TRZECI FILAR
Istota funkcjonowania
Trzeci filar jest dodatkowym i dobrowolnym uzupełnieniem przyszłej emerytury.
Jeżeli uważa się , że emerytura pochodząca z obowiązkowych filarów - I i II, będzie dla pracownika niewystarczająca , może skorzystać z możliwości oszczędzania w ramach III filaru. Również inicjatywa pracodawcy w ramach
Pracowniczego Programu Emerytalnego jest dobrowolna i polega na działaniu zgodnie z ustawą o pracowniczych programach emerytalnych. Programem taki może być objęte jedno lub kilka przedsiębiorstw, a nawet cała branża.
Pracodawca może również zaproponować powierzenie oszczędności pracowników instytucjom zajmującym się tworzeniem programów emerytalnych, które nie są regulowane ustawą o pracowniczych programach emerytalnych. Chodzi tu o Grupowe Ubezpieczenia na Życie oraz Pracownicze Programy Oszczędnościowe, które są oferowane przez firmy ubezpieczeniowe oraz fundusze inwestycyjne. Fundusze inwestycyjne wyszły z ofertą Pracowniczych Programów Oszczędnościowych, natomiast firmy ubezpieczeniowe proponują zawarcie umowy grupowego ubezpieczenia na życie.
Pracownicze Programy Emerytalne
Pracownicze programy emerytalne (PPE) są formą zorganizowanego, grupowego oszczędzania na przyszłą emeryturę. Cechą charakterystyczną PPE jest to, że są tworzone dobrowolnie przez pracodawcę, który chce zapewnić swoim pracownikom wyższą emeryturę. Wpłacana w ramach PPE składka powiększona o osiągnięte zyski stanowić będzie w przyszłości świadczenie emerytalne pracownika.
Istnieją cztery formy programu:
pracowniczy fundusz emerytalny
umowa o wnoszenie przez pracodawcę składek pracowników do funduszu inwestycyjnego
umowa grupowego inwestycyjnego ubezpieczenia na życie pracowników z zakładem ubezpieczeń (towarzystwem ubezpieczeniowym)
umowa grupowego inwestycyjnego ubezpieczenia na życie pracowników z towarzystwem ubezpieczeń wzajemnych (na podstawie tej umowy pracownicy stają się członkami tego towarzystwa).
Formy PPE
Istnieją zasadniczo cztery formy Pracowniczego Programu Emerytalnego:
Pracowniczy fundusz emerytalny
Pracowniczy Fundusz Emerytalny funkcjonuje na podobnych zasadach jak Otwarty Fundusz Emerytalny z drugiego filaru. Stanowi on masę pieniężną przekazywaną przez pracodawcę w imieniu pracowników. Funduszem zarządza Pracownicze Towarzystwo Emerytalne, jego akcjonariuszem zaś jest tworzący program pracodawca.
Składki wpłacane przez pracodawcę stanowić będą aktywa funduszu. Przechowywane będą przez depozytariusza.
Pracowniczy Fundusz i Towarzystwo muszą zostać zarejestrowane w KNUiFE.
Wnoszenie składek przez pracodawcę do funduszu inwestycyjnego
Pracodawca może zawrzeć z funduszem inwestycyjnym umowę, w której zobowiąże się, że będzie wnosił składki pracowników w ramach PPE. Funduszem tym może być jedynie otwarty fundusz inwestycyjny lub specjalistyczny otwarty fundusz inwestycyjny.
Grupowe ubezpieczenie pracowników z zakładem ubezpieczeń (towarzystwem ubezpieczeniowym)
Pracodawca wykupuje swoim pracownikom grupowe ubezpieczenie z funduszem inwestycyjnym. Nie mogą to być zatem indywidualne umowy na życie (jest to niezgodne z ideą Pracowniczego Programu Emerytalnego). Umowa z ubezpieczycielem jest umową o zdefiniowanej składce. Oznacza to, że ustalone jest, jaka część składki przeznaczona jest na ochronę, a jaka na inwestycje.
