Wszystko o przymiotniku

Przymiotnik opisuje rzeczownik, a konkretnie jego cechy takie jak: pochodzenie, wiek, wygląd, stany emocjonalne, uczucia

Żeby ułatwić sobie naukę, podzielmy przymiotniki na następujące grupy:

• Opinia ( nice - ładny)• Rozmiar ( large - duży)• Wiek (new - nowy)• Kształt (round - okrągły)• Kolor (black - czarny)• Pochodzenie (Polish - polski)• Tworzywo (glass - szklany) • Rodzaj (waterproof - wodoodporny)

KOŃCÓWKI PRZYMIOTNIKA - ING LUB - ED

Bardzo ważnym aspektem przymiotnika jest jego końcówka - ing lub - ed, która rozróżnia, co opisuje dany przymiotnik, a są utworzone od czasownika. Często pełni też role przydawki. I tak:

Przymiotniki zakończone na - ing opisują cechy ludzi, zwierząt, przedmiotów.Np.: Relaxing bath - relaksująca kąpielTiring work - męcząca praca

Przymiotniki zakończone na - ed opisują stany emocjonalne.Np.: Scared dog - wystraszony piesFrightened girl - przerażona dziewczynka Lista kilkunastu przykładów par przymiotników, które różnią się końcówką, -ing lub -ed. Używa się ich zgodnie z podanymi powyżej regułami:Amazing (zadziwiający) / Amazed (zdumiony)Astonishing (zadziwiający) / Astonished (zdziwiony)Boring (nudny) / Bored (znudzony)Confusing (zagmatwany) / Confused (zmieszany; zakłopotany)Disappointing (rozczarowujący) / Disappointed (rozczarowany; zawiedziony)Exciting (podniecający) / Excited (podniecony)Frightening (przerażający) / Frightened (przerażony)Interesting (interesujący) / Interested (zainteresowany)Relaxing (relaksujący) / Relaxed (zrelaksowany)Satisfying (satysfakcjonujący) / Satisfied (usatysfakcjonowany)Worrying (niepokojący / Worried (zaniepokojony; zmartwiony)

KOLOKACJE

W języku angielskim przymiotniki łączą się w tzw. kolokacje z konkretnym rzeczownikiem. Warto się nauczyć takich połączeń wyrazowych, gdyż bardzo wzbogacają one nasze słownictwo. Często używając kolokacji nie jesteśmy tego świadomi np.: small bussines to kolokacja. Kilka przykładów kolokacji:Business + small/big business (mały/duży interes)show business (przemysł rozrywkowy)

Progress + rapid progress (szybki postęp)technological progress (postęp technologiczny)great progress (wielki postęp)

Luck + bad/good luck (pech/szczęście)hard luck (pech)

Money + easy money (łatwe pieniądze)hush money (brudne pieniądze)

Information + classified information (tajne informacje)confidential information (poufne informacje)

Fire + great fire (wielki pożar)severe fire (poważny pożar)light fire (lekki pożar/ogień)

Experience + unforgettable experience (niezapomniane doświadczenie)painful experience (bolesne doświadczenie)

Work + psychical work (praca fizyczna)tiring work (męcząca praca)hard work (ciężka praca)

Hair + thinning hair (rzadkie włosy)thick hair (grube włosy)curly hair (kręcone włosy)

KOLEJNOŚĆ PRZYMIOTNIKÓW

Przymiotniki w zdaniu mają ustaloną kolejność. Najczęściej stosuje się 2-3 przymiotniki obok siebie. Większa ich ilość sprawia, że opis staje się mniej czytelny.Gdybyśmy mieli użyć wszystkich rodzajów rzeczowników podanych na początku tego artykułu, to byłyby one ustawione w następującej kolejności:Opinia, rozmiar, wiek, kształt, kolor, pochodzenie, tworzywo, rodzaj.Np.: Beautiful(opinia) big(rozmiar) new (wiek) round (kształt) red (kolor) Irish (pochodzenie) wooden (tworzywo) night (rodzaj) lamp (rzeczownik) (Piękna, duża, nowa, okrągła, czerwona, irlandzka, drewniana, nocna lampa)

POZYCJA

Przymiotnik może występować w 2 miejscach w zdaniu:• Przed rzeczownikiem • Po czasowniku

Attributive position - czyli po rzeczowniku, np:This is an old tree. (To jest stare drzewo.)This is a new bike. (To jest nowy rower.)

