1. Prawo archiwalne a teoria archiwalna.

1. funkcje prawa - 1. określenie pozycji prawnej archiwum w strukturze instytucji określonego systemu ustrojowego, 2. prawna ochrona archiwaliów, 3. prawna ochrona dokumentacji tworzonej w określonym systemie prawnym, 4. zabezpieczenie prawnie chronionych interesów obywateli, 5. prawna regulacja kompetencji poszczególnych archiwów, 6. prawna regulacja zasad dostępności do archiwaliów i dokumentacji.

2. Funkcje teorii archiwalnej - 1. uporządkowanie sfery pojęć archiwalnych jako języka komunikacji wewnętrznej, 2. systematyzacja zasad postępowania z archiwaliami, c. systematyzacja zasad postępowania z dokumentacją aktową, 3. tworzenie zracjonalizowanych i znormalizowanych metod selekcji dokumentacji, 4. tworzenie zracjonalizowanych i znormalizowanych zasad porządkowania archiwaliów, 5. tworzenie zasad udostępniania, 6. tworzenie zasad zabezpieczenia archiwaliów.

2. Prawo archiwalne: 1. pojęcie wąskie - ustawodawstwo regulujące działalność archiwum jako instytucji, 2. pojęcie szerokie - ustawodawstwo regulujące zasady postępowania z dokumentacją aktową i archiwaliami we wszystkich dziedzinach działalności społecznej, gospodarczej i politycznej.

3. Pojęcia prawne regulowane ustawą - materiały archiwalne, dokumentacja, narodowy zasób archiwalny, państwowy zasób archiwalny, niepaństwowy zasób archiwalny, ewidencjonowany i nieewidencjonowany niepaństwowy zasób archiwalny.

4. Dziedziny działalności regulowane ustawą - zarządzanie archiwami państwowymi: instytucja Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych i jego kompetencje, kompetencje archiwów państwowych, postępowanie z niepaństwowym zasobem archiwalnym, działalność gospodarcza z zakresu archiwistyki, postępowanie z dokumentacją osobową i płacową.

B.

B.1. Prawo archiwalne. Ustawa o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach, 1983 ze zmianami.

1. Pojęcia archiwalne definiowane przez prawo: a. materiały archiwalne, b. narodowy zasób archiwalny, c. państwowy zasób archiwalny, d. niepaństwowy zasób archiwalny, e. ewidencjonowany niepaństwowy zasób archiwalny, d. nieewidencjonowany niepaństwowy zasób archiwalny, e. dokumentacja, f. kancelaria, dokumentacja, archiwa i archiwalia wyodrębnione.

2. Czynności archiwalne określane przez prawo: a. organizacja sieci archiwalnej, b. zarządzanie siecią archiwalną, c. kompetencje instytucji archiwalnych, d. zasady dostępu, e. prowadzenie działalności gospodarczej.

3. Materiały archiwalne - „wszelkiego rodzaju akta i dokumenty, korespondencja, dokumentacja finansowa, techniczna i statystyczna, mapy i plany, fotografie, filmy i mikrofilmy, nagrania dźwiękowe i wideofonowe, dokumenty elektroniczne (ustawa o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, Dz.U. Nr 64 poz.565 z 2006, nr 12, poz.65 i nr 73, poz.501), inna dokumentacja” zapisana na wszystkich rodzajach nośników („bez względu na sposób jej wytworzenia”) „mająca znaczenie jako źródło informacji o wartości historycznej” dla dziejów Państwa Polskiego - powstała w przeszłości i tworzona współcześnie (art.1).

4. Narodowy zasób archiwalny - archiwalia służące „nauce, kulturze, gospodarce narodowej”, „potrzebom obywateli”, przechowywane wieczyste (art.2,3).

