EKOLOGIA WYKL 9 STR , Inne


ZAGADNIENIA NA ZALICZNIE Z EKOLOGII I OCHRONY SRODOWISKA

  1. Ekologia, a ochrona środowiska.

  2. Pojęcia podstawowe w ekologii o ochronie środowiska

  3. Cele, zadania i zakres ekologii

  4. Podstawowe zasady ekologii

  5. Poziomy organizacji biologicznej

  6. Ekologia człowieka

  7. Modele pojedynczych i cyklicznych populacji

  8. Przystosowania i konkurencja

  9. Wielogatunkowe układy ekologiczne

  10. Czynniki ograniczające

  11. Skutki wzrostu populacji ludzkiej

  12. Wzrost produkcji i spożycia

  13. Problem wyżywienia ludzkości

  14. Degradacja środowiska naturalnego

  15. Charakterystyka zanieczyszczeń środowiska

  16. Klasyfikacja odpadów

  17. Zanieczyszczenia powietrza, wody, gleby i zywności,

  18. Zanieczyszczenia szczególnie niebezpieczne

  19. Transgraniczne przemieszczanie odpadów

  20. Metody i systemy monitoringu

  21. Państwowy monitoring środowiska

  22. Sieci krajowe, regionalne i lokalne

  23. Monitoring powietrza, wód powierzchniowych i podziemnych powierzchni ziemi w tym gleb i odpadów oraz przyrody nieożywionej.

  24. Skutki zanieczyszczenia powietrza atmosfery

  25. Oczyszczanie gazów odlotowych z zanieczyszczeń stałych

  26. Oczyszczanie gazów odlotowych z zanieczyszczeń gazowych.

  27. Biologiczne oczyszczanie gazów odlotowych

  28. Ochrona powietrza w srodowisku sztucznym

  29. Metody ograniczenia emisji gazowo -pyłowych

  30. Skutki zanieczyszczenia wody.

  31. Przemiany zanieczyszczeń w wodach płynących i stojących.

  32. Oczyszczanie wód do celów zaopatrzenia ludności w wodę do picia

  33. Oczyszczanie wód dla celów przemysłowych

  34. Oczyszczanie ścieków miejskich i przemysłowych

  35. Ochrona przed powodzia.

  36. Odpady poprodukcyjne hałdy i wysypiska.

  37. Identyfikacja i klasyfikacja odpadów niebezpiecznych

  38. Przeróbka i unieszkodliwienie odpadów mineralnych i organicznych.

  39. Zabezpieczenie środowiska przed ujemnym działaniem odpadów.

  40. Rekultywacja składowisk odpadów.

  41. Odziaływanie drgań akustycznych na człowieka

  42. Metody pomiarów drgań akustycznych

  43. Ochrona przeciwdzwiękowa

  44. Konstrukcje przeciwhałasowe

  45. Organizacje ochrony środowiska

  46. Przepisy i regulacje prawne w polsce

  47. Przepisy i regulacje prawne w UE

EKOLOGIA

-nauka zajmująca się wzajemnymi zależnościami między żywymi organizmami między żywymi istotami a ich środowiskiem żywym i nieożywionym, bada korelacji między organizmami lub ich grupami oraz między nimi a ich środowiskiem życia.

Znajomość ekologii umożliwia podejmowanie działań chroniących środowisko naturalne i wspomagających jego restytucję -odtwarzanie. Ekologia integruje działania na rzecz naszej przyrody.

E to nauka o stosunkach między organizmem a otaczającym go światem (wszelkie warunki decydujące o egzystencji)

E to nauka o ekonomii i gospodarowaniu przyrodą, o związkach między organizmami lub ich grupami a środowiskiem, nauka o przekształceniu energii w zespołach organizmów żywych, ekonomia dóbr przyrody. Itp.

E jest nauką, jest częścią teorii ewolucji (skład atmosfery, rudy żelaza skały pośrednio lub bezpośrednio zostały utworzone przez organizmy żywe)

EKOLOGIA łączy w sobie wszystko -przedmiotem badań i wiedzy jest przyroda

WIEDZA EKOLOGICZNA A WYRORY WARTOŚCI - nie należy mylić faktów przyrodniczych, które można badać obiektywnie i naszych wyborów wartości wyborów moralnych które są i powinnybyć subiektywne. Funkcjonowanie całej przyrody zywej i nieozywionej łącznie jest niezmiernie złożone i bez gruntownej rzetelnej wiedzy nie możemy przewidzieć wszystkich skutków ludzkiego działania.

