„Ten świat- człowiek w tym świecie. Obszary sprzeczności edukacyjnych ”
Red. Irena Wojnar
Książka ta jest zbiorem esejów i opracowań różnych autorów, powstałych po konferencji naukowej Zespołu Edukacji i Kultury Komitetu Prognoz „Polska 2000 plus”. Tytuł nawiązuje do myśli Bogdana Suchodolskiego, który przez wiele lat tym konferencjom przewodniczył. Zawarte tu teksty nawiązują do kondycji współczesnego świata i człowieka i omawiają (często się powtarzając) najważniejsze problemy ludzkości: globalizację, ubóstwo, skrajną biedę i nieprzyzwoite bogactwo, terroryzm, znieczulicę, moralność początku XXI wieku, skupienie na ekonomicznych aspektach rozwoju a zepchnięcie na dalszy plan rozwoju kulturalnego i moralnego, marginalizację itp. Krótko omówię każdy esej. Od siebie dodam, że teksty są bardzo ciekawe ale ich przesłanie jest dość oczywiste- ze światem nie jest dobrze.
Rozdział 1
„Obraz świata w perspektywie UNESCO ” I. Wojnar
Wojnar omawia treść książki Federico Mayora „Przyszłość świata”. Pisze on, że priorytetem XXI wieku jest stworzenie kultury pokoju. Mayor wspomina o czterech wyzwaniach przyszłości:
Pokoju
Społecznym- należy rozwiązać największe problemy, czyli skrajnego podziału na biednych i bogatych, dzieci ulicy, przeludnienia miast
Ekologicznym- szkody w ekologii spowodowane działalnością gospodarczą- pustynnienie obszarów, brak wody, głód)
Kulturowym- rozwiązaniem jest edukacja, w której najważniejsze nie są informacje i technologia, lecz przesłanie miłości, głównym narzędziem jest książka a nie komputer a najważniejszym celem edukacja obywatelska dla wspólnego budowania przyszłości.
Mayor wierzy, że te cele można osiągnąć i ludzkość rozwiąże globalne problemy.
„Załamanie się wiedzy” H. Skolimowski
Skolimowski wyróżnia trzy przyczyny obecnej trudnej sytuacji człowieka: wiedzę empiryczno-naukową, religie monoteistyczne i patriarchat.
Dlaczego nie rozumiemy tego świata? Bo mamy ZŁĄ WIEDZĘ, prowadzącą do tego, że przeżywamy paraliżującą ambiwalencję. Współczesna wiedza pozwala się wykorzystywać do destrukcji a my tylko patrzymy z boku na „zabagnianie” świata . Potrzebujemy WIEDZY NORMATYWNEJ- takiej, która ma służyć dobru i MIARY ETYCZNEJ, która pozwoli nam rozróżnić dobro od zła. Teraz żyjemy logiką, ale jest ona bezradna wobec spraw ostatecznych- tych boskich, i tych zbrodniczych.
Potrzebna nam również świadomość, że nie można oddzielić nauki i moralności, są one połączone i w obu potrzebne jest katharsis. To z nauki ma wypływać wiedza normatywna i miara etyczna.
Skolimowski pisze też o imperiach. Nie trwają one wiecznie- tu przykład WTC (często w tej książce przywoływany). Imperia- współczesna wersja kolonializmu- rodzą nienawiść a to jest przyczyną terroryzmu. Należy zachować umiar i równowagę, aby nie budzić chęci odwetu. Dotyczy to także imperializmu ekonomicznego (jego przejawem jest reklama), budzącego napięcie i świadomość niedostatku.
Radą na to jest mądrość, ale mądrość prawdziwa- sokratejska, Gandhiego. Bez niej jesteśmy tylko konsumentami, a nie myślącymi ludźmi. Z fałszywego poczucie wiedzy wynika arogancja Zachodu. Wiedza ta jest powierzchowna i zimna, nie pomaga zrozumieć świata. Jej obiektywność nie jest naturalna, „mrozi człowieka”, jest fikcją bo alienuje poszczególne elementy świata, a świat jest przecież spójny.
Przyczyną obecnego kryzysu jest to, że jesteśmy ściśle związani z tą pozorną wiedzą, a gdy ona się rozpada- toniemy. Właśnie to się teraz dzieje.
Większość konfliktów ma podłoże religijne. Monoteistyczne religie abrahamowe zamiast religiami miłości, stały się religiami separacji, agresji i ekskluzywności. Roszczą sobie prawo do nieomylności i jedyności.
Wiąże się to z patriarchatem. Gdy nastał, Bóg znalazł się daleko (za matriarchatu święte było wszystko co na ziemi), stał się agresywny i ekspansywny, stworzył klasy, z których zawsze któraś żyje w poniżeniu (biedni, kobiety). Struktury patriarchalne okazały się silniejsze niż chrystusowe przykazanie miłości. Dziś Kościół, nawet nawołując do pokoju, jest imperialny. Wciąż żyjemy w cieniu konkwistadorów, zboczeń i agresji- czego przykładem sytuacja kobiet.
Te trzy „zmurszałe filary naszej świadomości” chylą się ku upadkowi, rodzą konflikty i dramaty. Czas przebudować świat i stworzyć millenium światła.
„Nasza twórcza różnorodność w tym świecie?” W. Pielasińska
Jest to omówienie raportu „Wydobyć z marginesu” Europejskiego Zespołu Badawczego Kultury i Rozwoju.
Autorka pisze że spycha się na dalszy plan kulturę, dewaluują się pojęcia takie jak kreatywność i spontaniczność. Wciąż nie docenia się związku między kulturą a rozwojem społecznym i ekonomicznym.
