie Seniorów lub grupy co najmniej 15 posłów.

6. Komisje sejmowe (art. 17 - 20 Regulaminu):

• art. 110 ust. 3 K - sejm może powoływać komisje stałe i nadzwyczajne

• art. 111 K - Sejm może powołać komisję śledczą

• zadania - rozpatrywanie i przygotowywanie spraw stanowiących przedmiot prac Sejmu, wyrażanie opinii w sprawach przekazanych pod ich obrady przez Sejm, Marszałka lub Prezydium Sejmu; organy kontroli sejmowej w zakresie określonym Konstytucją i ustawami,

• komisje stałe (art. 18 Regulaminu) - np. Administracji i Spraw Wewnętrznych, do Spraw Służb Specjalnych, do Spraw UE, Etyki Poselskiej, Gospodarki, Obrony Narodowej; łącznie - 25 komisji; przedmiotowy zakres działania szczegółowo określa załącznik do Regulaminu,

• komisje nadzwyczajne - powoływane przez Sejm, z określeniem celu, zasad i trybu ich działania,

• skład osobowy - wybierany w drodze uchwały przez Sejm na wniosek Prezydium Sejmu po zasięgnięciu opinii Konwentu Seniorów,

• organizacja prac komisji - pierwsze posiedzenie prowadzi Marszałek Sejmu; na posiedzeniu tym komisja wybiera ze swego grona prezydium komisji, składające się z przewodniczącego oraz zastępcy przewodniczącego; wybór prezydium komisji - w głosowaniu jawnym większością głosów,

• prace komisji (rozdział 14 Regulaminu) - komisje obradują na posiedzeniach; prezydium komisji kolegialnie kieruje pracami komisji (opracowuje projekty planów prac komisji, ustala terminy i porządek dzienny posiedzeń, czuwa nad przygotowaniem posiedzeń, zapewnia dostarczenie członkom komisji przygotowanych materiałów, wzywa sprawozdawców na posiedzenia komisji); prezydium komisji informuje Prezydium Sejmu o przebiegu swoich prac, może się zwrócić do właściwych organów lub instytucji o przedstawienie stanowiska w sprawie wniosku lub uwagi wypowiedzianej przez posła na posiedzeniu komisji; prezydium podejmuje uchwały większością głosów, a w przypadku równości głosów decyduje głos przewodniczącego; komisje na posiedzeniach m. in. - rozpatrują projekty ustaw i uchwał, rozpatrują przekazane przez Senat poprawki, analizują działalność poszczególnych działów administracji i gospodarki państwowej, opiniują wnioski Marszałka Sejmu w sprawie wyboru, powołania lub odwołania przez Sejm poszczególnych osób na określone stanowiska państwowe; posiedzenia - odbywają się w ustalonych przez samą komisję terminach lub są zwoływane przez przewodniczącego na pisemny wniosek co najmniej ¼ ogólnej liczby członków komisji (14 dni od złożenia wniosku), albo przez Prezydium Sejmu; na żądanie komisji ministrowie, kierownicy naczelnych organów administracji państwowej, kierownicy innych urzędów i instytucji państwowych są obowiązani przedstawić sprawozdania, udzielać informacji, uczestniczyć w posiedzeniach komisji; w posiedzeniach komisji, także zamkniętych mogą uczestniczyć bez prawa głosu posłowie nie będący ich członkami, mogą zabierać głos w dyskusji i składać wnioski; komisja uchwala dezyderaty, opinie, sprawozdania, projekty uchwał, rezolucji, apeli, oświadczeń, deklaracji Sejmu; dezyderaty - postulaty komisji w określonych sprawach i mogą być skierowane do Rady Ministrów lub poszczególnych jej członków, Prezesa NIK, Prezesa NBP, Prokuratora Generalnego, Głównego Inspektora Pracy; uchwalone dezyderaty są przedstawiane Marszałkowi Sejmu, który przesyła je odpowiednim organom; organ, do którego skierowano dezyderat, ma obowiązek ustosunkować się do niego i pisemnie powiadomić Marszałka o zajętym stanowisku w ciągu 30 dni od dnia otrzymania dezyderatu, chyba że Marszałek Sejmu w porozumieniu z prezydium komisji ustali inny termin (w razie braku odpowiedzi - możliwość ponownego przedstawienia dezyderatu); opinia - zawiera stanowisko w określonej sprawie, może być przedstawiona tym samym organom co dezyderat, a także innym centralnym urzędom i instytucjom państwowym; komisja może się zwrócić do adresata o przedstawienie stanowiska w sprawach podniesionych w opinii, a także o przedstawienie informacji o przebiegu realizacji wniosków wynikających z tej opinii; z przebiegu posiedzenia komisji sporządza się protokół i biuletyn,

