Analiza ryzyka - 1)proces strukturalny identyfikujący prawdopodobieństwo oraz zakres niepożądanych konsekwencji spowodowanych przez działanie, uszkodzenie lub system. 2) systematyczne stosowanie dostępnych informacji do zidentyfikowania zagrożeń i do oszacowania ryzyka dotyczącego osób, populacji, mienia lub środowiska.
Szkodliwe następstwa to: fizyczne szkody ponoszone przez ludzi, mienie lub środowisko.
Szkoda - uraz fizyczny lub uszczerbek na zdrowiu, uszkodzenie mienia lub degradacja środowiska.
Zagrożenie - źródło potencjalnej szkody lub okoliczności potencjalnej szkody.
Zdarzenie niebezpieczne - zdarzenie, które może powodować szkodę.
Identyfikacja zagrożeń - proces rozpoznawania czy zagrożenie istnieje oraz definiowania jego charakterystyk.
Ryzyko- kombinacje częstości lub prawdopodobieństw występowania danego określonego zdarzenia niebezpiecznego i konsekwencji związanych z tym zdarzeniem
Ocena ryzyka - pełny proces analizowania ryzyka i wyznaczania dopuszczalności ryzyka.
Sterowanie ryzykiem - proces podejmowania decyzji mających na celu zarządzanie ryzykiem i/lub zmniejszeniem ryzyka; jego zastosowanie, usprawnienie z wykorzystaniem wyników oceny ryzyka jego danych wejściowych.
Oszacowanie ryzyka - proces stosowany do stworzenia miary poziomu analizowanego ryzyka; składa się z analizy CZESTOŚCI i KONSEKWENCJI, i ich połączenia.
Wyznaczanie ryzyka - proces, w którym na podstawie analizy ryzyka sprowadza się oceny dopuszczalności ryzyka i rozpatruje takie czynniki, jak aspektu socjoekonomiczne i środowiskowe.
Analiza ryzyka jest użytecznym narzędziem do : 1)identyfikowania różnych rodzajów ryzyka i sposobów podejść podejścia do rozwiązania problemów z nim związanych. 2)zapewnieniem obiektywnych informacji potrzebnych do podejmowania decyzji 3)spełnienia wymagań wynikających z przepisów.
Wyniki analizy mogą być wykorzystane przez podejmującego decyzje: 1)jako pomoc w ocenie dopuszczalnego poziomu ryzyka, 2)jako środek pomocny w wyborze pomiędzy środkami zmierzającego do zmniejszenia potencjalnego ryzyka lub uniknięcia ryzyka
Korzyści z AR (decydent):
1)systematyczna identyfikacja potencjalnych zagrożeń
2) systematyczna identyfikacja potencjalnych rodzajów uszkodzeń
3) ilościowe ustalenie lub ranking ryzyka
4) identyfikacja ważnych czynników wpływających na ryzyko i słabych ogniw w systemie.
5)identyfikacja i komunikowanie o wystąpieniu ryzyka i niepewności
Podział zagrożeń(kat. Ogólne): Naturalne (powodzie, trzęsienia ziemi, tornada, wyładowania atmosferyczne), Techniczne (urządzenia przemysłowe, budowy, systemy transportowe, wyroby powszechnego użytku), Społeczne (napaść, wojna, sabotaż), Wynikające ze stylu życia (narkotyki, alkohol % )
Podział ryzyka (charakter konsekwencji): Indywidualne (wpływ na poszczególnych członków społeczeństwa), Zawodowe (wpływ na pracowników), Ogólnospołeczne (wpływ na wszystkich w społeczeństwie), Utrata mienia i strat ekonomicznych (zakłócenia w działalności gospodarczej), Środowiskowe (wpływ na ziemię, powietrze, florę, faunę, dziedzictwo kulturowe)
Proces analizy ryzyka (kroki):
określenie zakresu 2) identyfikacja zagrożeń i wstępne wyznaczenie konsekwencji 3) oszacowanie ryzyka 4) weryfikacja 5) dokumentacja 6) uaktualnienie analizy
analiza częstości - stosowana do oszacowania prawdopodobieństwa każdego niepożądanego zdarzenie, które zostało zidentyfikowane w fazie identyfikacji zagrożeń. Stosowane są 3 podejścia do zagadnienia oszacowania częstości zdarzeń:1) wykorzystanie stosownych danych pochodzących z retrospekcji 2) obliczanie częstości zdarzeń z użyciem technik analitycznych lub symulacyjnych 3) wykorzystanie ocen ekspertów.
Analiza konsekwencji : Stosowania do oszacowania prawdopodobnego oddziaływania, jeślio wystąpi niepożądane zdarzenie.
