1. Wymień elementy układu rozrodczego męskiego i żeńskiego. Omów budowę jądra i jajnika.
Męski : jądra, najądrza, nasieniowody, prącie, moszna
Jądro- elipsoidalny parzysty gruczoł, okryte są od zewnątrz błoną białkową która wnika w głąb dzieląc jądro tworząc śródjądrze, od śródjądrze biegną beleczki dzieląc jądro na płaciki. W każdym płaciku są kanaliki nasienne kręte zbudowane z tkanki łącznej nazywanej śródmiąższową w której są koniuszki śródmiąższowe Leydiga. W kanalikach nasiennych występują komórki podporowe które pełnią również funkcję odżywcze. Kanaliki kręte przechodzą w kanaliki proste tworząc sieć jądra.
Żeński: jajniki, jajowody, macica, pochwa, narządy zewnętrzne
Jajniki- elipsoidalny twór, na zew powierzchni znajduję się nabłonek jednowarstwowy sześcienny który pełni funkcje ochronno-zmysłową- nabłonek odbiera informacje aby jajowód wychwycił komórkę z jajnika pod nabłonkiem jest cieniutka błona białkowa. Jajnik dzieli się na :
warstwę korową- w niej znajdują się dojrzewające pęcherzyki jajnikowe, dalej są ciałka żółte, ciałka i blizny białkowe, kom śródmiąższowe
rdzeń jajnika- występują pierwotne pęcherzyki jajnikowe, między nimi kom śródmiąższowe, naczynia krwionośnie i włókna nerwowe.
2. Omów proces spermatogenezy i oogenezy.
I Spermatogeneza, poprzez podzieloną kom nabłonkową otrzymujęmy spermatogonię zdolną do przekształceń ona przekształca się i daje spermatocyt I rzędu - kom diploidalna, ulega on podziałowi mejotycznemu w wyniku czego powstaję spermatocyt II rzędu- kom haploidalna o podwójnej ilości DNA, on ponownie się dzieli i powstaje spermatyd- kom haploidalna o normatywnej ilości DNA
II spermiogeneza jest procesem w którym powstają plemniki zachodzi w najądrzach
Oogeneza
2n oogonia zdolna do przekształceń oocyt I rzędu kom diploidalna, niepełna mejoza oocyt II rzędu kom haploidalna z podwójną nicią DNA
PODZIAŁ MEJOTYCZNY
n następuje owulacja I ciałko kierunkowe- reguluje cykl płciowy samicy jeśli dochodzi do zapłodnienia to dzieli się na ootydę i ciałko kierunkowe II jeśli oocyt nie zostaje zapłodniony wydala się lub zasorbowuję.
3. Przedstaw podział cyklu płciowego samicy (dwa podziały) omów fazę pęcherzykową lub ciałka żółtego.
* ze względu na występowanie rui :
-przedrujowy przygotowawczy
-rujowy pobudzenie i zmiany w obrębie dróg rodnych samicy
-porujowy okres wygasania objawów
-międzyrujowy spoczynkowy przygotowawczy do następnej ruj
* ze względu na zmiany morfologiczne i hormonalne samicy
-I faza pęcherzykowa
-owulacja- punkt graniczny, rozgranicza fazy
-II faza ciałka żółtego
Omówienie fazy II - pęknięty pęcherzyk przekształca się w pęcherzyk krwotoczny w nim występują kom ziarniste które zostają przekształcone w kom lutniowe kom luteinowe zaczynają produkować progesteron który wpływa na mamogenezę poprzez powiększanie pęcherzyków mlekowych, znieczula również śluzówkę dróg rodnych poprzez uwolnienie oksytocyny która je rozkurcza i pozwala na zagnieżdżenie zarodka ciałko żółte przekształca się w ciałko żółte rzekome jeśli nie zostaje zapłodnione zanika i powstaje blizna, wszystko wraca do normy zaprzestaje się produkcja progesteronu , jeśli dojdzie do zapłodnienia zostaję przekształcone w ciałko żółte ciążowe produkując intensywnie progesteron i tak trwa do końca ciąży.
