5195


Giza- pozostałe piramidy

Położona na lekkim wzniesieniu piramida Chefrena sprawia wrażenie wyższej od Wielkiej Piramidy. Wnętrze w niewielkim stopniu przypomina rozkładem pomieszczenia Wielkiej Piramidy.

Do środka wiodą dwa wejścia od strony północnej: jedno znajduje się na wysokości ok. 15m, drugie, umieszczone dokładnie pod pierwszym, wykuto w kamiennym płytowaniu terenu otaczającego piramidę. Oba wejścia usytuowane są na o ok. 12m na wschód od północnej osi piramidy.

Wejście górne otwiera się na niski i wąski korytarz opadający pod katem 25°55', przechodzący przez masyw piramidy i dochodzący do litej skały podloża. Od tego miejsca korytarz biegnie poziomo, prosto do komory grobowej. Sufit, ściany i podłoga wyłożone są czerwonym granitem. Tam, gdzie kończy się okładzina, wykute zostały w ścianach pionowe prowadnice granitowej zasuwy.

Drugie wejście do piramidy prowadzi przez dolny korytarz, który całkowicie jest wykuty w skale macierzystej podłoża. Biegnie poziomo po czym wznosi się w górę aż do wylotu, który znajduje się w posadzce poziomego odcinka korytarza górnego. Tu również znajduje się granitowa zasuwa. We wschodniej ścianie najniżej położonego, poziomego odcinka znajduje się wnęka, a naprzeciw niej- wejście do pasażu, opadającego w dół do małej komory. Nieznane jest przeznaczenia stromego odcinka korytarza, łączącego dolne pomieszczenia z korytarzem górnym. Wypełniono go wapiennymi bułami, co zablokowało dolne wejście do piramidy.

Komora grobowa, oprócz stropu, wykuta została w skale macierzystej. Namiotowy strop skonstruowano z wapiennych płyt nachylonych pod tym samym kontem co i lica piramidy. W zachodniej części komory znajduje się prostopadłościenny sarkofag z wypolerowanego granitu, wpuszczony w posadzkę aż do poziomu pokrywy. Pokrywa spoczywa obok rozbita na 2 części. W takim stanie znalazł ją w 1818r. Giovanni Belzoni, pierwszy europejski odkrywca, który dostał się do wnętrza piramidy. W sarkofagu nie znaleziono żadnych szczątków Cheferna.

Świątynia grobowa, leżąca obecnie w gruzach, była niskim prostokątnym budynkiem, mającym 112m długości i 49m szerokości. Jej ściany wzniesiono z miejscowego kamienia, a od wewnątrz oblicowano ją częściowo czerwonym granitem. Na zewnątrz dolny pas ścian również został pokryty granitową okładziną, a reszta budynku została wyłożona wapieniem z Tura. Wzdłuż ściany południowej i północnej wykuto w skale pięć jam na łodzie.

Od czasów Chefrena aż do końca Starego Państwa wszystkie świątynie grobowe składały się z pięciu głównych elementów: hallu wejściowego, otwartego dziedzińca, pięciu nisz na posągi, zespołu magazynów i sanktuarium.

Na wschód od świątyni grobowej rozciąga się głęboka depresja. Przerzucenie przez nią alei procesyjnej wymagałoby budowy grobli. Dlatego poprowadzono aleję ukośnie, z południowego wschodu na północny zachód, skrajem ściany przecinającej depresję. Miała około 400m długości i 4,5m szerokości. Do dziś, poza fragmentem skalnych fundamentów i paroma luźnymi blokami z wapienia turyńskiego, pochodzącymi ze ścian i posadzki, nie zachowało się z niej nic. Ściany alei wznosiły się prostopadle do poziomu nawierzchni, ale od zewnątrz nadano im wyraźne nachylenie. Rampa była przykryta płasko ułożonymi płytami kamiennymi. Możliwe, że wiąże się to z pojawieniem się dekoracji reliefowych na ich wewnętrznych ścianach.