Przymiotniki podane poniżej zawsze stawia się przed rzeczownikiem:

1. Przymiotniki opisujące rodzaj zakończone na końcówkę - al.Np.: political, general, national, psychical

2. Przymiotniki takie jak:Same (ten sam; taki sam)Main (główny)Only (tylko) Mere (zwykły)Bloody (krwawy)Following (następny; następujący)Sheer (czysty) Particular (konkretny)Former (poprzedni)Various (różny)

Są też przymiotniki, które zawsze występują po rzeczowniku, gdyż postawienie go przed nim wygląda i brzmi dość dziwnie. Jakie to przymiotniki?• Przymiotniki zaczynające się od -aNp.: afraid, alone, asleep, aware, alive, alike, abandoned • Przymiotniki typu: able, glad, right, ill - czyli opisujące stany bądź emocje.

Predicative position - przymiotnik po czasowniku Może występować po czasownikach takich jak:To be - byćLook - wyglądaćAppear - pojawiać sięBecome - stawać się

Są to czasowniki określające stawanie się lub istnienie.

I am tall. (Jestem wysoka) + czasownik „być”.They look strange. (Oni wyglądają dziwnie) + czasownik „wyglądać”.John became my boss last week. (John został moim szefem tydzień temu. ) + czasownik „stawać się”. Większość przymiotników może być użyta zarówno po czasowniku jak i przed rzeczownikiem. Wyjątkiem są podane powyżej przykłady. Warto wspomnieć, ze przymiotniki w języku angielskim mogą czasem zachowywać się jak rzeczowniki. Kiedy? Jeżeli do pewnej grupy przymiotników dodamy przedimek określony „the”, to zachowują się one jak rzeczowniki. A oto opisywana grupa przymiotników:

Blind, homeless, deaf, dead, old, rich, poor.

Np: Blind (ślepy) + The blind (wszyscy ślepi)Homeless (bezdomny) + The homeless (wszyscy bezdomni)

Do tych przymiotników dodajmy jeszcze przymiotniki narodowościowe zakończone na: -sh, -ch, -ese.British, Chinese, Danish, English, Finnish, French, Irish, Japanese, Polish, Portuguese, Scottish, Spanish, Swedish, Turkish, Welsh

PRZYMIOTNIKI ZŁOŻONE (COMPOUND ADJECTIVES)

Przymiotniki złożone składają się z innych części mowy. Przeważnie miedzy jednym, a drugim słowem stawiamy myślnik.Np.: tax-free - bezcłowy ill-famed - okryty złą sławną; osławiony out-and-out - absolutny; totalny Część przymiotników złożonych można utworzyć korzystając z imiesłowów zakończonych na -ed lub - ing.Np.: self-employed - niezależny; pracujący na siebieself- effacing - skromnytime-consuming - czasochłonnyhard-working - pracowitywell-behaved - dobrze wychowany Przymiotniki złożone mogą też występować w formach nieregularnych.Np.: well-born - dobrze urodzonycandle-lit - oświetlony świecami

Poza tym niektóre rzeczowniki, przybierając końcówkę -ed tworzą przymiotniki złożone.Np.: cross-eyed - zezowatyold-fashioned - staromodnyabsent-minded - roztargniony

Stopniowanie przymiotników

Stopniowanie przymiotników w języku angielskim nie jest trudne, jeżeli dobrze pozna się zasady, jakie rządzą tym zagadnieniem

Najpierw podzielmy przymiotniki na dwie grupy, z których jedne da się stopniować, a drugich nie.