AUTEKOLOGIA zajmującą się poszczególnymi populacjami lub gatunkami np. rysia albo jarząbu szweckiego

SYNEKOLOGIA która bada grupy organizmów tworzących pewnne całości np. nadmorski bór bażynowy.

Wyróżnia się ponadto:

-ekologię środowisk lądowych, wód słodkich oraz oceanów.

SOZJOLOGIA =ochrona przyrody i jej zasobów

Układ biologiczny to:

Cząsteczka nukleoproteinowa -organellum - komórka -narząd -organizm - populacja -biocenoza -ekosystem -biosfera

POPULACJA to ogół osobników danego gatunku zamieszkujących dany teren (ekosystem) Każda populacja jest jednogatunkowym zbiorem osobników, a jednocześnie żadna nie jest prostą sumą elementów składowych czyli organizmów ją tworzących populacje tworzą biocenozy.

BIOCENOZA to ogół populacji zyjących na określonym terenie, ma swoiste cechy wynikające z wielorakich zależności między populacjami. Biocenoza to łąka jezioro itp.

Biocenoza wraz ze środowiskiem abiotycznym tworzą ekosystem.

Żywa część ekosystemu zespół organizmów powiązanych ze sobą w ramach określonego ekosystemu.

EKOSYSTEM jest kompletną jednostką ekologiczną, która obejmuje wszystkie żywe organizmy na danym terenie czyli biocenozę oraz ich środowisko nieożywione (abiotyczne) Ekosystem to zależności związane z przepływem energii i krążeniem materii, prowadzą do charakterystycznej struktury troficznej i zróżnicowania biologicznego. Ekosystemy tworzą BIOMY

Ekosystem to układ biotyczny wraz z towarzyszącym mu środowiskiem abiotycznym.

BIOTYCZNE czynniki -ożywione elementy środowiska przyrodniczego.

ABIOTYCZNe czynniki -nieożywione składniki środowiska przyrodniczego, wpływające na życie biologiczne, jest to klimat, gleba, atmosfera woda itp.

BIOTOP siedlisko w którym występuje pewien zespół czynników wpływających na żyjące tam organizmy zespołem może być np. klimat

BIOM to jednostka ekologiczna najwyższego rzędu na którą składają się całe zespoły ekosystemów określonego obszaru geograficznego. Jest to łatwy do rozpoznania region biologiczny o charakterystycznych cechach morfologicznych wynikających z dominacji określonej formacji roślinnej i charakterystycznej dla niej fauny biomem jest tundra, tajga, wilgotny las równikowy czy sawanna Wszystkie biomy ziemi wyznaczają sferę występowania życia -biosferę.

OCHRONA ŚRODOWISKA -zespół przedsięwzięć mających na celu zachowanie lub przywrócenie rónowagi ekologicznej co pozwala na korzystanie z zasobów i funkcji środowiska przyrodniczego przez obecne i przyszłe pokolenie.

ŁAŃCUCH TROFICZNY -łańcuch pokarmowy) szereg organizmów będących dla siebie pokarmem.

FOTOSYNTEZA CO2 w tlen -proces syntezy węglowodanów z CO2 i wody z wykorzystaniem energii promieniowania świetlnego za pomocą chlorofilu ( w organizmach roślin zielonych) i niektórych bakterii)

EROZJA -mechaniczne niszczenie powierzchni ziemii pod wpływem wiatru i wody

EKOROZWÓJ -strategia rozwoju społ -ekon uwzględniająca czynniki przyrodnicze i zakładająca ochronę podstawowych procesów ekologicznych.

ROLNICTWO EKOLOGICZNE - produkcja rolna oparta na integracji harmonii i stymulacji procesów zyciowych (naturalnych) do produkcji żywności.

RÓWNOWAGA EKOLOGICZNA -równowaga przyrodnicza r. srodowiska - jest to stan srodowiska przyrodniczego w którym działające w nim siły mogą samodzielnie przeciwdziałać antropopresji.

ANTROPOPRESJA - oddziaływanie człowieka na elementy i komponenenty srodowiska naturalnego.

ANTROPOGENNY - pochodzący z działalności człowieka, powstający pod jego wpływem

SRODOWISKO PRZYRODNICZE -ogół elementów przyrodniczych występujących w stanie naturalnym lub i nie przetworzonym przez człowieka

SRODOWISKO NATURALNE -ogół elementów przyr występujących w stanie naturalnym nie przetworzonym przez działalność człowieka.