Przez długi czas uważano dolną świątynię Chefrena za budowlę sakralną związaną ze Sfinksem. Odkrył ją w 1853r. Auguste Mariette, założyciel Muzeum Kairskiego. Całkowicie z pisaku dokopała ją ekspedycja von Sieglina, kierowana przez Uvo Hölschera i Georga Steidorffa. Wybudowano ją na planie prawie kwadratowym. Ściany zostały wzniesione z miejscowego wapienia i oblicowane wypolerowanymi płytami z czerwonego asuańskiego granitu. Zewnętrzne lica ścian nie są pionowe, lecz wyraźnie nachylone. Na zewnątrz przy ścianie przy ścianie wschodniej znajdował się prawdopodobnie kamienny kiosk mieszczący posąg króla. W tej samej ścianie dwoje drzwi prowadziło do wnętrza budynku z wykutego w skale tarasu. Kiedyś strzegły ich 4 sfinksy. Wokół drzwi znajdują się wykute pasy inskrypcji hieroglificznych- jedyne, które istniały w tej świątyni. W świątyni znajdowało się pierwotnie kilkadziesiąt posągów władcy, z których kilkanaście zachowało się w lepszym stanie, a kilka z nich jest kompletnych. Od drzwi krótkimi pasażami poprzez małe, wąskie przedsionki wchodzi się do długiego westybulu, pod którego posadzką Mariette odkrył głęboki szyb a w nim posąg Chefrena, jeden z najznakomitszych przykładów rzeźby ze Starego Państwa, o wysokości 1,68m, wykonany w pasiastym diorycie, który przedstawia króla siedzącego na tronie. Jakkolwiek w kompozycji dzieła wyczuwalne są jeszcze wpływy rzeźby archaicznej, wprowadzono tu nowe motywy ikonograficzne. Nogi tronu, wymodelowane jako dwie figury lwa, stanowią jednocześnie ramy dla kompozycji reliefowych zwanych sema taui Symboliczne Połączenie (eg. sema) Obu Krajów (tj. Górnego i Dolnego Egiptu, eg. taui), wyrażane w sztuce przez motyw lotosu i papirusu (heraldycznych roślin obu części Egiptu) oplatających hieroglif sema. (sztuka świata) Głowę Chefrena otacza opiekuńczymi skrzydłami sokół, przypominający o jego identyfikacji z Horusem, synem Ozyrysa.(lipińska) Za westybulem znajduje się wielka sala w formie „odwróconej do góry nogami” litery T, której dach wspierało 16 monolitowych filarów. Wzdłuż jej murów ustawione były 23 posągi. Po lewej stronie, w południowo-zachodniej części budynku znajdują się 3 głębokie nisze. Po prawej- na północnym-wschodzie rozpoczyna się korytarz prowadzący ku piramidzie. (Jacq)

Na pd.-wsch. Od wlk piramidy, w pobliżu dolnej świątyni Mykerinosa, spoczywa Wielki Sfinks. Budowniczowie Wielkiej Piramidy, wydobywając kamień do konstrukcji jej rdzenia, pozostawili w tym miejscu sterczącą z ziemi skałę. W czasach Chefrena nadano jej kształt ogromnego, rozciągniętego na ziemi lwa o ludzkiej głowie. Braki materiału ukryli pokrywając figurę warstwą zaprawy pomalowali ją. Długość wynosi ok. 73m, wysokość ok. 20m, twarz w najszerszym miejscu mierzy 4.16m. Głowa Sfinksa przybrana jest w królewską chustę nemes, inne królewskie oznaki to kobra na czole i broda, z której dziś zachował się zaledwie szczątek. Twarz sprawia wrażenie rzeźby portretowej Chefrena, nie schematycznego wizerunku.

Pomiędzy wyciągniętymi przednimi łapami ustawiona jest duża płyta z czerwonego granitu, a na niej widnieje wyryta inskrypcja opisująca sen, jaki miał król Totmes, władca z XVIII dynastii, jeszcze przed wstąpieniem na tron. Napis opowiada o tym, jak książę Totmes w trakcie polowania postanowił w samo południe odpocząć w cieniu Sfinksa. Sfinks, uważany w owych czasach za wcielenie boga-słońca Harmachisa, ukazał mu się we śnie i obiecał Podwójną Koronę Egiptu, pod warunkiem, że książę odkopie jego figurę, niemal całkowicie wtedy pokrytą nawianym piaskiem. Dodatkowo naprawił uszkodzenia tułowia Sfinksa, uzupełniając zwietrzałe ubytki małymi blokami wapienia.

Sfinksa musiano odkopywać wielokrotnie. Często musiał być zupełnie przykryty piaskiem, dlatego nie wspominają o nim Herodot, Diodor czy Strabon. Pierwsze wykopaliska Sfinksa przeprowadził kapitan Caviglia w roku 1817, później Mariette w 1853r., Maspero w 1886r., Baraize w 1925r. i Selim Bey Hassan w roku 1936r.

