Program instruktażu stanowiskowego spawacz gaz

2/4.E.1. Szkolenie w dziedzinie
bezpieczeñstwa i higieny pracy

Program instrukta¿u stanowiskowego

Stanowisko pracy:

Spawacz rêczny gazowy (acetylenowo-tlenowy)

Zygmunt Wieczorek

Rozdzia³ 2/4.E.1.

2. Szkolenia

2/4.E.1. Instrukta¿ stanowiskowy – spawacz gazowy

kwiecieñ 2005

Spis treœci

1. Podstawy prawne opracowania programu . . . . . . . .

2. Cel szkolenia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. Uczestnicy szkolenia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4. Sposób organizacji szkolenia. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5. Plan instrukta¿u stanowiskowego spawacza

gazowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6. Treœæ instrukta¿u. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.1. Warunki œrodowiska pracy . . . . . . . . . . . . . . .

6.2. Zagro¿enia wystêpuj¹ce przy spawaniu gazowym

oraz sposoby ochrony przed zagro¿eniami . . .

6.3. Ochrona przed zagro¿eniami przy wykonywaniu

gazowych prac spawalniczych . . . . . . . . . . . . .

6.4. Pokaz przez instruktora sposobu wykonywania

pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.5. Próbne wykonanie zadania przez pracownika

pod kontrol¹ instruktora . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.6. Samodzielna praca pracownika pod nadzorem

instruktora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.7. Omówienie i ocena przebiegu wykonywania

pracy przez pracownika . . . . . . . . . . . . . . . . .

PROGRAM INSTRUKTA¯U STANOWISKOWEGO

Stanowisko pracy:

Spawacz rêczny gazowy (acetylenowo-tlenowy)

1. Podstawy prawne opracowania programu

Przy opracowaniu programu szkolenia uwzglêdniono nastêpuj¹ce rozporz¹dzenia
reguluj¹ce bezpieczeñstwo i higienê pracy:

rozporz¹dzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 27.7.2004 r. w sprawie szkolenia
w dziedzinie bezpieczeñstwa i higieny pracy (Dz.U. Nr 180, poz. 1860),

kwiecień 2005

OPINIE

Rozdział 2/4.E.1.

rozporz¹dzenie Ministra Gospodarki z 27.4.2000 r. w sprawie bezpieczeñstwa
i higieny pracy przy pracach spawalniczych. (Dz.U. Nr 40, poz. 470),

rozporz¹dzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Spo³ecznej z 23.12.2003 r.

w sprawie bezpieczeñstwa i higieny pracy przy produkcji i magazynowaniu
gazów, nape³nianiu zbiorników gazami oraz u¿ywaniu i magazynowaniu kar-
bidu (Dz.U. z 2004 r. Nr 4, poz. 59),

rozporz¹dzenie Ministra Infrastruktury z 6.2.2003 r. w sprawie bezpieczeñstwa
i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz.U. Nr 47,
poz. 401),

rozporz¹dzenie Ministra Spraw Wewnêtrznych i Administracji z 16.6.2003 r.
w sprawie ochrony przeciwpo¿arowej budynków, innych obiektów budowla-
nych i terenów (Dz.U. Nr 121, poz. 1138).

Uwzglêdniono tak¿e Polskie Normy:

PN-EN-1089-3:2004 (U) Butle do gazów. Znakowanie butli (z wy³¹czeniem
LPG). Czêœæ 3: Kod barwny,

PN-ISO 4705 Butle stalowe bez szwu do gazów, wielokrotnego nape³niania.

2. Cel szkolenia

Celem szkolenia jest uzyskanie przez pracownika:

informacji o czynnikach œrodowiska pracy wystêpuj¹cych przy spawaniu gazo-
wym,

wiedzy i umiejêtnoœci dotycz¹cych sposobów zapobiegania urazom, oparze-
niom oraz oddzia³ywaniu czynników szkodliwych dla zdrowia wystêpuj¹cych
przy spawaniu gazowym, w warunkach pracy normalnej i awaryjnej,

wiedzy i praktycznych umiejêtnoœci z zakresu bezpiecznej eksploatacji
urz¹dzeñ i osprzêtu stosowanego do spawania gazowego.

3. Uczestnicy szkolenia

Szkolenie jest przeznaczone dla:

nowo zatrudnianych spawaczy gazowych;

pracowników przenoszonych na stanowisko spawacza gazowego;

spawaczy gazowych, w przypadku:

zmiany organizacji stanowisk pracy,

wprowadzenia do stosowania nowych lub zmienianych urz¹dzeñ, osprzêtu
i narzêdzi spawalniczych;

studentów odbywaj¹cych praktyki studenckie oraz uczniów odbywaj¹cych
praktyczn¹ naukê zawodu spawacza gazowego.

4. Sposób organizacji szkolenia

Szkolenie prowadzone jest w formie instrukta¿u – na stanowisku (stanowiskach),
na którym(ch) bêdzie zatrudniony instruowany spawacz gazowy, na podstawie
programu szczegó³owego.

kwiecień 2005

OPINIE

2. Szkolenia

Rozdział 2/4.E.1.

Sposób realizacji szkolenia i czas trwania poszczególnych jego czêœci nale¿y do-
stosowaæ do przygotowania zawodowego i dotychczasowego sta¿u pracy instru-
owanego spawacza.