PROGESTERON- gł funkcja utrzymanie ciąży, regulacja cyklu płciowego
4. Omów skład nasienia i wskaż jaka jest objętość ejakulatu i koncentracja plemników u knura, buhaja i ogiera.
Skład nasienia:
* osocze - powstaje w jądrach i gruczołach płciowych dodatkowych
* plemniki:
- wydzielina gruczołu opuszkowo-cewkowego przygotowuje drogi wyprowadzające nasienie, oczyszcza je, usuwa mikroorganizmy, resztki moczu, krew
- gruczoł pęcherzykowy- zagęszcza nasienie dzięki czemu może przebywać dłużej w drogach rodnych samicy
- gruczoł krokowy- produkuje znaczną cześć osocza oraz ok. 30 % nasienia, skład- fruktoza sorbitol są to związki energetyczne, enzymy takie jak hialuronidazę ma ona wspomóc zapłodnienie, hormony prostaglandyne która aktywuje skurcze mięsni gładkich, witaminę C naturalny składnik konserwujący oraz związki mineralne
Średnia objętość ejakulatu // koncentracje plemników w 1ml
-knur 300 ml // 100 mln
-buhaj 5 ml // 1,5 mld
- ogier 100 ml // 100 mln
5. Omów budowę serca.
Serce dzielimy na 4 segmenty : 2 komory i 2 przedsionki mniej więcej symetryczne, korona serca, podstawa serca szeroka-na niej naczynia krwionośne i koniuszek stożkowy zwrócony doogonowo.
Zbudowane z tk poprzecznie prążkowanej, przedsionki- 2 warstwy mięsni, komory 5 warstw mięśni, lewa komora jest większa i ściany jej są grubsze o 1/3 ponieważ od niej zostaje pompowana krew. Wyściółką serca jest nabł jednowarstwowy płaski i nazywany jest WŚERDZIEM, najbardziej zew ściana w sercu jest to NASIERDZIE z tk łącznej właściwej włóknistej. NASIERDZIE zbudowane z 2 blaszek, 1 leży na sercu TRZEWNA a 2 na zew ścienna między blaszkami znajduje się mała ilość płynu.
ZASTAWKI serca :
*trójdzielna- zlokalizowana przejściu przedsionkowo komorowym prawym
*dwudzielna- zlok w przejściu przedsionkowo komorowym lewym
*półksiężycowate- występują w aorcie i naczyniach pnia płucnego
USZKA PRZEDSIONKOWE (prawe i lewe)są ślepo zakończonym uwypukleniem- maja znaczenie w życiu płodowym w regulacji przepływu krwi
CHRZĄSTKI SERCA- wzmacniają strukturę serca
6. Przedstaw podział naczyń krwionośnych i omów budowę ściany naczynia krwionośnego.
*naczynia tętnicze- krew płynie od serca: dzielimy je na
-typu sprężystego- leżą tam gdzie jest największe ciśnienie krwi- aorta, bardzo rozciągliwe
-mięśniowe- tam gdzie ciśnienie jest mniejsze- np. tętnice kończyn, tam gdzie najlepiej jest rozwinięta tk mięśniowa
-mieszana- mają cechy 1 i 2 występują w rozgałęzieniach tętnic
*naczynia żylne: dużego średniego i małego kalibru
*naczynia włosowate:
a) ze względu na pochodzenie rozgałęzień - tętnicze włosowate i żylne włosowate
b) ze względu na rodzaj naczyń włosowatych
- ciągłe
- porowate- śródbłonek jest przerywany przez co występuje „wypływ” krwi na zew, system odżywczy
- zatokowe- właściwości metaboliczne i fizjologiczne występują w wątrobie
ŚCIANA NACZYNIA KRWIONOŚNEGO (4 warstwy)
1- surowicza- najbardziej zew tk łączna zwana przydamką
2- mięśniowa- w mniejszej lub większej ilości
3- sprężysta- występuję zawsze
4- śluzowa- śródbłona- nabłonek jednowarstwowy płaski
!!!! RÓZNICA POMIĘDZY ŻYŁĄ A TĘTNICA JEST TAKA ŻE W TĘTNICY JEST WARSTWA SPRĘZYSTA A W ŻYLE JEJ NIE MA, W NACZYNIACH ŻYLNYCH JEST ZA TO WIĘCEJ MIEŚNIÓWKI !!!!
7. Wymień elementy układu limfatycznego i wskaż jego funkcje.
- naczynia limfatyczne otwarte - tkanka limfatyczna - węzły chłonne - grudki chłonne
- grasica - migdałki -śledziona
Funkcje: procesy obronne, zwalczanie antygenów, powstawanie niektórych białych ciałek krwi, zwalczanie szkodliwych substancji i usuwanie ich z organizmu (nerki), odprowadzenie limfy do krwi
8. Przedstaw podział odporności.
NIESWOISTA- występuję niezależnie od układu immunologicznego, skóra stanowi pierwszą barierę dla bakterii i wirusów po przez pot i jego niskie pH niszczy je, na powierzchni błon śluzowych występuję enzym lizozym występujący w łzach i ślinie działa ona bakteriobójczo, również ważna rolę odgrywają granulocyty obojętnochłonne i monocyty które trawią mikroorganizmy.
