Techniki plastyczne w majsterce zuchowej

Często w pracy gromady zuchowej realizujemy majsterki o charakterze prac plastycznych. Stosowanie w majsterce zuchowej różnorodnych technik plastycznych stymuluje predyspozycje twórcze zuchów.

Poza zdolnościami twórczymi zuchy rozwijają swoje umiejętności manualne, doskonalą koordynację wzrokowo-ruchową, rozwijają fantazję, spostrzegawczość, pomysłowość, oryginalność. Prace plastyczne kształtują umiejętność wyrażania emocji środkami plastycznymi, co zachęca je do poszukiwania nieszablonowych rozwiązań. Dlatego często zajęcia plastyczne wykorzystywane są w rozmaitych terapiach.

Drużynowy również może za pomocą takich zajęć rozładowywać emocje, wyciszać gromadę, kształtować rożnego rodzaju uczucia czy poznawać zuchy. (nie bawcie się jednak w psychologów, nie takie jest nasze zadanie, a i przygotowanie do tego trzeba mieć odpowiednie). Podczas zabaw plastycznych (majsterki) ważne jest by zapewnić zuchom:

• - dostateczną ilość materiałów i narzędzi,

• - wygodne warunki pracy - oświetlenie miejsce itp,

• - jasny i czytelny instruktarz (materiał stymulujący - jeżeli jest potrzebny),

• - zapewnić odpowiednią - wystarczającą ilość czasu,

• - zapewnić możliwość swobodnej, twórczej wypowiedzi,

• - poważnie traktować zucha i jego wysiłek.

Drużynowy nie powinien:

• - ingerować w proces twórczy, kompozycje, (najważniejszy jest sam proces tworzenia, a nie jakość wytworu plastycznego);

• - narzucać swoich myśli, a zwłaszcza rozwiązań (pozwólmy, aby od początku do końca czuły się twórcami odpowiedzialnym za własne dzieło).

Zajęcia plastyczne potrafią dać wiele satysfakcji tak zuchom jak i drużynowemu.

Różne techniki prac

  Majsterka nie powinna zajmować całej zbiórki. Lecz wszystko zależy od tematu pracy, techniki jakiej chcemy zuchy nauczyć oraz zaangażowania się dzieci w pracę.

            Podstawowe formy jakie zuchy wykonują to:

• - Rysowanie kredkami świecowymi, ołówkowymi;

• - Malowanie farbami wodnymi lub plakatowymi;

• - Wydzieranki, wycinanki, nalepianki;

• - Lepienie z plasteliny, modeliny;

• - Lepienie i rzeźbienie w masie solnej;

• Istnieje jeszcze wiele innych form prac plastycznych wymagających więcej czasu i różnych materiałów. Tu chcę przedstawić znane i mało znane, a czasem nawet nie znane Wam techniki. -

• Szkice ołówkiem, węglem, kredą;

• - Malowanie na szkle, folii, tkaninie, papierze ściernym;

• - Malowanie na piasku, kaszy (specjalnie wcześniej przygotowanym podkładzie przez dziecko);

• - Malowanie na mokrym papierze, bibule;

• - Rysowanie świecą i malowanie farbą akwarelową;

• - Wykonywanie witraży, collage, papieroplastyka;

• Wykonywanie obrazów plastycznych (ze specjalnie przygotowanego papieru);

• - Wydrapywanki, linoryty;

• - Malowanie plasteliną, nitką, nakrapianie;

• - Wykonywanie rzeźb i płaskorzeźb z: masy papierowej, gipsu, glinki, mydła, świecy, drewna, plasteliny, modeliny, gazet;

• - Rysowanie świecą

Do tego najlepiej nadają się zwykłe świeczki kolorowe. Narysowany kolorowymi świeczkami rysunek jest lepiej widoczny na białym papierze. Zuch wykonuje dowolny rysunek na kartce z bloku. Rysować może tylko kreski lub pokrywać płaszczyzny posuwając po papierze świecą położną na boku. Tu może już zakończyć swoją pracę uzyskując zamierzony efekt.

Odmiana: Możemy również wykonać rysunek używając białych i kolorowych świec. Następnie skończony rysunek i całą kartkę zamalowujemy dużym pędzlem farbą akwarelową, w kolorze dobranym do efektu jaki chcemy uzyskać lub kolorów świec jakie używaliśmy (najlepiej w ciemnym odcieniu: czarną, ciemnobrązowa, granatową, gdy rysowaliśmy świecami w jasnych kolorach). W miejscach zarysowanych świecą pozostają (białe lub kolorowe) kreski lub płaszczyzny. Podczas rysowania należy naciskać świecę z różną siłą, dzięki temu farba przedostanie się na papier przez różną warstwę świecy. Tło pod obrazek, można wcześniej pomalować na różne kolory farbami akwarelowymi i wysuszyć przed malowaniem świecą np. jednym kolorem lub w plamy, pasy, koła, itp.