5. Plan instrukta¿u stanowiskowego spawacza
gazowego

Lp.

Temat szkolenia

Liczba

godzin

Przygotowanie spawacza do wykonywania czynnoœci zwi¹zanych z ³¹cze-
niem metali, w szczególnoœci:

a) omówienie warunków pracy z uwzglêdnieniem elementów:

pomieszczeñ spawalni i innych przestrzeni, w których ma pracowaæ
spawacz, maj¹cych wp³yw na warunki jego pracy,

stanowiska roboczego maj¹cego wp³yw na bezpieczeñstwo i higienê
pracy;

b) omówienie:

zagro¿eñ wystêpuj¹cych w procesach spawania gazowego oraz

wyników oceny ryzyka zawodowego zwi¹zanego z wykonywan¹ prac¹;

c) omówienie:

sposobów ochrony przed zagro¿eniami wystêpuj¹cymi w procesach
spawania gazowego,

przebiegu czynnoœci eksploatacyjnych na stanowisku pracy przed,
w trakcie i po zakoñczeniu pracy,

zasad postêpowania w razie wypadku lub awarii.

Pokaz przez instruktora sposobu wykonywania pracy na stanowisku pra-
cy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeñstwa i higieny pracy,
z uwzglêdnieniem metod bezpiecznego wykonywania poszczególnych
czynnoœci i ze szczególnym zwróceniem uwagi na czynnoœci trudne i nie-
bezpieczne.

0,5

Próbne wykonanie zadania przez pracownika pod kontrol¹ instruktora.

0,5

Samodzielna praca pracownika pod nadzorem instruktora.

Omówienie i ocena przebiegu wykonywania pracy przez pracownika.

Razem:

1 godzina instrukta¿u = 45 minut

Program opracowa³:

Po konsultacji z pracownikami zatwierdzi³:

...........................................

..........................................................................

(imiê i nazwisko)

(data, imiê i nazwisko, funkcja, podpis)

kwiecień 2005

2/4.E.1. Instruktaż stanowiskowy – spawacz gazowy

OPINIE

Rozdział 2/4.E.1.

6. Omówienie tematów szkolenia

6.1. Warunki œrodowiska pracy

Pomieszczenia i inne przestrzenie, w których zachodz¹ procesy spawania gazowe-
go musz¹ spe³niaæ wymagania bezpieczeñstwa i higieny pracy.

Spawalnie

Spawalnia to odpowiednio przystosowane pomieszczenie lub wydzielona czêœæ
pomieszczenia, w którym s¹ zlokalizowane sta³e stanowiska spawalnicze. Mini-
malne wymagania, jakie musi spe³niaæ pomieszczenie spawalni to:

kubatura – na ka¿dego pracownika najliczniejszej zmiany powinno przypadaæ
co najmniej 15 m

wolnej objêtoœci pomieszczenia, tj. niezajêtej przez jakiekol-

wiek urz¹dzenia i sprzêt,

wysokoœæ – to minimum 3,75 m,

powierzchnia – na ka¿de stanowisko spawalnicze powinny przypadaæ nie
mniej ni¿ 2 m

wolnej powierzchni pod³ogi niezajêtej przez urz¹dzenia i sprzêt,

œciany i strop – powinny byæ pomalowane farbami matowymi,

pod³oga – powinna byæ wykonana z materia³ów niepalnych,

wentylacja – wymaga siê, aby zapewnia³a skuteczne usuwanie zanieczyszczeñ
szkodliwych dla zdrowia.

Stosowane w spawalni stacjonarne urz¹dzenia do podgrzewania przedmiotów
przed lub po poddaniu ich procesom spawalniczym musz¹ byæ wyposa¿one w
wentylacjê miejscow¹.

Kabiny spawalnicze

Kabina spawalnicza jest to czêœæ spawalni ze stanowiskiem spawalniczym, os³oniêtym
œciankami o lekkiej konstrukcji lub parawanem. Œcianki lub parawany powinny:

mieæ co najmniej 2 m wysokoœci, z zachowaniem przy pod³odze szczeliny wen-
tylacyjnej,

byæ wykonane z materia³u niepalnego lub trudno zapalnego, t³umi¹cego szko-
dliwe promieniowanie optyczne.

Wnêtrza kabin spawalniczych nale¿y pomalowaæ matowymi farbami.

Stanowiska spawalnicze

Stanowisko spawalnicze to stanowisko pracy, na którym s¹ wykonywane prace
spawalnicze. Wyró¿niamy stanowiska spawalnicze:

sta³e – przeznaczone do powtarzalnego wykonywania prac spawalniczych,
których wyposa¿enie techniczne i instalacje zasilaj¹ce maj¹ charakter sta³y,

ruchome – przeznaczone do okresowego wykonywania prac spawalniczych,
których wyposa¿enie techniczne i instalacje zasilaj¹ce s¹ kompletowane doraŸ-
nie, tylko na czas wykonywania okreœlonej pracy.

