„Igrzyska sportowe w epoce Achajskiej.

Wychowanie fizyczne w Starożytnej Grecji i Rzymie.”

Igrzyska Panhelleńskie

Jednym z najciekawszych i najoryginalniejszych zjawisk w kulturze greckiej był sport. Wprawdzie we wszystkich społeczeństwach ludzie młodzi uprawiali ćwiczenia mające na celu wyrobienie sprawności fizycznej, a osiągnięcia w tej dziedzinie sprawiały im satysfakcje, jednak tylko w Grecji organizowano zawody. Ich uczestnicy walczyli ze sobą na oczach licznej publiczności, wedle ustalonych z góry surowo przestrzeganych reguł. Zwycięstwa osiągnięte w toku takiej rywalizacji były powodem do dumy i sławy nie mniejszej, niż bohaterskie czyny na wojnie.
Zawody sportowe odbywały się w ramach świąt ku czci bogów. Ich uczestnicy ofiarowywali im swój trud, zwycięstwo według powszechnego przekonania było nie tylko efektem ich sprawności ale i darem bożym. Każde Państwo organizowało przy różnych okazjach zawody. Tylko nie które z nich ściągały zawodników i widzów z szerszego geograficznego kręgu.

Najważniejsze Igrzyska odbywały się w od roku 776 p.n.e. co cztery lata w Olimpi; sławne były także zawody w Delfach 582 r pne, Koryncie586 r pne, Nemei 573rpne.
Zwycięzcy otrzymywali w darze niekiedy przedmioty o pewnej na ogół niewielkiej wartości (np. dzbany z oliwą w Atenach), najczęściej jednak wręczano im nagrody symboliczne w postaci wieńca (w Olimpii z gałązek oliwnych, w delfach laurowych, w Koryncie z ususzonych liści selera).
Program poszczególnych igrzysk mógł być rozmaity. Składały się nań najczęściej, biegi o różnej długości (od ok. 200 do 4600 m), skoki w dal, rzut dyskiem, oszczepem, zapasy, pięściarstwo i budzące największe emocje wyścigi wozów zaprzężonych w dwa lub cztery konie. Obok konkurencji sportowych odbywały się także konkursy literackie, oratorskie, muzyczne.
Celem Igrzysk było wyłonienie indywidualnych zwycięzców każdej konkurencji. Zawodnicy przychodząc na metę biegów jako drudzy lub trzeci nie byli w ogóle brani pod uwagę. Ten nacisk na zwycięstwo najlepszego uczestnika w danej grupie tłumaczy nam obojętność antycznego sportu wobec rekordów oraz nieistnienie konkurencji zbiorowych.
Ćwiczenia fizyczne zajmowały ważne miejsce w życiu mężczyzn, były jednym z ważniejszych elementów wychowania, uprawiano je i po osiągnięciu wieku dojrzałego. Każde miasto miało przynajmniej kilka gimnazjów, czyli terenów przystosowanych do tego celu.

Igrzyska lokalne

Delie, Erotidie, Efezje, Halie, Heraje (dla kobiet).

ROZKWIT IGRZYSK STAROGRECKICH

-rozwoj konkurencji

-ośrodki igrzysk o charakterze panhelleńskim ( z Olimpią na czele)

- Igrzyska jako święto sprawności fizycznej i ośrodki życia kulturowego

-zasady ekechejrii - święty pokój

- ideał kalokagatii ( kalo- piękny, agathos- dobry)

ZMIERZCH IGRZYSK STAROGRECKICH

- ok. 300 rpne upadek Igrzysk - powolny

- grabieże skarbów Olimpii, rozwijające się zawodowstwo

- 146 rpne Grecja traci niepodległość

- 393 r Ne dekret cesarza rzymskiego Teodozjusza ( zniósł pogańskie święto)

- 426 rne Teodozjusz II - polecił wyburzenie wszystkich świątyń, a posąg Zeusa (złoty) przewieziono do Konstantynopola, gdzie uległ zniszczeniu

- Igrzyska wygały, a Altis zarosła trawa. Na wskrzeszenie igrzysk czekano aż do 1511 roku.

Wychowanie fizyczne w starożytnej Grecji.

W starożytnej Grecji istniały dwa rodzaje wychowanie młodzieży męskiej. Jeden - militarny i surowy ideał Spartanina ,dla którego dobrem nadrzędnym był interes państwa, a właściwie żyjących w nim stosunkowo nielicznych obywateli. Drugi ideał: ideał Ateńczyka, wcielający wzorzec człowieka harmonijnie rozwiniętego: fizycznie, moralnie i umysłowo, pięknego i dobrego. Ateńskie prawo nakładało na rodziców obowiązek troszczenia się o wykształcenie elementarne, gimnastyczne i muzyczne synów. Do 7 roku życia dzieci pozostawały pod opieką rodziców.