Zalecenia: 1) podstawa -> wyselekcjonowanie niepożądanych zdarzeń, 2) opisanie wszystkich konsekwencji spowodowanych niepożądanym zdarzeniem 3)uwzględnienie środków łagodzenia konsekwencji wraz z warunkami, które mają wpływ na te konsekwencje 4) przedstawienie kryteriów wykorzystanych do identyfikacji konsekwencji 5) uwzględnienie konsekwencji bezpośrednich i tych, które mogą powstać po upływie czasu 6) uwzględnienie wtórnych konsekwencji odnoszących się do sąsiadującego wyposażenia i systemów
Metody identyfikacji zagrożeń : 1) metody porównawcze (listy sprawdzeń, rejestry zagrożeń i przeglądy danych z retrospekcji 2) metody podstawowe (np. HAZOP, FMEA) 3) techniki rozumowania indukcyjnego (diagramy logiczne drzew zdarzeń)
Zagrozić, zagrażać - stać się niebezpiecznym, groźnym dla kogoś, czegoś
Niebezpieczny - mogący spowodować coś złego
Zagrożenie - zjawisko wywołane działaniem sil natury, bądź człowieka, które powodują, że poczucie bezpieczeństwa maleje bądź zupełnie znika.
PN-IEC60300-3-9:1999 - dość ważna norma?
Różne podziały zagrożeń:
naturalne i cywilizacyjne=> naturalne: powódź, pożar, wichura, burza, upały, cywilizacyjne : katastrofy budowlane, komunikacyjne, zagrożenia chemiczne, epidemiologiczne, promieniotwórcze, terrorystyczne, dla bezpieczeństwa publicznego, zniszczenia bądź uszkodzenia systemów technicznych, instalacji
naturalne, związane z działalnością człowieka, nadzwyczajne => naturalne - wydarzenia skoncentrowane w czasie i przestrzeni podczas których dochodzi do strat ludzkich, ich zakres jest różny (od nieoczekiwanych do wspomaganych działalnością człowieka), stopień ich natężenia liczy się w ilości osób śmiertelnych, dzielimy je na : geologiczne (trzęsienia ziemi, wulkany, tsunami), hydrologiczne (powodzie w strefie przybrzeżnej, zmiany poziomu morza, zanieczyszczenia akwenów), meteorologiczne (sztormy, cyklony, zawieje śnieżne) , związane z pokrywą wegetacyjną (pożary, pustynnienie, szarańcza); związane z działalnością człowieka - przemysł (degradacja środowiska, skażenia powietrza , wody, gleby), rolnictwo (nawozy sztuczne, środki ochrony roślin), transport (spalanie paliw ciekłych), produkcja energii elektrycznej (spalanie węgla, koksu), zanieczyszczenia powietrza (emisja pyłów z gazów np. CO2 , SO2, uwalnianie pierwiastków, np. Rtęć, ołów, kadm), deformacja rzeźby powierzchni ziemskiej (szkody górnicze), składowiska odpadów przemysłowych; nadzwyczajne - nieprzestrzeganie podstawowych zasad bezpieczeństwa, lekkomyślność i lekceważenie przepisów, niedopatrzenie lub niewłaściwa obsługa eksploatacyjna i konserwacja uszkodzeń technicznych, naturalne zużycie materiału, wady ukryte, awarie instalacji przemysłowej lub zbiornika ze środkami toksycznymi (np. Cl, SO2), uszkodzenia układu hamulcowego lub systemu sygnalizacji, awarie obiektów hydrotechnicznych.
Potencjalne i kinetyczne=> potencjalne : występują w czasie normalnej eksploatacji urządzeń, konstrukcji, procesów technologicznych lub mogących się zdarzyć w wyniku działania sił natury, dotyczy istniejących zdarzeń będących pod stałą kontrolą (oprócz sił natury) , do zarządzania nimi wymaga się działania profilaktyczne, czyli reagowanie prewencyjne, kinetyczne - ich istotą jest rozprzestrzenianie się uwolnionej masy, energii, wymagane jest reagowanie interwencyjne oraz podjęcie akcji ratowniczej, do ich likwidacji potrzeba natychmiastowego działania ograniczającego skutki ich występowania.
Zagrożenia chemiczne
ADR - międzynarodowa konwencja dot. Transportu drogowego i ładunków niebezpiecznych
ADN - przepisy europejskie mówiące o międzynarodowym przewozie towarów niebezpiecznych w żegludze śródlądowej
Doradca ds. bezpieczeństwa zajmuje się: pomoc w realizacji wymagań ułożonych przez konwencję, sporządzenie obowiązkowych sprawozdań rocznych do wojewody, wprowadzanie odpowiednich procedur i instrukcji bezpieczeństwa.
zagrożenia w środowisku pracy: 1) fizyczne 2) czynniki biologiczne 3) czynniki 4) psychofizyczne, 5) mechaniczne, 6) chemiczne.