Bezpośrednio przez posągiem Sfinksa znajdują się ruiny małej świątyni odkopanej przez Baraize'a w latach 1925-32, przy okazji oczyszczania sfinksa z nagromadzonego piasku. Świątynia została dokładnie przebadana w latach 1935-36 przez Selima Bey Hassana. Świątynia posiada dziedziniec kolumnowy, wykładany alabastrowymi płytami. Charakter budowli i zastosowane metody konstrukcyjne wskazują na to, że powstała w tym samym czasie co dolna świątynia Chefrena. Architektoniczny kształt świątyni, mającej sanktuaria umieszczone na wschodnim i zachodnim krańcu oraz ołtarz ustawiony na centralnym dziedzińcu, pozwolił uczonym na sformułowanie tezy, że była ona poświęcona bogu-słońcu w jego trzech postaciach: Chepri- słońcu porannemu, Re- słońcu w zenicie i Atunowi- słońcu zachodzącemu. Byłaby to więc jedyna z czasów IV dynastii świątynia wzniesiona nie dla celów rytuałów pogrzebowych. Nigdy jej nie ukończono.

Trzecia piramida z grupy w Gizie góruje nad południowo-zachodnim krańcem rozległego płaskowyżu. Już Herodot przypisywał ją Mykerinosowi, ale ostatecznego ustalenia tożsamości jej właściciela dokonano dopiero w sezonie 1837/38, kiedy to Howard Łyse odkrył imię Mykerinosa wypisane czerwoną ochrą na stropie komory grobowej w drugiej z trzech piramid satelitarnych jej kompleksu. Dalszych dowodów dostarczyły wyniki prac Uniwersytetu Harvarda i bostońskiego Museum of Fine Arts, prowadzonych w latach 1905-25 pod kierownictwem Georga Reisnera.

Piramida Mykerinosa zajmuje mniej niż ¼ powierzchni podstawy Wielkiej Piramidy. Każdy z jej boków ma 108,7m długości. Obecna jej wysokość wynosi 62,18m. Górna część piramidy była obłożona ociosanymi blokami wapienia z Tura, natomiast dolnych 16 warstw otrzymało oblicowanie z czerwonego granitu, miejscami pozostawionego w stanie surowym.

Wnętrze piramidy nosi wyraźne ślady przynajmniej jednej, a najpewniej dwóch zamian planu budowy. Projekt pierwszego przewidywał wykucie w skale typowego, schodzącego w dół korytarza, prowadzącego do prostokątnej komory ustawionej wzdłuż osi wschód-zachód. Z projektu tego zrezygnowano, podłogę komory grobowej obniżono, a poniżej opadającego korytarza wykuto drugi, podobny. Wytłumaczeniem tej zmiany projektu mogła być decyzja powiększenia części naziemnej. Aż do miejsca, gdzie nowy korytarz zagłębia się w skałę podłoża, jego ściany wyłożone są granitem. Korytarz ma poziome przedłużenie, które w miejscu połączenia z odcinkiem opadającym rozszerza się, tworząc przedsionek. Trzy granitowe zasuwy umieszczone w pionowych wyżłobieniach blokowały drogę do komory grobowej. Trzeci z kolei projekt nie wniósł żadnych zmian do wcześniej zrealizowanych planów, ale polegał na dodaniu 2 komór, usytuowanych poniżej komory pierwszej. Dostęp do tych komór zapewniała schodząca w kierunku zachodnim rampa, rozpoczynająca się pośrodku posadzki komory grobowej i zakończona krótkim poziomym pasażem. Do pierwszej z dodatkowych komór, położonej na prawo od wspomnianego pasażu, schodzi się w dół po paru stopniach.

Komora ta to prostokątne pomieszczenie w całości wykute w skale macierzystej. W jej ścianie wschodniej wykuto cztery głębokie wnęki, a w ścianie północnej dalsze dwie. Druga z komór dodatkowych, zaprojektowana z myślą o pełnieniu odtąd funkcji komory grobowej, znajduje się na końcu pasażu. Jej ściany, posadzki i strop skonstruowano z granitu. Strop typu namiotowego jest od spodu wykuty półokrągło, przez co wygląda jak kolebkowe sklepienie. Wewnątrz komory Howard Vyse odnalazł prostopadłościenny bazaltowy sarkofag. Spoczywa on obecnie na dnie Morza Śródziemnego, zatopiony wraz ze statkiem „Beatrice”, który go przewoził 30.10.1838r. Oprócz sarkofagu Vyse odkrył też w pierwszej komorze kilka kości ludzkich oraz pokrywę drewnianej antropoidalnej trumny z wypisanym na niej imieniem Mykerinosa. Reprezentuje ona typ występujący dopiero od Okresu Saickiego.