Sta³e stanowisko spawalnicze powinno spe³niaæ nastêpuj¹ce wymagania:

byæ wyposa¿one w instalacjê wentylacji stanowiskowej, je¿eli istnieje mo¿li-
woœæ emisji szkodliwych py³ów i gazów;

byæ wyposa¿one w stó³ spawalniczy i (lub) odpowiednie oprzyrz¹dowanie,
umo¿liwiaj¹ce bezpieczne wykonanie prac spawalniczych, np.:

kwiecień 2005

OPINIE

2. Szkolenia

Rozdział 2/4.E.1.

blat w postaci kraty, przez któr¹ przedostaj¹ siê wszelkiego rodzaju zanie-
czyszczenia,

m³otek spawalniczy,

szczotkê drucian¹ do usuwania zabrudzeñ,

kleszcze do przytrzymywania przedmiotów spawanych.

Na sta³ym stanowisku spawalniczym przedmioty o du¿ych wymiarach lub o ma-
sie ponad 25 kg powinny byæ przemieszczane za pomoc¹ urz¹dzeñ do transportu
pionowego lub poziomego.
Stanowiska spawalnicze sta³e i ruchome powinny byæ wyposa¿one w:

osprzêt umo¿liwiaj¹cy bezpieczne od³o¿enie lub zawieszenie palnika,

naczynie z wod¹ do okresowego lub awaryjnego sch³adzania palnika.

Stanowisko
na otwartej
przestrzeni

Stanowisko spawalnicze zlokalizowane na otwartej przestrzeni:

powinno byæ zabezpieczone przed dzia³aniem czynników atmosferycznych,

jego otoczenie powinno byæ chronione przed promieniowaniem p³omienia.

Wymóg ochrony przed promieniowaniem p³omienia nie dotyczy prac spawalni-
czych:

wykonywanych na statkach morskich i œródl¹dowych,

budowlano-monta¿owych wykonywanych na du¿ych wysokoœciach lub w wy-
kopach.

Spawalnie i stanowiska spawalnicze:

nie powinny byæ miejscem przechowywania materia³ów ³atwo palnych,

powinny byæ zabezpieczone przed mo¿liwoœci¹ wywo³ania po¿aru w strefie
rozprysku iskier, ¿u¿la lub gor¹cych cz¹stek sta³ych, z uwzglêdnieniem prze-
strzeni poni¿ej stanowiska spawalniczego.

Stosowanie gazów spawalniczych

Więcej niż
10 stanowisk

W spawalni maj¹cej nie wiêcej ni¿ 10 stanowisk spawalniczych, na których s¹ sto-
sowane gazy palne:

dopuszcza siê indywidualne wyposa¿enie ka¿dego stanowiska w butle nie-
zbêdne dla prowadzenia procesu technologicznego oraz

w jedn¹ zapasow¹ butlê ka¿dego rodzaju gazu stosowanego na tym stanowisku.

Butle zapasowe powinny byæ przechowywane w wyodrêbnionych pomieszcze-
niach wykonanych z materia³ów niepalnych b¹dŸ w wydzielonych miejscach
spawalni. Miejsca przechowywania zapasowych butli musz¹ byæ wyraŸnie ozna-
kowane i zabezpieczone.

W spawalni maj¹cej ponad 10 stanowisk spawalniczych, na których s¹ stosowane
gazy palne, zaopatrzenie w te gazy powinno odbywaæ siê z instalacji centralnego
zasilania.

6.2. Zagro¿enia wystêpuj¹ce przy spawaniu gazowym

W procesach spawania gazowego wystêpuj¹ nastêpuj¹ce zagro¿enia:

poparzeniem,

kwiecień 2005

2/4.E.1. Instruktaż stanowiskowy – spawacz gazowy

OPINIE

Rozdział 2/4.E.1.

chemiczne i py³owe spowodowane szkodliwym dzia³aniem dymów spawalni-
czych,

odpryskami spawalniczymi,

promieniowaniem nadfioletowym (UV) i podczerwonym (IR) powoduj¹cymi
uszkodzenia wzroku i skóry,

po¿arem lub wybuchem.

Do szczególnie niebezpiecznych nale¿¹ nastêpuj¹ce gazowe prace spawalnicze:

na zbiornikach i ruroci¹gach po œrodkach chemicznych i innych, stwarzaj¹cych
zagro¿enie ¿ycia lub zdrowia i œrodowiska,

prowadzone w ramach robót gazoniebezpiecznych, czyli prac na czynnych
urz¹dzeniach gazowniczych i sieciach gazowych, przy których wydzielaj¹ siê
lub mog¹ wydzielaæ siê iloœci gazu powoduj¹ce zatrucie, wybuch lub po¿ar.

Roboty gazo-
niebezpieczne

Prace spawalnicze prowadzone w ramach robót gazoniebezpiecznych, z wy-
j¹tkiem robót na czynnych gazoci¹gach przesy³owych pod ciœnieniem, mog¹ byæ
podjête wy³¹cznie po dok³adnym oczyszczeniu zbiorników i ruroci¹gów z tych
œrodków. Podczas prowadzenia takich prac urz¹dzenia zasilaj¹ce, w tym butle
z gazami technicznymi, powinny byæ usytuowane na zewn¹trz wykopów, po-
mieszczeñ lub urz¹dzeñ, w których prace te s¹ wykonywane.

6.3. Ochrona przed zagro¿eniami przy wykonywaniu gazowych
prac spawalniczych

Spawanie okreœlon¹ metod¹ (np. spawanie acetylenowo-tlenowe) mo¿e byæ wy-
konywane wy³¹cznie przez osoby uprawnione do spawania t¹ metod¹ – legity-
muj¹ce siê dokumentem:

zaœwiadczeniem o ukoñczeniu szkolenia dla spawaczy,

Uprawnienia

œwiadectwem egzaminu spawacza,

ksi¹¿k¹ spawacza.