REZERWAT PRZYRODY -obszar o powierzchni poniżej 1000 hektarów podlegający szczególnej ochronie ze względu na walory przyrodnicze. R są mniejsze niż parki narodowe

KRAJOBRAZ jest to całośc przyrody naturalnej oraz elementów wprowadzonych przez człowieka , występujących na naturalnie ograniczonym obszarze ziemii sa to charakterystyczne cechy estetyczno -widokowe. Ochrona krajobrazu nie wyklucza ochrony pomnikowej i biocenotycznej.

REZERWAT BIOSFERY - najcenniejsze przyrodniczo obszary stanowiące dziedzictwo całego świata

CZERWONA KSIĘGA - międzynarodowy rejestr rzadkich ginących lub zagrożonych gatunków roślin i zwierząt.

GOSPODAROWANIE

Gospodarowanie obejmuje produkcje i konsumpcję. Produkcja -działalność człowieka, konsumpcja -wykorzystanie przetworzonych lub nieprzetworzonych dóbr lub usług w celu zaspokojenia potrzeby ludzkiej.

Gospodarowanie jest procesem wyroru decyzyjnego WYRÓZNIAMY:

G nieorganiczonymi potrzebami człowieka

G rzadkimi zasobami.

Nasze nieograniczone zpotrzeby są motorem rozwoju cywilizacji człowieka, a obie te wartości zmuszają człowieka do procesu gospodarowania. Przedsiębiorstwo przez swoje wyroby dokonuje powiększenia zysku a gospodarstwo domowe zwiększa poziom odczuwalnej użyteczności.

PODSTAWOWE ASPEKTY GOSPODAROWANIA:

RACJONALNOŚĆ dzielimy na

R rzeczową - występuje wówczas, gdy dobór środków do działania odpowiada prawdziwej, obiektywnie istniejącej sytuacji. Działanie racjonalne rzeczowo jest zawsze skuteczne.

R metodologiczną -oznacza ze działanie jest racjonalne z punktu widzenia wiedzy posiadanej przez podmiot działający.

2 PODEJSCIA DO RACJONALNOŚCI

NORMATYWNE racjonalność jest okreslana przez zespół warunków który powinien spełniać preferencje decydenta. Wyroru dokonuje się w sytuacji pewności warunki te można sprowadzić do zasady maksymal. Uzyteczności decyzji. Jeżeli wybór dokonuje się przy dużym ryzyku to te warunki sprowadza się do zasady użytecznosci oczekiwanej

DESKRYPTOWE

Potęga i zdolności racjonalne każdego społeczeństwa zależą od tego w jaki sposób i z jaką skutecznością potrafi ono eksploatować energię i materię i wykorzystywać informację.

MAKROSYSTEM

System społ -gosp wraz ze środowiskiem przyrodniczym tworzą zwartą całość.

Makrosystem składa się z 3 podstawowych podsystemów:

1). Społeczeństwo - którego elementami są zarówno poszczególne jednostki ludzkie, jak i stworzone przez nich podukłady kreujące kulturę, politykę, etykę i uznawane systemy aksjologiczne, naukę społeczeństwo i indywidualną świadomość, język i ogół stosunków generowanych przez ludzi i między ludźmi.

2). Gospodarka -całokształt procesów produkcji i konsumpcji wraz z towarzyszącym im wysposażeniem materialnym i symbolicznym.

3). Przyroda (srodowisko przyrodnicze) obejmuje atmosferę, litosferę, hydrosferę i biosferę w ich geograficzno -biologicznym rozumieniu.

OTWARTY system : społeczeństwo -gospodarka -przyroda oraz dochodzące do niego informacje, materia i energia, w otoczeniu kosmicznym

Elementami łączącymi ten układ z otoczeniem kosmicznym są dopływ i odpływ energii i materi. Przepływ energi oznacza przemieszczanie się jej w postacji różnych form promieniowania. Rozwój społeczno -gospodarczy nie rozszerza w istotny sposób wymiaru tej przestrzeni zmienia jedynie zakres wykorzystabnia materii i energi, która potencjalnie stanowi przedmiot działalności gospodarczej.

Działalnośc gospodarcza polega na przekształceniu zasobów przyrody w dobra mające zaspokoić potrzeby.Początkiem łańcucha transformacji ( produkcji i konsumpcji) są zasoby przyrodnicze, a końcem jest odpad (zanieczyszczenie) powracający do środowiska naturalnego.