Zagrożenia fizyczne - czynniki o fizycznym charakterze. Można wśród nich wyróżnić *substancje palne i wybuchowe *gorące powierzchnie i substancje *zimne powierzchnie i substancje *pyły *hałas, *drgania *oświetlenie *promieniowanie, np. pyty -> obróbka kamienia, obróbka drewna; drgania mechaniczne - eksploatowanie maszyny lub urządzenie, podłogi i siedziska środków transportu oraz maszyn (np. w budownictwie)
Zagrożenia chemiczne
NDS - najwyższe dopuszczalne stężenie - określone w kodeksie pracy. Przez okres aktywności zawodowej nie powinno spowodować ujemnych zmian w stanie zdrowia i stanu zdrowia przyszłych pokoleń
NDSCh - NDS chwilowe - nie może trwac dłużej jak 15 minut i nie częściej jak 2 razy w ciągu zmiany roboczej, w odstepie nie krótszym jak 1h
NDSP - NDS pułapowe - poziom stężenie, którego nie można przekroczyć NIGDY.
Wartości NDS stanowią : 1)wytyczne dla projektów nowych i modernizowanych technologii i wyrobów , 2) ocenę warunków pracy (kryteria) 3) podstawę do prowadzenia działalności profilaktycznej w środowisku pracy
Pracodawca jest zobowiązany:* do takiego utrzymania i wyposażenia budynków, aby nie następowało znaczne zanieczyszczenie środowiska pracy lub było ono ograniczone do mozliwie niskiego poziomu. * badania stężeń substancji chemicznych w celu ustalenia stopnia narażenia pracowników.
Występowanie zagrożeń chemicznych : *magazyny, *warsztaty produkcyjne *laboratoria, *warsztaty remontowe *oczyszczalnie ścieków.
Etykieta (z rozporządzenia Ministra Zdrowia) : 1) nazwa substancji lub nazwa handlowa preparatu, przeznaczenie 2) nawę chemiczną substancji, składniki 3) znaki ostrzegawcze i napisy wyjaśniające ich znaczenie 4) zwroty opisujące rodzaj zagrożenia
Osoba wprowadzająca do `obrotu' substancję niebezpieczną ma obowiązek : bezpłatnie udostępnić nabywcy kartę charakterystyki
Karta charakterystyki : 1) identyfikacja substancji /preparatu 2) skład i informacja o składnikach 3) identyfikacja zagrożeń 4) pierwsza pomoc 5) postępowanie w przypadku pożaru 6) w przypadku niezamierzonego uwolnienia do środowiska 7) postępowanie z substancją/preparatem i magazynowanie 8) kontrola narażenia i środków ochrony 9) właściwości fizykochemiczne 10) stabilność i reaktywność 11) informacje toksykologiczne 12) inf. Ekologiczne 13) postępowanie z odpadami 14) inf o transporcie 15) info dot. Przepisów prawnych 16) inne info.
Ryzyko zawodowe - prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywana pracą , powodujących straty (szczególnie niekorzystne skutki zdrowotne dla pracownika).
Ocena ryzyka zawodowego : 1) identyfikacja zagrożeń 2) szacunek cięzkości następstw związanych z aktywizacją 3) szacunek prawdopodobieństwa takiego zdarzenie
Rodzaje strat : materialne (przestoje, uszkodzenia maszyn, urządzeń, narzędzi); niekorzystne skutki zdrowotne (urazy, śmierć, choroby zawodowe, choroby prozawodowe)
Środowisko pracy - warunki środowiska materialnego (określonego czynnikami fizycznymi, chemicznymi i biologicznymi) , w którym odbywa się proces pracy.
Celem oceny ryzyka zawodowego jest doprowadzenie tego ryzyka do poziomu dopuszczalnego - jest to taki poziom, przy którym wielkość strat jest możliwa do zaakceptowania. ocenę ryzyka stosuje się dla wszystkich prac, które wykonuje pracownik, zatem istotne jest zwrócenie uwagi na poszczególne zadania jakie realizuje oaz miejsca ich wykonywania.
Procedura oceny RZ: 1) zbierz informacje przydatne do przeprowadzenia oceny 2) określ zagrożenia jakie występują w środowisku pracy 3)oszacuj ryzyko 4)wyznacz dopuszczalny poziom ryzyka 5) określ działanie korygujące i/lub zapobiegawcze 6) wykonaj działanie. Dobrą metoda na oszacowanie ryzyka jest metoda Matrycowa.