Wymagania dotycz¹ce posiadania dokumentów potwierdzaj¹cych odpowied-
nie kwalifikacje spawalnicze nie maj¹ zastosowania do s³uchaczy kursów spa-
walniczych i uczniów szkó³ w trakcie praktycznej nauki zawodu, jeœli wyko-
nuj¹ prace spawalnicze objête programem nauczania i pod nadzorem osób
wykwalifikowanych.

Zgodnie z rozporz¹dzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 28.5.1996 r. w spra-
wie rodzajów prac, które powinny byæ wykonywane przez co najmniej dwie osoby
(Dz.U Nr 62, poz. 288), spawanie i ciêcie gazowe w pomieszczeniach zamkniêtych,
albo w pomieszczeniach zagro¿onych po¿arem lub wybuchem powinny byæ wyko-
nywane przez co najmniej dwie osoby, w celu zapewnienia asekuracji.

Zasady bezpieczeñstwa przy u¿ytkowaniu

gazowych urz¹dzeñ spawalniczych i osprzêtu – reduktory

Montowanie
reduktorów

Aby bezpiecznie zamontowaæ na butli reduktor, nale¿y kolejno wykonaæ poni¿sze
czynnoœci:

Krok 1

Sprawdziæ, czy rêce i ubranie nie s¹ zat³uszczone (zaoliwione).

kwiecień 2005

OPINIE

2. Szkolenia

Rozdział 2/4.E.1.

Krok 2

Odkrêciæ ko³pak z butli.

Krok 3

Z zaworu tlenowego odkrêciæ nakrêtkê ochronn¹ (zawory acetylenowe nie maj¹ na-
krêtek).

Krok 4

Usun¹æ zauwa¿one œlady t³uszczu lub smaru na reduktorze.

Je¿eli zawory tlenowe s¹ zat³uszczone, nale¿y zwróciæ butlê do dostawcy.

Krok 5

Przedmuchaæ zawór butli lekko odkrêcaj¹c pokrêt³o (kó³ko) zaworu (przy zaworze
acetylenowym – kluczem), a gdy gaz dmuchnie – natychmiast zamkn¹æ zawór.

W czasie przedmuchiwania:

nie wolno paliæ papierosów,

nale¿y stan¹æ z ty³u wylotu gazu,

nie kierowaæ strumienia gazu na Ÿród³o ognia lub innego pracownika.

Podczas u¿ytkowania butli acetylenowej klucz do odkrêcania zaworu powinien
byæ stale za³o¿ony na zaworze.

Jeœli, pomimo stosowania œrodków ostro¿noœci dosz³oby do zapalenia wyp³ywa-
j¹cego acetylenu, nale¿y natychmiast zakrêciæ zawór butli, a w przypadku, gdy
by³oby to niemo¿liwe (np. bardzo silnie nagrzany klucz), p³omieñ nale¿y gasiæ
œrodkami gaœniczymi dla acetylenu ch³odz¹c równoczeœnie ca³¹ butlê.

Krok 6

W reduktorach tlenowych sprawdziæ stan uszczelki w nakrêtce ³¹cznika redukto-
ra – w przypadku uszkodzenia uszczelki, wymieniæ j¹ na now¹.

Krok 7

Zamocowaæ reduktor na butli w pozycji manometrami do góry.

Krok 8

Sprawdziæ, czy zawór odcinaj¹cy jest zamkniêty.

Krok 9

Sprawdziæ czy œruba nastawcza ciœnienia roboczego gazu jest odkrêcona ca³kowi-
cie w lewo.

Krok 10

Powoli otworzyæ zawór butli tylko na 1/4 do 1/3 obrotu obiema rêkami, po chwili
mo¿na otwieraæ dalej.

W przypadku wyst¹pienia trudnoœci z otwieraniem, nie odkrêcaæ „na si³ê”. Butlê
nale¿y zwróciæ dostawcy.

Do najpowa¿niejszych wypadków nale¿y samozap³on reduktora tlenowego w przy-
padku nag³ego otwarcia zaworu butli (uderzenia strumienia gazu). Objawia siê to
gwa³town¹ erupcj¹ gazu i iskier przez wytopiony w korpusie otwór lub wrêcz ro-
zerwaniem reduktora. Nale¿y wtedy jak najszybciej zamkn¹æ zawór butli.

Krok 11

Sprawdziæ na manometrze wysokiego ciœnienia wartoœæ ciœnienia gazu w butli.

kwiecień 2005

2/4.E.1. Instruktaż stanowiskowy – spawacz gazowy

OPINIE

Rozdział 2/4.E.1.

Krok 12

Sprawdziæ szczelnoœæ zaworu redukcyjnego przez zamkniêcie (zakrêcenie) zaworu od-
cinaj¹cego. Manometr niskiego ciœnienia nie powinien wskazywaæ wzrostu ciœnienia.

Krok 13

Wkrêcaæ œrubê nastawcz¹ reduktora w prawo do momentu uzyskania ¿¹danego
ciœnienia roboczego na reduktorze. Ciœnienie nale¿y odczytaæ na manometrze ni-
skiego ciœnienia.

