Pyt. 1. Nowotwory i torbiele jajników
Torbiele jajnika.
Największy problem w rozrodzie, częste zjawisko. Główną przyczyną są zaburzenia hormonalne na osi podwzgórze-przysadka-nadnercza-jajnik.
Torbiele pęcherzykowe - powstają najczęściej; ich geneza wywodzi się z pęcherzyków Graafa; duży pęcherzyk widoczny gołym okiem. Powinien pęknąć, dać komórkę jajową i kolejny cykl. Przy np. blokadach, pęcherzyk nie pęka, tylko rozrasta się do wielkości pięści u małych zwierząt, głowy - u dużych. Wnętrze jest wypełnione przezroczystym płynem obfitującym w estrogeny. Ściana torbieli jest wyścielona nabłonkiem albo tkanką łączną bez nabłonka. Główną patologią, jaka spotyka organizm jest ucisk przez torbiel na inne pęcherzyki i wpływ estrogenów dodatkowych, a więc patologicznych.
Torbiele osłonkowo-luteinowe - twór wywodzący się z pęcherzyków artretycznych, które zamiast zanikać, rozrastają się przez komórki luteinizujące. Główną przyczyną jest hormon LH - niedobór, tzn. że przysadka jest funkcjonalnie uszkodzona, a przyczyn uszkodzenia jest wiele, np. psychiczne blokady u kobiet, choroby macicy, niedobory żywieniowe.
... - najczęściej występujące torbiele; ich powstawanie polega na poszerzeniu się jamki fizjologicznie występującej i zapadnięciu się. Pomnażają się komórki luteinowe, aż utworzy się cysta, torbiel. Ściana jest wyścielona tkanką łączną.
Rola patogenna - mechaniczne uszkodzenie lub zahamowanie rozwoju kolejnych pęcherzyków. To klinicznie daje niepłodność, prowadzi do nimfomanii - patologiczny pociąg płciowy osobników żeńskich. Torbiele jajnika powodują przerost gruczołowy błony macicy. U suk dochodzi dodatkowo do zmian skórnych - wyłysienie, hiperpigmentacja skóry.
Nowotwory jajnika.
Występują dość często u różnych gatunków zwierząt:
Ziarniszczak - granuloma cells tumor; wywodzi się z warstwy ziarnistej; może być lity lub torbielowaty; rośnie do dużych rozmiarów. Oprócz działania na sam jajnik, produkuje nadmiar estrogenów, co może prowadzić do raka macicy, gruczołu mlekowego.
Cystadenoma - wywodzi się z tkanki gruczołowej; szybki rozrost do dużych rozmiarów. Jeżeli proliferuje w postaci wypustek, to nosi nazwę c.papilliforum. Nowotwór ten może być wypełniony tkanką śluzową, z domieszką krwi, płynem surowiczym, tkanką galaretowatą. Może ulec pęknięciu → śmierć.
Carcinoma - rak; przerzuty do jamy otrzewnowej; powoduje to tzw. rakowe zapalenie jamy otrzewnowej - peritonitis carcinomatosa - trudne do wyleczenia.
Rozrodczak - dysgerminoma - guz zbudowany ze struktur przypominających kanaliki jądra, o cechach hormonozależnych (produkuje androgeny), powodujący maskulinizację samic.
Arrhenoblastoma - jądrzak - budową przypomina jądro, różnice z rozrodczakiem są bardzo małe - trudne do rozróżnienia.
Theratoma - potworniaki:
- lity - solidum;
- skórzaty - cystis dermoidales.
Zbudowane z 3-4 listków zarodkowych, wymieszanych między sobą. Spotykamy tam kawałki kości, mięśni, skóry, u ptaków piórka.
Śluzak - nowotwór mezenchymalny.
Mięsaki - rzadko.
Białaczka jajnika - naciek komórek nowotworowych.
Choroba Marecka - naciek komórek limfocytopodobnych, zupełnie przypominających komórki nowotworowe.
Pyt. 2. Nowotwory nerek
W samej nerce to:
- gruczolak,
- torbielak,
- gruczolakorak,
- rak jasnokomórkowy nerki (carcinoma clarocellularis renis s. tumor Grawitis s. hypernephroma). Rozpoznano go jako nadnerczaka. Ma on tzw. komórki roślinne (jak miąższ liścia) - duże, jasne komórki. Rośnie tylko w nerce i ma charakterystyczny obraz. Najczęściej przerzuty do zdrowej nerki.
Rzadziej spotykane to śródbłoniak, naczyniak, białaczka rozlana limfocytarna. Nerki są najczęściej miejscem przerzutu, rzadziej pierwotnym miejscem powstawania i są to gł. rak miękki, czerniak. Przerzuty z płuc, wątroby, tarczycy, gr. mlekowego.