Wnoszenie przez pracodawcę składek do towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych
Pracodawca przekazuje składki pracowników do utworzonego na ten cel towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych (TUW). Pracownicy tym samym stają się członkami tego towarzystwa. Zaletą tego rozwiązania jest to, że towarzystwo takie jest z natury organizacją niekomercyjną. Mniejszy jest poziom kosztów administracyjnych, gdyż nie jest potrzebne prowadzenie działalności akwizycyjnej. Członkami towarzystwa są pracownicy danego zakładu lub grupy zakładów np. całej branży w przypadku międzyzakładowych pracowniczych programów emerytalnych. Niemniej istotna wadą jest uciążliwy proces licencyjny. Warunki utworzenia towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych są takie same jak firmy ubezpieczeniowej.
Składka emerytalna
Składkę przekazywaną przez pracodawcę w imieniu pracownika do instytucji obsługującej PPE stanowić mogą dwa elementy:
składka podstawowa
składka dodatkowa
Składka podstawowa finansowana jest przez pracodawcę. Jej wysokość ustala się procentowo od wynagrodzenia pracownika, Jest ona określona w zakładowej umowie emerytalnej.
Składka podstawowa nie może być większa niż 7% wynagrodzenia pracownika. Nie ma obowiązku odprowadzać od niej ZUS-u. Jest to niewątpliwie główna zaleta programu.
Składkę dodatkową finansuje uczestnik programu, czyli pracownik. Może być ona ustalona kwotowo lub procentowo od jego wynagrodzenia. Jest ona potrącana z wynagrodzenia brutto (po opodatkowaniu i odliczeniu składki ZUS), które uczestnik PPE otrzymał u danego pracodawcy. Jej wysokość określa pracownik w swojej deklaracji uczestnictwa.
Można zmieniać wysokość składki dodatkowej zmieniając deklarację uczestnictwa.
Tworzenie PPE - informacje dla pracodawcy
Kto może utworzyć pracowniczy program emerytalny?
PPE może utworzyć pracodawca, który zatrudnia co najmniej 5 pracowników. Działając w porozumieniu może go utworzyć grupa pracodawców (przynajmniej dwóch). Pracodawca prowadzący działalność nieprzerwanie od 3 lat może zaoferować pracowniczy program emerytalny, gdy zatrudnia co najmniej 3 pracowników.
Pracodawca powinien być wpisany do właściwego rejestru lub ewidencji działalności gospodarczej nie później niż rok przed dniem zawarcia zakładowej umowy emerytalnej. Powyższy wymóg nie dotyczy spółek powstałych w wyniku przekształceń własnościowych przedsiębiorstw państwowych.
Pracodawcy mogą zawierać umowy o wspólnym międzyzakładowym programie emerytalnym. Możliwe jest utworzenie jednego programu dla grupy przedsiębiorstw lub całej branży.
Jak utworzyć PPE?
Utworzenie Pracowniczego Programu Emerytalnego jest inicjowane przez pracodawcę. Do jego założenia wymagane jest podpisanie umów między pracodawcą, pracownikami oraz instytucją, do której pracodawca odprowadzał będzie część wynagrodzenia pracownika.
Przekazywaną przez pracodawcę w imieniu pracownika składkę stanowić mogą dwa elementy: składka podstawowa i składka dodatkowa)
Kamieniem węgielnym programu jest zakładowa umowa emerytalna. Pracodawca zawiera ją z reprezentacją pracowników. Oznacza to, że umowę taką podpisuje pracodawca z:
reprezentacją wybraną przez ogólne zebranie załogi - w przypadku, gdy w zakładzie nie ma organizacji związkowej
związkową organizacją zakładową - w przypadku, gdy w zakładzie działa jedna taka organizacja
wszystkimi organizacjami związkowymi - w przypadku, gdy w zakładzie działa więcej niż jedna organizacja związkowa
Określa ona formę programu emerytalnego, warunki uczestnictwa, a także zasady: gromadzenia środków, przenoszenia ich między funduszami inwestycyjnymi oraz wypłaty transferowej.
