Bilans banku a ryzyko kursowe
Wersja I
Ryzyko kursowe jest spowodowane przede wszystkim wahaniem kursów walut. Polega ono na tym, że jakiekolwiek składniki majątkowe /należności , aktywa/ opiewające na waluty obce, jak też zobowiązania /pasywa/ regulowane w walutach obcych mają zmienną wartość w pieniądzu krajowym, w zależności od tego jak zmienia się wartość jednostki obcej waluty w jednostkach pieniądza krajowego /czyli kursu tej waluty/. Zmiany wartości aktywów i pasywów wyrażone w walucie krajowej mogą być dwukierunkowe, w zależności od charakteru zmian kursu /wzrost/spadek/, a skutki dla banku wynikają ze skali wahań kursu i skali niedopasowania obrotów w danej walucie. Ujawnia się to w nadwyżce aktywów nad pasywami bądź odwrotnie.
Wzrost kursu walutowego przy nadwyżce aktywów nad pasywami /otwarta pozycja długa/ tworzy szanse korzyści, natomiast przy nadwyżce pasywów nad aktywami /pozycja otwarta krótka/ - ryzyko strat.
Spadek kursu walutowego przy pozycji otwartej długiej niesie ryzyko strat, zaś przy otwartej pozycji krótkiej - szanse korzyści
Wersja II
Każdy bank zawierający transakcje dewizowe zajmuje określoną pozycję walutową.
Pozycja walutowa jest to relacja między strumieniami należności (wierzytelności) wpływającymi do banku i zobowiązaniami walutowymi wypływającymi z banku.
Gdy należności i zobowiązania równoważą się występuje zamknięta pozycja walutowa (aktywa = pasywa), a przy braku takiej równowagi - otwarta pozycja walutowa.
Pozycja otwarta może mieć charakter:
krótkiej pozycji walutowej - gdy zobowiązania w danej walucie przeważają nad należnościami: wartość należności (A) < wartość zobowiązań (P)
długiej pozycji walutowej - gdy należności przeważają nad zobowiązaniami: wartość należności (A) > wartość zobowiązań (P)
Nadmierna różnica jednej lub drugiej pozycji rodzi ryzyko powstania strat przy niekorzystnych zmianach kursów.
W celu zapobieżenia nadmiernemu ryzyku bank centralny (NBP) - podobnie jak jest to w praktyce banków zachodnich - ustalił normy (granice) dopuszczalnego ryzyka walutowego, relacjonowane do funduszy własnych danego banku.
I tak:
dla pozycji walutowej krótkiej lub długiej względem pojedynczej waluty - norma wynosi 15% funduszy własnych,
dla pozycji walutowej globalnej (dot. wszystkich walut obcych) krótkiej lub długiej - norma wynosi 30% funduszy własnych,
dla pozycji walutowej maksymalnej (oznaczającej sumę wartości bezwzględnych wszystkich pozycji długich i pozycji krótkich w walutach obcych) - norma wynosi 40% funduszy własnych.