Zarządzanie w

adm. publicznej

TEMAT:

Infrastruktura techniczna jako czynnik rozwoju gospodarczego. Kierunki rozwoju transportu i komunikacji.

Czynniki determinujące politykę rozwoju transportu

Def.: Transport- czyli przewożenie osób i towarów.

DWT - deadweight tonage – miara nośności statku wyrażona w tonach

BRT, z angielskiego Brutto Register Tonage, z niemieckiego Bruttoregistertonne, symbol objętości brutto statku (cały kadłub i wszystkie nadbudówki) mierzonej w tzw. tonach rejestrowych - RT, tona rejestrowa, niemetryczna jednostka objętości używana do określania pojemności brutto i nettto statków handlowych. 1 RT = 100 stóp sześciennych = 2,8317 m³.

Żyjemy w czasach, gdy lot nad Atlantykiem trwa zaledwie trzy godziny, a sieć wodnych dróg łączy miasta na wszystkich kontynentach. 7 tyś. Lat temu ludzie poruszali się wyłącznie pieszo. Ok. 5 tyś. Lat p.n.e. nauczyli się wykorzystywać osły i woły jako zwierzęta juczne, uwalniając się od noszenia ciężkich ładunków na plecach lob głowie. 1.5 tyś. Lat później w Mezopotamii wynaleziono pierwszy wóz na kołach. Ok. XVI w n.e. zaczęto budować duże statki, którymi Europejczycy przemierzali wody oceanów w poszukiwaniu nieznanych lądów. Przełom w rozwoju transportu stanowiło wynalezienie w XVIII w. Maszyn parowych. Wyposażone w silniki parowe statki i pociągi zaczęły poruszać się z nieznaną poprzednio prędkością. W ciągu kolejnych 100 lat pojawiły się także samochody i samoloty, a w ostatnich latach statki kosmiczne. Dokonuje się niezwykle burzliwy rozwój transportu lądowego, morskiego i powietrznego.

I

Czynniki
pozytywne

stnieje wiele czynników determinujących rozwój transportu, jednak najważniejszymi są:

pozytywne

1. rozwój nowoczesnych technologii

2. konieczność wymiany towarów z innymi ludźmi

3. chęć poznania i zobaczenia nowych obszarów

negatywne

4. z

   Czynniki negatywne

   miana granic państwowych

5. czynniki przyrodnicze (wiążą się z kosztami)

6. warunki klimatyczne (sezonowe przerwy)

7. czynniki demograficzne – gęstość zaludnienia

8. czynniki militarne

T

Rola w państwie i wpływ na PKB

ransport stanowi dział produkcji materialnej o bardzo dużym znaczeniu dla państwa. Obsługuje produkcję materialną, działalność nieprodukcyjną oraz zaspokaja potrzeby ludności. T. umożliwia społeczny podział pracy, jest niezbędny zarówno na skalę światową jak lokalną, wiąże się z wieloma innymi gałęziami gospodarki. Udział komunikacji w tworzeniu PKB ocenia się na 6-8%. Istnieją wyjątki – Norwegia 12%.

Rodzaje transportu.

W zależności od środowiska, w którym poruszają się środki transportu, możemy go podzielić na transport lądowy( drogowy i kolejowy),transport wodny, transport powietrzny,rurociągowy i telekomunikację.

1. T

   Zastosowanie

   
   