• - Rysowanie na podkładzie z klejówki

Klejówkę, jako podkład do malowania przygotowuje się w następujący sposób: do garnka z gotującą wodą wlewamy zwykłą mąkę, wcześniej rozpuszczoną w mniejszej ilości zimnej wody i mieszamy. Po chwili gotowania (bardzo krótko) otrzymujemy już klej, który powinien być gęstości śmietany. Klej wlewamy do naczynia, w którym chcemy przygotować klejówkę i dodajemy do niego farbę w proszku, taka jaką używa się do malowania ścian w proporcji: dwie części kleju + jedna część farby. Najlepszy efekt otrzymamy stosując farbę o ciemnym zabarwieniu. Po dokładnym wymieszaniu próbujemy pomalować klejówką kawałek papieru, jeśli farba jest za gęsta należy dodać trochę wody. Należy pamiętać jednak o tym, że klejówka powinna być gęsta dla otrzymania dobrego efektu pracy. Po zamalowaniu papieru zuch maluje rozprowadzając farbę przy pomocy plastikowych szpachelek. Malować trzeba w miarę szybko, aby klejówka nie wyschła. Podczas pokrywania na szpachelce zbiera się nadmiar farby którą trzeba ścierać przy pomocy szmatki lub o brzeg naczynia. Nim farba zaschnie można do zdobnictwa wykorzystać różne przedmioty np. grzebień, którym uzyskuje się ciekawe efekty, faliste równoległe linie.
Podkład z klejówki nie musi być wykonany w jednym kolorze, można go wykonać w dwóch lub trzech kolorach jednak na początek łatwiej jest zamalować papier jednym kolorem. Po wyschnięciu podkładu malujemy na nim: wszystkimi rodzajami kredek, farbami akwarelowymi lub plakatowymi dopasowując obraz do efektów jakie wcześniej wykonaliśmy malując podkład, np. za pomocą grzebienia narysowaliśmy bruzdy imitujące zaorane pole lub fale na wodzie.

• - Rysunki na papierze ściernym

Na arkuszu drobnoziarnistego papieru ściernego (najlepiej w ciemnym kolorze) zuch wykonuje rysunek pastelami (kredkami pastelowymi tzw. suchymi) lub kredkami ołówkowymi. Po skończonym rysowaniu utrwalamy obrazek spryskując jego powierzchnię lakierem do włosów, aby kredka się nie pyliła.

• - Malowanie świecą i tuszem

Na papierze najpierw zuchy wykonują szkic. Następnie powierzchnię wybranej części kompozycji pokrywają świecą, a potem malują cierpliwie tuszem. Resztki nie zaschniętego tuszu usuwamy ze świecy papierowym ręcznikiem lub chusteczkami.

• - Malowanie na mokrym papierze

Zuchy najpierw arkusz papieru (może to być papier śniadaniowy) zamaczają w wodzie (ciekawe efekty można uzyskać poprzez zgniecenie papieru), a następnie malują na nim akwarelami obrazek. Po wyschnięciu papier naklejamy na karton, oprawiamy. Otrzymują w ten sposób ciekawy efekt rozpływającego się rysunku.

• - Kolorowa wydrapywanka

Arkusz brystolu zamalowujemy farbami akwarelowymi w kilku kolorach lub kredkami, mogą to być pasy, plamy lub dowolne wzory. Gdy brystol całkiem wyschnie, zuchy pocierają całą jego powierzchnię świecą, w różnych kierunkach lub pokrywają całość. Następnie zuchy malują całą powierzchnię czarnym tuszem (niekiedy trzeba tusz rozprowadzać długo po papierze, ponieważ jakby „rozbiega się"). Nie należy się tym przejmować i cierpliwie rozprowadzać tusz, plamy będą coraz większe i po pewnym czasie cały arkusz okryje się czarnym tuszem. Po całkowitym wyschnięciu zuchy mogą wydrapywać linie i nawet większe powierzchnie. Korzystając z drucika - linie będą cieniutkie, stosując inne przedmioty - linie będą szerokie, dobierając odpowiednie narzędzia np. nożyk, cyrkiel, szpilki, grzebień, itp.. Zdrapując warstwę tuszu i świecy, na czarnym tle ukażą się kolorowe linie zamalowanego akwarelą papieru. Wyrażone kształty nabierają bajkowego charakteru. Taka praca plastyczna może być stosowana przy realizacji takich sprawności jak: „Czarodziej", „Fantasta").

• - Farba emulsyjna z mydlem

Aby uatrakcyjnić obraz możemy użyć farby emulsyjne (takie jakimi maluje się ściany), które rozprowadzamy z mydłem i za pomocą słomki (tak jak bańki mydlane), nanosimy je na brystol. Możemy wykonać obraz z elementami wycinanki, pomalować go farbą i wzbogacić bańkami z mydlanej farby.