Następnie pracodawca podpisuje umowę z instytucją, która będzie gromadziła składki i je inwestowała.
Istnieją cztery formy organizacyjne programu emerytalnego. W obrębie każdej z form składki wnoszone są do odpowiedniej instytucji. Może to być fundusz inwestycyjny, towarzystwo ubezpieczeniowe lub towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych. Jeżeli przyjętą formą funkcjonowania programu emerytalnego jest pracowniczy fundusz emerytalny wówczas niezbędne jest utworzenie towarzystwa i funduszu emerytalnego, gdzie wnoszone będą składki.
Po spełnieniu tych warunków możliwy jest wpis do rejestru prowadzonego przez KUNiFE.
Każdy pracownik chcący uczestniczyć w programie składa pisemną deklarację uczestnictwa. Zawiera ona oświadczenie pracownika o znajomości pracowniczej umowy emerytalnej, wysokość deklarowanej składki dodatkowej oraz ewentualnie podanie sposobu rozporządzenia środkami na wypadek jego śmierci. Po złożeniu przez pracownika deklaracji zawierana jest pracownicza umowa emerytalna. Warunkiem zawarcia umowy jest jednak spełnienie przez pracownika warunków uczestnictwa w programie. W pracowniczej umowie emerytalnej zawarty jest plan emerytalny. Określa on instytucję, która gromadziła będzie składki i zarządzała nimi na podstawie umowy z pracodawcą, warunki wypłaty, wypłaty transferowej oraz symulowany plan wypłaty dla różnych wariantów przewidywanych warunków.
Warunki przystąpienia - informacje dla pracownika
Warunki przystąpienia pracownika do programu
W dniu złożenia wniosku o zarejestrowanie programu prawo uczestnictwa w PPE musi mieć co najmniej połowa zatrudnionych. Nie oznacza to jednak, że do programu musi przystąpić przynajmniej połowa załogi.
Uczestnikami programu mogą zostać pracownicy wykonujący pracę na terytorium Polski lub na terytorium innego państwa w ramach delegowania przez pracodawcę mającego siedzibę albo miejsce zamieszkania w Polsce. Pracownik taki powinien być zatrudniony nie krócej niż 3 miesiące, chyba że zakładowa umowa emerytalna stanowi o tym inaczej.
Również pracodawca może być uczestnikiem pracowniczego programu emerytalnego, o ile prowadzi on program emerytalny dla swoich pracowników, złoży deklarację uczestnictwa w programie oraz spełnia postanowienia zawarte w zakładowej umowie emerytalnej.
Osoba zatrudniona u kilku pracodawców prowadzących programy emerytalne bez względu na wymiar czasu pracy może uczestniczyć w kilku programach prowadzonych przez poszczególnych pracodawców.
Wypłata środków zgromadzonych w ramach jednego pracowniczego programu emerytalnego nie może nastąpić, jeżeli po jej dokonaniu pracownik pozostałby uczestnikiem innego programu emerytalnego. W takim wypadku można dokonać wyłącznie wypłaty transferowej.
Gdy instytucja obsługująca PPE upadnie...
Twój kapitał nie przepadnie. Instytucja obsługująca program - jak każda inna instytucja - może zbankrutować. W przypadku likwidacji instytucji obsługującej PPE: pracowniczego towarzystwa emerytalnego, funduszu inwestycyjnego, towarzystwa ubezpieczeniowego lub towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych (TUW) - kapitał uczestnika może zostać przekazany w formie wypłaty transferowej do nowo wybranej instytucji obsługującej program. Będzie nią odpowiednio pracownicze towarzystwo, fundusz inwestycyjny, towarzystwo ubezpieczeniowe lub TUW.
W sytuacji, gdy nie zdecydujesz się na dokonanie wypłaty transferowej oraz żadna instytucja nie zajmie się obsługą programu, nastąpi wypłata kapitału uczestników.
