Dur brzuszny (typhus abdominalis)
Etiologia
G(-) pałeczka duru brzusznego (Salmonella typhi)
antygeny:
H - rzęskowy
O - somatyczny
Vi - powierzchniowy
Epidemiologia
rezerwuar: człowiek
źródło zakażenia: człowiek chory lub nosiciel
materiał zakaźny: kał lub mocz
drogi szerzenia się:
woda
żywność i mleko
muchy - przenoszą pałeczki duru z kału na żywność
bezpośredni kontakt z nosicielem lub chorym
typy nosicielstwa:
nosicielstwo ozdrowieńców - utrzymuje się do 3 miesięcy po przebyciu choroby
nosicielstwo przewlekłe - może się utrzymywać przez całe życie
Patogeneza
Pałeczki duru przedostają się do przewodu pokarmowego → w jelicie cienkim wnikają przez grudki chłonne i kępki Peyera do układu chłonnego (dzięki endotoksynom, hialuronidazie) → z prądem limfy przedostają się do węzłów chłonnych → z węzłów chłonnych przedostają się do krwi (początek objawów) → bakteriemia → z krwią przedostają się do wątroby i dróg żółciowych, gdzie się namnażają → spływająca do jelit żółć przenosi pałeczki → ponowne zajęcie grudek chłonnych - odczyn martwiczy uczulonych uprzednio grudek chłonnych → powstają owrzodzenia (ryzyko perforacji).
Obraz kliniczny
inkubacja: 10-14 dni
Okresy:
Okres wylęgania
pogorszenie samopoczucia
uczucie rozbicia
bóle głowy i objawy rzekomogrypowe
Okres narastania objawy (tydzień 1)
pojawia się gorączka, narasta do 39-40°C
bóle głowy, mięśni
krwawienia z nosa
u dzieci mogą wystąpić wymioty, nieżyt oskrzeli, angina
stopniowo rozwija się zaburzenie świadomości („odurzenie”)
język suchy, pokryty brunatnym nalotem
↓ BP
zwolnienie tętna
hepatosplenomegalia (wskutek odczynowego rozrostu komórek układu siateczkowo-śródbłonkowego
Okres pełnego rozwoju choroby (tydzień 2)
silne bóle głowy
zamroczenie, majaczenie, podniecenie ruchowe - status typhosus
pragnienie
język i wargi suche, popękane
rysy twarzy zaostrzone, zapadnięte
niskie BP
biegunka
skąpomocz
brzuch wzdęty
splenomegalia
różyczka durowa - wysypka na klatce piersiowej i brzuchu, 3-4 niewielkie, bladoróżowe plamki, średnicy 1-4 mm
zapalenie oskrzeli
okres zdrowienia
poprawa samopoczucia
powraca łaknienie
mija zamroczenie
zmniejszenie śledziony
ustępuje biegunka
Powikłania:
krwawienie z jelit i perforacja
odoskrzelowe zapalenie płuc
zakrzepowe zapalenie żył
zapalenie pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych
Rozpoznanie
morfologia: leukopenia
OB prawidłowe
posiew krwi - w 1-2 tygodniu
posiew kału - w 2-3 tygodniu
badania serologiczne - przeciwciała przeciwko antygenowi H (miano >1:400), O (miano >1:200) - odczyn aglutynacyjny Widala - od 2 tygodnia
Leczenie
chloramfenikol 30-50 mg/kg/d - do kilku dni po spadku gorączki
alternatywne: ampicylina, amoksycylina, ciprofloksacyna, aztreonam, Biseptol
wyrównywanie zaburzeń wodno-elektrolitowych
Leczenie nosicielstwa: amoksycylina 100 mg/kg/d lub Biseptol 160-800 mg/d + rifampicyna 600 mg/d przez 6 tygodni.
Zapobieganie
szczepienia
przestrzeganie higieny
Dury rzekome (paratyphi)
etiologia: S. paratyphi - typ A, B lub C; tylko typ B występuje w Europie
przebieg łagodniejszy niż w durze brzusznym powikłania rzadkie
rozpoznanie, leczenie - jak w durze brzusznym
3/3