INSTRUKTAŻ STANOWISKOWY

DLA PRACOWNIKÓW ZATRUDNIONYCH NA STANOWISKU

SPAWACZA ELEKTRYCZNEGO

Założenia organizacyjno - programowe

Pracodawca obowiązany jest zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie BHP przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzić okresowe szkolenia w tym zakresie. Obowiązany jest również zaznajamiać pracowników z przepisami i zasadami bhp dotyczącymi wykonywanych przez nich prac.

Cel szkolenia

Celem instruktażu stanowiskowego jest uzyskanie przez pracownika:

1/ wiadomości i praktycznych umiejętności z zakresu bezpiecznego

wykonywania powierzonej pracy,

2/ podstawowych wiadomości o zagrożeniach wypadkowych i zagrożeniach dla

zdrowia występujących na danym stanowisku pracy i w jego bezpośrednim

otoczeniu,

3/ sposobów ochrony przed zagrożeniami wypadkowymi w warunkach

normalnej pracy i w warunkach awaryjnych.

Czas trwania

Instruktaż stanowiskowy odbywa się w czasie pracy. Jego czas trwania powinien być uzależniony od:

1/ przygotowania zawodowego pracownika,

2/ dotychczasowego stażu pracy,

3/ od rodzaju pracy i zagrożeń występujących na stanowisku pracy.

Jednak nie powinien być krótszy niż 8 godzin.

Uczestnicy szkolenia :

Szkolenie jest przeznaczone dla pracowników nowo zatrudnianych na stanowiskach pracy, na których występuje narażenie na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych, dla pracowników przenoszonych na takie stanowiska, oraz w przypadku zmiany warunków techniczno-organizacyjnych, zmiany organizacji stanowisk pracy, oraz nowych lub zmienianych narzędzi, maszyn i innych urządzeń. Szkolenie jest przeznaczone również dla studentów odbywających praktyki studenckie oraz uczniów odbywających praktyczną naukę zawodu.

Egzamin

Zakończenie szkolenia wstępnego na stanowisku pracy (instruktaż stanowiskowy) dla danego pracownika powinno być zakończone egzaminem sprawdzającym przyswojenie przez niego:

1/wiadomości objętych programem nauczania,

2/ umiejętności wykonywania i organizowania pracy zgodnie z przepisami i

zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.

Zaświadczenia

Ukończenie przez pracownika instruktażu stanowiskowego powinno być potwierdzone zaświadczeniem wydanym przez pracodawcę - odpis zaświadczenia powinien być przechowywany w aktach osobowych pracownika. Instruktaż stanowiskowy przeprowadza osoba:

1/ wyznaczona przez pracodawcę,

2/ kierująca pracownikami,

3/ przeszkolona w zakresie metod prowadzenia instruktażu,

4/ posiadająca odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie zawodowe.

RAMOWY PROGRAM SZKOLENIA

L.p.	Tematyka szkolenia	Liczba godzin
1	2	3
1.	Przygotowanie pracownika do wykonywania pracy,	2
	w tym w szczególności:
	a) Warunki pracy z uwzględnieniem:
	- pomieszczenia pracy,
	- stanowiska robotniczego,
	- wyposażenia stanowiska roboczego pod kątem
	wykonywania określonych zadań,
	- przebiegu procesu produkcyjnego w komórce
	organizacyjnej i w całym zakładzie pracy,
	b) Zagrożenia na stanowisku pracy i sposoby
	ochrony przed zagrożeniami. Sprzęt ochrony
	osobistej.
2.
	Metodyka instruktażu stanowiskowego:	0,5
	- pokaz przez instruktora sposobu wykonywania
	pracy na stanowisku pracy zgodnie z przepisami i
	zasadami bhp, z uwzględnieniem poszczególnych
	czynności i ze szczególnym zwróceniem uwagi na
	czynności trudne i niebezpieczne,
	- próbne wykonywanie zadania przez pracownika
	pod kontrolą szkolącego,	0,5
	- samodzielna praca pracownika,	4
	- omówienie i ocena przebiegu wykonywania pracy
	przez pracownika.	1
Liczba godzin		8

Warunki pracy

Prawidłowa organizacja pracy wpływa na zwiększenie wydajności przy jednoczesnym zmniejszeniu zagrożenia pracownika. Stanowiskiem robotniczym nazywamy część powierzchni produkcyjnej, specjalnie wyposażonej, w celu wykonania określonych operacji.