Prawo do kultury i zachowania własnej tożsamości ma każdy. Mimo to wiele grup cierpi z powodu dyskryminacji, są marginalizowane. Ale margines to nie pasożyty, lecz ludzie słabsi i skrzywdzeni. To bezrobotni, niepełnosprawni, starsi, chorzy. Kluczem do złagodzenia wykluczenia jest edukacja i integracja. Młodzi bezrobotni w Polsce to wg badań ludzie pełni nadziei, szukający swej szansy. Starsi są kreatywni, w interakcjach odnajdują sens życia. Margines to niekoniecznie zjawisko negatywne. Niestety w Polsce to zjawisko wciąż się pogłębia i nosi znamiona dziedziczności. Wspomaganie musi więc objąć całe rodziny.
„Ten świat nie jest taki zły” H. Depta
O dzisiejszym świecie mówi się „czas kryzysu i niepewności”, ale przecież nigdy nie było czasu absolutnego spokoju. Obowiązkiem pedagoga jest mówienie nie tylko o tym, co złe, ale podkreślanie tego, co dobre. Trzeba działać, by przywrócić świat do normy. Już teraz sytuacja świata, mimo że zła, polepsza się: spada analfabetyzm i liczba skrajnych biedaków, rośnie długość życia i dostęp do oświaty i demokratyzacja, zjednoczenie przeciw terroryzmowi, świadomość pewnych wartości duchowych. Świat staje się otwarty na cztery filary pokoju: prawdę, miłość, sprawiedliwość i wolność. W oparciu o te pozytywy pokazywać na ile stać człowieka. Nie można poddawać się atmosferze zagrożenia i sensacji, generowanej przez media.
„Ten świat- uwagi socjologa” K. Żyguslki
Autor pisze kilka słów o dążeniu USA do całkowitej hegemonii oraz o zjawisku globalizacji, prowadzącym do skrajnego podziału na bogatych i biednych , który wciąż się pogłębia.
Globalizacja powoduje: migracje- zwł. nielegalne, prowadzące do tworzenia twierdz (USA, Europa); patologie (narkotyki, przestępczość, handel bronią, mafie, szara strefa); terroryzm (jako walka ze współczesnym kolonializmem); rozwój sieci informatycznych i wielkich mediów ukazujących świat realny, ze wszystkimi jego okropieństwami. Zwłaszcza walka z terroryzmem będzie się wiązała z ogromnymi ofiarami.
Zdaniem autora przyszłość świata jest niepewna a możliwości jednostki ograniczone.
„Człowieczeństwo wartością edukacyjną” Z. Łomny
Współczesne nauki humanistyczne- pedagogika, socjologia i psychologia- wespół z ekonomią i innymi naukami powinny nadawać nowemu światu kierunek dalszego rozwoju. Muszą ukazywać szanse i osiągnięcia, a nie tylko przytłaczającą, ponurą rzeczywistość.
Celem naszych czasów powinna być jakościowa, permanentna przemiana człowieka i świata, bo wszyscy jesteśmy odpowiedzialni za tu i teraz, i za jutro.
Nauka może i tworzy świat doskonalszy, ale dewaluuje moralność. Patologia przenika wszystkie sfery, nawet Kościół. Dość tego! mówi autor. Musimy zacząć sobie pomagać, działać dla dobra kultur, nie z chęci zysku, wolny rynek musi walczyć z beznadzieją.
Wyzwaniem jutra jest edukacja- zwłaszcza dorosłych. Należy uczyć się nie tylko żeby wiedzieć, ale żeby działać, być wspólnie, i po prostu być. Wg autora potrzebna nam wnikliwa, głęboka edukacja. Ciekawym pomysłem jest wprowadzenie do programu liceum przedmiotu pedagogiki, która miałaby rozszerzyć horyzonty intelektualne, cechy osobowości i ukazać cele i zadania człowieka.
„Odrodzenie człowieka przez edukację” J. Kuźma
Kondycja człowieka jest dramatyczna, gł. z powodu skrajnej biedy. Globalizacja powoduje z jednej strony biedę, z drugiej egoizm i obojętność, a to rodzi samotność, która z kolei jest przyczyną chorób psychicznych, zwł. u młodych. Ludzie działają nieracjonalne, nieetycznie, nieefektywnie. Dlatego potrzebna jest edukacja dla przyszłości. Musimy wychowywać człowieka dobrego, przyzwoitego, altruistę z zainteresowaniami estetycznymi, twórcę, demokratę. To może osiągnąć każdy. Przy pomocy pedagogów i osób kształtujących rzeczywistość (np. polityków, dziennikarzy) człowiek musi odrodzić się intelektualnie, moralnie i kulturalnie. Trzeba więc kształcić polityków, dziennikarzy, bo to oni mają na nas wpływ, trzeba wykreować „społeczeństwo wychowujące”, a zacząć należy od dzieci i młodzieży. Trzeba skupić się na cennych wartościach, by nie tylko mieć, ale i być.
NA RAZIE KONIEC, CD. JUTRO MIŁEJ NAUKI!!
PS. NAPRAWDĘ WSZYSTKO TO MOŻNA WYDEDUKOWAĆ SAMEMU WIĘC SZCZEGÓŁOWE CZYTANIE TEJ KSIĄŻKI, JEŚLI KTOŚ NIE MA CZASU BĄDŹ CHĘCI, NIE JEST MOIM ZDANIEM KONIECZNE. ACZKOLWIEK JEST ONA NADER CIEKAWA, WIEC POLECAM
2