Pyt.3. Nowotwory jądra
Seminoma.
Wywodzi się z komórek podstawowych produkujących plemniki. Nowotwór złośliwy, którego rozpoznanie kwalifikuje do kastracji. Rozpoznanie tylko histologiczne.
Sertolioma.
Z komórek przypodstawnych Sertoliego o kształcie trójkąta. Nowotwór produkujący hormony estrogenne i łatwo rozpoznać, bo dochodzi do feminizacji samców - rozrost gruczołów mlekowych, zanikają jądra, następują zmiany na skórze pod wpływem wzrostu estrogenów, rogowacenie skóry - acanthosis, wypadanie włosów - alopecio, nadmierne przebarwienie skóry - hiperpigmentatio, przerost gruczołów sutkowych - gynaecomastia. Pozostawienie go prowadzi do śmierci.
Leydigoma.
Wywodzi się z komórek Leydiga - komórek śródmiąższowych jądra. Nie jest złośliwy, z wyjątkiem koni, gdzie daje przerzuty. Jest żółty, bo ma dużo lipidów.
Rzadsze są nowotwory wywodzące się z tkanki łącznej.
Włókniak.
Tłuszczak.
Mięśniak gładkokomórkowy.
Potworniak (teratoma, -ta).
Jest to wymieszanie się dwóch lub więcej listków zarodkowych razem. Jest więc wymieszanymi: tkanką łączną, chrzęstną, kostną. Jeżeli te tkanki są w miarę luźno ułożone, to jest to torbiel skórzasta - cystis dermoidalis (bo przeważa skóra), jak zbita to teratoma solidum. Takie potworniaki mogą szybko ulegać zezłośliwieniu i dawać teratoma malignum.
Może czasem wystąpić guz Stichera - dotyczy błon śluzowych kanalików rozrodczych, wywołany przez wirus przenoszony drogą płciową.
Pyt. 4. Chłoniak limfocytarny
Synonim to chłoniak złośliwy, chłoniakomięsak ( lymphona malignum s. lymphosarcoma ), inaczej forma guzowa (miejscowa) białaczki limfatycznej ( leucaemia lymphatica ). Schorzenie systemowe, nieodracalne i progresywne o charakterze proliferacyjnym i akumulacyjnym, a zatem następuje w niej nieograniczony rozplem komórek podobnych do mniej lub bardziej zróżnicowanych limfocytów. Występuje najczęściej spośród typów białaczek (obok szpikowej i czerwonokrwinkowej). Jest to monoklonalny rozrost komórek układu limfoidalnego i mogą się wywodzić zarówno z komórek linii B(80-90%), jak i T(10-20%), rzadko NK. Wiele chłoniaków złośliwych przebiega z białaczkowym obrazem krwi, a częstość zmian hematologicznych zależy w dużym stopniu od cytologicznej postaci tego nowotworu. Chłoniaki przebiegające z objawami przewlekłej limfocytozy określa się mianem chłoniako-białaczek ( chłoniaki leukemiczne), zaś chłoniaki bez zmian we krwi obwodowej - chłoniaki aleukemiczne.
Pyt.5. Perły rakowe Waldeyera
Komórki budujące rak płaskonabłonkowy rogowaciejący(kolczystokomórkowy).Liczne, wielokątne komórki kolczyste ułożone w płaty z dużymi obszarami rogowacenia. Powstają jako wypadkowa trzech procesów :
nadmierne rogowacenie (hyperkeratosis)
przyspieszone rogowacenie (parakeratosis)
ujednolicenia się (homogenisatio) nadmiernie nawarstwionych komórek nowotworu.
Stanowią środek ognisk rakowych, są to komórki zrogowaciałe, spłaszczone, czasem pozbawione jąder, układają się koncentrycznie i tworzą różnej wielkości kule(perły). Perły rakowe przypominają przekrojoną cebulę.
Pyt. 6. Podścielisko w nowotworach z tkanki mezenchymalnej i nabłonkowej
Podścielisko jest to podtrzymujący, nienowotworowy zrąb pochodzący z komórek gospodarza. Dostarcza krew, stanowi podstawę do wzrostu komórek śródmiąższowych, jest niezbędne do wzrostu nowotworu.