Świadczenie emerytalne z pracowniczego programu emerytalnego jest zwolnione z podatku dochodowego. Wynika to ze stosowania zasady jednokrotnego opodatkowania. Składka przekazywana do PPE jest opodatkowana podatkiem dochodowym, dlatego też świadczenie emerytalne jest z podatku zwolnione.
Ideą Pracowniczego Programu Emerytalnego jest zabezpieczenie emerytalne jego uczestników. Z tego powodu wypłaty środków dokonywane są według ściśle określonych reguł.
Wypłata środków uczestnika PPE może nastąpić:
na jego wniosek, gdy osiągnie on wiek 60 lat albo nabędzie prawo do wcześniejszych uprawnień emerytalnych.
Wypłaty mogą być dokonane, w zależności od woli uczestnika, jednorazowo bądź ratalnie. Wypłata jednorazowa winna nastąpić w terminie 3 miesięcy od zgłoszenia wniosku przez uczestnika. W przypadku wypłat ratalnych pierwsza rata będzie płatna w terminie nie dłuższym niż 1 miesiąc od dnia zgłoszenie przez uczestnika.
bez jego wniosku, gdy osiągnie on wiek 70 lat
Wówczas otrzymuje on w terminie 3 miesięcy jednorazowo cały zgromadzony kapitał.
Czwarty Filar
Istota funkcjonowania
Obecnie funkcjonujący system emerytalny składa się formalnie z trzech filarów. Powszechnie przyjęło się jednak wyodrębnianie czterech filarów.
Czwarty filar jest, można powiedzieć, elementem składowym trzeciego filaru, a więc należy do dobrowolnego zabezpieczenia emerytalnego.
Uczestnicząc w III filarze płacisz składkę w ramach członkostwa w Pracowniczym Programie Emerytalnym, natomiast IV filar nie jest związany z opłacaniem jakiejkolwiek składki.
IV filar tworzą indywidualne inwestycje. Sam podejmujesz inicjatywę inwestycyjną oraz decydujesz w jakich instrumentach chcesz ulokować swoje pieniądze celem osiągnięcia zysku.
Inwestycje indywidualne mogą mieć charakter:
inwestycji samodzielnych
inwestycji z pomocą fachowców
Inwestycje samodzielne
Jeżeli zdecydujesz się sam zadbać o swoją przyszłą emeryturę, wówczas będziesz bezpośrednio decydował o strategii inwestycyjnej wybierając formę dokonywanych inwestycji. Pamiętaj o generalnej zasadzie, że im dłużej będziesz oszczędzał i inwestował na emeryturę, tym większy kapitał powinieneś uzbierać. Odpowiednie zróżnicowanie lokat zabezpieczy cię przed niekorzystnymi zmianami cen i utratą twoich pieniędzy. Inwestując swoje pieniądze szukasz przeważnie lokat dających większe zyski. Z reguły jednak im większy zysk przynieść może dana inwestycja, tym obarczona jest ona większym ryzykiem.
Rodzaje inwestycji
Gdy inwestujesz swoje oszczędności całkiem samodzielnie, wówczas to ty ustalasz sobie strategię inwestycyjną, tzn. decydujesz jakie lokaty i kiedy chcesz nabywać. Do wyboru masz: lokaty bankowe, bony skarbowe, obligacje, jednostki funduszy inwestycyjnych, akcje, polisy na życie, nieruchomości, dzieła sztuki i wiele innych.
Możesz wykupić sobie indywidualne ubezpieczenie na życie. Instrument ten łączy element ochronny z oszczędnościowym. Decydując się np. na zakup akcji akceptujesz pewien poziom ryzyka. Oczekujesz więc stopy zwrotu wyższej od oprocentowania lokat bankowych lub obligacji. Swoje pieniądze mógłbyś przecież ulokować w banku lub kupić za nie obligacje skarbowe (dające ci pewny zysk). Im jesteś młodszy, tym korzystniej jest dla ciebie lokować oszczędności w tzw. ryzykowne instrumenty rynku kapitałowego: jednostki akcyjnych funduszy inwestycyjnych oraz akcje. Są to instrumenty dające potencjalnie, w dłuższej perspektywie czasowej, większą stopę zwrotu.