• - Papierowe rurki

Z miękkiego papieru (ręczniki papierowe) zuchy formują rurki, które następnie zamaczają w klajstrze (kleju wykonanym z mąki, klejem roślinnym lub wikolem) i naklejają na wcześniej narysowany projekt na kartonie. Po uformowaniu kompozycję można pomalować farbami.

• - Malowanie na „gnieciuchu" z gazet

Stara gazeta nic nie kosztuje, wystarczy opracować szkic, zgnieść kawałki czarno-białych gazet, uformować z nich odpowiedni kształt i za pomocą klajstru (kleju wykonanym z mąki, klejem roślinnym lub wikolem) przykleić do kartonu. Następnie zuchy swoją pracę malują farbami wodnymi nadając jej odpowiedni kolor, charakter i nastrój. Tak wykonana praca jest bardzo ciekawa, ma swoją fakturę i piękną grę światłocieni.

• - Szklane witraże - malowanie na szkle, folii

Prace te można wykonać farbami witrażowymi lub farbami kryjącymi, np. klejówką. Pod szkło, folię zuchy podkładają wcześniej przygotowany projekt. Najpierw konturówką rysujemy kontur przedmiotów, a po jej wyschnięciu uzupełniamy powierzchnię nanosząc farbę cienkim pędzelkiem.

• - Frotaż (Frottage)

Do wykonania prac wykorzystujemy przedmioty naturalne o różnej fakturze: deski, kamienie, liście, pióra itd. oraz przedmioty codziennego użytku: monety, sitka, kryształy, tarki do jarzyn, haftowane tkaniny, puzzle, gruboziarnisty papier ścierny, szyby z drzwi, firanki, koronki, itp.. Technika polega na przykładaniu papieru do owych przedmiotów (muszą mieć wypukłą fakturę) i zarysowywaniu ich ołówkiem, w wyniku czego uzyskuje się odwzorowanie rysunku z przedmiotu. Powierzchnie pokrywamy cienkim papierem i pocieramy grafitem, kredką woskową lub kredką. W sklepach dla plastyków można zakupić grafity, którymi łatwiej pocierać papier niż zwykłym ołówkiem. Można przygotować specjalne płyty kartonowe z naklejonymi paskami, plecionkami, kołami lub postaciami. Wcześniej można przygotować szkic rysunku i uzupełnić go dowolnymi fakturami na zasadzie kolorowanki, podkładając pod kartkę różne przedmioty.

• - Kalograf

Kolograf jest techniką graficzną, do której wykonania potrzebna jest płyta o wyraźnej fakturze. Przed rozpoczęciem pracy zuchy muszą wcześniej przygotować matrycę - obraz wyklejony różnymi materiałami, o różnej fakturze. Tak przygotowaną matrycę utrwalamy za pomocą lakieru. Po wyschnięciu zuchy nakładają pędzlem farbę, a następnie przykrywają kartką papieru, którą dociskają za pomocą wałka lub ręki by farba odbiła się na kartce. W ten sposób powstały obraz suszymy.

• - Papieroplastyka

Polega głownie na nadawaniu płaskim formom z papieru trójwymiarowości. Można ją uzyskać poprzez nacinanie papieru i zaginanie go w naciętych miejscach. Ciekawy efekt uzyskuje się poprzez podklejenie kompozycji papierem o kontrastowym kolorze.

• - Masa papierowa

Masę papierową wykonujemy mieszając miękki papier (mogą to być papierowe ręczniki) z mąką pszenna i wodą. Nakładamy ją następnie na karton, balon, słoik, a po wyschnięciu malujemy farbami. Można wykonać wspaniałe maski oblepiając nadmuchany balon masą, a następnie po zaschnięciu należy zdjąć „skorupę", pomalować ją i ozdobić np. kawałkami włóczek brokatem, cekinami; z masy można kształtować również konstrukcje architektoniczne na słoikach lub butelkach.

• - Masa papierowa gotowana

Do naczynia z ugotowanym krochmalem (może to być również klajster) wrzucamy kawałki ręczników papierowych. Gotujemy przez chwilę cały czas mieszając. Po ostudzeniu nakładamy masę na tekturę lub płytę (sklejkę, płytę pilśniową) i formujemy odpowiednie kompozycję zgodnie z wcześniej przygotowanym szkicem. Po zaschnięciu pracę malujemy plakatówką.

• - Masa solna

Do wykonania masy wykorzystujemy sól kamienną i mąkę pszenną w równych proporcjach. Rozprowadzany je z woda, tak aby miały konsystencję „kruchego ciasta". Masę nakładamy na szklane butelki (na karton) formując odpowiednie sylwetki. Możemy z niej również tworzyć rozmaite płaskorzeźby i wtapiać w nie kamyki, guziki i inne ozdoby. Po zeschnięciu pracę malujemy farbami i pokrywamy lakierem lub werniksem.

---