SWOISTA- jest odpornością nabywaną przez całe życie dzielimy ją na :
*humoralną- przy tej odporności biorą udział przeciwciała które są immunoglobulinami dzieli się ona na
-czynna- nabywaną przez ustrój jeśli sam wytwarza przeciwciała (naturalna-przeciwciała, sztuczna-szczepionki)
-bierna- uzyskuje ją organizm wówczas jeżeli wprowadzi się z zew gotowe przeciwciała (naturalna - np. przez pobranie siary przez noworodka, sztuczna- wprowadzenie surowicy odpornościowej)
*komórkową- wytwarzana w org przez limfocyty T
9. Wymień elementy układu pokarmowego.
- jama gębowa (wargi dziąsła łuki zębowe zęby język podniebienie twarde miękkie ściany policzków ślinianki)
- gardziel
- przełyk
- żołądek
- jelito cienkie (dwunastnica jelito czcze jelito kręte)
- jelito grube (jelito ślepe okrężnica prostnica)
- odbyt
10. Podział żołądków i omów krótko ich budowę.
- jednokomorowy (mięsożerne i wszystkożerne) prosty i złozony
- wielokomorowy
*jednokomorowy prosty - dno żołądka, wpust element łączący z przełykiem, trzon żołądka, część odźwiernikowa, ściany żołądka (surowicza zew, mięśniowa gładka, śluzowa wew), gruczoły żołądkowe - główne (odp za produkcje enzymów) okładzinowe (produkcja kwasu solnego) wypustkowe i odźwiernikowe (produkują śluz)
*jednokomorowy złożony- większe dno żołądka, nie ma gruczołów produkujących enzymy
*wielokomorowy- przedżołądki (żwacz- tworzy brodawki odp za mieszanie i rozdrabnianie pokarmu, czepiec- filtr, księgi- filtry), trawieniec- żołądek właściwy.
11. Przedstaw podział enzymów trawiennych, wskaż jakie związki trawią i co jest produktem ich trawienia.
*Proteolityczne - trawią białka, rozkładając je ostatecznie do aminokwasów. Wyróżniamy dwie grupy tych enzymów:
a) Endopeptydazy- należą tu następujące enzymy:
- pepsyna, enzym żołądkowy syntetyzowany przez gruczoły główne w postaci nieczynnego pepsynogenu. Aktywowana przez kwas solny lub na drodze autokatalitycznej tj. przez aktywną pepsynę. Rozkłada białko, w którym znajduje się tyrozyna lub fenyloalanina. Osiąga
największą aktywność przy pH 1,8 - 3,6.
- katepsyna, właściwości zbliżone do pepsyny, osiąga maksymalną aktywność przy pH 5,0, trawi głównie białko mleka.
- podpuszczka (renina), bierze udział w trawieniu białka mleka (kazeina) przekształcając je w trudno rozpuszczalną sól - parakazeinian wapnia, przez co katepsyna może dłużej oddziaływać.
- trypsyna, enzym trzustkowy trawiący białko rozrywając wiązanie między L-argininą i L-lizyną. Maksymalną aktywność osiąga przy pH 7,4 - 8,5.
- chymotrypsyna, właściwości analogiczne jak w przypadku trypsyny.
b) Egzopeptydazy- należą tu następujące enzymy:
- karboksypeptydazy, enzymy trzustkowe odrywające od cząsteczki białka skrajna grupę karboksylową.
- aminopeptydazy, enzymy trzustkowe odrywające grupę aminową.
- dwupeptydazy, rozkładające dipeptydy do aminokwasów.
*Amylolityczne - trawią cukry złożone do cukrów prostych.
Wyróżniamy wśród nich:
- amylaza ślinowa, występująca w ślinie niektórych zwierząt, zapoczątkowuje trawienie skrobi.
- amylaza trzustkowa, trawi skrobię do maltotriozy i maltozy.
- maltaza, trawi maltozę i maltotriozę do dwóch cząsteczek glukozy.
- laktaza, trawi laktozę mleka do glukozy i galaktozy.