Zakresy ciœnieñ roboczych gazów dla poszczególnych rodzajów spawania (typów
reduktorów, palników) spawacz powinien mieæ zapisane w tabeli dostêpnej na
stanowisku pracy.

Użytkowanie
reduktorów

Podczas u¿ytkowania reduktorów nale¿y:

Krok 1

Otworzyæ zawór odcinaj¹cy i ponownie nastawiæ wartoœæ ciœnienia roboczego
przy poborze okreœlonej iloœci gazu.

Krok 2

W przypadku kilkuminutowych przerw w pobieraniu gazu (spawaniu) – zamykaæ
tylko zawory na palniku bez naruszenia wyregulowanych ciœnieñ roboczych gazów.

Krok 3

Po zakoñczeniu pracy lub w przypadku d³u¿szej przerwy – zamkn¹æ zawór butli
oraz otworzyæ zawór na palniku. Z komory wysokiego ciœnienia wypuœciæ gaz
przez wkrêcenie œruby nastawczej, a nastêpnie œrubê nastawcz¹ odkrêciæ (w lewo)
i zamkn¹æ zawór odcinaj¹cy.

Reduktory nale¿y chroniæ przed uderzeniami i wstrz¹sami, a reduktory tlenowe
tak¿e przed t³uszczami i smarami.

Przy znacznym poborze tlenu w warunkach niskiej temperatury otoczenia mo¿e
dojœæ do przytkania kryszta³kami lodu kana³ów przep³ywowych gazu w reduk-
torze. Zamarzniêtego reduktora nie wolno ogrzewaæ p³omieniem lub zawieszaæ
na nim gor¹cych przedmiotów, np. nagrzanych cegie³. Nale¿y go owin¹æ mokr¹,
ciep³¹ szmat¹ i polewaæ gor¹c¹ wod¹.
Je¿eli przewidujemy intensywny pobór tlenu z butli, to w celu niedopuszczenia
do zamarzniêcia reduktora mo¿na stosowaæ specjalne podgrzewacze elektryczne
z termoregulatorem.

Reduktory w komorze niskiego ciœnienia s¹ wyposa¿one w zawory bezpieczeñ-
stwa, które w przypadku wzrostu ciœnienia ponad dopuszczalne, wypuszczaj¹
nadmiar gazu do otoczenia. S¹ one wyregulowane fabrycznie i nie wolno ich sa-
memu przestawiaæ.

Zasady bezpieczeñstwa przy u¿ytkowaniu

gazowych urz¹dzeñ spawalniczych i osprzêtu – palniki

Zasada 1

Nie u¿ytkowaæ palników o:

niezidentyfikowanych dyszach i elementach uk³adu mieszanki palnej,

nieznanych ciœnieniach zasilania,

nieznanych rodzajach gazów, do jakich s¹ przeznaczone.

kwiecień 2005

OPINIE

2. Szkolenia

Rozdział 2/4.E.1.

Zasada 2

Chroniæ palnik przed zanieczyszczeniami i uszkodzeniem. Do przepychania i
czyszczenia palników stosowaæ wy³¹cznie specjalnie do tego przeznaczone prze-
tyczki mosiê¿ne.

Zasada 3

W przypadku cofniêcia siê p³omienia do palnika niezw³ocznie:

zamkn¹æ zawory palnika,

palnik zanurzyæ w zbiorniku z wod¹.

Zamykaj¹c zawory koniecznie nale¿y zwróciæ uwagê na kolejnoœæ. Najpierw powi-
nien byæ zamkniêty zawór acetylenowy, a nastêpnie tlenowy.

Zasada 4

Do odk³adania zapalonego palnika u¿ywaæ tylko podstawki – nigdy nie k³aœæ takie-
go palnika na stole, ani tym bardziej zawieszaæ na butli.

Zasady bezpieczeñstwa przy u¿ytkowaniu

gazowych urz¹dzeñ spawalniczych i osprzêtu – bezpieczniki

Zasada 1

Sprawdzaæ poziom cieczy w bezpieczniku wodnym:

ka¿dorazowo przed rozpoczêciem pracy,

po ka¿dym cofniêciu siê p³omienia do palnika,

w ruchu ci¹g³ym – co najmniej raz na zmianê.

Zasada 2

W przypadku zasilania urz¹dzenia spawalniczego gazem palnym pobieranym z:

baterii butli,

wi¹zki butli,

generatora gazu lub

ruroci¹gu

– bezpiecznik stosowaæ w ka¿dym punkcie poboru gazu.

Zasada 3

W przypadku zasilania palników tlenowo-gazowych gazami pobieranymi z butli
stosowaæ bezpiecznik usytuowany na wlocie do palnika, je¿eli palnik nie posiada
wbudowanego bezpiecznika.

Wymaganie to nie dotyczy przewodów tlenu tn¹cego w palnikach przeznaczo-
nych do ciêcia.

Zasady bezpieczeñstwa przy u¿ytkowaniu

gazowych urz¹dzeñ spawalniczych i osprzêtu – wê¿e spawalnicze

Zasada 1

Stosowaæ wy³¹cznie wê¿e spawalnicze o œrednicy znamionowej zgodnej ze œred-
nic¹ znamionow¹ przy³¹czy zastosowanych w Ÿródle i odbiorniku gazu.