• komisja ds. służb specjalnych: skład - nie więcej niż 9 posłów, kandydaci zgłaszani przez przewodniczących klubów poselskich lub grupę co najmniej 35 posłów do Marszałka Sejmu; posiedzenia - zamknięte; posiedzenia odbywane wspólnie z innymi komisjami - jawne; komisja uczestniczy - w sprawach dotyczących służb specjalnych, w postępowaniu z projektami ustaw budżetowych i innymi planami finansowymi, sprawozdaniami z ich wykonania; sprawozdania oraz protokół z posiedzeń - tajemnica państwowa; z posiedzeń nie sporządza się biuletynu,

• komisja etyki poselskiej: skład - posłowie reprezentujący wszystkie kluby poselskie po jednym członku; członkowie - nieposzlakowana opinia i wysoki autorytet moralny - zastrzeżenie w tej materii wstrzymuje wybór; komisja wydaje rozstrzygnięcia w sprawach zachowania się posłów w sposób nieodpowiadający godności urzędu; w razie wątpliwości - możliwość wzywania posła do ich wyjaśnienia; posiedzenia, na których rozpatrywane są oświadczenia majątkowe posłów są zamknięte; komisja może - zwrócić posłowi uwagę, udzielić posłowi upomnienia, udzielić posłowi nagany (dla podjęcia uchwał o wymierzenie dwóch ostatnich kar wymagana jest bezwzględna liczba głosów w obecności co najmniej połowy członków).

7. Komisja śledcza (art. 111 K + ustawa o sejmowej komisji śledczej):

• cel działania - zbadanie określonej sprawy,

• powołanie komisji - przez Sejm w drodze uchwały podjętej bezwzględną większością głosów; uchwała określa zakres jej działania, może określać szczegółowe zasady działania komisji i termin złożenia przez nią sprawozdania,

• poseł nie może wchodzić w skład komisji jeżeli - sprawa dotyczy go bezpośrednio, brał albo bierze udział, w jakiejkolwiek roli procesowej w sprawie, dla której wyjaśnienia powołano komisję, przed organem władzy publicznej, istnieją inne okoliczności mogące wywoływać wątpliwości co do bezstronności w sprawie; wyłączenie ze składu komisji - na wniosek posła lub osoby wezwanej przez komisję w celu złożenia zeznań; decyzję o wyłączeniu posła podejmuje komisja, a jeżeli wniosek dotyczy takiej liczby posłów, że uniemożliwia to podjęcie decyzji - decyzję podejmuje Prezydium Sejmu; jeżeli w trakcie prowadzenia prac komisji zostanie ujawniona okoliczność, która mogłaby wywołać wnioski co do bezstronności członka komisji przy wykonywaniu przesłuchania osoby wezwanej przez komisję - wyłączenie na wniosek osoby lub członka komisji (rozstrzygnięcie podejmuje komisja),

• zakres działania - komisja jest związana zakresem przedmiotowym określonym w uchwale o jej powołaniu; komisja korzysta ze swoich uprawnień w zakresie niezbędnym do wyjaśnienia sprawy,