Pomieszczenie spawalni

Spawanie i cięcie metali powinno odbywać się w specjalnie na ten cel przeznaczonym pomieszczeniu - spawalni oddzielonej od innych pomieszczeń. Odstępstwa od tej zasady dopuszczalne są jedynie w przypadkach, gdy jest konieczne ze względu na technologię produkcji. Ściany i sufit spawalni powinny być pomalowane ciemnoszarą farbą z domieszką bieli cynkowej. Spawanie powinny spełniać następujące wymogi:

wymiary:

wysokość pomieszczenia min.3,75 m; na każdego pracownika najliczniejszej zmiany powinno przypadać co najmniej 15 m 3 objętości pomieszczenia, oświetlenie należy zapewnić dostateczne oświetlenie naturalne, a gdy jest to niemożliwe - dostateczne oświetlenie sztuczne, wentylacja

powinny posiadać wentylację zapewniającą usuwanie powietrza zanieczyszczonego substancjami szkodliwymi, wydzielającymi się przy spawaniu i cięciu metali, oraz dopływ świeżego powietrza.

Stanowisko robocze:

* Spawanie małych elementów należy wykonywać na specjalnym stole spawalniczym, wykonanym z materiału niepalnego. Stół powinien posiadać miejscową wentylację, najlepiej z dolnym odciągiem, zabezpieczającym spawacza przed szkodliwymi oparami powstającymi w trakcie spawania. W razie stałego wykonywania prac spawalniczych stanowiska pracy powinny być wyposażone w stołki do siedzenia przy pracy z regulowaną wysokością.

* Na każde stanowisko robocze powinno przypadać co najmniej 4 m powierzchni podłogi, przy czym odległość między stanowiskami roboczymi (nie licząc szerokości przejść) powinna wynosić co najmniej 1 m.

W pobliżu stanowiska roboczego do spawania łukiem elektrycznym powinno znajdować się urządzenie do bezpiecznego zawieszania uchwytu do elektrody.

* Jeśli spawanie i cięcie metali odbywa się na otwartej przestrzeni stanowisko robocze powinno być, w miarę możliwości, zabezpieczone przed opadami atmosferycznymi.

* Przy spawaniu i cięciu łukiem elektrycznym poza spawalnią stanowiska robocze powinny być osłonięte nieprzeźroczystymi ściankami lub parawanami w sposób zapobiegający działaniu szkodliwego promieniowania łuku elektrycznego na osoby nie zatrudnione przy spawaniu. Te ścianki lub

parawany powinny być wykonane z materiału niepalnego i pomalowane ciemnoszarą farbą z domieszką bieli cynkowej.

Zabronione jest wykonywanie prac spawalniczych na urządzeniach będących pod ciśnieniem.

* Przy pracach spawalniczych wykonywanych w miejscach, w których powstające iskry, kropelki roztopionego metalu itp. mogą przy zetknięciu się z przedmiotami palnymi spowodować ich zapalenie należy te przedmioty zabezpieczyć np. przez pokrycie blachą innym materiałem niepalnym lub w inny sposób zabezpieczyć przed zapaleniem.

Zabronione jest wykonywanie prac spawalniczych w odległości mniejszej niż 5 m od materiałów łatwopalnych lub niebezpiecznych przy zetknięciu z ogniem.

* Spawanie zbiorników lub naczyń, w których znajdowały się gazy lub ciecze łatwopalne bądź trujące jest dozwolone jedynie po całkowitym oczyszczeniu ich z resztek gazu, cieczy i par i po wykonaniu stosownych analiz na obecność tych czynników i zawartość tlenu w zbiorniku.

