1.Wprowadzenie do archeologii średniowiecza i czasów nowożytnych:

- pojęcie, przedmiot badań oraz metody,

- zakres chronologiczny i terytorialny,

- historia badań, rozwój arch. śred. i czasów nowożyt.,

- organizacja arch. śred. i czasów nowożyt. w Polsce (na tle Europy).

2.Archeologia gospodarki

Poszukiwanie żywności:

- zmiany w modelu organizacji upraw,

- techniki i narzędzia upraw,

- struktura i wielkość hodowli,

- myślistwo, połów ryb, zbieractwo.

Przetwórstwo żywności i struktura spożycia:

- metody produkcji mąk, kasz itp.,

- produkcja piwa, browarnictwo; winiarstwo,

- produkcja, dystrybucja i konsumpcja mięsa,

Pozyskiwanie i obróbka surowców mineralnych:

- surowce średn. Europy,

- techniki pozyskiwania surowców,

- osadnictwo górnicze.

3.Zamki

Motte, donżon, wieża mieszkalna:

- geneza motte, zasięg terytorialny i chronologia,

- formy zamków typu motte,

- donżony-zróżnicowanie funkcjonalne i formalne; rozwój terytorialny,

- wieże mieszkalne-rozwój od obiektów drewnianych do murowanych,

Zamki kasztelowe:

- kasztele typu francuskiego (wieloboki, formy z donżonami, kasztele miejskie); rozprzestrzenienie się modelu,

- zamki krzyżowców,

- zamki Fryderyka II Hohenstaufa w pd. Włoszech,

- zamki w Europie środk. (pfalze, zamki typu bergfriedowego),

- kasztele typu środkowoeuropejskiego,

- kasztele typu północnoniemieckiego, krzyżackie zamki konwentualne.

Rozwój zamków na Śląsku

- zamek we Wleniu-romański zamek w tradycji zachodnioeuropejskiej,

- zamki książęce na Śląsku w XIII w.,

- zamki typu przejściowego,

- zamki Księstwa Świdnicko-Jaworskiego,

- zamki miejskie jako siedziby książęce.

Zamki w Królestwie Polskim.

4.Konstrukcje budowlane

Konstrukcje drewniane:

- drewno jako materiał budowlany,

- konstrukcje plecionkowe i zrębowe,

- domy słupowe,

- konstrukcja szkieletowa,

- budynki zagłębione w podłoże.

Konstrukcje murowane:

- fundamentowanie budowli - konstrukcje, techniki budowy, materiał,

- ściany nośne-materiał, wątki, techniki budowy.

5.Średniowieczny plac budowy

Fundatorzy, architekci, plany, projekty:

- prawne i gospodarcze uwarunkowania budownictwa. Sposoby finansowania. Własność gruntów budowlanych,

- architekci i budowniczowie,

- projekty, podręczniki dla budowniczych,

- maszyny budowlane.

Organizacja budowy:

- miary długości, prace miernicze,

- podział pracy, rzemieślnicy.

6.Średniowieczne miasto

Miasto-definicja:

- czynniki i kryteria kształtujące miasto,

- definicje prawno-topograficzne,

- definicje gospodarcze.

Pierwszy etap urbanizacji Europy Środkowej:

- wczesnośredniowieczne miasta postantyczne nad Renem i Dunajem. Problem kontynuacji tradycji antycznych,

- ośrodki rzemieślniczo-handlowe nad Morzem Północnym i Bałtykiem,

- ośrodki wczesnomiejskie środkowoeuropejskiego interioru (od Renu do Wisły i Bugu).

Miasto komunalne:

- nowe typy miast w średniowiecznej Europie-zagadnienia prawne,

- miasta rozwijające się od wczesnego średniowiecza, ewolucyjnie przechodzące od fazy wczesnomiejskiej do komunalnej,

- miasta budowane ab novo (analiza zróżnicowanych modeli miast europejskich, lokowanych "na surowym korzeniu").

Fortyfikacje:

- prawne znaczenie granicy miasta,

- rozwój fortyfikacji.

Działka mieszczańska:

- definicja, rozwój i rozplanowanie wewnętrzne działki mieszczańskiej.

Dom mieszkalny:

- geneza domu mieszczańskiego,

- domy mieszczańskie w Europie środk.(strefa pd. i pn.); techniki wznoszenia domów,

- domy mieszcz. w Europie środk.-wsch. (Praga, Wrocław, Kraków, Kołobrzeg).

7.Zmiany środowiskowe w średniowiecznym mieście środkowoeuropejskim:

Zjawiska makroskalowe:

- zaburzenia ekosystemowe,

- zmiany sieci hydrograficznej w miastach nadrzecznych,

- zmiany środowiska wokół miast,

- zmiany środowiskowe w miastach i osadach górniczych i ich otoczeniu.

Wybrane zagadnienia mikroskalowe:

- ulice,

- gospodarka wodna,

- kloaki,

8.Klasztory w krajobrazie wsi średn.

9.Osadnictwo wiejskie:

Wsie późnośredniowieczne,

Dom i zagroda

10.Postrzeganie życia doczesnego w średniowieczu.

11.Wybrane zagadnienia archeologii prawnej.

Literatura

Literatura podstawowa:

1.Fehring S. 2000, Die Archaeologie des Mittelalters. Eine Einfuehrung, wyd. 3, Darmstadt, Theis

2.Le Goff J. 1994, Kultura średniowiecznej Europy, wyd. 2., Warszawa.

3.Kajzer L. 1996, Wstęp do archeologii historycznej w Polsce, Łódź.

4.Piekalski J. 1999, Od Kolonii do Krakowa. Przemiana topografii wczesnych miast, Wrocław.

5.Scholkmann B.1997/98, Archaeologie des Mittelalters und der Neuzeit heute:eine Standortbestimmung im interdisziplinaeren Kontext, "Zeitschrift fuer Archaeologie des Mittelalters", Jg. 25/26, s. 7-18.

6.Steuer H. 1997/98, Entstehung und Entwicklung der Archaeologie des Mittelalters und der Neuzeit in Mitteleuropa, "Zeitschrift fuer Archaeologie des Mittelalters", Jg. 25/26, s. 19-38.

7.Tabaczyński S. 1987, Archeologia średniowieczna. Problemy. Źródła. Metody. Cele badawcze, Wrocław.

Do każdych zajęć przedstawiona zostanie literatura dodatkowa (do dyskusji).

---