Zasada 2

Koñce wê¿a nasuniête na koñcówki przy³¹czy zaciskaæ za pomoc¹ opasek niepo-
woduj¹cych uszkodzenia wê¿a.

Do zaciskania wê¿y nigdy nie wolno u¿ywaæ drutu.

kwiecień 2005

2/4.E.1. Instruktaż stanowiskowy – spawacz gazowy

OPINIE

Rozdział 2/4.E.1.

Zasada 3

Długość węży

Stosowaæ wê¿e spawalnicze o d³ugoœci:

minimum 5 m,

nie wiêkszej ni¿ 20 m.

Odleg³oœæ podana powy¿ej jest mierzona od punktu pomiaru ciœnienia do punktu
odbioru gazu (palnika).

W razie potrzeby zastosowania d³u¿szych wê¿y ciœnienie zasilania powinno
byæ skorygowane o spadki ciœnienia wystêpuj¹ce w wê¿u. W razie koniecznoœci
dopuszczalne jest przed³u¿anie wê¿y, pod warunkiem zastosowania znormali-
zowanych dwuz³¹czek metalowych o œrednicy zgodnej ze œrednic¹ znamio-
now¹ wê¿a.

Minimalna d³ugoœæ ka¿dego z ³¹czonych odcinków wê¿y powinna wynosiæ co
najmniej 4 m.

Zasada 4

Układanie węży

W trakcie wykonywania prac spawalniczych zabrania siê:

uk³adania wê¿y spawalniczych w krytych kana³ach, ani prowadziæ przez rury,

zawieszania wê¿y spawalniczych na ramionach lub kolanach,

prowadzenia wê¿y spawalniczych bezpoœrednio przy innych czêœciach cia³a.

Zasada 5

Szczelnoœæ i wytrzyma³oœæ eksploatowanych wê¿y kontrolowaæ nie rzadziej ni¿ raz
na kwarta³.

Zasady bezpieczeñstwa przy u¿ytkowaniu gazowych

urz¹dzeñ spawalniczych i osprzêtu – butle do gazów spawalniczych

Zasada 1

Zawory zamykaj¹ce butli zabezpieczaæ ko³pakiem, ko³nierzem lub konstrukcj¹
os³aniaj¹c¹ przed takim uszkodzeniem, które mog³oby spowodowaæ wydostanie
siê gazu z butli.

Zasada 2

Butle do gazów spawalniczych pozostawione w miejscu pracy zabezpieczyæ przed
dostêpem osób nieupowa¿nionych.

Zasada 3

Ochrona butli

Chroniæ butle przed:

nagrzaniem do temperatury przekraczaj¹cej 35°C,

bezpoœrednim oddzia³ywaniem p³omienia, iskier i gor¹cych cz¹stek sta³ych,

kontaktem z t³uszczami i smarami – dotyczy butli do przechowywania tlenu.

Zasada 4

Otwieranie
zaworów

Zawory butli z pokrêt³ami otwieraæ wy³¹cznie za pomoc¹:

pokrête³ (bez u¿ycia narzêdzi) – gdy butla posiada pokrêt³a,

odpowiedniego klucza – jeœli butla nie zosta³a wyposa¿ona w pokrêt³o.

Zasada 5

Butle ustawiaæ w pozycji pionowej lub zbli¿onej do pionowej i zaworem do góry.
Nale¿y tak¿e zabezpieczyæ butle przed przewróceniem siê.

kwiecień 2005

OPINIE

2. Szkolenia

Rozdział 2/4.E.1.

Niedopuszczalne jest, aby butle na gazy spawalnicze by³y:

rzucane;

toczone po pod³odze w pozycji le¿¹cej;

uderzane metalowymi przedmiotami;

u¿ywane do innych celów ni¿ przechowywanie odpowiednio:

tlenu technicznego sprê¿onego i

acetylenu rozpuszczonego w acetonie;

poddawane usuwaniu korozji z zewnêtrznych powierzchni, je¿eli s¹ nape³nio-
ne gazem;

poddawane bezpoœredniemu dzia³aniu ognia.

Zasada 6

Nie roz³adowywaæ ca³kowicie butli z gazu. W butlach tlenowych pozostawiæ nad-
ciœnienie nie mniejsze ni¿ 0,5 bara, a w butlach acetylenowych, zale¿nie od tempera-
tury, nadciœnienie podane w poni¿szej tabeli

Temperatura

Do – 5

Od – 5

do + 5

Od + 5

do + 15

Od + 15

do + 25

Od + 25

do 35

Nadciœnienie
pozosta³ego w butli
rozpuszczonego
acetylenu w barach

0,5

0,75

1,25

1,5

Zasady bezpieczeñstwa przy u¿ytkowaniu gazowych urz¹dzeñ spawalni-

czych i osprzêtu – przenoœne wytwornice acetylenu

Zasada 1

Nie stosowaæ wytwornic przenoœnych:

na sta³ym stanowisku spawalniczym,

w pomieszczeniu, gdy odleg³oœæ pomiêdzy dwiema wytwornicami jest mniej-
sza ni¿ 6 m,

w odleg³oœci mniejszej ni¿ 4 m od otwartych Ÿróde³ ognia, w tym równie¿ od
p³omienia palnika spawalniczego.