OTWARTY system : społeczno ekonomiczny w otoczeniu przyrodniczym

Jego elementami są jednostki ludzkie, czy grupy społ jak i stworzone przez nie produkty określające kulturę, politykę, etykę, i syst. Aksjologiczne, naukę społeczną i indywidualną świadomość, język i całokształt stosunków generowanych przez ludzi i między ludźmi, a także ogół procesów gospodarczych wraz z towarzyszącym im wyposażeniem. Otoczeniem takiego,systemu będzie środowisko przyrodnicze. Występują również przepływy energi, obieg materi i informacji.

Głównym problemem współczesnego społeczeństwa jest kwestia wzajemnych stosunków między szybko rosnącą liczbą ludności oraz towarzyszącym jej potencjałem przemysłowo -technicznym a biosferą ziemi będącą środowiskiem życia dla ludzkości.

ZASADY TERMODYNAMIKI.

I zasada -

II zasada mówi o nieodwracalności procesów prawo entropii

III zasada -entropia ciała maleje do 0 stopni C gdy temp tego ciała zbliża się do 0 stopnia bezwzględnego

Zasada ZEROWA współczesnej T -warunkiem jest równość temperatur wszystkich ciał należących do tego układu.

IV zasada z Onsagera -jeżeli procesy stacjonarne zachodzą w obecności zewn pola magnetycznego lub pola w układzie bracającym się z prędkością kątową to między współczynnikami i kątami kinetycznymi zachodzącą pewne związki

WSZELKIM przejawom życia towarzyszą zawsze przemiany materii i energii. Z praw termodynamiki wynika ze ENERGIA

-nigdy nie powstaje ani nie znika,

-przyjmuje różną postać, którą można zmieniać (elektryczna w mechaniczną)

-ulega samorzutnemu rozpraszaniu. Podstawową przyczyną tego zjawiska jest wydajność procesów zachodzących w przyrodzie. Nigdy nie wynosi ona 100% i zawsze jakaś część energii jest tracona.

Układy żywe zdolne są do przekształcania różnych form energii -Przyroda korzysta głównie z energii czystej -energi słonecznej a ludzie z energi chemicznej paliw kopalnianych lub jądrowej.

Bez energi nic nie może funkcjonować.

PRAWO ENTROPII I ENTROPIJNOŚĆ PROC KONSUMPCJI I PRODUKCJI.w przyrodzie występuje tendencja wg której wszystkie procesy powodują rozproszenie i degradację energii do jej cieplnej trudno kontrolowanej postaci.

II zasada termodynamiki mówi ze każdy proces w przyrodzie przebiega w ten sposób ze energia wszystkich uczestniczących w niej ciał wzrasta , czyli zjawisko niekorzystne dla ekologii.

ZASADA MIN ŹRÓDŁA wyraża zmysł ekonomiczny martwej materii w pewnych typach procesów nieodwracalnych a mianowicie w procesach zblizonych do równowagii termodynamicznej i w stanach niezaleążnych od czasu -stanach stacjonarnych.

ENTROPIJNOŚĆ wielu procesów i zjawisk których łączne istnienie decyduje o poziomie entropijności danego systemu gosp można rozpatrywać w kilku aspektach -poziomach

a kreacja dezorganizacji i nieuporządkowania w systemie lub w ich otoczeniu

b niezbędność transakcji niskiej entropii potrzymującej egzystencję syst.

C generowanie wysokiej entropii w postaci zanieczyszczeń i odpadów.

D stworzenie nowych struktur i zasad funkcjonowania systemu

ENTROPIJNOŚĆ jest zdolnością systemu do kreowania rosnącego nieuporządkowania entropijność systemu społ ekon wyraża się w ścisłym materialno -energetycznym wymiarze procesów konsumpcji i produkcji.

Entropijność oznacza tworzenie zanieczyszczeń i odpadów będących strumieniami wysokiej entropii. Entropjnośc proc społ ekon wyraża się ich zdolnością do samorealizowania.

WIELKIE OBIEGI MATERII

Obiegi te nazywamy cyklami biogeochemicznymi. Obieg mały - w skali ekosystemu i w któtkim czasie.

Obieg duży - w skali całego globu i w długim czasie.