   Rozkład sieci

   Autostrady

   ransport drogowy odgrywa dominującą rolę w większości krajów Azji a w Europie -zwłaszcza w ostatnich latach- skutecznie konkuruje z transportem kolejowym. Jeszcze przed kilkunastu laty przewozy samochodowe dotyczyły głównie krótszych tras, ale rozbudowa sieci drogowej spowodowała przejęcie od kolei przewozu ładunków i pasażerów również na dalekich szlakach. Samochody są także ważnym uzupełnieniem innych rodzajów transportu- przeładowuje się na nie towary w portach morskich i lotniczych. Bardzo duże znaczenie ma t. w miastach – metro, tksówki, samochody, tramwaje, autobusy. Transport drogowy nierównomiernie rozkłada się na poszczególne regiony. Najgęstrzą siecią dysponuje Europa Zachodnia ( w niektórych państwach gęstość przekracza 100 km/100 km kwadratowych, w Polsce 75 km/ 100 km kwadratowych). Następnie są Stany – 54 km/ 10 km kwadratowych. Szybki rozwój motoryzacji ( w niektórych krajach Europy Zachodniej zarejestrowanych jest ponad 400 samochodów osobowych na 1000 mieszkańców) przyczyniły się do rozbudowy sieci autostrad- bezkolizyjnych dróg przeznaczonych wyłącznie dla dalekobieżnego ruch samochodowego, omijających wielkie aglomeracje. Najwięcej takich dróg mają dziś w Europie Niemcy, Włochy i Francja. Najdłuższa jest słynna Autostrada Słońca ( Autostrada del Sole ) we Włoszech biegnąca od Mediolanu do Reggio di Calabria nad cieśniną Mesyńską. Transpost samochodowy w postindustrialnych państwach dominuje w przwozach na krótkie i średnie odległości, a państwach rozwijających się na długie.

Polska

W Polsce jest 239 tys km dróg o nawierzchni trwardej,390 km autostrad (40 razy mniej niż w Niemczech).

Ograniczeniem dla trasportu drogowego jest mała ładowność ciężarówek i duża energochłonność.Dużym utrudnieniem jest także klimat – np. na Syberii przez jego wpływ dominuje t. lotniczy i kolejowy – budowa dróg wiąże się z olbrzymimi kosztami i jest nieopłacalna i droga w utrzymaniu.

2. Co się przewozi

   Siec na świecie

   Europa

   Polska

   Przy przewozie niektórych towarów na dalekich szlakach lądowych istotną role spełnia Transport kolejowy. Pociągami najczęściej transportowany jest węgiel, rudy metali czy wyroby hutnicze ładowane na wagony bezpośrednio w kopalni lub porcie. Gęstość sieci kolejowej jest bardzo zróżnicowana. W wielu krajach azjatyckich istnieją tylko pojedyncze linie kolejowe lub nawet nie ma ich wcale ( np. w Afganistanie i niektórych krajach Półwyspu Arabskiego ). Na obszarach północnej Syberii brak sieci kolejowej, ale przebiegające w jej południowej części magistrale kolejowe zapoczątkowały rozwój gospodarczy tajgi, umożliwiając rozpoczęcie eksploatacji złóż surowców. Najbardziej rozwiniętą sieć mają Europa (Niemcy 12,3), Belgia, Szwajcaria czy Czechy długość linii kolejowych wynosi ponad 10km na 100km² podczas gdy np. w Norwegii, Finlandii, Rosji i Chinach jest od kilku do kilkunastu razy mniejsza..

W Polsce mamy 22 tyś km lini kolejowych normalnotorowych eksploatowanych (7,3 km na 100 km kwadratowych) a głównymi liniami są: Berlin-Poznań-W-wa-Brześć, magistrala węglowa Tarnowskie Góry-Gdynia, linie z Katowic do Szczecina i na Ukrainę.

Przewozy na świecie

Pociąg średnio przewozi od 1-2 tyś ton ładunku. Największe przewozy pasażerskie i ładunkowe – Chiny – 3mld i 10 mld pasażero i tono kilometrów, Japonia, Rosja.

3. Gdy ludzie odkryli, że drewniane bale unoszą się na wodzie, zbudowali tratwę.Ok. 3.5 lat p.n.e. Sumeryjczycy i Egipcjanie z Mezopotamii konstruowali łodzie rybackie z trzciny. Tak powstał Transport wodny śródlądowy. Drogi śródlądowe dostępne są dla barek łączony w 30 – 40 tyś tonowe zestawy. Na kontynentach najważniejsze są duże rzeki – Amazonka, Nil, Kongo, Nigr, Wołga, Ren, Dunaj, Łaba, Wielkie Jeziora. W niektórych krajach – Tajlandia transpost śródlądowy obejmuje 70% całkowitego przewozu ładunków.

Polska

W Polsce znaczenie żeglugi śródlądowej jest znikome – 3812 km dróg wodnych (0,8 % przewozu ładunków) gł. Odra i Kanał Gliwicki.