* Wnętrze zbiorników inaczej powinno podczas spawania mieć połączenie z otaczającą atmosferą np. przez otwarcie włazów itp. * Przy spawaniu i cięciu wewnątrz zbiorników spawacze i ich pomocnicy powinni być zabezpieczeni przez przymocowanie do linki ochronnej i asekurowani przez innych pracowników, znajdujących się na zewnątrz zbiornika w jego bezpośredniej bliskości.

Prace spawalnicze oraz inne prace wymagające posługiwania się otwartym źródłem ognia w pomieszczeniach zamkniętych albo w pomieszczeniach zagrożonych pożarem lub wybuchem, a także prace wykonywane wewnątrz zbiorników, kotłów, silosów i urządzeń technologicznych, w tym także w zbiornikach otwartych, które nie pozwalają na bezpośredni kontakt wizualny co najmniej z jednym pracownikiem powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby.

* Przy pracy wewnątrz zbiorników metalowych należy stosować przenośne ręczne lampy elektryczne o obniżonym napięciu zapewniającym bezpieczeństwo pracy.

* Przy spawaniu lub cięciu łukiem wewnątrz kotłów lub zbiorników metalowych spawacz i pomocnik powinien mieć głowę zabezpieczoną izolującym hełmem ochronnym i także powinni być zabezpieczeni przed zetknięciem się z częściami metalowymi przy pomocy dywaników gumowych, a także powinni być zaopatrzeni w maski z dopływem świeżego powietrza.

* Przy wykonywaniu spawania i cięcia łukiem wewnątrz zbiorników i innych przestrzeni ograniczonych, należy stosować przerwy w pracy, podczas których pracownicy powinni wychodzić z tych zbiorników na wolną przestrzeń.

* W czasie spawania lub cięcia wewnątrz zbiorników, spawarki powinny się znajdować poza zbiornikiem, pod nadzorem osób, które są jednocześnie zobowiązane do czuwania nad bezpieczeństwem spawacza.

Wyposażenie stanowiska roboczego

Elektryczne spawanie łukowe wykonuje się przy pomocy spawarek. Należą do nich:

^A spawarki wirujące,

Stosowanie spawarek wirujących powinno być ograniczone do niezbędnego minimum ze względu na szkodliwe działanie pola elektromagnetycznego.

^A spawarki transformatowe,

^A spawarki prostownikowe jedno i wielostanowiskowe,

^A półautomaty,

^A automaty spawalnicze.

Eksploatację elektrycznych spawarek należy prowadzić zgodnie z przepisami ogólnymi, przepisami szczegółowymi i dokumentacją techniczno -ruchową spawarki, fabryczną a w szczególności:

- przedmiot spawany powinien być uziemiony. Uziemienie powinno być zaopatrzone w zaciski zapewniające należyte zetknięcie się ze sobą części przewodzących prąd,

- przewody zasilające urządzenie spawalnicze oraz przewody spawalnicze powinny być zabezpieczone przed uszkodzeniami w wyniku:

- poprowadzenia trasą wykluczającą możliwość uszkodzenia przez ruch urządzeń transportowych,

- zawieszenia na odpowiednich stojakach przenośnych,

- zabezpieczenia odpowiednimi osłonami.

- zabronione jest przeprowadzenie kabli elektrycznych do spawania razem z przewodami gumowymi lub metalowymi przeznaczonych dla gazów służących do spawania lub cięcia,

- rękojeść uchwytu powinna być wykonana z materiału izolującego i niepalnego,

- ze względu na możliwość porażenia prądem nie wolno:

- dotykać ręką nie izolowanych części uchwytów,

- zakładać elektrodę do uchwytu przed wyłączeniem prądu,

- kłaść uchwytu na częściach metalowych,

- trzymać uchwyt pod pachą lub na ramieniu w czasie przerw od pracy,

- nie wolno dopuszczać do nadmiernego grzania się uchwytów.