WYCHOWANIE ATEŃSKIE

Od 7 roku życia dziewczęta uczyły się pod opieką matki szycia, haftowania, gospodarstwa domowego. Chłopcy od 6 roku życia pod opiekę niewolników zwanych pedagogami uczęszczali do szkoły, prowadzonej na rachunek nauczyciela pobierającego od rodziców opłatę. W szkole uczono czytania, pisania, rachunków, literatury oraz gry na lutni. Od 10 roku życia uczono utworów poetyckich, a od 13 roku życia dochodziły ćwiczenia gimnastyczne w palestrze. Chłopcy prowadzili również długie rozmowy na temat polityki Aten, własnych obowiązków obywatelskich, życia społecznego. Po ukończeniu gimnazjum chłopiec ateński w l 8 roku życia rozpoczynał dwuletni okres efebii ( służby wojskowej, wychowania politycznego i obywatelskiego). Na efebii kończyło się wychowanie młodego Ateńczyka. W 20 roku życia stawał się pełnoprawnym obywatelem. przygotowany do czekającego go obowiązków w życiu politycznym i prywatnym.

WYCHOWANIE SPARTAŃSKIE

Sparta była państwem, które powstało w wyniku walk plemion greckich, słynęła ze znakomitego wojska, gdyż chłopców już w wieku siedmiu lat zabierano z domu i umieszczano w koszarach gdzie odbywały się ćwiczenia wojskowe.

Po 13 roku życia chłopiec przechodził do szkoły zwanej PALESTRA /boisko sportowe/ i jest tam pod opieką PEDOTRIBY. Nauczany tam jest pierwszego stopnia wychowania obywatelskiego, podstawy lekkoatletyki /5-cio bój, nauka pływania/. Do szkół przychodzą wysocy urzędnicy państwowi i politycy, którzy rozmawiają i nauczają o obronności państwa, polityce, obowiązkach obywateli.
Po Palestrze dzieci przechodziły do GIMNAZJUM /stadion sportowy/ gdzie urzędowali SORFONIŚCI / urzędnicy państwowi/. Nauczyciel który utrzymywał szkołę to GIMNAZJARCHA. Młodzi chłopcy nauczani byli wychowania obywatelskiego, podstawy lekkoatletyki obronności państwa, polityce, obowiązkach obywateli. Dodatkowo ćwiczono sprawność fizyczną.
18-19 lat młodzieniec szedł do EFEBII wojskowej trwającej 2 lata gdzie pobierał nauki wojskowe i obywatelskie.
Pierwszy rok - podstawowe prace żołnierskie
Drugi rok - praca w sztabie wojskowym.

Wychowaniu poddawano przede wszystkim synów królewskich, najbardziej wpływowych.
-arystokratycznych rodów - uczono: kierowania końmi w czasie jazdy ,rzucania oszczepem, posługiwania się bronią na polu bitwy. Natomiast śpiewaków uczono historii, mitologii, wiedzy przyrodniczej i moralnej, literatury i filozofii
Wychowanie dziewcząt polegało na organizowaniu specjalnych oddziałów, w których odbywały się one ( po ukończeniu 7 roku życia) ćwiczenia fizyczne ( biegi, skoki, rzut dyskiem, zapasy oraz hartowanie ciała), wychowywały się nadal w domu

Zabiegi wychowania w Sparcie dzieliły się na 3 etapy:

I etap (8-12 lat) przeznaczony na gry i zabawy na świeżym powietrzu oraz lżejsze ćwiczenia fizyczne;

II etap (12-16) lat poddawano ich bardzo surowej dyscyplinie, ćw. miały charakter militarny, nic mogli opuszczać koszar;

III etap EFEBI trwa l do ( do 20-21 roku życia) poświecony musztrze wojskowej.

Wychowanie fizyczne w starożytnym Rzymie.

Zainteresowanie nauki koncentrowało się przede wszystkim na gimnastyce greckiej a na rzymska patrzono jedynie jako jej reprodukcje. Rzymska kultura fizyczna nie byłe zjawiskiem wtórnym, lecz rozwijała się w ścisłym związku z kulturą i ogółem panujących w Rzymie stosunków.

• etruska kultura fizyczna

-sztuki malarskie i rzeźbiarskie przedstawiające one różne formy gimnastyczne, ćwiczenia w palestrze, skok o tyczce, ćw na koniu, walkę na pięści, zpasy, rzuty dyskiem i oszczepem, biegaczy i tancerzy

-igrzyska

-zawody widowiskowe - zawodowa lekkoatletyka

- popisy kuglarzy i błaznów

• starorzymska kultura fizyczna

-wychowanie skierowane na uprawianie roli i sztuke wojsowa

- jazda konna, szermierka, dźwiganie ciężarów, marsze biegi, skoki, rzut oszczepem, zapasy, boks, strzelanie

- różne gry i zabawy

Jedyny cel wychowania to wykształcenie cnót przyszłego żołnierza poprzez twarde i surowe ćwiczenia.

-igrzyska `lidi romani'

-igrzyska gladiatorów

---