Ludzie potrafili też budować nie przepuszczające wody drewniane łodzie, wyposażone w wiosła i żagiel, którymi pływali po morzu. W XIX w. Drewno zastąpiono stalą, a żagle - silnikiem parowym.Obecnie statki wyposażone w silniki o dużej mocy przewożą ogromne ładunki towarów z prędkością nieosiągalną dla żaglowców. Transpost morski – według Lloyda w 95 456 mln brutto pojemności rejestrowej. Dla państw wyspiarskich – Japonia, WB, Australia przewozy tą drogą stanowią prawie 100% wymiany handlowej. Ten rodzaj wykonuje największą pracę transportową. Wśród państw mających największą flotę: Panama – 13% udział w całości, Liberia – 12%, dalej Grecja, Japonia,Cypr, Wyspy Bahama itd. Polska w 93 2646 BRT. Istnieją różne rodzaje statków: zbiornikowce, pasażerskie, kontenerowce, traułowce itd. Rośnie liczba dużych jednostek.

Polska

W Polsce największe porty handlowe to Gdańsk, Szczecin-Świnouście, Gdynia, Kołobrzeg .

4. W 1783 r. Francuzi Piltre de Rozier i markiz d Arlandes jako pierwsi wznieśli się do góry balonem wypełnionym gorącym powietrzem. W 1903 r. W pobliżu Kiity Hawak w północnej Karolinie, bracia Orville i Wilbur Wright wzbili się w przestworza pierwszym samolotem własnej konstrukcji, wyposażonym w silnik W czasie I i II wojny światowej nastąpił szybki rozwój lotnictwa. W 1918 Amerykanie wprowadzili pocztę lotniczą. Obecnie trudno byłoby wyobrazić świat bez samolotów. Ładowność 30-100 ton. Największą liczbę samolotów posiadają: USA – 11728 – 29%, Kanada – 4490 – 11,2%, WB, Niemcy.

P

Polska

olska – 43 w tym 32 odrzutowe.Największy port lotniczy – Warszawa Okęcie ruch roczny – 2 mln osób –1996r. Przewoźnicy w Polsce: PLL LOT, EuroLOT,WhiteEagle,Exin,Heliseco.

e) Transport rurociągowy to gałęź t. zajmująca się przesyłem przemysłowym. Kiedyś przesyłano jedynie wodę, teraz ropa i gaz ziemny. Średnia odległość – 5 tyś km. Największa sieć w USA – 382 tyś km i łączą się ściśle z Kanadyjskimi. W Afryce TAB Transarabian Pipe Line.

Polska

Dla nas najważniejszy jest rurociąg naftowy PRZYJAŹŃ – Drugie Baku – Polska, Węgry, Czechy, Słowacja. Europa Zachodnia posiada rozbudowaną sieć – Francja 5 tyś km. Polska 96,1 tyś km, ale 18 sieć przesyłowa, reszta dystrybucyjna.

f) W dzisiejszych czasach szczególną rolę odgrywa transport niekonwencjonalny, jakim jest telekomunikacja. Szybki rozwój nowoczesnych technologii umożliwił prawie natychmiastową wymianę informacji na całym świecie. Dużą rolę ogrywają tu nie tylko łącza satelitarne ale także i naziemne.

Wpływ transportu na środowisko

Wpływ transportu na środowisko, jak powszechnie wiemy jest olbrzymi. W dzisiejszych casach wciąż słyszy się o katastrofach statków przewożących ropę, czy wypadkach samochodowych, bądź też lotniczych. Odkąd w XX wieku nastąpił szybki rozwój transportu powszechnym stało się też zjawisko wzrostu zanieczyszczenia Ziemi. Ludzie budowali nowe autostrady linie kolejowe, wielkie porty i lotniska, nie zdając sobie sprawy, jak wielkie szkody wyrządzają dla środowiska. Dostrzeżono to dopiero w ostatnich latach, kiedy zmiany dokonane przez człowieka na trwałe zapisały się już w krajobrazie.

