„Romantyczność” jako manifest polskiego romantyzmu
„Romantyczność” to ballada, która rozpoczynała zbiór „Ballad i romansów''. Ukazał się w 1822r i rozpoczynał w Polsce romantyzm. Mickiewicz w zbiorze tym zawarł założenia programowe nowej poezji - poezji romantycznej.
Utwór jest balladą. Cechy gatunkowe ballady to:
synkretyzm - łączy w sobie elementy :
epickie - fabuła, narrator, rozwijająca się akcja
liryczne - opis przeżyć wewnętrznych Karusi
dramatyczne - rozmowy, dialogi Karusi z Jaśkiem, i poety ze Starcem
fantastyka duch Jasieńka
ludowość - bohaterowie ballady pochodzą z ludu
nastrój tajemnicy, grozy
eksponowanie przeżyć wewnętrznych Karusi
dualizm świata:
świat realistyczny (Karusia , Starzec, poeta ),
świat fantastyczny (Jasieńko )
narrator jest naiwny a nie wszechwiedzący
bohaterka romantyczna:
przeżywa nieszczęśliwą miłość, ponieważ jej ukochany nie żyje
jest osamotniona, tylko ona widzi ducha Jasieńka, uważana jest za obłąkaną
pochodzi z prostego ludu
ważna jest dla niej miłość
przeżywa wewnętrzne rozterki.
Treść ballady
elementy najważniejsze w balladzie to rozum i duch
na tle realiów świata ziemskiego ukazane są przeżycia psychiczne bohaterki (Karusi). Autor wyeksponował jej wewnętrzne rozterki. Zwrócił uwagę na jej duszę, serce, namiętność. Cecha romantyzmu był tzw. dualizm świata czyli przekonanie, że oprócz świata rzeczywistego, który można przedstawić za pomocą „szkiełka i oko” istnieje świat ponadzmysłowy , fantastyczny, który można poznać tylko za pomocą uczucia, serca i wiary.
elementy świata realnego: miasteczko, dzień, ludzie.
elementy świata ponadzmysłowego: duch Jasieńka.
istnienie świata pozaziemskiego sugeruje motto tej ballady zaczerpnięte z „Hamleta'' Szekspira:
„Zdaje mi się, że widzę…Gdzie ?
Przed oczyma duszy mojej''
Motto sugeruje że świat można poznawać również duszą i wiarą. Ten świat widzi i czuje tylko Karusia - ona widzi ducha Jasieńka , ona z nim rozmawia. Zgromadzeni ludzie nie widzą zjawy, ale wierzą że jest taka możliwość, że Karusia widzi go. Ludzie obserwują zachowanie Karusi, która śmieje się , płacze, biega. To jej zachowanie świadczy, że bardzo przeżywa to, co widzi.
wśród zgromadzonych znajduje się Starzec i poeta. Dyskutują oni o możliwości łączności świata realnego z fantastycznym. Starzec twierdzi, że nie ma takiej możliwości a poeta, że jest. Starzec widzi w Karusi obłąkaną dziewczynę, bo zachowuje się ona rzeczywiści dziwnie, np.: nie odróżnia nocy od dnia - wszystko dzieje się w dzień a Karusia myśli o nocy, jest dzień a ona spodziewa się wschodu słońca. Polemika Starca z poetą to konfrontacje rozumu i uczucia. Poeta rozumie dziewczynę nie widzi w niej obłąkania lecz uważa, że jej zachowanie jest tajemnicze. Starzec kieruje się tylko rozsądkiem, z pogardą patrzy na Karusię, jej wypowiedzi nazywa bredniami i uważa, że istnieje tylko to co można zobaczyć, dostrzec i zrozumieć a więc uważa, że nie ma innego świata niż świat realny.
polemika Starca i poety to echo sporu między klasykami i romantykami. Zwolennikami poglądów poety są zgromadzeni na rynku miasteczka prości ludzie. Karusia jest zapowiedzią bohatera romantycznego, przeżyła romantyczną miłość, czuje się osamotniona, niewielu rozumie jej rozpacz, niewielu akceptuje jej zachowanie, że świat jest dla niej nieprzyjazny, chce uciec od tego świata i ucieka w świat fantazji i wyobrażeń. Jest prostą dziewczyną, pochodzi z ludu, wierzy w ludowe przekonania o możliwości kontaktu człowieka z duchami.
duża rolę w balladzie odgrywa ludowość:
wierzenia ludowe - wiara w kontakt człowieka z duchem
wierność w miłości
prawdy moralne reprezentowane przez ludzi
Utwór jest manifestem romantyzmu bo zawiera najważniejsze cechy poetyki romantycznej:
eksponuje przeżycia wewnętrzne
wprowadza zjawiska irracjonalne (duch Jasieńka )
wprowadza fantastykę, ludowość
dużą role odgrywa przyroda
synkretyzm rodzajowy
występuje tu wyraźna aluzja do walki romantyków z klasykami (Starzec - Jan Śniadecki , obrońca założeń klasycyzmu, zwolennik empiryzmu i racjonalizmu, ktoś kto ufa tylko „szkiełku i oku''). Jego przeciwnikiem jest poeta dla którego najważniejsze jest uczucie i wiara.
utwór podkreśla rolę miłości w życiu człowieka.
W balladzie „Romantyczność'' można odnaleźć pewne elementy autobiograficzne Mickiewicza , np.:
Karusia jest samotna i nieszczęśliwa w miłości tak jak samotny i nieszczęśliwy czuł się Mickiewicz po rozstaniu z Marylą