• prowadzenie postępowania i jego prawomocne zakończenie przez inny organ władzy publicznej nie wyłącza możliwości prowadzenia postępowania przed komisją,

• przedmiotem działania komisji nie może być ocena zgodności z prawem orzeczeń sądowych,

• za zgodą Marszałka komisja może zawiesić swoją działalność do czasu zakończenia określonego etapu lub całości postępowania toczącego się przed innymi organami; może także zostać zawieszone, gdy istnieje uzasadnione przypuszczenie, że materiał zebrany w postępowaniu przed innym organem władzy lub podjęte rozstrzygnięcie mogłoby okazać się przydatne dla zbadania sprawy przez komisję,

• komisja badająca sprawę nie jest związana wynikami postępowania, opiniami i wnioskami innych komisji sejmowych,

• prace komisji - kieruje nimi prezydium, na zewnątrz reprezentuje przewodniczący i z jego upoważnienia jego zastępca,

• skład - do 11 członków; skład komisji winien odzwierciedlać reprezentację w Sejmie klubów i kół poselskich, mających swoją reprezentację w Konwencie Seniorów, odpowiednio do jej liczebności,

• obowiązek stawienia się przed komisją na jej wezwanie; osoba wezwana może ustanowić swojego pełnomocnika; w stosunku do osoby, która się nie stawiła lub wydaliła z posiedzenia komisji bez zgody, uchyliła od złożenia zeznań lub złożenia przyrzeczenia, komisja może się zwrócić do Sądu Okręgowego w Warszawie o zastosowanie kary porządkowej,

• organy władzy publicznej oraz innych osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej składają na żądanie komisji pisemne wyjaśnienia lub przedstawiają dokumenty będące w ich dyspozycji,

• do czynności przed postępowania prowadzonego przed komisją odpowiednio stosuje się przepisy kpk,

• zakończenie prac - gdy komisja uznała, że poczynione przez nią ustalenia pozwalają na postawienie osobom, o których mowa w art. 1 ust. 2 pkt 3 - 7 ustawy o TS, zarzutu popełnienia przez nie w sposób zawiniony, w zakresie swojego urzędowania lub w związku z zajmowanym stanowiskiem, czynu naruszającego Konstytucję lub ustawę, występuje z wstępnym wnioskiem o pociągnięcie tych osób do odpowiedzialności karnej przed TS; osoby te to: Prezes NBP, Prezes NIK, członkowie KRR i Tv, osoby, którym Prezes RM powierzył kierowanie ministerstwem, Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych, kierownicy urzędów centralnych; o wystąpieniu z wnioskiem komisja postanawia większością 2/3 w obecności co najmniej połowy liczby jej członków,

• zakończenie kadencji Sejmu - jeżeli komisja nie zakończyła postępowania, to ulega ono zamknięciu z dniem zakończenia kadencji, a zlecone czynności lub postępowania kończą się z dniem zakończenia działalności komisji,

• zniesienie zasady dyskontynuacji - sprawozdanie z prac komisji przekazane Marszałkowi Sejmu, jeżeli nie zostało rozpatrzone przed końcem kadencji Sejmu, może zostać rozpatrzone przez Sejm następnej kadencji.

8. Klub poselski - może być utworzony co najmniej przez 15 posłów.

9. Koło poselskie - co najmniej 3 posłów.

10. Senat - organy Senatu: Marszałek Senatu, Prezydium Senatu, Konwent Seniorów, komisje Senatu (dział II Regulaminu).

11. Marszałek Senatu (art. 6 - 8 Regulaminu):

• wybór - wybierany przez Senat spośród kandydatów zgłoszonych przez co najmniej10 senatorów, w głosowaniu tajnym, bezwzględną większością głosów; jeżeli żaden kandydat nie uzyskał wymaganej większości - kolejna tura z wyłączeniem kandydata, który uzyskał najmniejszą liczbę głosów (przy równej liczbie głosów decyduje losowanie); brak wyboru w ostatniej turze - powtórzenie wyborów,

