Współcześnie uznaje się, że przedszkola bardzo pozytywnie wpływają na rozwój dziecka. Większość rodziców, chcąc zapewnić dzieciom najlepsze warunki rozwijania się, posyła dzieci do placówek przedszkolnych. Wiadomo, iż dzieci te przychodzą z odmiennych kulturowo rodzin, wnoszą różne tradycje, obyczaje, wyznania religijne, różne poczucie własnej wartości, różne sposoby wypowiadania się. Przedszkole ma więc szansę uzupełniać oddziaływanie wychowawcze domu rodzinnego, wspierać, pobudzać rozwój dziecka, wzmacniać jego uzdolnienia oraz tworzyć w dziecku nowe możliwości i uzdolnienia.
Wychowawca znając dziecko i posiadając odpowiednią wiedzę psychologiczno-pedagogiczną ukierunkowuje pracę rodziców, ukazując wszelkie nieprawidłowości i nowe metody wychowawcze. Wpływów rodziny nie można ignorować. Któż inny niż rodzic jest kopalnią wiedzy o własnym dziecku, z której wychowawca czerpie informacje niezbędne do indywidualnej pracy z dzieckiem. Od współdziałania tych dwóch środowisk zależą efekty rozwojowe dzieci. Nawiązując współpracę z rodzicami musimy pamiętać, iż nie może ona polegać wyłącznie na pracach pomocniczych ze strony rodziców, pracach usługowych świadczonych na rzecz przedszkola. Należy umożliwić im świadome włączenie w proces wspomagania rozwoju ich dziecka.
Gwarancją współpracy mogą być wspólnie opracowane na pierwszym zebraniu formy i sposoby współpracy z rodzicami, gdzie warunki tej współpracy zostaną jasno, wyraźnie określone. Rodzice powinni również wiedzieć, jaką funkcję wobec nich pełni przedszkole. Zakres funkcji przedszkola powinien być nastawiony wyłącznie na współpracę, współdziałanie rodziców, wychowawców i dzieci, co daje szansę wartościowego, pełnoprawnego udziału rodziców w organizowaniu warunków działania dzieci w przedszkolu.
We współpracy z rodzicami bardzo ważne jest osiągnięcie prawidłowego dialogu pomiędzy dwiema stronami. Nie jest to rzeczą łatwą, gdyż rodzice z reguły są pełni uprzedzeń, a nauczyciele widząc to stają się obojętni na tego typu kontakty.
Naszym zadaniem jest więc pokazanie autentycznej chęci pomocy dzieciom, wzbudzanie zaufania i okazanie, że nam, nauczycielom zależy na dobrej współpracy.
Aby mieć pewność, że nasza współpraca z rodzicami jest zadowalająca, a działania zmierzające w tym celu wyczerpujące, co pewien czas należy kontrolować własne działania w tym kierunku. Na sprawdzenie tego jest wiele metod. Ja chciałabym zaproponować przeprowadzenie prostej ankiety, z której możemy wysnuć wiele wniosków dla siebie. Jest to sposób kontrolowania własnych starań o tyle wygodny, że nauczyciel obiektywnie, bez strachu ocenia samego siebie. Może zawrzeć w niej wszystkie informacje nie będąc narażonym na krytykę innych. Ankieta ta służy jedynie do wyciągania odpowiednich wniosków sformułowanie zadań do dalszej pracy.
Przykładowe formy i sposoby współpracy z rodzicami
Angażowanie się rodziców i nauczycieli w wystrój przedszkola, wzbogacając je w nowe zabawki, odnawianie mebli, pomieszczeń, placów zabaw.
Wspólne organizowanie imprez okolicznościowych w przedszkolu (np.: Wielkanoc, wigilia, udział w konkursach, balach karnawałowych itp.).
Wykorzystanie rodzica jako eksperta - zapraszanie rodziców o ciekawych zawodach na zajęcia, np. mama lekarz opowie o zdrowym trybie życia, przestrzeganiu higieny, zdrowym odżywianiu się.
Organizowanie zajęć otwartych z udziałem rodziców.
Zaproszenie dzieci do zakładu pracy rodziców.
Zebrania z rodzicami - omawianie tematów ogólnych, dotyczących całej grupy; prowadzenie zebrań nowymi metodami aktywizującymi rodziców.
Spotkania indywidualne - z reguły rodzice nie mają chęci rozmawiać o własnych dzieciach na forum, zwłaszcza gdy rozmowa dotyczy jakiegoś problemu. W kontaktach indywidualnych informacje dotyczą przede wszystkim spraw bieżących. Należy pamiętać, że nie można zostawiać rodzica samego z problemem - zawsze należy podać propozycje pomocy.