Przeglądy spawarek

Stan techniczny spawarek, ich zdolność do pracy i warunki eksploatacji należy oceniać na podstawie:

- oględzin,

- przeglądów okresowych.

Oględziny - należy przeprowadzać w czasie ruchu i w czasie postoju. Przy przeprowadzeniu oględzin w czasie ruchu spawarki należy sprawdzić:

- zabezpieczenia, regulatory, łączniki,

- połączenia mechaniczne i elektryczne,

- ochrony przeciwporażeniowe i zabezpieczenia przeciwporażeniowe,

- przewody spawalnicze,

- działania i wskazania przyrządów pomiarowych,

- nagrzanie obudowy i łożysk oraz poziom hałasu i drgań,

- układy chłodzenia i sprężonego powietrza,

- pomieszczenia w których pracują spawarki,

- czystość urządzeń spawalniczych. Oględziny należy przeprowadzać nie rzadziej niż raz na kwartał.

Przegląd - należy przeprowadzić po wyłączeniu spawarki spod napięcia. Przegląd obejmuje w szczególności:

- szczegółowe oględziny w zakresie jak powyżej,

- czynności konserwacyjne jak w dokumentacji fabrycznej,

- badanie stanu technicznego,

- sprawdzenie stanu łożysk napędów i prądnic,

- wymianę zużytych części,

- stwierdzenie zadawalających wyników ruchu próbnego.

Przegląd należy przeprowadzić w terminie zgodnym z dokumentacją fabryczną

lecz nie rzadziej niż raz w roku.

Wyniki przeglądów i zakresy wykonywanych czynności konserwacyjno - remontowych należy odnotować w dokumentacji eksploatacyjnej spawarki (urządzenia spawalniczego).

Zabezpieczenie przeciwpożarowe procesów spawalniczych.

Prace niebezpieczne pożarowe (a do takich należą procesy spawalnicze) prowadzone poza wyznaczonymi na stałe miejscami do tego celu należy prowadzić w sposób uniemożliwiający powstanie pożaru lub wybuchu. Przed rozpoczęciem prac niebezpiecznych pożarowe właściciel, zarządca lub użytkownik obiektu, a także wykonawca czyli spawacz, jest obowiązany do:

- oceny zagrożenia pożarowego w rejonie prac,

- ustalenia rodzaju przedsięwzięć mających na celu niedopuszczenie do powstania i rozprzestrzeniania się pożaru lub wybuchu,

- wskazanie osób odpowiedzialnych za zabezpieczenie miejsca pracy, przebieg i zabezpieczenie miejsca po zakończeniu pracy.

Przy wykonywaniu prac niebezpiecznych pożarowe należy przestrzegać następujących wskazówek:

1/ wszelkie materiały palne występujące w miejscu wykonywania prac oraz w rejonach przyległych (palne elementy konstrukcyjne budynków, instalacje techniczne itp.) należy zabezpieczyć przed zapaleniem. Przy ustalaniu sposobów zabezpieczenia przeciwpożarowego należy zwrócić szczególną uwagę na :

- występowanie w miejscu spawania palnych elementów budowlanych, mogących ulec zapaleniu od odprysków spawalniczych,

- stykanie konstrukcji metalowych przewodów lub innych elementów przewodzących ciepło, z palnymi elementami budynku (pomieszczenia) co może spowodować ich zapalenie,

• występowanie palnych izolacji, wykładzin itp. które mogą ulec zapaleniu,

* sposób zabezpieczenia palnych elementów budynków i pomieszczenia przed działaniem rozprysków spawalniczych,

* sposób zabezpieczenia spawanych konstrukcji, przewodów, elementów itp. przed nadmiernym nagrzaniem,

* na zapobieganie zapalenia stykających się z nimi materiałów palnych przed zapaleniem.