Transport samochodowy wywołuje największe szkody. Autostrady i drogi budowane przez człowieka wprowadzają trwałe zmiany w środowisku naturalnym. Rośliny rosnące w odległości nawet 200m od nich doświadczają wpływu szkodliwych pierwiastków emitowanych wraz ze spalinami(ołów, kadm, kobalt, glin, arsen itp.). Cierpią również zwierzęta, głównie wędrowne. Ich naturalne środowisko życia poprzecinane zostało siecią autostrad. Każdego roku na polskich drogach giną setki zajęcy, lisów, saren, a nawet żab, nie mogących poradzić sobie z przebyciem odcinka długości kilku metrów pełnego rozpędzonych samochodów. Transport samochodowy emituje do środowiska naturalnego ok. 30% zanieczyszczeń, z tym, że w miastach udział ten może wynosić nawet 70-90%. Zanieczyszczenia tego rodzaju mają negatywny wpływ na zdrowie i życie człowieka. Np. tlenek węgla - łączy się z hemoglobiną i ogranicza transport tlenu do tkanek, wywołując zawroty głowy, zaburzenia równowagi, a nawet choroby serca; tlenki azotu - powodują choroby alergiczne i astmę, szczególnie u dzieci; ołów - hamuje i zaburza równowagę mózgu, ponadto zauważa się wpływ na uszkodzenia kodu genetycznego. W dużych stężeniach ołów wywołuje śmierć. Ekolodzy w swoich opracowaniach wskazują, że istnieje ok. 1-15 mln różnych rodzajów zanieczyszczeń emitowanych przez samochody, z czego wiele jeszcze nie jest dokładnie zbadanych, szczególnie właśnie pod kątem ich wpływu na zdrowie i życie człowieka. Przekroczenia dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń podstawowych: dwutlenku siarki i pyłów, a także najwyższe rejestrowane stężenia tlenków azotu dotyczą przede wszystkim dużych miast. Różnice stężeń dwutlenku siarki w miastach i poza nimi w 1996 r. wyniosły ponad 30%, a dwutlenku azotu 50%. Transport samochodowy podobnie jak lotniczy i kolejowy jest uciążliwy dla organizmu ludzkiego także z innego powodu. Towarzyszą mu nieustanne wibracje i hałas. Działa to źle na samopoczucie mieszkańców miast i powoduje nieodwracalne uszkodzenia narządów słuchu.

Wielki udział zanieczyszczeń emitowanych przez samochody w mieście potwierdza tabela:

Środek transportu	Węglowodory	Tlenek węgla	Tlenki azotu
Samochód Autobus Tramwaj Metro	130 12 0,2 0,2	934 189 2 1	128 95 43 30

Średnie wartości emisji zanieczyszczeń atmosfery (g/100 pasażero-kilometrów) związanej z używaniem różnych środków transportu w mieście:

W XIX wieku nastąpił rozwój transportu kolejowego. Niestety zapłaciliśmy za to degradacją środowiska na wielkich obszarach. Budowa tysięcy kilometrów torów wymagała wycinania lasów, budowy mostów, osuszania mokradeł i innych czynności mogących przynieść tylko szkodę przyrodzie. Do niedawna pociągi napędzane były za pomocą parowozów, spalających ogromne ilości węgla. Kłęby dymu były normalnym widokiem w okolicach dworców kolejowych. Obecnie transport kolejowy traci na znaczeniu. Likwiduje się nieopłacalne odcinki linii kolejowych. Udoskonalane są również pociągi. Stają się mniej szkodliwe dla otoczenia.

Transport morski obsługuje ponad 70% światowych obrotów handlowych. Nie wyrządzał on większych strat dla środowiska dopóki na morzach nie pojawiły się pierwsze tankowce. Wzrost zapotrzebowania na ropę naftową i jej produkty był powodem nagłego zapotrzebowania na potężne zbiornikowce ( tonaż od kilku do kilkuset tysięcy ton).

Każdego roku mają miejsce katastrofy tankowców. Wielkie ilości ropy naftowej, olejów i innych szkodliwych substancji dostają się do wód, powodując olbrzymie szkody w ekosystemach. Potężne obszary mórz (zwłaszcza przybrzeżnych, w okolicach potów) zamieniają się w tzw. “martwe wody”.

Wycieki ropy naftowej przyczyniają się do wymierania wielu gatunków roślin i zwierząt morskich. Jeszcze większe szkody wyrządza płonąca ropa. Pożar taki może trwać wiele tygodni. Budowa wielkich portów morskich, ciągnących się niekiedy kilkadziesiąt kilometrów wzdłuż wybrzeża, niszczy wspaniałą florę i faunę terenów nadmorskich.