Założenie tablicy informacyjnej dla rodziców o realizowaniu określonych zadań dydaktyczno-wychowawczych, o realizowanym temacie tygodnia.
Opracowanie narzędzi do badania rozwoju dzieci - umożliwienie wglądu rodzicom włączając zadania do pracy z dzieckiem w domu.
Recepta na dobrą współpracę z rodzicami
Poznaj dziecko i jego środowisko rodzinne.
Zapoznaj rodziców z prawami ich dzieci w przedszkolu.
Bądź szczerą, komunikatywną, otwartą.
Precyzyjnie formułuj myśli.
Przemyśl formę i treść rozmowy dobierając odpowiedni czas i miejsce.
Chcąc przekazać złe wiadomości o dziecku zacznij od wyszukania pozytywnych jego cech.
Wszelkie wiadomości przekazuj w sposób spokojny, zrozumiały dla rodziców.
Nie myśl, że zawsze masz rację i że wszystko wiesz.
Mów głośno i stanowczo o swoich wymaganiach, oczekiwaniach, życzeniach tak aby były one znane i zrozumiałe dla rodziców.
Nie trzymaj się kurczowo utartych schematów. Bądź elastyczna, otwarta na zmiany i ciekawe propozycje.
Uważnie obserwuj, słuchaj, odczuwaj, poszukuj.
W przypadku krytyki ze strony rodziców nie obrażaj się. Przemyśl, spokojnie przeanalizuj zarzuty.
Na bieżąco monitoruj postępy dzieci tak, aby rodzic mógł być informowany o postępach i problemach dziecka.
Nigdy nie zostawiaj rodzica z problemem - zawsze oferuj pomoc, pokazując sposoby radzenia sobie z problemem.
Pamiętaj, że dystans między nauczycielem i rodzicem można zmniejszyć. Co prawda wymaga to wiele trudu, ale pamiętaj, że zyskują tu przede wszystkim dzieci!
Funkcje przedszkola wobec rodziców (według koncepcji D. Waloszek: "Edukacja dzieci w wieku przedszkolnym".)
Wspomaganie działań wychowawczych rodziców:
a) systematyczne informowanie o zachowaniu dziecka w przedszkolu;
b) zbieranie informacji o zachowaniu dziecka w domu;
c) przekazywanie wiedzy pedagogicznej dotyczącej tematów integrujących rodziców;
Integrowanie zabiegów wychowawczych:
a) uzgodnienie sposobów reagowania na bodźce, zadania, wymagania w domu i w przedszkolu;
b) uzgadnianie rodzaju, kierunku, zakresu działań wychowawczych wspólnie realizowanych w przedszkolu i w domu;
c) wspólnie z rodzicami opracowanie warunków do rozwoju wyobraźni, do eksperymentowania, swobodnego doświadczania życia przez dziecko;
d) włączenie rodziców w wychowanie dzieci poza domem;
e) włączenie rodziców w zagospodarowanie, aranżację wnętrz przedszkola;
Wspieranie rodziców poszukujących sposobów zmiany relacji między dziećmi:
a) informowanie o prawach w dziedzinie oświaty;
b) wspólne i indywidualne działania rodziców, nauczycieli, dzieci;
c) poszukiwanie przyczyn "złych zachowań" dzieci i sposobów reagowania na nie;
d) organizowanie doradztwa metodycznego, psychologicznego, pedagogicznego.
Joanna Socha, Aneta Lodzik
Joanna Socha � nauczycielka w Publicznym Przedszkolu nr 1 w Nowym Dworze Mazowieckim
Aneta Lodzik � nauczycielka nauczania zintegrowanego
w Szkole Podstawowej nr 7 w Nowym Dworze Mazowieckim
Literatura
1. "Wychowanie w Przedszkolu", 9 listopad (522) 1994 r.; Poszukiwanie sposobów współpracy z rodzicami i środowiskiem - B. Blachowska.
2. "Wychowanie w Przedszkolu", 2 luty (547) 1997 r. Oczekiwania rodziców - H. Hadrian.
3. "Wychowanie w Przedszkolu", 7 wrzesień (572) 1999 r. Jak rozmawiać z rodzicami - B. Rączka.
4. "Wychowanie w Przedszkolu", 1 styczeń (524) 1995 r. Dostrzec rodziców - o integracji rodziny z przedszkolem - J. Andrzejewska.
5. "Wychowanie w Przedszkolu", 3 marzec (558) 1998 r. Nauczyciele i rodzice w edukacji przedszkolnej - I. Nowosad.
6. "Uczymy się nauczać", Richard I. Arends Współpraca z rodzicami