ETAPY OBIEGU BIOGEOchemicznego

1). Substancje mineralne ze środowiska

(przenikanie do 2)

2). Organizmy żywe (wydalanie I)

3). Odchody i substancje wydalone z organizmu (wydalanie II)

4). Smierc organizmów zywych (redukcja)

5). Rozkład substancji organicznych na nieorganiczne.

3 NAJWAŻNIEJSZE ELEMENTY OBIEGU BIOGEOCHEMICZNEGO

-obieh cieczy,

-obieg gazu,

-sedymentacja substancji

OBIEGI występujące w przyrodzie

-o wody,

-o węgla,

-o tlenu,

-o azotu

-o fosforu.

-o siarki

OBIEG AZOTU:

1 Atmosfera -azot atmosferyczny

1.1. bakterie i sinice wiążące wolny azot

2 łączenie symbiotyczne w glebie i roślinach (rośliny bakterie glony) np. wskutek nawożenia gleby azotem

2.1. azotany w glebie

2.2. protoplazma roślin

3 zwierzęta -przyswajanie poprzez odżywianie (mocznik zwierząt)

4 destrudenci rozkładający materię organiczną

5 amonitryfikatory (zasilanie naturalne np. erupcja wulkanów)

6 amoniak (amonifikacja)

7 nikryfikatory (niktryfikacja)

8 azotyny (denitryfikacja)

9 wietrzenie skał do azotanów

10 oceany -prądy wypłujujące wody głebinowe na powietrzchnie

OBIEG FOSFORU:

1 skały fosforanowe

2 fosforany rozpuszczalne (nawożenie fosforowe)

3 budowa protoplazmy

4 rośliny

5 zwierzęta

6 bakterie rozkładające organiczne związki fosforowe

7 osady oceaniczne

8 fauna mórz i oceanów

9 ryboustwo

OBIEG WEGLA

1 Co2 w powietrzu i w wodzie

2 Związki organiczne autotrofów (proces fotosyntezy)

3. związki organiczne zwierząt

4 związki organiczne reducentów (oddychanie wewnatrzkomórkowe)

równoległy obieg to przenikanie to atmofsery paliw kopalnych przez spalanie przemysłowe oraz przez rozkład skał osadowych głównie caCO3

OBIEG WODY

Woda jest wszechstronnym rozpuszczalnikiem. Woda w organizmie służy do transportu substancji, ma bardzo duże ciepło właściwe, występuje w 3stanach skupienia.

Obieg mały obejmuje:

-parowanie,

-przemieszczanie,

-skraplanie,

-opady wody (deszcz) w któtkim czasie

Obieg mały trwa kilka do kilkunastu dni)

Obieg Duży

To roczne kilku letnie krążenie wody.

Największy zbiornik wodny tworzą oceany stanowią 94% wody w skali całego globu. Zajmują powierzchnię 1,370mld km­­3 drugim co do wielkości są zasoby wód podziemnych 64mld km3

Trzeci lądolody, lodowce i wieczne śniegi

30mld km3

Czwarte -wszystkie słodkowodne zbiorniki

280tyśkm3

Piąte wody gruntowe 80 tyśkm3

Szóste -rzeki 2tys km3

W atmosferze jest ok. 20tys km3 wody, na terenach podmokłych i torfowiskach 4tys km3, w organizmach zywych 2tys km3

Globalny bilans wody w skali globu wynosi 1,5mld km3 wody.

OBIEG TLENU

Główny obieg tlenu

1). Tlen w atmosferze.(ozon)

2). Oddychanie (łączenie w CO2)

3). Fotosynteza (redukcja do 02)

4). Emisja naturalna i antropogenna Co2

5).Wymiana z oceanami

FOTOSYNTEZA wiąże co2w postaci złożonego procesu - proces fotosyntezy mogą realizować w swoich komórkach rośliny zielone zawierające chlorofil oraz bakterie zawierające bakteriochlorofil.

OBIEG SIARKI

Działanośc człowieka niekorzystnie wpływa na obieg siarki jest jej zdecydowanie za dużow przyrodzie i atmosferze.

OBIEG CIECZY I GAZÓW - są to obiegi sedymentacyjne-osadzające się w glebie.

GLOBALNE ZASOBY PRZYRODNICze

To substancje i energia mieszalne, które można wyrazić w jednostkach masy -inaczej sa to bogactwa naturalne

Są nimi:

-organizmy żywe,

-elementy nieożywione środowiska

-woda,

-powietrze,

-gleba,

-energia cieplna,

-energia kinetyczna wód, wiatru

-energia

Zalicza się również:

-piękne krajobrazy,

-położenie geograficzne,

-wolną przestrzeń powietrzną

wolną przestrzeń podziemną.