Na południe od piramidy Mykerinosa stoją w szeregu trzy piramidy satelitarne, z których prawdopodobnie żadna nie została ukończona. Największa i najbardziej zaawansowana w budowie znajduje się na skraju wschodnim. Podobnie jak piramida główna, i ta, przynajmniej częściowo, była oblicowana granitem. Budowa pozostałych dwóch piramid nigdy nie wyszła poza etap konstrukcji rdzenia. Przy wschodnim licu każdej z tych piramidek znajdują się małe świątynie grobowe, skonstruowane głównie z suszonej cegły, zbudowane prawdopodobnie przez Szepszeskafa po śmierci Mykerinosa. Reisner nie natrafił w czasie wsoich wykopalisk na żadne wskazówki pozwalające ustalić właścicieli piramid satelitarnych. Rozmiary pierwszej z nich pozwalają przypuszczać, że był to grobowiec Chamerernebty II, pierwszej żony króla. W drugiej piramidzie Vyse odnalazł mały granitowy sarkofag i kilka ludzkich kości, wg niego- szczątków młodej kobiety. Byłby to zatem grób którejś z młodszych królowych lub księżniczek. Właściciel lub właścicielka trzeciej piramidy, wysuniętej najdalej na zachód, pozostaje nieznany.

Aleja procesyjna składała się z ceglanego korytarza, otynkowanego białą zaprawą i z przykrycia wykonanego z drewnianych bali.

Wszystkie budowle kompleksu noszą wyraźne oznaki przedwczesnej śmierci właściciela. Większą część prac wykonano pospiesznie, stosując materiały gorszej jakości. Niektóre partie pozostawiono nawet nieukończone. W dolnej świątyni z wapienia wykonano jedynie fundamenty, niemal całą resztę wznosząc z suszonej cegły.

W czasie wykopalisk prowadzonych w dolnej świątyni oraz w świątyni grobowej Reisner znalazł dużą liczbę posągów i statuetek, w większości przedstawiających króla, siedzącego lub w pozycji stojącej, samego lub w towarzystwie innych postaci. W posągach siedzących król prawą rękę o zaciśniętej dłoni miał na prawym udzie, lewą zaś płasko wyciągniętą na lewym. Król stojący miał zawsze wysuniętą do przodu lewą nogę, ręce swobodnie opuszczone wzdłuż boków, a w zaciśniętych dłoniach trzymał krótki zwój o niejasnym dla nas przeznaczeniu. Na głowie miał koronę lub chustę nemes. Od bioder opadała krótka, plisowana przepaska tzw. fartuszek sendżyt. Odkąd władcę zaczęto przedstawiać w takim stroju artystów zaczęła obowiązywać ściśle przestrzegana konwencja idealizacji ciała królewskiego, kanon bezczasowej młodości. (Lipińska) Wśród wielu, które znaleziono w dolnej świątyni, znajdowały się pięknie rzeźbione w łupku grupy- triady, przedstawiające bogini Hathor, króla oraz bóstwo opiekuńcze któregoś z nomów. Nie ulega wątpliwości, że Mykerinos kazał wykonać 42 takie triady, z każda przedstawiała go z innym bóstwem lub boginią poszczególnych nomów. Odkryto jednak tylko cztery takie grupy rzeźbiarskie oraz parę fragmentów kilku innych. Innym przykładem sztuki rzeźbiarskiej jest znaleziona również na terenie dolnej świątyni łupkowa grupa statuaryczna przedstawiająca Mykerinosa i królową Chamerernebty II. Wykonano je w typowym dla okresu Starego Państwa stylu naturalistycznym, charakteryzującym się wyraźnym zindywidualizowaniem postaci. Wśród 8 wizerunków Mykerinosa żadne 2 nie są identyczne; podkreślono w nich rysy twarzy o wypukłych oczach, zaokrąglonym nosie i wydatnej dolnej wardze.15 statuetek nie zostało nigdy wykończonych, dzięki temu pokazują nam stadia obróbki posągów. Reisner, który dokładnie je przebadał, wyróżnił 8 kolejnych etapów powstawania rzeźby.

Howard Vyse - angielski inżynier, pułkownik i archeolog.

Do Egiptu przyjechał w roku 1837 w celu prowadzenia wykopalisk i badań we wnętrzach piramid. Rozpoczął tam współpracę z J. S. Perringiem. W 1839 roku zbadali m.in piramidy w Medum i Abu Roasz, trzy małe piramidy stojące na południe od grobowca Menkaure[1] odkryli oczyścili wnętrze piramid w Dahszur.

