Załącznik nr 2 do stanowiska
Zarządu Śląskiego Związku Gmin i Powiatów
w/s rekompensaty gminom górniczym skutków zaniżonej w 2004 r. i 2005 r. wysokości części równoważącej subwencji ogólnej
Uzasadnienie:
Obowiązująca ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego uchwalona została w dniu 13 listopada 2003 r. i weszła w życie z dniem l stycznia 2004 r. (Dz. U. Nr 203, poz. 1966 z późn. zm.). Zasady obliczania subwencji równoważącej w roku 2004 ustawodawca określił szczegółowo w art. 76 wyżej wzmiankowanej ustawy. W myśl art. 76 ust. l tej ustawy część równoważącą subwencji ogólnej otrzymują te gminy, których dochody przeliczeniowe są niższe od dochodów bazowych. Przez dochody bazowe ustawodawca rozumie sumę osiągniętych dochodów przez gminę za rok 2002 (tj. rok bazowy — ze względu na termin wniesienia projektu ustawy), wykazanych w sprawozdaniach i wnioskach sporządzonych za ten rok na podstawie odrębnych przepisów oraz informacjach sporządzonych za 2002 rok przez właściwych dysponentów z tytułu udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych (w wysokościach otrzymanych przez gminę). Natomiast przez dochody przeliczeniowe należy rozumieć sumę dochodów wykazanych w sprawozdaniach za 2002 rok, tj. kwot dochodów z tytułu udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych, powiększonych do kwoty wynikającej ze wskaźnika udziału we wpływach z tego podatku (w wysokości zgodnej z art. 7a ust. 1 obowiązującej wówczas ustawy z dnia 16 listopada 1998 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego).
Niestety Minister Finansów wykonując obowiązki ustawowe wbrew postanowieniom ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, która wymaga w art. 76 ust. 2 i ust. 4 aby podstawę do dokonywania obliczeń za 2004 r. stanowiły dane wynikające ze sprawozdań sporządzonych za 2002 r., umieścił w dochodach bazowych za 2002 r. (mających decydujące znaczenie dla wyliczenia wysokości części równoważącej subwencji ogólnej przysługującej gminie w roku 2004) kwotę udziału w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2002 r. w wysokości innej niż wynikająca ze sprawozdań sporządzonych przez gminy górnicze na podstawie obowiązujących ówcześnie aktów normatywnych (rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 13 marca 2001 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej - Dz. U. Nr 24, poz. 279 z późn. zm.). Zamiast współczynnika udziału gminy PIT za 2002 r. w wysokości 32,6%, Minister Finansów zastosował współczynnik w wysokości 27,6% (tak jak w pozostałych gminach, które w 2002 r. nie były objęte rozporządzeniem w sprawie wykazu gmin górniczych). Tym samym Minister Finansów doprowadził do zmniejszenia należnych kwot z tytułu części równoważącej subwencji ogólnej za 2004 r.
Za powyżej przedstawioną interpretacją przepisów przemawia fakt, iż gdyby intencją ustawodawcy było aby dochody bazowe służące do ustalenia części równoważącej subwencji ogólnej na rok 2004 obliczane były przy uwzględnieniu udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych w roku 2002 poprzez zastosowanie jednakowego współczynnika procentowego, to stosowne postanowienie zostałoby zawarte w art. 76 ust. 2 ustawy o dochodach jst., tak jak nastąpiło to w przypadku art. 76 ust. 4 wyżej wzmiankowanej ustawy, w którym ustawodawca wskazał, że dla wszystkich gmin stosuje się ten sam współczynnik procentowy. Powyższą konstatację potwierdza także fakt, iż powołany art. 76 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego miał charakter przejściowy i został specjalnie skonstruowany na potrzeby obliczenia części równoważącej subwencji ogólnej na rok 2004.
