Temat: Reaganomika -polityka prowadzona za czasów prezydentury Ronalda Ragana.

Kiedy 2 września 1945r. (w Europie do 8 maja 1945r.) zakończyła się II wojna światowa, zanotowano szybki wzrost gospodarczy państw. Wzrost ten, był spowodowany wprowadzeniem przez Stany Zjednoczone planu Marshalla, którego celem była pomoc finansowa dla państw Europy odbudowujących się ze zniszczeń wojennych. Z pomocy tej nie skorzystał Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich, oraz państwa mu podległe. Zaczął się okres zimnej wojny, który trwał aż do roku 1991 kiedy rozpadł się ZSRR.

W tym czasie Stany Zjednoczone Ameryki, były największą potęga polityczną i przemysłową na świecie. Kolejni prezydenci tego kraju starali się utrzymać pozycje lidera, choć nie było to łatwe biorąc pod uwagę liczne konflikty militarne (Laos, Kambodża, Wietnam) czy wewnętrzne problemy dotyczące społeczeństwa (bieda, ubóstwo, bezrobocie).

W 1973r. wybuchł kryzys naftowy (nazywany też paliwowym lub energetycznym), który swym zasięgiem objął wszystkie kraje wysoko uprzemysłowione i uzależnione od ropy naftowej, w tym także Stany Zjednoczone. Kryzys ten wybuchł w wyniku akcji państw islamskich, które zrzeszone były w organizacji OPEC. Państwa te postanowiły wstrzymać handel ropą naftową z krajami, które popierały Izrael w wojnie z Egiptem. Wydarzenia te zbiegły się w czasie, co spowodowało uzgodnienie nowego mechanizmu ustalania cen za ropę tak by, państwa arabskie mogły uzyskać większy dochód z jej sprzedaży. Jednocześnie, zamknięto okres, w którym kraje uzależnione od ropy beztrosko kupowały ją za grosze. Świadczyło to o prowadzeniu przez państwa arabskie własnej polityki cenowej, którą wcześniej ustalał tak zwany system „ Zatoka PLUS”.

Cena za baryłkę ropy, w 1970r. wynosiła 2 $. Szokiem dla świata był diametralny wzrost cen ropy w latach 1972-1973, gdzie za baryłkę trzeba było zapłacić o 240% więcej w porównaniu do lat poprzednich.

Drugi kryzys naftowy miał miejsce w latach 1979-1982, który był wynikiem rewolucji irańskiej. Tym razem uderzył on w gospodarkę państw kapitalistycznych, ale i sowieckich. W jego wyniku nastąpiło załamanie gospodarki światowej oraz pogorszenie się bilansu handlowego. Zmobilizowało to państwa do tej pory uzależnione od arabskiej ropy, do szukania innych złóż i rozpoczęcia procesu ich eksploatacji.

W takim kryzysie, gospodarkę Stanów Zjednoczonych zastał nowo-wybrany prezydent Ronald Reagan. Urodził się on 6 lutego 1911r. w Tampico. W 1928 wstępuje na lokalny uniwersytet Eureka, a w roku 1932 kończąc studia, podejmuje prace jako radiowy komentator sportowy. W późniejszych latach zajmuje się pracą na planie filmowym, w wytwórni Warner'a, a także grywa w filmach. W wyniku głośnego procesu komunistycznego, szpiega w rządzie Franklina D. Roosvelta, Algera Hissa, Reagan staje się zdecydowanym antykomunistą. W latach 1966-1974 pełni urząd gubernatora Kalifornii. W latach 1968 oraz 1976 Reagan starał się dwa razy o nominację na republikańskiego kandydata na prezydenta USA, lecz przegrał. Dopiero w roku 1980 Reaganowi udało się zdobyć pełne poparcie swojej partii republikańskiej i uzyskał nominację na kandydata do urzędu prezydenta. W 1980 wygrywa wybory prezydenckie pokonując wyjątkowo nieudolnego prezydenta Jimmiego Cartera.