- sacharaza, trawi sacharozę do glukozy i fruktozy.
*Lipolityczne - trawią tłuszcze do wolnych kwasów tłuszczowych i glicerolu. Wyróżniamy wśród nich:
- lipaza żołądkowa, trawi tłuszcze mleka, które są już zemulgowane.
- lipaza trzustkowa, trawi wszystkie rodzaje tłuszczy.
- fosfolipazy, trawią fosfolipidy.
- esterazy, rozrywają wiązania estrów karboksylowych, jak estry cholesterolu i witamin rozpuszczalnych w tłuszczach oraz monoglicerydy
12. Wymień przynajmniej jeden enzym żołądkowy i trzustkowy, wskaż co trawią.
OMÓWINE W PUNKCIE WYŻEJ !
13. Omów trawienie dowolnie wybranego związku pobieranego z pokarmem tj.: białek, tłuszczy lub cukrów.
TŁUSZCZE:
Tłuszcze są rozkładane przez enzymy bakteryjne do glicerolu i wolnych kwasów tłuszczowych. Glicerol wchłaniany jest natychmiast do krwi, a wolne kwasy tłuszczowe częściowo przechodzą do dalszych odcinków przewodu pokarmowego, gdzie ostatecznie zostają wchłonięte. Pozostała część zostaje przekształcona w lotne kwasy tłuszczowe. W żwaczu może również dochodzić do uwodorowania nienasyconych kwasów tłuszczowych a wynikiem tego jest powstanie kwasów nasyconych (wnajwiększej ilości stearynowego).
CUKRY:
Bakterie rozkładają je do jednocukrów, z których powstaje CO2, CH4 i lotne kwasy tłuszczowe (kwas octowy, propionowy i masłowy). Gazy są wydalane drogą odbijania przez jamę ustną lub częściowo wchłaniane. żwacza Lotne kwasy tłuszczowe są w całości wchłaniane przez ściany żwacza i czepca do krwi. Są głównym źródłem energii dla przeżuwaczy. Ponad 70% energii wytwarzana jest z tych kwasów. Kwas octowy i masłowy są utleniane w tkankach w celu uwolnienia energii. Kwas propionowy -wykorzystywany do syntezy heksoz i kwasów tłuszczowych. Kwasy te mogą być syntetyzowane ze wszystkich związków pokarmowych trafiających do
14. Omów jaka jest rola bakterii i pierwotniaków w przedżołądkach u przeżuwaczy.
*BAKTERII- odgrywają główną rolę w trawieniu składników paszy, procesy chemiczne, synteza Wit z grupy B, rozkład cukrów do cukrów prostych, rozkład białek do aminokwasów, synteza białek, rozkład mocznika
*PIERWOTNIAKÓW- synteza białka - stanowiącego 15-20% ogólnej ilości białek żwacza, magazynują w swoim ciele węglowodany łatwo strawne, biorą udział w trawieniu białek, częściowo biorą udział w trawieniu błonnika i innych wielocukrów, ponadto dzięki nim następuje tzw. animalizacja białka, która polega na tym, że białko roślinne powchłonięciu zostaje wbudowane w struktury komórkowe pierwotniaków.
15. Wymień hormony: przysadki mózgowej, tarczycy, trzustki i kory nadnerczy, scharakteryzuj ich oddziaływanie na organizm.
*przysadki mózgowej
- gonady- hormony płciowe
- oksytocyna- aktywuje skurcze mięsni gładkich (kopulacja rozród)
- wazopresyna- reguluje gospodarkę wodną odp za wchłanianie wody (!!! Te 3 hormony produkowane przez podwzgórze ale przechowywane w przysadce)
- somatotropina- odp za wzrost
- prolaktyna- produkcja mleka podtrzymanie laktacji
- folitropina i lutropina- regulacja cyklu płciowego owulacja
*tarczyca
tyroksyna i trójjodotyronina- regulacja tempa przemian metabolicznych
*trzustka
-insulina- obniża poziom cukru w krwi
-glukagon- zwiększa poziom cukru we krwi
*kora nadnerczy
-glikokortykoidy- regulują gospodarkę węglowodanowa podwyższają poziom cukru, działają osłonowo, mają właściwości przeciw zapalne, chronią przed stresem, zapobiegają odrzuceniom (kortyzon, kortyzol)
-minerałokortykoroidy- regulują gospodarkę mineralną organizmu, zwłaszcza sodu i potasu