5. Państwowy zasób archiwalny - 1. materiały archiwalne powstające w „organach państwowych” i „państwowych jednostkach organizacyjnych”, „organach samorządowych” i „samorządowych jednostkach organizacyjnych”, „obcych organach władzy i administracji państwowej” oraz innych instytucji obcych, o ile znajdują się na terytorium Rzeczypospolitej, 2. materiały archiwalne powstałe w wyniku działalności partii politycznych i innych organizacji politycznych, społecznych, zawodowych, gospodarczych, kościołów i związków wyznaniowych, innych niepaństwowych organizacji i jednostek organizacyjnych, działaczy politycznych, społecznych i gospodarczych, twórców w dziedzinie nauki, techniki, kultury i sztuki, wnoszących historyczny wkład w rozwój Państwa Polskiego, życia politycznego, społecznego, gospodarczego, nauki, techniki, kultury i sztuki, rodzin i rodów o znaczeniu historycznym w przypadku gdy stały się własnością państwa w wyniku zakupu, daru lub innej drodze (art.15).

6. Niepaństwowy zasób archiwalny - materiały archiwalne powstające w instytucjach niepaństwowych i nie wchodzące w skład państwowego zasobu archiwalnego.

7. Ewidencjonowany niepaństwowy zasób archiwalny - materiały archiwalne powstające w wyniku działalności partii politycznych, organizacji politycznych, spółdzielczych, innych organizacji społecznych, kościołów i związków wyznaniowych, innych instytucji niepaństwowych (art.42).

8. Nieewidencjonowany niepaństwowy zasób archiwalny - zasób archiwalny instytucji innych niż wymienione w art.42.

9. Dokumentacja - materiały powstające w wyniku działalności instytucji - osób prawnych i osób fizycznych.

10. Dokumentacja, kancelaria, archiwalia i archiwa wyodrębnione - dokumentacja i archiwalia oraz kancelaria i archiwa instytucji państwowych nie podlegające Naczelnemu Dyrektorowi Archiwów Państwowych, których zasady działania i postępowania z materiałami tworzy Rada Ministrów (instytucje wyodrębnione - art.5, art.30, 31, 32).

11. Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych - instytucja zarządzająca archiwami państwowymi i narodowym zasobem archiwalnym (art.18); kompetencje Naczelnego Dyrektora AP - koordynacja działalności archiwalnej na terenie kraju, wydawanie zezwoleń na czasowy wywóz materiałów archiwalnych za granicę, nadzór nad gromadzeniem, brakowaniem, ewidencją, przechowywaniem, opracowywaniem i udostępnianiem oraz zabezpieczeniem materiałów archiwalnych, działalnością naukową i wydawniczą ar2chiwów państwowych, współpraca międzynarodowa, prowadzenie ewidencji instytucji przechowujących akta osobowe i płacowe(art.21).

12. Państwowa sieć archiwalna - archiwa państwowe centralne i regionalne (obejmujące obszar jednego lub kilku województw, art.25), archiwa wyodrębnione, archiwa zakładowe organów i jednostek państwowych oraz samorządowych, archiwa z powierzonym zasobem archiwalnym (art.22).

13. Biblioteki i muzea - instytucje mogące prowadzić działalność archiwalną (art.22).

14. Kompetencje archiwów państwowych - kształtowanie państwowego zasobu archiwalnego, ewidencja, przechowywanie, opracowywanie, zabezpieczenie, udostępnianie materiałów archiwalnych, kontrola postępowania z materiałami archiwalnymi wchodzącymi do państwowego zasobu archiwalnego w archiwach zakładowych, składnicach akt, archiwach z powierzonym zasobem archiwalnym, wydawanie uwierzytelnionych odpisów, wypisów, wyciągów i reprodukcji z przechowywanych materiałów, zaświadczeń opartych na tych materiałach, prowadzenie prac naukowych, edycja materiałów archiwalnych, popularyzacja zasobu archiwalnego, działalność informacyjna, wykonywanie innych działań związanych z archiwaliami i archiwami(art.28).

15. Zasady dostępu - udostępnianie po 30 latach od chwili wytworzenia (art.17) z wyjątkami określonymi prawem - stan fizyczny akt, prawnie chronione interesy państwa i jego obywateli.

Zasady prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie przechowywania materiałów archiwalnych i nie archiwalnych - rozdz.4a.

3

---