Intensywna eksploatacja tych zasobów powoduje, że jest ich coraz mniej.

WODA WODA WODA WODA

zasoby wody na kuli ziemskiej, które są stałe:

a woda słona w morzach i oceanach,

b woda słodka w rzekach jeziorach i innych zbiornikach lądowych,

c woda w atmosferze ziemskiej w postaci chmur,

d woda w lądolodach i lodowcach,

e woda w biosferze

woda w sferze aeracji (wody glebowe)

WODA

W sali świata najwięcej wody słodkiej zużywa rolnictwa 69% globalnego zużycia, następnie przemysł 23% oraz gospodarstwa domowe 8%

Od rewolucji przemysłowej zużycie wody na świecie wzrosło ponad 30x sięgając obecnie poziomu 3500km3 w ciągu roku.

Wytworzenie żywności spożywczej przeciętnie w ciągu dnia przez 1 człowieka wymaga ok. 10m3 wody.

Zasoby wody pitnej są odnawialne Proces odnawialności jest regulowany obiegami hydrologicznymi

-w rzekach woda odnawia się w czasie 18 -20 dni

-w atmosferze 12 dni

-w jeziorze 10dni

Wody podziemne odnawiają się 5000lat.

GLEBA

EKO wykład 3

3 zasady termodynamiki

We współczesnej termodynamice formułuje się zasadę zerową - Warunkiem równowagi cieplnej układu fizycznego jest równość temperatur wszystkich ciał należących do tego układu.

IV zasada Onsagera

Jeżeli procesy zachodzą w obecności wewnętnego pola magnetycznego lub w układzie obracającym się z prędkością kątową W to między współczynnikami kinetycznymi zachodzą związki.

I zasada termodynamiki - ilość energii jak i masa jest stała tylko forma jest różna.

Prawo entropii i entropijność procesów produkcji oraz konsumpcji.

Kierunek przebiegu przemian został określony II zasadą termodynamiki wg której wszystkie procesy powodują .................. i degradacje energii do jej cieplnej trudno kontrolowanej postaci.

II zasada termodynamiki -mówi że każdy proces w przyrodzie przebiega w ten sposób, że energia wszystkich uczestniczących w niej ciał wzrasta. Zasada minimum źródła entropii wyraża zmysł ekologiczny martwej materii w pewnych typach procesów nieodwracalnych a mianowicie w procesach zbliżonych do równowagii termodynamicznej i w stanach niezależnych od czasu (stacjonarnych).

Entropijność wielu procesów i zjawisk, których łącznie istnieje decyduje o poziomie entropijności danego systemu społeczno -gospodarczym można rozpatrywać w kilku aspektach (poziomach)

Entropijność jest zdolnością systemu do kreowania rosnącego nieuporządkowania.

Entropijność systemu społeczno -ekonom wyraża się w ścisłym materialno -energetycznym wymiarze procesu zwłaszcza konsumpcji i produkcji.

Entropijność oznacza tworzenie zanieczyszczeń i odpadów będących strumieniami wysokiej entropii

Entropijność systemów społeczno -ekonomicznych wyraża się w ich zdolności do samoorganizowania (dysyperatywności) jedynie poprzez wykorzystanie zasobów niskiej entropii z bezpośredniego otoczenia przyrodniczego i samego otoczenia kosmicznego.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
EKOLOGIA PROJEKT 33 STR , Inne
7 Wykl 7 str 4 tab 1 N 5 id 612 Nieznany (2)
RESTRUKTURYZACJA 4 STR , Inne
KWESTIONARIUSZ 5 STR , Inne
1?ZPIECZEŃSTWO EKOLOGICZNE wykł
CYKLE BIOCHEMICZNE 5 STR , Inne
LIST INTENCYJNY 10 STR , Inne
POLITYKA SPO ECZNA 13 STR , Inne
STATYSTYKI 3 STR , Inne
CH ODZIARKI REFERAT 6 STR , Inne
BEZROBOCIE JAWNE 14 STR , Inne
SP KA CYWILNA 8 STR , Inne
KONSUMPCJA 10 STR , Inne
IMAGE 3 STR , Inne
7 Wykl 7 str 1 rys 1,2,3 N 5 id Nieznany (2)

więcej podobnych podstron