Nowotwory z tkanki mezenchymalnej:
tłuszczak (lipoma) - tkanka łączna, której pasma chaotycznie otaczają naczynia krwionośne, sieć naczyń nie jest tak gęsta jak w prawidłowej tkance i nie oplatają one pojedynczych komórek, zrąb dzieli nowotwór na zraziki, często obrzęknięte,
włókniak(fibroma) - pomiędzy komórkami włókna kolagenowe głównie, mniej sprężystych i siateczkowych, o różnym przebiegu( falisty, wirowy, chaotyczny) mogące ulegać zwyrodnieniu szklistemu, zmiennie zaopatrzone w naczynia krwionośne,
chrzęstniak(chodroma) - istota komórkowa jednolita, nie tworzy jamek dookoła komórek chrzęstnych, zrąb zbudowany z delikatnej tkanki łącznej, obfity, ale skąpo unaczyniony,
kostniak(osteoma) - łącznotkankowy, włóknisty zrąb
Nowotwory z tkanki nabłonkowej:
płaskonabłonkowy rogowaciejący - obecne liczne granulocyty obojętnochłonne, limfocyty, histiocyty i plazmocyty,
brodawczak(papilloma) - granica między nabłonkiem i tkanką łączna jest bardzo wyraźna, zawiera liczne naczynia krwionośne, sporadycznie gruczoły potowe i łojowe,
gruczolak (adenoma) - tkanka łączna proporcjonalnie rozwinięta do miąższu, w nowotworach z gruczołów wewnątrzwydzielniczych może przeważać rozrost komórek miąższu (adenoma solidum)
torbielakogruczolak( adenocystoma) - skąpe tkanki łącznej, gromadząca się wydzielina może spowodować pęknięcie torebki
7. Próchnica i nowotwory zębów.
Próchnica: ludzie, konie, owce
Bakterie plak -> kwasy organiczne -> demineralizacja (pH śliny, jakość szkliwa)
Bakterie plak + leukocyty śliny -> enzymy -> rozpuszczanie macierzy organicznej zęba
Zmętnienie szkliwa -> dentyna -> brązowe lub czarne
Konie - starsze, M1 szczęki
Owce - zęby trzonowe żuchwy.
8. Nowotwory kości
Nowotwory kości mogą być pierwotne i przerzutowe, nowotwory pierwotne dzielą się na łagodne i złośliwe. Pierwotne nowotwory kości są rzadkie, stanowią zaledwie około 1% wszystkich nowotworów człowieka; mogą się różnicować w kierunku tkanki kostnej (nowotwory kościotwórcze) bądź tkanki chrzęstnej (nowotwory chrzęstotwórcze), albo nie należeć do żadnej z tych grup, jak mięsak Ewinga. Najczęstszymi zmianami nowotworowymi kości są przerzuty.
Nowotwory łagodne kościotwórcze spotykane w kościach to (według malejącej częstości występowania):
Kostniak (osteoma)
Kostniak kostninowy (osteoid osteoma)
Kostniak zarodkowy (osteoblastoma)
Nowotwory łagodne chrzęstnotwórcze:
Wyrośl chrzęstno-kostna (exostosis osteocartilaginea, osteochondroma)
Chrzęstniak (chondroma)
Pozostałe nowotwory łagodne kości:
Guz olbrzymiokomórkowy (tumor gigantocellularis ossis, osteoclastoma).
Najczęściej spotykane złośliwe nowotwory kościotwórcze kości to:
Mięsak kościopochodny (osteosarcoma)
Szkliwiak (adamantinoma)
Guz olbrzymiokomórkowy kości (tumor gigantocellularis ossis, osteoclastoma).
Nowotwory złośliwe chrzęstnotwórcze:
Chrzęstniakomięsak (chondrosarcoma)
Pozostałe nowotwory złośliwe kości:
Mięsak Ewinga (sarcoma Ewingi)
8. Brodawczak wewnątrzprzewodowy Papilloma intraductale
- guz o strukturze brodawczaka o śr. do 1 cm
- rośnie w świetle przewodu wyprowadzającego lub w torbieli
- krwawi na zewnąRośnie zwykle w końcowych odcinkach przewodów mlekowych ( za brodawką) i osiąga niewielkie rozmiary - do 1 cm. lub jako liczne brodawczaki w postaci rozlanych rozrostów nabłonka. Pomimo, że jest guzem łagodnym jego dość bogate unaczynienie powoduje niekiedy krwisty wyciek z brodawki, co "imituje" objaw raka piersi. Jeśli rośnie w postaci rozlanych rozrostów nabłonka to może objawiać się surowiczym lub mlecznym wyciekiem z brodawki.
Rozpoznanie ustala lekarz po badaniu klinicznym , USG , cytologii wydzieliny, galaktografii.
Leczenie polega na usunięciu zmiany i badaniu histopatologicznym - zmiana wymaga różnicowania z rakiem piersi.