W latach 1837-1839 Vyse i Perring odkryli, że pokrywa sarkofagu Chefrena, leżąca na podłodze komory grobowej w piramidzie, była opieczętowana rodzajem stopionej żywicy[2]. W piramidzie Mykerinosa znaleźli fragmenty drewnianej trumny i szkielet mężczyzny, dziś znajdujące się w British Museum.

Sir William Matthew Flinders Petrie (ur. 3 czerwca 1853 w Charlton pod Londynem, zm. 28 lipca 1942 w Jerozolimie) - brytyjski archeolog i egiptolog. Był wnukiem badacza Australii Matthew Flindersa.

W 1880 r. wyjechał do Egiptu, aby tam zająć się badaniem i dokonaniem przeglądu - inspekcji Wielkiej Piramidy w Gizie. Wciąż rosnące zainteresowanie zabytkami starożytnego Egiptu zaprowadziło go do najważniejszych stanowisk archeologicznych, m.in. do: Gizy, Sakkary, Abydos i Amarny.

W 1913 r. Petrie sprzedał swoją kolekcję egipską University Collage w Londynie, z której utworzono Muzeum Petriego (Petrie Museum of Egyptian Archeology).

Zmarł w 1942 r. w Jerozolimie i został pochowany na protestanckim cmentarzu na górze Syjon.

Archeologia zawdzięcza mu wprowadzenie systematycznej metodologii.

George Andrew Reisner (ur. 5 listopada 1867 w Indianapolis, w USA; zm. 6 czerwca 1942 w Gizie, w Egipcie) - amerykański archeolog, jeden z najwybitniejszych archeologów pierwszej połowy XX wieku, współtwórca nowoczesnej egiptologii.

Wielkie zasługi położył w poznawaniu tajemnic starożytnej Nubii oraz podczas eksploracji Gizy, gdzie zdobył sławę jako kierownik wyprawy archeologicznej, prowadzącej rozległe prace w kompleksie piramid w l. 1905-1925.

Do najsłynniejszych jego osiągnięć naukowych należy:

Ostatnie lata spędził w obozie Misji Harwardzkiej w Gizie, gdzie kontynuował pracę pomimo postępującej ślepoty, dyktując sekretarce swoje sztandarowe dzieło o nekropoli w Gizie i zgłębiając historię starożytnego Egiptu i Nubii oraz trwających 3000 lat kontaktów nubijsko - egipskich.

Zmarł w obozie Misji i pochowany został na Cmentarzu Amerykańskim w Kairze.

Giovanni Battista Belzoni (ur. 15 listopada 1778 w Padwie, Włochy; zm. 3 grudnia 1823 w Gwato, Nigeria) - włoski siłacz cyrkowy, potem podróżnik, egiptolog - amator i badacz starożytności.

Jako pierwszy Europejczyk w czasach nowożytnych spenetrował piramidę Chefrena oraz dotarł do Oazy Baharija.

Auguste Ferdinand François Mariette (ur. 11 lutego 1821 r. w Boulogne-sur-Mer, zm. 19 stycznia 1881 r. w Kairze) - francuski historyk, archeolog i egiptolog, założyciel Muzeum Egipskiego w Kairze.

W 1858 roku utworzył w Bulaq (dzielnica Kairu) pierwsze muzeum w Egipcie, zaczątek późniejszego Muzeum Egipskiego, które miało powstrzymać niekontrolowane wykopaliska, dokonywane przez samozwańczych archeologów, i wywóz z Egiptu znalezionych eksponatów, który stał się niepokojąco częstym zjawiskiem.

Odkopał z piasków okolice Wielkiego Sfinksa, odsłaniając zbudowaną z granitu i wapienia Świątynię Sfinksa w Gizie. W jej przedsionku, pośród wielu fragmentów, w głębokim szybie odkryto wspaniałą statuę Chefrena, siedzącego na tronie pod opieką Horusa, obejmującego szyję króla, jedną z najpiękniejszych rzeźb z kolekcji Muzeum Egipskiego w Kairze.

Był wieloletnim szefem Służby Starożytności i Muzeum Egipskiego. Zmarł w Kairze w wieku 60 lat.

Reisner, George A. A History of the Giza Necropolis. Vol. 1. Cambridge, Mass.: Harvard University Press, 1942.

Reisner, George A. Mycerinus: The Temples of the Third Pyramid at Giza. Cambridge, Mass.: Harvard University Press, 1931.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
5195
L 5195 Ball dress
5195
5195
M 5195 Ball dress
5195

więcej podobnych podstron