21 prace niebezpieczne pożarowe w pomieszczeniach i urządzeniach zagrożonych wybuchem (np. w których wcześniej wykonywano inne prace związane z użyciem palnych gazów lub łatwopalnych cieczy) mogą być prowadzone wyłącznie wtedy, gdy stężenie par cieczy lub gazów w mieszaninie z powietrzem w miejscu wykonywania prac nie przekracza 10 % ich dolnej granicy wybuchowości. Badania takie przeprowadza się przy pomocy eksplozymetru. W przypadku wyższych stężeń tych substancji prace z otwartym ogniem są niedozwolone.

3/w miejscu wykonywania prac powinien znajdować się sprzęt umożliwiający likwidację wszelkich źródeł pożaru (podręczny sprzęt pożarniczy, materiały izololacyjne i osłaniające, pojemniki metalowe z woda na odpadki elektrod itp.)

4/ po zakończeniu prac należy poddać kontroli miejsce w którym prowadzone były prace a także rejony przyległa (dla sprawdzenia czy nie pozostawiono tlących lub żarzących cząsteczek; czy nie występują oznaki tlenienie się materiałów bądź inne wskazujące na możliwości zaistnienia pożaru; czy został zdemontowany, wyłączony ze źródeł zasilania i zabezpieczony przed dostępem osób postronnych sprzęt spawalniczy).

5/ prace niezabezpieczone pożarowe mogą być wykonywane wyłącznie przez osoby do tego upoważnione, posiadające odpowiednie kwalifikacja (dokumentem potwierdzającym posiadane kwalifikacje uprawniające do wykonywania robót jest książeczka spawacza z wpisanymi do niej uprawnieniami).

6/ właściciel, zarządca lub użytkownik obiektu jest obowiązany przed rozpoczęciem prac zapoznać pracowników z zagrożeniami pożarowymi występującymi w rejonie wykonywania prac oraz z rodzajem przedsięwzięć mających na celu niedopuszczenie do powstania pożaru lub wybuchu.

71 sprzęt używany do wykonywania prac powinien być sprawny technicznie i zabezpieczony przed możliwością wywołania pożaru.

Zagrożenia na stanowisku pracy i sposoby ochrony przed

zagrożeniami.

Sprzęt ochrony osobistej

Podczas spawania pracownik narażony jest między innymi na:

* pyły i gazy spawalnicze,

* promieniowanie jonizacyjne,

* promieniowanie widzialne,

* promieniowanie ultrafioletowe,

* promieniowanie podczerwone,

* pole elektromagnetyczne,

* wymuszona pozycja ciała,

* porażenie prądem elektrycznym,

* hałas.

Pyty i gazy spawalnicze - spawacze łukiem elektrycznym narażeni są na wdychanie pyłów i gazów powstających w łuku elektrycznym, których skład jest zależny od rodzaju spawanego materiału i używanych elektrod. Najczęściej są to:

* tlenki żelaza (pył),

* tlenki manganu i tytanu (pył),

* krzemionka (pył),

* tlenki azotu (gazy),

* tlenek węgla (gaz).

Największe ich stężenie powstaje przy spawaniu we wnętrzu zbiorników i pomieszczeń o małej kubaturze. Narażenie na dymy spawalnicze prowadzi do odkładania się w płucach tlenków metali (głównie żelaza), a także krzemionki powodujące tzw. pylicę spawaczy elektrycznych.

Dla zabezpieczenia spawacza szczególnie spawajacego łukiem elektrycznym należy stosować:

• wentylację ogólną

• wentylacje miejscową

- odsysanie połączone z oprzyrządowaniem (palniki z odsysaniem stosowane w procesach MIG, MAG),

- ssawy połączone z tarczami ochronnymi,

- kabiny spawalnicze,

- ruszt i otwory odsysające umieszczone w stole spawalniczym,

- stół z odsysaniem mieszanym,

- ssawki ruchome ustawiane w dowolnym położeniu,

- ssawki ruchome,,

- ubranie robocze

- sprzęt ochrony osobistej osobistej (okulary ochronne z filtrami, tarcze spawalnicze,

maski przeciwpyłowe, fartuchy skórzane, rękawice spawalnicze).

---