Im mniej lat brakuje ci do emerytury, tym mniej ryzykowne lokaty powinieneś wybierać. W krótkim okresie istnieje większe prawdopodobieństwo niekorzystnych zmian na rynku kapitałowym. Kilka lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego możesz już przecież nie chcieć ryzykować.
Inwestycje z pomocą fachowców
Jeżeli chciałbyś skorzystać z pomocy fachowców inwestując na rynku kapitałowym możesz, oprócz nabywania jednostek uczestnictwa czy certyfikatów funduszy inwestycyjnych, podpisać odpowiednią umowę z biurem maklerskim.
Dotyczyć ona może usługi zarządzania twoimi aktywami przez biuro bądź usługi doradztwa.
Ta pierwsza dotyczyć może jednak tylko inwestorów o bardziej zasobnych portfelach (zwykle min. 100 000 zł przy pierwszej wpłacie). Pomoc fachowców jest korzystna szczególnie dla tych, którzy nie znają się dobrze na inwestowaniu na rynku kapitałowym lub nie mają czasu na codzienne monitorowanie sytuacji rynkowej.
Za taką pomoc będziesz oczywiście musiał zapłacić.
Emerytura z "IV filaru"
W przypadku samodzielnego inwestowania, to ty decydujesz o charakterze wypłat świadczeń emerytalnych. Możesz np.:
- stopniowo zmniejszać zaangażowanie w danym instrumencie poprzez jego wyprzedaż i w ten sposób finansować swoją emeryturę.
- zdeponować zgromadzony kapitał w banku na lokacie rentierskiej. W ten sposób "żyjesz z odsetek".
- zamienić posiadane aktywa na gotówkę i wykupić za nie ubezpieczenie rentowe w towarzystwie ubezpieczeniowym. Zapewni ci to wypłatę świadczeń w regularnych okresach.
Opodatkowanie dochodów kapitałowych
Jeśli kapitał na twoją przyszłą emeryturę pochodzić będzie z samodzielnych inwestycji, musisz liczyć się z opodatkowaniem dochodów kapitałowych. Od 1 marca 2002r. podlegają one bowiem obciążeniu 20% zryczałtowanym podatkiem dochodowym.
Opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem dochodowym 20% podlegają:
odsetki i dyskonto od obligacji i bonów skarbowych wyemitowanych przez Skarb Państwa oraz od obligacji jednostek samorządu terytorialnego;
odsetki od środków pieniężnych na rachunkach bankowych, z wyjątkiem rachunków prowadzonych w związku z działalnością gospodarczą, zryczałtowany podatek płaci się od: lokat terminowych, wkładów a vista, bonów lokacyjnych oraz innych form oszczędzania w banku;
dochody wynikające z udziału w funduszach kapitałowych (wyłączając fundusze emerytalne oraz III filar systemu emerytalnego)- chodzi tu o fundusze inwestycyjne oraz inne fundusze o charakterze kapitałowym (również te, które działają na podstawie przepisów o działalności ubezpieczeniowej - np. wypłaty z ubezpieczeń na życie połączonych z funduszem inwestycyjnym, , przyrost - ponad wydatek na nabycie - wartości jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych czy certyfikatów inwestycyjnych.)
Do końca 2003r. zwolnione będą z opodatkowania dochody uzyskane na giełdzie papierów wartościowych.
Podatek pobierany jest w chwili wypłaty dochodu lub w momencie postawienia go do Twojej dyspozycji. W związku z tym, że płacisz podatek zryczałtowany, nie wykazujesz już tych dochodów z rocznym zeznaniu podatkowym
BIBLIOGRAFIA:
1.Roman Garbiec :”Ubezpieczenia w teorii i praktyce cz.I”
2.Strony internetowe towarzystw ubezpieczeniowych
Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl