OGÓLNE ZASADY PRZECHOPDZENIA NA EMERYTURĘ

URODZENI PRZED 1.01.1949 R.

• jeżeli spełnili łącznie następujące warunki

• osiągnęli wiek emerytalny

• 60 lat dla kobiet

• 65 lat dla mężczyzn;

• mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn

URODZENI PO 31.12.1948 R.

• przysługuje

• po osiągnięciu wieku emerytalnego,

• 60 lat dla kobiet

• 65 lat dla mężczyzn

Zmiany od 1 stycznia 2013 r.

Docelowy wiek emerytalny

• 67 lat dla kobiet

• 67 lat dla kobiet

Od 1 stycznia 2013 r. wiek uprawniający do emerytury będzie co cztery miesiące powiększany o 1 miesiąc tj. o 3 miesiące za każdy rok

Docelowy wiek emerytalny osiągnięty zostanie

• kobiety 2040 r.

• mężczyźni 2020 r.

EMERYTURA DLA URODZONYCH PRZED 1.01.1949 R.

• przysługuje jeżeli spełnili łącznie następujące warunki

• osiągnęli wiek emerytalny wynoszący co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn;

• mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn

• mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 15 lat dla kobiet i co najmniej 20 lat dla mężczyzn

• wyjątek od zasady

WCZEŚNIEJSZE PRZEJŚCIE NA EMERYTURĘ

• kobieta

• po osiągnięciu wieku 55 lat

• jeżeli ma co najmniej 30-letni okres składkowy i nieskładkowy

• jeżeli ma co najmniej 20-letni okres składkowy i nieskładkowy oraz została uznana za całkowicie niezdolną do pracy

• mężczyzna

• po osiągnięciu wieku 60 lat

• jeżeli ma co najmniej 35-letni okres składkowy i nieskładkowy

• jeżeli ma co najmniej 25-letni okres składkowy i nieskładkowy oraz został uznany za całkowicie niezdolnego do pracy

OKRESY UWZGLĘDNIANE PRZY USTALANIU PRAWA DO ŚWIADCZEŃ I ICH WYSOKOŚCI

• okresy składkowe

• okresy za które opłacono składkę na ubezpieczenie społeczne lub za które nie było obowiązku opłacenia składki, uznane przez ustawodawcę za okresy składkowe

• okresy nieskładkowe

• okresy bezczynności zawodowej z określonych przez ustawodawcę przyczyn, np. okres sprawowania opieki nad małym dzieckiem

• nie mogą przekroczyć jednej trzeciej udowodnionych okresów składkowych

• okresy uzupełniające

• okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym

• uwzględnia się, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe są krótsze od okresu wymaganego do uzyskania świadczenia

• uwzględnia się w rozmiarze brakującym do okresu wymaganego do uzyskania świadczenia

• okresy pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy

• uwzględnia się przy ustalaniu prawa do emerytury w zakresie niezbędnym do jej przyznania dla osoby, która osiągnęła wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla kobiet i 65 dla mężczyzn i utraciła prawo do tej renty

PODSTAWA WYMIARU

• przeciętna podstawa wymiaru składki

• w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych

• wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę

• w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku

• wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu

• na wniosek ubezpieczonego

USTALENIE PODSTAWY WYMIARU EMERYTURY LUB RENTY

• oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek w okresie każdego roku z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych

• oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach, z zaokrągleniem do setnych części procentu

• oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów, która stanowi wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury lub renty

• nie może być wyższy niż 250%

• mnoży się przez ten wskaźnik kwotę bazową

KWOTA BAZOWA

• 100% przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym

• pomniejszonego o potrącone od ubezpieczonych składki na ubezpieczenia społeczne

• obowiązuje od dnia 1 marca każdego roku kalendarzowego do końca lutego następnego roku kalendarzowego

WYSOKOŚĆ EMERYTURY

• 24% kwoty bazowej

• po 1,3% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych

• po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych

EMERYTURA DLA URODZONYCH PO 31.12.1948 R.

• przysługuje

• po osiągnięciu wieku emerytalnego,

• wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet

• wynoszącego co najmniej 65 lat dla mężczyzn

PODSTAWA OBLICZENIA EMERYTURY

• suma kwot

• składek na ubezpieczenie emerytalne z uwzględnieniem ich waloryzacji

• zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury

• zwaloryzowanego kapitału początkowego

• równowartość kwoty

• będącej wynikiem podzielenia

• podstawy obliczenia emerytury

• przez

• średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego

RENTA Z TYTUŁU NIEZDOLNOŚCI DO PRACY

NIEZDOLNOŚĆ DO PRACY

• osoba niezdolna do pracy

• osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu

• osoba całkowicie niezdolną do pracy

• osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy

• osoba częściowo niezdolną do pracy

• osoba która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji

STOPNIE NIEZDOLNOŚCI DO PRACY

• ocena stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia

• stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji

• możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne

WARUNKI

• przysługuje ubezpieczonemu

• jest niezdolny do pracy

• ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy

• okres wynoszący łącznie co najmniej

• 1 rok - jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat

• 2 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat

• 3 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat

• 4 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat

• 5 lat - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat

• niezdolność do pracy powstała w okresie składkowym lub nieskładkowym

• w okreslonych przypadkach

• albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów

• nie dotyczy, gdy udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy

• okres nie jest wymagany od ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy jest spowodowana wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy

WYPADEK W DRODZE DO PRACY LUB Z PRACY

• nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną

• które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego

• jeżeli droga ta była najkrótsza i nie została przerwana

• również

• mimo że droga została przerwana jeżeli przerwa była życiowo uzasadniona i jej czas nie przekraczał granic potrzeby

• wówczas gdy droga, nie będąc drogą najkrótszą, była dla ubezpieczonego, ze względów komunikacyjnych, najdogodniejsza

• droga do pracy lub z pracy

• droga z domu do pracy lub z pracy do domu

• droga do miejsca lub z miejsca

• innego zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego

• zwykłego wykonywania funkcji lub zadań zawodowych albo społecznych

• zwykłego spożywania posiłków

RENTA STAŁA I OKRESOWA

• renta stała

• jeżeli niezdolność do pracy jest trwała

• renta okresowa

• jeżeli niezdolność do pracy jest okresowa.

• przysługuje przez okres wskazany w decyzji organu rentowego

RENTA SZKOLENIOWA

• przysługuje osobie w stosunku do której orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie

• przez okres 6 miesięcy,

• ulega wydłużeniu na czas niezbędny do przekwalifikowania zawodowego, nie dłużej niż o 30 miesięcy

• wniosek starosty

PRZYWRÓCENIE PRAWA DO RENTY

• podlega przywróceniu, jeżeli w ciągu 18 miesięcy od ustania prawa do renty ubezpieczony ponownie stał się niezdolny do pracy

KWOTA RENTY

• renta dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy

• 24% kwoty bazowej

• po 1,3% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych

• po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych

• po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresu brakującego do pełnych 25 lat okresów składkowych oraz nieskładkowych, przypadających od dnia zgłoszenia wniosku o rentę do dnia, w którym rencista ukończyłby 60 lat

• renta dla osoby częściowo niezdolnej do pracy

• 75% renty dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy

RENTA SZKOLENIOWA

WYSOKOŚĆ RENTY

• wynosi 75% podstawy wymiaru renty

• nie może być niższa niż najniższa renta dla osoby częściowo niezdolnej do pracy

• nie przysługuje w razie osiągania przychodu stanowiącego podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne

• bez względu na wysokość tego przychodu

RENTA RODZINNA

PRAWO DO RENTY

• przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń

• przy ocenie prawa do renty przyjmuje się, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy.

• przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci pobierała zasiłek przedemerytalny lub świadczenie przedemerytalne

• przyjmuje się, że osoba zmarła spełniała warunki do uzyskania renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

PODMIOTY UPRAWNIONE

• dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione

• wnuki, rodzeństwo

• inne dzieci

• przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności

• w tym również w ramach rodziny zastępczej

• małżonek (wdowa i wdowiec)

• rodzice

• w tym ojczym i macocha oraz osoby przysposabiające

PRAWO DO RENTY RODZINNEJ

• dzieci własne, drugiego małżonka i przysposobione

• do ukończenia 16 lat

• do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia

• jeżeli dziecko osiągnęło 25 lat życia, będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty rodzinnej przedłuża się do zakończenia tego roku studiów

• bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w jednym z tych okresów

• przyjęte na wychowanie i utrzymanie wnuki, rodzeństwo i inne dzieci

• jak dzieci własne, drugiego małżonka i przysposobione

• a ponadto

• zostały przyjęte na wychowanie i utrzymanie co najmniej na rok przed śmiercią ubezpieczonego (emeryta lub rencisty), chyba że śmierć była następstwem wypadku

• nie mają prawa do renty po zmarłych rodzicach, a gdy rodzice żyją, jeżeli

• nie mogą zapewnić im utrzymania

• ubezpieczony (emeryt lub rencista) lub jego małżonek był ich opiekunem ustanowionym przez sąd

UPRAWNIENIA WDOWY I WDOWCA

• wdowa ma prawo do renty rodzinnej

• w chwili śmierci męża

• osiągnęła wiek 50 lat

• była niezdolna do pracy

• wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnione do renty rodzinnej po zmarłym mężu, które nie osiągnęło 16 lat, a jeżeli kształci się w szkole - 18 lat życia

• sprawuje pieczę nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnym do pracy, uprawnionym do renty rodzinnej

• prawo do renty rodzinnej

• osiągnęła wiek 50 lat lub stała się niezdolna do pracy po śmierci męża

• nie później niż w ciągu 5 lat od jego śmierci lub od zaprzestania wychowywania

• dzieci, wnuków lub rodzeństwo uprawnione do renty rodzinnej po zmarłym mężu, które nie osiągnęło 16 lat, a jeżeli kształci się w szkole - 18 lat życia

• małżonka rozwiedziona lub wdowa

• która do dnia śmierci męża nie pozostawała z nim we wspólności małżeńskiej

• jeżeli ponadto

• miała w dniu śmierci męża prawo do alimentów z jego strony ustalone wyrokiem lub ugodą sądową

• wdowa niespełniająca warunków do renty rodzinnej

• niemająca niezbędnych źródeł utrzymania ma prawo do okresowej renty rodzinnej

• przez okres jednego roku od chwili śmierci męża

• w okresie uczestniczenia w zorganizowanym szkoleniu mającym na celu uzyskanie kwalifikacji do wykonywania pracy zarobkowej

• nie dłużej jednak niż przez 2 lata od chwili śmierci męża

UPRAWNIENIE RODZICÓW

• mają prawo do renty

• ubezpieczony (emeryt lub rencista) bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania

• spełniają odpowiednio warunki określone dla wdowy i wdowca

WYSOKOŚĆ RENTY RODZINNEJ

• dla jednej osoby uprawnionej

• 85% świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu

• dla dwóch osób uprawnionych

• 90% świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu

• dla trzech lub więcej osób uprawnionych

• 95% świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu

• za kwotę świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu, uważa się

• kwotę emerytury

• renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy

• emerytura zmarłego została obliczona wraz ze zwiększeniami

• rentę rodzinną oblicza się jako procent świadczenia zmarłego w wysokości pomniejszonej o te zwiększenia, odpowiednio do liczby uprawnionych do renty

• tak obliczoną rentę rodzinną uzupełnia się do wysokości uwzględniającej 50% zwiększenia, które przysługiwałoby zmarłemu

ŁĄCZNA RENTA RODZINNA

• wszystkim uprawnionym członkom rodziny przysługuje jedna łączna renta rodzinna

• podlega podziałowi na równe części między uprawnionych

DODATKI DO EMERYTUR I RENT

DODATEK PIELĘGNACYJNY

• przysługuje osobie

• uznanej za całkowicie niezdolną do pracy oraz do samodzielnej egzystencji

• która ukończyła 75 lat życia

• nie przysługuje osobie przebywającej w zakładzie opiekuńczo-leczniczym lub w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym

• chyba że przebywa poza tą placówką przez okres dłuższy niż 2 tygodnie w miesiącu.

• od 1 marca 2011 r.:

• wynosi 186,71 zł miesięcznie

• kwotę dodatku podwyższa się przy zastosowaniu wskaźnika waloryzacji emerytur i rent od miesiąca, w którym przeprowadzana jest waloryzacja

DODATEK DLA SIEROT ZUPEŁNYCH

• przysługuje sierocie zupełnej

• od 1 marca 2011 r.

