Douwe Draaisma
Dlaczego życie płynie szybciej, gdy się starzejemy?
Pierwsze wspomnienia - s.21-39
Większość ludzi umiejscawia swoje pierwsze wspomnienia między 2, a 4 rokiem życia. Zdarzają się odstępstwa w obie strony.
Pierwsze wspomnienia pojawiają się jako „przebłyski w ciemności”, nie stanowią opowiedzianej historii, są raczej pojedynczymi zlepkami obrazów, które nie zawsze jesteśmy w stanie umiejscowić w czasie.
Z. Freud. „amnezja dziecięca”
Postawił pytanie - Skoro pierwsze lata życia tak silnie determinują człowieka, maja tak znaczny wpływ na jego osobowość i dalsze Zycie, to czemu praktycznie całkowicie
je zapominamy?
Nabokow postawił hipotezę, ze pierwsze wspomnienia wiążą się z uświadomieniem sobie istnienia czasu.
Początki badań nad pierwszymi wspomnieniami:
Małżeństwo Victor i Catherine Henri. Metoda: kwestionariusz.
80% - 2-4 r.ż.
czasami dopiero 5-7 r.ż.
wspomnienia pojedyncze, z dużymi odstępami czasu. Dopiero około 6-7 roku życia tworzą pewien w miarę spójny ciąg.
Emocje związane z pierwszym wspomnieniem: radość/podniecenie ; smutek, ból ; zdziwienie, lęk.
Najczęściej wspominano czyjeś narodziny, śmierć, chorobę, pożar.
Zapamiętane obrazy - pierwsze wspomnienia mają charakter wizualny.
Często w naszym pierwszym wspomnieniu widzimy siebie samego niejako z boku, jako obserwator.
Freud - ostatnia kwestia wzbudziła najwięcej wątpliwości. Przyczyniła
się do powstania teorii „wspomnień maskujących” - które zapobiegają przedostaniu
się do naszej świadomości wspomnień prawdziwych, ale bolesnych. Usuwają one z pola widzenia inne wspomnienia, które z kolei ulęgają tłumieniu. Często mają one konotację seksualną lub są związane ze śmiercią
Badania Blonsky'ego:
Pierwsze wspomnienia dzieci dotyczyły okresów wcześniejszych, niż pierwsze wspomnienia studentów między 20, a 30 rokiem życia. Stąd wniosek, że gdy kończymy 10 lat tracimy również sporą cześć wspomnień z wieku od 3 do 5 lat.
Inne są tez dominujące emocje przy pierwszym wspomnieniu: u 75% jest to lęk (zwłaszcza przed zgubieniem się, pozostaniem samemu w nieznanym miejscu),
a następnie ból.
Część z tych emocji związanych z sytuacjami jak np. lęk przed burzą, lęk przed pogryzieniem przez psa utrzymuje się, oczywiście w mniej nasilonej formie - również u ludzi dorosłych.
Nie zgadza się z koncepcja wspomnień maskujących. Twierdzi bowiem, ze wiele
z pierwszych wspomnień jest po prostu zbyt przykrych, by mogły Stanowic wspomnienia maskujące.
Badania Ushera i Neissera:
Sprawdzały poprawność wniosków wysnutych z wcześniejszych badań nad pierwszymi wspomnieniami. Aby to zrobić wykonywano procedurę jakby „od drugiej strony” - najpierw zdobywając informację o kilku znaczących zdarzeniach z pierwszych lat życia badanych
(np. narodziny rodzeństwa, śmierć członka rodziny, przeprowadzka, ciężka choroba itp.),
a następnie badani wypełniali kwestionariusz sprawdzający ile z tych zdarzeń utkwiło
im w pamięci.
Wnioski potwierdzały poprzednie badania.
Jean Piaget:
Pierwsze wspomnienie z okresu gdy miał 2 lata. Próba porwania i obrona przez nianię. Wspomnienie to okazało się opowiedzianą przez nianię historią.
Fakt nieprawdziwości części wspomnień został potwierdzony naukowo. Część z nich
to np. anegdoty krążące w naszej rodzinie.
Czemu tracimy wspomnienia sprzed ukończenia 3 roku życia?
Aby wytworzyły się wspomnienia konieczne jest ukształtowanie się poczucia pewnej rutyny czasowej, powtarzalności pewnych czynności. Dlatego też szybciej i lepiej zapamiętujemy wydarzenia będące odstępstwem od „normy”, niezwykłe, burzące porządek dnia.
Wyjaśnienie neurologiczne - hipokamp odpowiedzialny za procesy pamięciowe jest jeszcze zbyt słabo wykształcony aby rejestrować wspomnienia. Obecnie twierdzi
się jednak, ze wspomnienia te są wytwarzane i przechowywane, jednak przez krótki czas, szybko zastępowane innymi same „blakną” aż całkowicie zanikają.
Wspomnienia dziecka ulęgają przemianie w ogólne schematy, szersze abstrakcje lub całkowicie zanikają. Wiąże się to z faktem, ze dziecko postrzega otaczający je świat zupełnie inaczej, niż człowiek dorosły (np. postrzeganie odległości, wielkości itp.)
Freud - wspomnienia zostają zepchnięte do podświadomości.
Brak wspomnień wiąże się z brakiem samoświadomości małego dziecka. Braku świadomości „ja”, poczucia odrębności ze światem. Zanim będzie w stanie tworzyć wspomnienia, musi w sobie wykształcić tzw. „masę krytyczną świadomości”. Zaczyna się to dziać dopiero ok. 1,5 - 2 roku życia, kiedy dzieci rozpoznają swoje odbicie
w lustrze, rozpoznają swoja twarz na zdjęciu. Wskazówką jest również używanie przez dziecko zaimków osobowych „ja”, „ty”, co zakłada odróżnienie siebie od innych osób.