Transport lotniczy w znacznym stopniu przyczynia się do efektu cieplarnianego i do zanikania powłoki ozonowej. Jakkolwiek wpływ ten nie jest bezpośrednio odczuwany przez nas, to jednak zanieczyszczenie mające miejsce na dużych wysokościach niezmiernie pogarsza globalny stan środowiska. Dzieje się tak, ponieważ zanieczyszczenia lotnicze wydzielane na wysokości kilku tysięcy metrów pozostają w stratosferze przez dłuższy czas i niosą za sobą tym groźniejsze konsekwencje dla środowiska. O tym jak wielkie ilości szkodliwych substancji dostają się do atmosfery świadczy ilość paliwa spalanego przez samolot podczas jednej godziny lotu np.: Boeing 737-500 – 5 ton, Boeing 767-200 – 6 ton, ATR 72 – 0,4 tony. Są to liczby ogromne, biorąc pod uwagę, jak wiele samolotów każdego dnia lata nad ziemią.

Żyjemy w czasach, w których człowiek nie obejdzie się bez transportu. Nie można ograniczać jego prawa do podróżowania i wymiany towarów. Należy dbać tylko, aby zły wpływ transportu na środowisko był jak najmniejszy. Powinniśmy szukać nowych rozwiązań neutralizujących wydzielane substancje, pracować nad zwiększeniem wydajności transportu, z rozmysłem budować nowe drogi. Pozytywnego efektu nie dadzą obciążenia mające na celu zniechęcić kierowców do poruszania się samochodami( wysokie opodatkowanie paliw, opłaty za jazdę po mieście lub jak ma to miejsce w Meksyku pozwolenie na poruszanie się samochodem co drugi dzień – w zależności od parzystego lub nieparzystego numeru rejestracji).

Kierunki zmian systemów transportowych, czynniki determinujące strukturę gałęziową i przekształcenia strukturalne w transporcie ładunków oraz kierunki zmian struktury gałęziowej transportu pasażerskiego

System transportowy, pomimo tego, że jest wewnętrznie skonsolidowany, jest bardzo zróżnicowany. Jego elementami są przede wszystkim nieporównywalne przewozy ładunków i osób. Zupełne inny charakter mają pasażerskie przewozy w aglomeracjach miejskich a inny dalekobieżne przewozy między osiedlowe. Różnią się nie tylko wielkością ładunków ale i odległością miejsca przeznaczenia.

Ważnymi czynnikami wpływającymi na przekształcenia strukturalne w trasporcie są decyzje podejmowane przez poszczególne państwa, a więc ich polityka trasportowa. W ostatnim czasie bardzo popularne stało się organizowanie połączeń międzynarodowych, zawierania umów pomiędzy poszczególnymi państwami dotyczących wspólnej polityki trasportowej. Jednakże istnieją czynniki, które wciąż przeszkadzają skonsolidowaniu trasportu wielu państw, i aby je pokonać należy podjąć wysiłki w zakresie:

1. likwidacji mankamentów fizycznego połączenia ciągów trasportowych – różnice standartów i usług świadczonych przez przewoźników

b) zmiany przestrzennych powiązań w handlu międzynarodowym i ruchu osobowym.

c) pogłębiania się stopnia integracji gospodarczej poprzez wspólną, ponadnarodową organizaję, harmonizję przepisów, ujednolicenie ekonomicznych warunków działalności.

d) harmonizacji regół i przepisów dotyczących dostępu do przwoźnika

Postępująca integracja europejskiego trasportu umożliwia przyspieszenie zmian jakościowych w sposobach funkcjonowania transportu w Europie. Nabiera znaczenia zarządzanie logistyczne przepływami towarów. Jednak różnice wciąż przeważają nad podobieństwami. Wciąż istnieją zatory drogowe i narodowo-kulturalne, przepisy ochrony środowiska będą coraż poważniejszymi ograniczeniami dla logistyki, wciąż będzie się rozwijać forma podzlecania kontraktów przewozowych, by być bardziej konkurencyjnym, zmieniające się wymagania klienta wciąż powodują powstawanie kosztów. Należy skupić się na rozwoju techniki informacji i komunikacji.

Polityka transportowa Polski

5