• odwołanie - na wniosek co najmniej 34 senatorów, w głosowaniu tajnym, bezwzględną większością głosów ustawowej liczby senatorów,

• zadania np. - stoi na straży praw i godności Senatu, reprezentuje Senat, zwołuje posiedzenia Senatu, przewodniczy obradom Senatu i czuwa nad ich przebiegiem, zarządza drukowanie ustaw uchwalonych przez Sejm, projektów ustaw, uchwał, opinii Komisji Spraw Unii Europejskiej, innych druków senackich, nadaje bieg dokumentom przedkładanym w sprawach związanych z członkostwem RP w UE, ustalanie terminu posiedzeń Prezydium Senatu i porządku dziennego obrad; wykonuje inne zadania przewidziane w Konstytucji i ustawach, w imieniu Senatu podpisuje pisma do adresatów zewnętrznych; może upoważnić senatora lub grupę senatorów do wykonywania określonych czynności.

12. Wicemarszałkowie - 3 wicemarszałków (art. 5, 7, 11 Regulaminu):

• wybór - wybierani spośród kandydatów zgłoszonych przez co najmniej 10 senatorów, w głosowaniu tajnym, bezwzględną większością głosów,

• zadania - przewodniczą w zastępstwie Marszałka obradom i sprawują powierzone im funkcje; podczas zastępowania Marszałka przysługują im prawa i ciążą na nich obowiązki Marszałka.

13. Prezydium Senatu (art. 5, 9, 10 Regulaminu):

• skład - Marszałek i 3 wicemarszałków,

• zadania: dokonywanie wykładni regulaminu po zasięgnięciu opinii Komisji Regulaminowej, Etyki i Spraw Senatorskich, zlecanie komisjom spraw w określonym zakresie, ustalanie i organizowanie doradztwa naukowego na rzecz Senatu, czuwanie nad wykonywaniem przez senatorów ich obowiązków, opiniowanie spraw wniesionych przez Marszałka,

• z głosem doradczym biorą udział w jego posiedzeniach Szef Kancelarii Senatu, osoby zaproszone przez Marszałka.

14. Konwent Seniorów (art. 16 Regulaminu):

• skład: Marszałek, wicemarszałkowie, senatorowie - przedstawiciele klubów i porozumień senackich, a także klubów parlamentarnych jeżeli skupiają co najmniej 7 senatorów,

• cel działania - zapewnienie współdziałania klubów i kół senackich w sprawach związanych z działalnością i tokiem prac Senatu,

• zadania - opiniowanie projektów porządku obrad, opiniowanie planu pracy, wypowiadanie się w sprawie terminów posiedzeń Senatu, wskazywanie potrzebnych inicjatyw ustawodawczych, rozpatrywanie oraz przedstawianie wniosków w sprawie prowadzenia dyskusji i obrad Senatu, rozpatrywanie innych spraw przedstawionych przez Marszałka, Prezydium, przedstawicieli klubów lub porozumień,

• posiedzenia - zwoływane przez Marszałka z własnej inicjatywy, Prezydium, jednego lub kilku porozumień.

15. Komisje (art. 12 - 15 Regulaminu):

• cel działania - rozpatrywanie i opracowywanie spraw z własnej inicjatywy lub przekazanych przez Senat, Marszałka, Prezydium,

• zadania - analogiczne jak w przypadku Sejmu,

• komisje stałe lub ad hoc,

• skład - członków wybiera i odwołuje Senat,

• komisje stałe (14) m. in. Emigracji i Polaków za Granicą, Gospodarki i Finansów Publicznych, Ochrony Środowiska, Spraw Unii Europejskiej, Spraw Zagranicznych, Ustawodawstwa i Praworządności.

16. Zgromadzenie Narodowe - art. 114 Konstytucji - pod przewodnictwem Marszałka Sejmu lub w jego zastępstwie Marszałka Senatu.

---