Problemami z, którymi musiał sobie poradzić Reagan na początku swojej prezydentury było miedzy innymi: wysokie bezrobocie. Na początku lat 70. wynosiło 5,6%, a już w 1977r. bezrobocie w kraju wzrosło do 7%. Nastąpił spadek tempa wzrostu gospodarczego, w porównaniu do lat poprzednich. W latach 1974-1980 tempo wzrostu PKB wynosiło 2,1%. Kolejnym problemem były wysoka inflacja, która w 1980r. doszła aż do 12%, oraz wysokie stopy procentowe. Panujący system podatkowy był coraz bardziej represyjny, a na obywateli działał w sposób zniechęcający do oszczędzania i pracy, co powodowało duże bezrobocie. Drastycznie, zatem wzrosły wydatki na pomoc socjalną oraz na zbrojenia, gdyż Stany prowadziły z ZSRR tzw. „zimna wojnę”.

Pierwszym krokiem Reagana prowadzącym do poprawy stanu gospodarki było odejście od keynesizmu (-ogólny poziom produkcji, zatrudnienia i dochodów uzależniony jest od inwestycji, ich ilości oraz sposobu realizacji). Kolejnym elementem, który wprowadził do swojej polityki gospodarczej była szkoła podażowa. Głównym jej założeniem, choć być może kontrowersyjnym, było ograniczenie roli państwa w gospodarce. Zredukowano stawki podatkowe, z 70% do 28%. Uproszczono system podatkowy oraz zminimalizowano w pewnym stopniu wydatki rządowe. Starano się także prowadzić skuteczne działania antyinflacyjne. Na politykę Reagana składało się jeszcze wiele czynników. Kolejnym z nich był monetaryzm. Zamiast dyskretnego sterowania gospodarką ustalono stałe reguły gry. Próbowano także, szukać rozwiązań długofalowych dających efekty, a nie krótkich, które burzyły powoli budowany porządek i ład.

Istotna kwestią było wprowadzenie przez Ronalda Reagana w 1981r. Programu „America's New Beginning”. Program ten zakładał min. plan reformy budżetu, polegający na ograniczeniu wzrostu wydatków federalnych - oraz redukcje i eliminacje programów pomocy socjalnej. Ochroną przed cięciami budżetowymi w tym przypadku, miały być objęte wydatki na rozbudowę potencjału obronnego. Kolejną kwestią była reforma opodatkowania dochodów osobistych i działalności gospodarczej, czyli zmniejszenie o 30% podatków krańcowych od osób fizycznych, wprowadzenie systemu przyspieszonej amortyzacji, przez co nastąpił szybki wzrost inwestycji. Następnie program zakładał deregulacje. Co oznaczało zmniejszenie oddziaływania państwa na ekonomiczną sferę kraju, czyli przede wszystkim na rynek, poprzez brak ingerencji w ustalanie cen oraz jakości dóbr i usług. Deregulacja wiązała się ściśle z procesem liberalizacji gospodarki, a często i prywatyzacji, która dotknęła tamtejsze koncerny telekomunikacyjne.

Polityka monetarna prowadzona przez Reagana w latach 1981-1989 znacznie poprawiła sytuacje pieniądza na amerykańskim rynku. Dzięki niej, zredukowano inflacje o ponad 2/3. W 1982r. inflacja zmalała o 6%, a w roku następnym o kolejne 3%. Sukcesem tej polityki był fakt, że była ona konsekwentnie realizowana.

Administracja Reagana starała się zreformować system podatkowy. Głównymi celami, którymi kierowali się jego współpracownicy była chęć zainteresowania społeczeństwa ideą oszczędzania i inwestowania. Ponadto starali się oni wyeliminować preferencje prawne, co było gwarancją równych szans dla podmiotów gospodarczych.

Jednak nie należy zapominać, że pomimo wielu sukcesów, Stany Zjednoczone dotknęły też inne problemy. Jednym z nich był min. upadek banków i kas oszczędnościowych wielu amerykańskich korporacji. Także producenci amerykańscy nie byli w dobrej sytuacji. Po pierwsze, dlatego, że odczuli zawyżony kurs dolara, który w latach 1980-1984 skoczył w górę aż o 40%. Drugim takim wydarzeniem, była sytuacja w której znalazł się amerykański rynek. Został on zalany falą tanich, szybko psujących się produktów japońskiego pochodzenia. W tej sytuacji administracja Reagana wymusiła od wielkich japońskich koncernów, dobrowolne ograniczenia ilościowe na sprowadzane przez nich towary.