Zasada 2

Zakaz
ustawiania

Nie ustawiaæ wytwornic przenoœnych w odleg³oœci mniejszej ni¿:

5 m od miejsc ogólnie dostêpnych,

15 m od pasa drogi,

16 m od g³ówki szyny toru kolejowego.

Zasada 3

W wydzielonym pomieszczeniu na wytwornice:

ustawiaæ nie wiêcej ni¿ 3 wytwornice,

³¹czny ³adunek wytwornic nie mo¿e przekraczaæ 20 kg,

nie sk³adowaæ karbidu w iloœci przekraczaj¹cej dzienne jego zu¿ycie o ponad
50 kg.

Niedopuszczalne jest ustawianie wytwornic acetylenu przenoœnych:

na klatkach schodowych,

w korytarzach,

na przejœciach i przejazdach,

w pomieszczeniach, które posiadaj¹ posadzkê poni¿ej poziomu terenu,

pod innymi pomieszczeniami.

kwiecień 2005

2/4.E.1. Instruktaż stanowiskowy – spawacz gazowy

OPINIE

Rozdział 2/4.E.1.

Ochrona przeciwpo¿arowa

Zasada 1

Przed rozpoczêciem prac:

oceniæ zagro¿enie po¿arowe w miejscu, w którym prace bêd¹ wykonywane,

ustaliæ rodzaj przedsiêwziêæ maj¹cych na celu niedopuszczenie do powstania i
rozprzestrzeniania siê po¿aru lub wybuchu,

wskazaæ osoby odpowiedzialne za odpowiednie przygotowanie miejsca pracy,
przebieg pracy oraz zabezpieczenie miejsca pracy po zakoñczeniu pracy,

zapewniæ wykonywanie prac wy³¹cznie przez osoby do tego upowa¿nione, po-
siadaj¹ce odpowiednie kwalifikacje,

zaznajomiæ osoby wykonuj¹ce prace z zagro¿eniami po¿arowymi wystê-
puj¹cymi w rejonie wykonywania prac oraz z przedsiêwziêciami maj¹cymi na
celu niedopuszczenie do powstania po¿aru lub wybuchu.

Zasada 2

W trakcie wykonywania prac:

zabezpieczyæ przed zapaleniem materia³y palne wystêpuj¹ce w miejscu wyko-
nywania prac oraz w rejonach przyleg³ych, w tym równie¿ elementy konstruk-
cji budynku i znajduj¹cych siê w nim instalacji technicznych;

prowadziæ prace w pomieszczeniach (urz¹dzeniach):

zagro¿onych wybuchem lub

w których wczeœniej wykonywano inne prace zwi¹zane z u¿yciem ³atwo
palnych cieczy lub palnych gazów,

jedynie wtedy, gdy stê¿enie par cieczy lub gazów w mieszaninie z powietrzem w
miejscu wykonywania prac nie przekracza 10% ich dolnej granicy wybuchowoœci;

w miejscu wykonywania prac mieæ sprzêt umo¿liwiaj¹cy likwidacjê wszelkich
Ÿróde³ po¿aru;

u¿ywaæ do wykonywania prac wy³¹cznie sprzêtu sprawnego technicznie i za-
bezpieczonego przed mo¿liwoœci¹ wywo³ania po¿aru.

Zasada 3

Po zakoñczeniu prac poddaæ kontroli miejsce, w którym prace by³y wykonywane i
jego rejony przyleg³e.

Œrodki ochrony indywidualnej

W czasie wykonywania pracy spawacz obowi¹zany jest stosowaæ:

ochrony oczu i twarzy: okulary lub gogle ochronne, czy przy³bice spawalnicze –
z filtrami chroni¹cymi przed promieniowaniem widzialnym, podczerwonym
i nadfioletowym;

odzie¿ chroni¹c¹ przed poparzeniem, zapaleniem, dzia³aniem iskier i rozprys-
ków metali, promieniowaniem podczerwonym:

ubrania, kombinezony, fartuchy skórzane lub bawe³niane albo we³niane im-
pregnowane przeciwpalnie,

nakrycie g³owy (czapka lub beret),

skórzane rêkawice spawalnicze,

skórzane obuwie i ochraniacze goleni i stóp.

Zasady postêpowania w razie wypadku

Zasada 1

Zawiadomienie
przełożonego

Je¿eli sytuacja na to pozwala niezw³ocznie zawiadomiæ prze³o¿onego o zauwa-
¿onym w zak³adzie pracy wypadku albo zagro¿eniu ¿ycia lub zdrowia ludzkiego

kwiecień 2005

OPINIE

2. Szkolenia

Rozdział 2/4.E.1.

oraz ostrzec wspó³pracowników, a tak¿e inne osoby znajduj¹ce siê w rejonie za-
gro¿enia, o gro¿¹cym im niebezpieczeñstwie.

Zasada 2

Przyst¹piæ do udzielania pomocy osobom poszkodowanym, dzia³aj¹c spokojnie,
szybko i sprawnie. W miêdzyczasie ktoœ powinien wezwaæ pogotowie ratunkowe.

Pierwsza pomoc przedmedyczna

Oparzenia

Objawy
Wyró¿niamy trzy stopnie oparzeñ:

stopieñ I – zaczerwienienie skóry, obrzêk i uczucie pieczenia,

stopieñ II – na zaczerwienionej i obrzêkniêtej skórze pojawiaj¹ siê pêcherze
wype³nione p³ynem surowiczym, którym towarzyszy ostry ból,

stopieñ III – w tym stadium dochodzi do martwicy skóry na ca³ej jej gruboœci,
z towarzysz¹cym temu uszkodzeniem g³êbiej po³o¿onych tkanek – tkanki
podskórnej, miêœni i œciêgien.

