Karta przedmiotu

Kod przedmiotu
Rok akad./semestr	2014/2015 semestr zimowy
Nazwa przedmiotu	Podstawy biologii porostów i ich wykorzystania w ochronie środowiska
Kierunek	Ochrona Środowiska
Typ studiów	Studia stacjonarne, pierwszego stopnia
Rodzaj przedmiotu	Fakultatywny
Semestr studiów	3
Punkty ECTS	3
Forma kształcenia	Wykłady 15; ćwiczenia 30
Prowadzący	Dr Katarzyna Szczepańska
Język	Polski
Efekty kształcenia	Wiedza: Student zdobywa podstawową wiedzę dotyczącą biologii porostów. Poznaje ich budowę morfologiczna i anatomiczną. Zna generatywne oraz wegetatywne sposoby rozmnażania porostów. Zna sposoby klasyfikacji porostów. OŚ1_W04 Zdobywa wiedzę na temat znaczenia porostów w ekosystemach lądowych oraz bioróżnorodności porostów w Polsce i na świecie. OŚ1_W09 Zna i opisuje systemy produkcji roślinnej oddziaływujące na porosty i ich siedliska. OŚ1_11 Poznaje zagadnienia związane z zagrożeniami i ochroną gatunkową. Zna akty prawne dotyczące ochrony gatunkowej porostów w Polsce. OŚ1_W16 Zna sposoby monitoringu środowiska przy pomocy porostów jako biowskaźników. OŚ1_W21 Umiejętności: Student potrafi zidentyfikować na podstawie morfologii, anatomii a także chemizmu plechy, pospolite gatunki porostów występujące w Polsce. Posługuje się kluczem do oznaczania porostów. OŚ1_U02 Na podstawie znajomości gatunków, student potrafi ocenić walory przyrodnicze danego terenu związane z występowaniem cennych porostów, a następnie określić zagrożenia i ewentualne działania służące jego ochronie. OŚ1_U04 Przewiduje i ocenia skutki stosowania środków ochrony roślin na populacje porostów i ich siedliska. OŚ1_06 Student potrafi zaplanować prosty system monitoringu oraz dokonać oceny zanieczyszczenia powietrza określonego terenu, przy pomocy porostów jako biowskaźników. OŚ1_U07 Potrafi przygotować w języku polskim pisemne opracowanie dotyczące biologii, zagrożeń i ochrony porostów, z wykorzystaniem różnych źródeł. OŚ1_U13 Potrafi przygotować w języku polskim wystąpienie ustne dotyczące biologii, zagrożeń i ochrony porostów, z wykorzystaniem nowoczesnych technik prezentacji. OŚ1_U14 Kompetencje społeczne: Student rozumie potrzebę uczenia się i dokształcania w zakresie problematyki związanej z biologią porostów. OŚ1_K01 Przestrzega zasad etyki zawodowej i ochrony własności intelektualnej przy zbieraniu i wykorzystywaniu danych. OŚ1_K02 Ma świadomość odpowiedzialności za jakość wykonywanego zadania. Dba o powierzony mu sprzęt i materiały szkoleniowe. OŚ1_K03 Student rozumie potrzebę ochrony porostów jako ważnych składników ekosystemów lądowych. OŚ1_K06 Ma świadomość znaczenia rolnictwa integrowanego dla stanu środowiska i zachowania bioróżnorodności porostów. OŚ1_K08 Przewiduje skutki podejmowanej działalności na stan ekosystemów lądowych i występujących w nich porostów. Ma świadomość odpowiedzialności za podejmowane decyzje. OŚ1_K09
Wymagania wstępne	Botanika systematyczna
Treści kształcenia	Omówienie historii badań nad porostami oraz budowy plech porostowych. Charakterystyka polskiej bioty porostów oraz zasiedlanych podłoży i zbiorowisk roślinnych. Omówienie znaczenia porostów w przyrodzie, zagrożeń i sposobów ochrony, a także ich wykorzystania jako bioindykatorów. Systematyczny przegląd wybranych grup porostów oraz omówienie klasycznych i chemotaksonomicznych metod identyfikacji taksonów.
Literatura	- Nash III, T. H. (ed.) 2008. Lichen Biology. 2nd ditio. - Cambridge University Press, Cambridge, 303 ss. - Orange A., James P. W., White F. J. 2001. Microchemical methods for the identification of lichens. - British Lichen Society, London, 82 ss. - Nowak J., Tobolewski Z. 1975. Porosty polskie. Opisy i klucze do oznaczania porostów w Polsce dotychczas stwierdzonych lub prawdopodobnych. - PWN, Warszawa-Kraków, 1177 ss. - Smith C.W. et al. 2009. The lichen of Great Britain and Ireland. - British Lichen Society, London, 1046 ss. - Fałtynowicz W. 1995. Wykorzystanie porostów do oceny zanieczyszczenia powietrza. Zasady, metody, klucze do oznaczania wybranych gatunków. - Wyd. Fundacja Centrum Edukacji Ekologicznej Wsi, Krosno, 141 ss.
Metody oceny	Wiedza: Egzamin pisemny z zakresu tematyki wykładów Umiejętności: Praktyczna ocena umiejętności rozpoznawania gatunków Kompetencje społeczne: Ocena zainteresowania systematycznym i aktywnym pogłębianiem wiedzy z zakresu biologii i taksonomii porostów, a także dbałości o powierzony sprzęt i zbiory przyrodnicze.
Uwagi

Wykłady (45 minut):

Wykład 1. Historia badań nad porostami. Problem symbiozy porostowej. Symbionty porostowe

Wykład 2. Budowa morfologiczna i anatomiczna plechy

Wykład 3. Rozmnażanie generatywne i wegetatywne

Wykład 4. Próby hodowli i sztucznej syntezy

Wykład 5. Metabolity wtórne i chemotaksonomia

Wykład 6. Taksonomia molekularna

Wykład 7. Wymagania siedliskowe. Typy zasiedlanych podłoży i zbiorowisk roślinnych

Wykład 8. Biogeografia

Wykład 9. Porosty synantropijne

Wykład 10. Zagrożenia i ochrona gatunkowa w Polsce i na świecie

Wykład 11. Bioróżnorodność, znaczenie w przyrodzie i wykorzystanie porostów

Wykład 12. Wykorzystanie porostów do oceny zanieczyszczenia powietrza; bioindykacja

Wkłady 13-15. Przegląd systematyczny

Ćwiczenia (90 minut):

Ćwiczenia1-2. Zapoznawanie się z budową morfologiczną i anatomiczną plech porostowych

Ćwiczenia 3-5. Nauka oznaczania makroporostów (binokular)

Ćwiczenia 6-9. Nauka oznaczania mikroporostów (mikroskop)

Ćwiczenia 10-12. Nauka oznaczania za pomocą chromatografii cienkowarstwowej

Ćwiczenia 13-15. Bioindykacja, praktyczne ćwiczenia w terenie

---