Reagan był zdecydowanym antykomunistą, dlatego szybko zareagował na fakt ogłoszenia w 1981r. w Polsce stanu wojennego. Mówiąc że potępia sytuację, w której jeden silniejszy kraj, narzuca drugiemu model i sposób prowadzenia polityki oraz sposób zarządzania państwem.

W przeciwieństwie do polityków lewicowych, Reagan nie wierzył w dobrą kondycję gospodarczą ZSRR. W jej ewentualnym kryzysie widział szansę na zakończenie zimnej wojny. Podjął decyzję o wzmożeniu wyścigu zbrojeń. Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich podjął wyzwanie i zaangażował olbrzymią część swego potencjału gospodarczego w produkcję militarną, jednak wyzwanie to okazało się ponad jego siły. Tymczasem prezydent Ronald Reagan prowadził dalsze działania w tym kierunku. Dzięki jego zabiegom RPA obniżyło ceny złota, co sprawiło, że ZSRR nie mógł sprostać konkurencji sprzedając surowiec ze swych zasobów. Podobnie stało się z benzyną, po tym jak Stany Zjednoczone zaoferowały licznym państwo arabskim umowy na handel bronią w zamian za obniżenie cen ropy naftowej.

Ronald Reagan swoimi poczynaniami ogromnie wpłynął na obraz współczesnej Partii Republikańskiej. Jego podejście do budżetu, w którym obcina się podatki kosztem wzrostu deficytu stało się jednym z filarów ideologii tej partii. Współcześni republikanie określają się poprzez swój negatywny stosunek do aborcji, szacunek dla amerykańskiej moralności oraz wsparcie dla rozwoju nowoczesnej armii. Wszyscy republikańscy następcy Reagana, kontynuowali jego politykę.

Skutkami prowadzonej przez Reagana polityki- reaganomiki był, min., wzrost gospodarczy, bezrobocie, inflacja, deficyt budżetowy oraz kwestia oszczędności.

W kwestii wzrostu gospodarczego różnice mogli odczuć wszyscy. Tak przedstawiają się dane dotyczące gospodarki: lata 1974-1981 - 2,8%, 1981-1989 - 3,2%, 1989-1995 - 2,1%. Za prezydentury Reagana PKB (w USA - GNP) wynosił około 3,2%. W porównaniu do innych krajów, GNP w Stanach Zjednoczonych miało drugi co do wielkości przyrost. Pod tym względem na pierwszym miejscu była Japonia.

Bezrobocie w 1981r. utrzymywało się na poziomie 7,6%. W dwóch pierwszych latach rządzenia, okres 1981-1982 bezrobocie było na maksymalnym jak na tamten okres poziomie i wynosiło 9,7%. Gdy Reagan odchodził z urzędu, bezrobocie w kraju wynosiło 5,5%. Można powiedzieć, że był to sukces, gdyż niski poziom bezrobocia jaki osiągnięto, był równoważny do szybkiego wzrostu ludności w kraju, w wieku produkcyjnym.

Za sukces można także brać pod uwagę kwestie inflacji. Rok 1980, to czas gdy inflacja utrzymuje się na poziomie 13,5%. Już dwa lata później jest zmniejszy o połowę i wynosi 6,2%, a za kolejnych sześć lat spada do 4,1%. Na powodzenie poziomu inflacji złożyła się konsekwentnie prowadzona polityka pieniądza, jednoczesne tempo wzrostu płac i wydajności pracy społeczeństwa amerykańskiego, oraz rosnący tani import.

Do przyczyn eksplozji deficytu budżetu, można zaliczyć min. wzrost wydatków budżetowych na początku lat 80., obniżenie stóp podatkowych, oraz wzrost wydatków na rozbudowę potencjału obronnego. Tak prezentował się deficyt w latach przed prezydenturą Reagana 1981 - 101 bln USD (2,7% GDP), w czasie kadencji 1983 - 236 bln USD (6,3% GDP) oraz na jej końcowym etapie 1989 - 141 bln USD (2,9% GDP).

