Podstawy rachunkowości

dr Sylwia Krajewska

Charakterystyka majątku i kapitałów jednostki gospodarczej

Zastosowanie metody bilansowej

Majątek jednostki gospodarczej (ujecie przedmiotowe):

• Majątek trwały:

• Wartości niematerialne i prawne

• Rzeczowy majątek trwały

• Należności długoterminowe

• Inwestycje długoterminowe

• Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe

• Majątek obrotowy:

• Zapasy

• Należności krótkoterminowe

• Inwestycje krótkoterminowe

• Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe

Klasyfikacja majątku trwałego:

• Wartości niematerialne i prawne:

• Prawa majątkowe

• Wartość firmy

• Koszty zakończonych prac rozwojowych

• Rzeczowy majątek trwały:

• Środki trwałe

• Środki trwałe w budowie

• Należności długoterminowe

• Inwestycje długoterminowe:

• Nieruchomości i wartości niematerialne i prawne o charakterze lokatowym

• Długoterminowe aktywa finansowe:

• Udziały lub akcje innych jednostek

• Inne papiery wartościowe

• Udzielone pożyczki

• Inne długoterminowe aktywa finansowe

• Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe

Klasyfikacja majątku obrotowego:

• Zapasy (rzeczowe aktywa obrotowe):

• Materiały

• Produkty gotowe, półprodukty, produkty w toku

• Towary

• Należności krótkoterminowe:

• Należności z tytułu dostaw i usług

• Należności z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych

• Inne należności np.: od pracowników

• Należności dochodzone na drodze sądowej (sporne)

• Inwestycje krótkoterminowe:

• Udziały lub akcje innych jednostek

• Inne papiery wartościowe

• Udzielone pożyczki

• Inne krótkoterminowe aktywa finansowe

• Środki pieniężne (aktywa pieniężne)

• Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe

Kapitały jednostki gospodarczej (ujecie podmiotowe):

Z punktu widzenia prawa własności kapitały (fundusze) jednostek gospodarczych dzielone są na:

• kapitały (fundusze) własne,

• zobowiązania (kapitały obce).

Kapitały (fundusze) własne

Uwzględniając sposób zasilania można podzielić kapitały (fundusze) własne na:

• powierzone, odpowiadające finansowym wkładom właścicieli, których z reguły nie wolno zwracać w trakcie funkcjonowania jednostek gospodarczych,

• samofinansowania, pochodzące z przeznaczonego na potrzeby rozwojowe jednostki zysku.

Ustawa o rachunkowości zalicza do kapitałów (funduszy) własnych

1. kapitał (fundusz) podstawowy,

2. kapitały (fundusze) zapasowe i rezerwowe,

3. wynik finansowy.

Zobowiązania (kapitały obce)

Zobowiązania odpowiadają tej części majątku, która została udostępniona jednostce gospodarczej z obowiązkiem zwrotu w określonym terminie, w związku z tym zobowiązania nazywane są długami.

Z przedmiotowego punktu widzenia wymienić można następujące rodzaje zobowiązań:

• kredyty bankowe, które oznaczają zobowiązania jednostki gospodarczej wobec banków z tytułu otrzymanych środków pieniężnych z obowiązkiem zwrotu w określonym terminie,

• pożyczki, przez które rozumie się zobowiązania z tytułu otrzymanych z obowiązkiem zwrotu środków pieniężnych od osób fizycznych bądź prawnych nie będących bankami,

• zobowiązania z tytułu dostaw i usług, które występują w związku z rozbieżnymi w czasie momentami: otrzymania dostawy (usługi) i zapłaty za tę dostawę (usługę),

• zobowiązania z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń i innych świadczeń, które powstają z tytułu naliczonych, a jeszcze nie zapłaconych podatków, ceł, składek ubezpieczeniowych wobec instytucji publiczno-prawnych,

• zobowiązania z tytułu wynagrodzeń, które oznaczają zadłużenie jednostki gospodarczej wobec pracowników w związku z naliczonymi, a jeszcze nie wypłaconymi wynagrodzeniami,

• zobowiązania wekslowe, które pojawiają się wówczas, gdy dłużnik zamiast zapłaty za otrzymaną dostawę (usługę) wystawia weksel, odraczając termin płatności,

• zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych, które występują w przypadku pozyskiwania przez jednostką gospodarczą środków pieniężnych poprzez emisję i sprzedaż obligacji bądź innych dłużnych papierów.

Do zobowiązań ustawa o rachunkowości zalicza także rezerwy, interpretując je jako zobowiązania, których termin wymagalności lub ich kwota nie są pewne.

W zależności od okresu spłaty zobowiązania długoterminowe (okres spłaty na dzień bilansowy jest dłuższy od 1 roku) i krótkoterminowe (wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego).

Zobowiązania z tytułu dostaw i usług w całości zaliczane są do zobowiązań krótkoterminowych bez względu na termin wymagalności (krótszy bądź dłuższy od 12 miesięcy) na podstawie ich związku z normalnym cyklem działalności operacyjnej jednostki gospodarczej (dotyczy to również należności z tytułu dostaw i usług oraz rzeczowych składników majątku obrotowego).

Klasyfikacja zasobów majątkowych jednostki gospodarczej

Zasoby gospodarcze jednostki

Metoda bilansowa

Finansowy (podmiotowy) punkt widzenia

Rzeczowy (przedmiotowy) punkt widzenia

Kapitały

Majątek

Zasoby majątkowe

Metoda bilansowa

Ujęcie przedmiotowe

Ujęcie podmiotowe

Majątek

Kapitały (fundusze)

Majątek trwały

Majątek obrotowy

Kapitały (fundusze) własne

Zobowiązania długoterminowe i krótkoterminowe

Wartości niematerialne
i prawne

Zapasy

Kapitały (fundusze) podstawowe

Kredyty
i pożyczki

Należności krótkoterminowe

Rzeczowy majątek trwały

Inwestycje krótkoterminowe

Kapitały (fundusze) zapasowe
i rezerwowe

Zobowiązania
z tytułu dłużnych papierów wartościowych

Należności długoterminowe

Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe

Wynik finansowy

Zobowiązania
z tytułu dostaw
i usług

Inwestycje długoterminowe

Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe

Zobowiązania
z tytułu podatków, ceł i ubezpieczeń

Zobowiązania
z tytułu wynagrodzeń

Pozostałe zobowiązania

---