• wynosi 350,94 zł miesięcznie

• kwotę dodatku podwyższa się przy zastosowaniu wskaźnika waloryzacji emerytur i rent od miesiąca, w którym przeprowadzana jest waloryzacja

ZASIŁEK POGRZEBOWY

PRAWO DO ZASIŁKU

• przysługuje w razie śmierci

• ubezpieczonego

• osoby pobierającej emeryturę lub rentę

• osoby, która w dniu śmierci nie miała ustalonego prawa do emerytury lub renty, lecz spełniała warunki do jej uzyskania i pobierania

• członka rodziny ubezpieczonego lub pobierającego emeryturę lub rentę

• dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione;

• przyjęte na wychowanie i utrzymanie wnuki, rodzeństwo

• przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności inne dzieci, w tym również w ramach rodziny zastępczej

• małżonek (wdowa i wdowiec)

• rodzice.

• ubezpieczonego po ustaniu ubezpieczenia

• jeżeli śmierć nastąpiła w okresie pobierania zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego lub zasiłku macierzyńskiego

• przysługuje tylko z jednego tytułu

PODMIOTY UPRAWNIONE

• przysługuje

• osobie, która pokryła koszty pogrzebu

• w tym pracodawcy, domowi pomocy społecznej, gminie, powiatowi, osobie prawnej kościoła lub związku wyznaniowego

• ulega podziałowi między osoby lub podmioty, które poniosły koszty pogrzebu

• proporcjonalnie do poniesionych kosztów pogrzebu.

• osobom innym niż członkowie rodziny

• przysługuje w wysokości udokumentowanych kosztów pogrzebu, nie wyższej jednak niż okreslone w ustawie

WYSOKOŚĆ

• 4 000 zł

WYGAŚNIĘCIE PRAWA

• w razie niezgłoszenia wniosku o jego przyznanie

• w okresie 12 miesięcy od dnia śmierci osoby, po której zasiłek przysługuje

DOLNA I GÓRNA GRANICA WYSOKOŚCI ŚWIADCZEŃ

DOLNA GRANICA ŚWIADCZEŃ

• od 1 marca 2011 r.:

• najniższa renta z tytułu niezdolności do pracy

• 728,18 zł miesięcznie - dla osób całkowicie niezdolnych do pracy;

• 560,13 zł miesięcznie - dla osób częściowo niezdolnych do pracy.

• 873,82 zł miesięcznie - z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową i renta rodzinna wypadkowa

• 672,16 zł miesięcznie - z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową

• najniższa emerytura oraz renty rodzinna

• 728,18 zł miesięcznie

• kwoty najniższych świadczeń podwyższa się przy zastosowaniu wskaźnika waloryzacji

GÓRNA GRANICA ŚWIADCZEŃ

• kwota emerytury lub renty wraz ze zwiększeniami

• nie może przekraczać 100% podstawy wymiaru emerytury lub renty

WALORYZACJA ŚWIADCZEŃ

ZASADY WALORYZACJI SKŁADEK

• Wskaźnik waloryzacji składek jest równy wskaźnikowi cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w roku kalendarzowym poprzedzającym termin waloryzacji w stosunku do poprzedniego roku powiększonemu o wzrost realny sumy przypisu składek na ubezpieczenie emerytalne w roku kalendarzowym poprzedzającym termin waloryzacji w stosunku do roku poprzedniego

• Wskaźnik waloryzacji składek nie może być niższy niż wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w roku kalendarzowym poprzedzającym termin waloryzacji w stosunku do poprzedniego roku

ZASADY WALORYZACJI EMERYTURY

• emerytury i renty podlegają corocznie waloryzacji od dnia 1 marca

• waloryzacja polega na pomnożeniu kwoty świadczenia i podstawy jego wymiaru przez wskaźnik waloryzacji

• waloryzacji podlega kwota świadczenia i podstawa jego wymiaru w wysokości przysługującej ostatniego dnia lutego roku kalendarzowego, w którym przeprowadza się waloryzację

• waloryzacja obejmuje emerytury i renty przyznane przed terminem waloryzacji

ZASADY WALORYZACJI EMERYTURY od 2012 r.

• waloryzacja rent i emerytur będzie charakter kwotowy, a nie procentowy

• przez pewien okres

• decyzje o wysokości waloryzacji podejmować będzie sejm

---