Ekipa Reagana planowała, podnieść oszczędności państwa, jednak pomimo wielu prób i planów przeprowadzanych przez rząd prezydenta, kwestii tej nie udało się rozwiązać. Można powiedzieć, że stopa oszczędności w latach prezydentury Reagana spadła. Głównymi przyczynami tego zjawiska były: zmiana struktury wieku ludności, wzrost lokat w papiery wartościowe, oraz sytuacja w której stawki podatkowe faworyzowały konsumpcję kosztem lokat oszczędnościowych. Skutkiem braku oszczędności było to że, zasoby oszczędności które były niewielkie przestały wystarczać na pokrycie bieżących potrzeb inwestycyjnych kraju. Lukę tą był w stanie wypełnić napływ oszczędności zagranicznych. Krytycy amerykańscy oskarżali Reagana o to, że pozostawił gigantyczną dziurę budżetową. Jednak jeszcze jedną, a ważna i pomijaną przez historyków przyczyną były olbrzymie nakłady finansowe na zbrojenia. Nie należy zapominać, że to USA wygrała z ZSRR wyścig zbrojeń. Po tym wydarzeniu wydatki na zbrojenia zmalały do tego stopnia, że nie potrzeba już było szukać dodatkowych pieniędzy na jej finansowanie.

Podsumowując całość działań Ronalda Reagana można stwierdzić, że nie starał się on wnikać w każdy szczegół. Podzielił obowiązki pomiędzy swoich podwładnych, a sam starał się wyłącznie nakreślić kierunek działania.

To właśnie Reaganowi amerykanie zawdzięczają redukcje podatków. Kongres z 1986r. ustalił dwie nowe skale podatkowe. Spowodowało to, że ludzie posiadający wysokie dochody nagle zaczęli się bogacić. Niskie podatki pobudziły gospodarkę, a co za tym idzie bezrobocie spadło. Niestety niskimi podatkami, nie cieszyli się ludzie biedni, gdyż ich sytuacja w żadnym stopniu się nie zmieniła. Istotny był też fakt, że społeczeństwo amerykańskie podzieliło się na biedne i bogate. Kraj stał się rozwarstwiony klasowo, i coraz bardziej widoczne były, dysproporcje dochodowe poszczególnych mieszkańców.

Dzięki Ronaldowi Reaganowi waluta amerykańska ($ -USD) dolar ustabilizował się, a z biegiem czasu stawał się coraz silniejszy, w stosunku do innych jednostek monetarnych. Reagan wspierał też biznes. Starał się wprowadzać mniej ograniczeń dla wielkich korporacji tak by mogły rozwijać się samodzielnie, bez udziału państwa, ale co istotne walczył też z gigantami monopolowymi, jakimi były korporacje telekomunikacyjne.

Całość działań, które prowadził Ronald Reagan za czasów swojej prezydentury w stosunku do gospodarki, polityki wewnętrznej i zewnętrznej, ekonomii oraz innych szczebli zarządzania państwem, ekonomiści, historycy, obserwatorzy, a nawet zwykli obywatele określają jako REAGANOMIKE, oraz czas dobrobytu, którego żaden z kolejnych po Reaganie prezydentów Stanów Zjednoczonych, nie był w stanie powtórzyć.

Bibliografia:

Kaliński J., Historia gospodarcza XIX i XX wieku, Warszawa 2004, s. 230, 269-272, 328-331, 335-338.

Kennedy P., Mocarstwa świata. Narodziny, rozkwit, upadek, Warszawa 1994, s. 506-513.

Sołdaczuk, J., Współczesna gospodarka światowa : struktura, mechanizm, tendencje, Warszawa 1987,

Źródła w Internecie:

http://pl.wikipedia.org/wiki/Historia_USA

http://pl.wikipedia.org/wiki/Ronald_Reagan

http://www.reagan.pl/

http://www.gazetabankowa.pl/pl/dokumenty/Historia1970_1979

Szukasz gotowej pracy ?

To pewna droga do poważnych kłopotów.

Plagiat jest przestępstwem !

Nie ryzykuj ! Nie warto !

Powierz swoje sprawy profesjonalistom.

---