Analogiczna sytuacja miała miejsce przy ustaleniu części równoważącej subwencji ogólnej na 2005 rok. Zasady obliczenia subwencji równoważącej w roku 2005 ustawodawca bowiem określił szczegółowo w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 29 września 2004 r. w sprawie podziału części równoważącej subwencji ogólnej dla gmin na rok 2005 (Dz. U. Nr 214, poz. 2169), wydanym na podstawie art. 21 ust. 3 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Rozporządzenie określiło sposób podziału kwoty części równoważącej subwencji ogólnej dla gmin zawartej w ustawie budżetowej na rok 2005. Przy czym wysokość tej kwoty nie jest „uzależniona od autonomicznej decyzji organów opracowujących i uchwalających Budżet Państwa, lecz jest wynikiem obliczeń w oparciu o mechanizmy określone w ustawie o dochodach jednostek samorządu terytorialnego", to jest sumą wpłat wniesionych przez zobowiązane do tego gminy na podstawie art. 29 ustawy oraz łącznej kwoty uzupełniającej części wyrównawczej subwencji ogólnej, które nie przysługują niektórym gminom w myśl art. 20 ust. 9 ustawy.
Minister w § 2 przytoczonego rozporządzenia z ogólnej kwoty części równoważącej subwencji ogólnej zawartej w ustawie budżetowej, wydzielił kwoty w wysokości:
a) 50% - rozdzielając ją między gminy, w których dochody przeliczeniowe są niższe od
dochodów bazowych.
b) 10% - rozdzielając ją między gminy, które w 2004 r. otrzymały część równoważącą subwencji ogólnej i w których wydatki na wypłatę dodatków mieszkaniowych, w przeliczeniu na jednego mieszkańca poniesione w 2003 r., były wyższe od wydatków z tego tytułu wszystkich gmin, w przeliczeniu na jednego mieszkańca kraju poniesione w tym samym roku.
c) 10% - rozdzielając ją między gminy, które w 2004 r. otrzymały część równoważącą subwencji ogólnej i w których wydatki na oświetlenie ulic, placów i dróg, w przeliczeniu na jednego mieszkańca, poniesione w 2003 r. były wyższe od wydatków z tego tytułu wszystkich gmin, w przeliczeniu na jednego mieszkańca w kraju poniesione w tym samym roku.
d) 30% - rozdzielając ją między gminy, w których łączne kwoty dochodów zaplanowane na 2005 r. z tytułu części wyrównawczej subwencji ogólnej dla gmin i części równoważącej subwencji ogólnej dla gmin w zakresie kwot, o których mowa § 2 pkt 1-3 rozporządzenia (tj. dotacji przekazanych gminom na podstawie art. 18 ust. 3 i 3a ustawy z dnia l0 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz. U. Nr 89 poz., 652 tekst jednolity ze zmianami); art. 10 ust. l ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych (Dz. U. Nr 71, poz. 73 z późn. zm.) w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2003 r.; udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych wykazane w informacji sporządzonej za 2003 r. przez Ministra Finansów; udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych wykazane w sprawozdaniach sporządzonych za 2003 r. na podstawie odrębnych przepisów), pomniejszonych o kwoty wpłat zaplanowanych na 2005 r. są niższe o więcej niż 25.000 zł od łącznych dochodów ustalonych na 2004 r. z tytułu części wyrównawczej subwencji ogólnej dla gmin i części równoważącej subwencji ogólnej dla gmin pomniejszonych o kwoty wpłat ustalonych na 2004 r.
W związku z powyższym przy ustaleniu „części 30 procentowej" części równoważącej subwencji ogólnej do „wzoru", o którym mowa w § 6 ust. l rozporządzenia, Minister podstawił w informacji o rocznych kwotach poszczególnych części subwencji ogólnych kwotę części równoważącej za 2004 r. w wysokości faktycznie otrzymanej za 2004 r. (pomimo, iż wysokość jej stoi w sprzeczności z art. 76 ustawy), a nie kwotę w wysokości należnej.
Z powyższego wywodu wynika, iż gminy górnicze wskutek dokonanej przez Ministra Finansów wykładni art. 76 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego poniosły szkodę nie tylko w 2004 r., ale także w roku następnym.
Śląski Związek Gmin i Powiatów wnosi zatem o dokonanie przez Ministra Finansów ponownego przeliczenia subwencji równoważącej na 2004 r. i 2005 r. oraz uregulowanie powstałych różnic na rzecz gmin górniczych.