Krañcow¹ form¹ oparzenia III stopnia jest zwêglenie tkanek.

Na miejscu wypadku nale¿y przede wszystkim:

sch³adzaæ czyst¹, zimn¹ wod¹ miejsca oparzenia przez 15–20 minut,

nastêpnie ranê os³oniæ ja³owym opatrunkiem.

Opatrunek nie mo¿e wywieraæ ucisku na miejsce oparzenia.
Je¿eli odzie¿ przylgnê³a do cia³a nie wolno jej odrywaæ.

Zatrucia

Objawy:

md³oœci, wymioty, biegunka, bóle brzucha,

bóle g³owy, zaburzenia œwiadomoœci,

zaburzenia oddechu, objawy wstrz¹su, zmiany têtna,

zmiany psychiczne.

Na miejscu wypadku nale¿y przede wszystkim:

zatrutego jak najszybciej ewakuowaæ z zagro¿onego terenu,

po wyniesieniu zatrutego natychmiast skontrolowaæ oddech – w przypadku
bezdechu rozpocz¹æ sztuczne oddychanie,

nieprzytomnego u³o¿yæ na boku.

6.4. Pokaz przez instruktora sposobu wykonywania pracy

Na tym etapie instrukta¿u stanowiskowego bardzo istotne s¹ nastêpuj¹ce ele-
menty:

dobór przez instruktora czynnoœci wykonywanych przy spawaniu bêd¹cych
przedmiotem i celem pokazu;

zwrócenie uwagi instruowanego pracownika na najwa¿niejsze z punktu bez-
pieczeñstwa pracy czynnoœci wykonywane podczas pokazu;

zapewnienie instruowanemu pracownikowi dogodnych warunków obserwo-
wania pokazu;

wykonanie przez instruktora czynnoœci objêtych pokazem:

wykonanie czynnoœci w normalnym tempie, z powtarzaniem fragmentów
niebezpiecznych,

kwiecień 2005

2/4.E.1. Instruktaż stanowiskowy – spawacz gazowy

OPINIE

Rozdział 2/4.E.1.

wykonanie fragmentów niebezpiecznych w zwolnionym tempie,

powtórzenie przez instruktora ca³ego pokazu w zwolnionym, a nastêpnie
normalnym tempie pracy.

6.5. Próbne wykonanie zadania przez pracownika pod kontrol¹
instruktora

Wstêpna próba samodzielnego wykonania czynnoœci przez instruowanego pra-
cownika w zwolnionym tempie pracy sk³ada siê z etapów:

pracownik objaœnia przyjête metody pracy,

instruktor zwraca uwagê na pope³niane b³êdy i je koryguje.

6.6. Samodzielna praca pracownika pod nadzorem instruktora

Na tym etapie instrukta¿u:

pracownik wykonuje samodzielnie pracê w normalnym tempie,

instruktor ingeruje wy³¹cznie w przypadkach, gdy zachodzi potrzeba korygo-
wania b³êdów i objaœniania w¹tpliwoœci.

6.7. Omówienie i ocena przebiegu wykonywania pracy przez
pracownika

Instruktor omawia i ocenia prawid³owoœæ wykonywania poszczególnych czynno-
œci przez instruowanego pracownika.

Wy³¹cznie ocena pozytywna stanowi podstawê do dopuszczenia spawacza do sa-
modzielnej pracy.

kwiecień 2005

OPINIE

2. Szkolenia

Rozdział 2/4.E.1.

Plan instrukta¿u stanowiskowego spawacza

gazowego

Lp.

Temat szkolenia

Liczba

godzin

Przygotowanie spawacza do wykonywania czynnoœci zwi¹zanych z ³¹cze-
niem metali, w szczególnoœci:

a) omówienie warunków pracy z uwzglêdnieniem elementów:

pomieszczeñ spawalni i innych przestrzeni, w których ma pracowaæ
spawacz, maj¹cych wp³yw na warunki jego pracy,

stanowiska roboczego maj¹cego wp³yw na bezpieczeñstwo i higienê
pracy;

b) omówienie:

zagro¿eñ wystêpuj¹cych w procesach spawania gazowego oraz

wyników oceny ryzyka zawodowego zwi¹zanego z wykonywan¹ prac¹;

c) omówienie:

sposobów ochrony przed zagro¿eniami wystêpuj¹cymi w procesach
spawania gazowego,

przebiegu czynnoœci eksploatacyjnych na stanowisku pracy przed,
w trakcie i po zakoñczeniu pracy,

zasad postêpowania w razie wypadku lub awarii.

0,5

Próbne wykonanie zadania przez pracownika pod kontrol¹ instruktora.

0,5

Samodzielna praca pracownika pod nadzorem instruktora.

Omówienie i ocena przebiegu wykonywania pracy przez pracownika.

Razem:

1 godzina instrukta¿u = 45 minut

Program opracowa³:

Po konsultacji z pracownikami zatwierdzi³:

...........................................

..........................................................................

(imiê i nazwisko)

(data, imiê i nazwisko, funkcja, podpis)