Gradable adjectives - czyli tzw. przymiotniki jakościowe, to pierwsza grupa - wszystkie przymiotniki, które się w niej znajdują, da się stopniować. Ta grupa opisuje cechy, które mogą się zmieniać.Np.: big, small, tall

Non-gradable adjectives - czyli tzw. przymiotniki względne, które nie mogą być stopniowane. Ta grupa opisuje cechy, które są stałe lub unikalne i których nie dą się wyrazić przez stopniowanie. Np.: exhausted. perfect, terrifiedPrzymiotniki z drugiej, niestopniującej się grupy też mają swoje określenia służące wzmocnieniu: quite, really, absolutely.Np.: quite exhausted

ZASADY STOPNIOWANIA PRZYMIOTNIKÓW

W skrócie: Jeżeli przymiotnik jest krótki, to w stopniu wyższym dodamy końcówkę - er, w stopniu najwyższym końcówkę -est, a przed przymiotnikiem przedimek określony „the”.Np.: long + longer + the longestJeżeli przymiotnik jest długi, to w stopniu wyższym dodamy przed przymiotnikiem słowo „more”, a w stopniu najwyższym dodamy przed przymiotnikiem „ the most”Np.: interesting + more interesting + the most interesting

A teraz bardziej szczegółowe zasady określające, kiedy przymiotnik jest długi, kiedy krótki i jak zmienia się w niektórych przypadkach ortografia przymiotnika:

1. Przymiotniki jednosylabowe stopniuje się używając końcówek -er i -est.Np.: long + longer + the longest

2. Jeżeli przymiotnik jednosylabowy zakończony jest na pojedynczą samogłoskę i spółgłoskę, podwaja się ostatnią literę. Np.: big + bigger + the biggestale: tall + taller + the tallestclean + cleaner + the cleanest

3.Jeżeli przymiotnik jest zakończony na samogłoskę -e, a przed nią występuje tylko jedna spółgłoska, wtedy dodajmy w stopniu wyższym tylko -r, a w stopniu najwyższym -st.Np.: nice + nicer + the nicest

4. Przymiotniki dwusylabowe, które kończą się na -y, -ow, -le, -er rządzą się taką samą zasadą jak przymiotniki jednosylabowe.Np.: easy + easier + the easiest (zmiana -y na -i, jeżeli -y poprzedza samogłoska i dodanie standardowej końcówki.)A o to kilka innych przymiotników dwusylabowych, które stopniuje się tak samo jak jednosylabowe: early, clever, simple, stupid, lazy, polite, pleasant, quiet.

5. Reszta przymiotników dwusylabowych i wszystkie dłuższe stopniuje się drugim sposobem.Np.: interesting + more interesting + the most interestingJeżeli chcemy stopniować w odwrotną stronę, użyjemy słów: less, the leastNp.: interesting + less interesting + the least interesting

6. Są jeszcze przymiotniki nieregularne, których trzeba nauczyć się na pamięć:

Good + better + the bestBad + worse + the worstFar + further + the furthest Far + father + the farthest

Słowotwórstwo przymiotnika

Najczęściej przymiotniki tworzymy przez dodanie do różnych części mowy odpowiednich końcówek: przyrostków - suffixes lub przedrostków - prefixes

Oto najbardziej charakterystyczne przyrostki (suffixes):

• -fulbeautiful - piękny helpful - pomocny useful - użytecznygrateful - wdzięcznycareful - ostrożny joyful - radosny wonderful - wspaniały peaceful - spokojny; pokojowythoughtful - zamyślony

• -lessuseless - bezużyteczny hopeless - beznadziejnyhomeless - bezdomny careless - nieostrożny endless - nieskończony

• -ble, -able, -iblecomfortable - wygodnylegible - czytelny eatable - jadalnyloveable - milutki; uroczylikeable - sympatyczny eatable - jadalny sensible - rozsądnypossible - możliwy

• -alnational - narodowy loyal - lojalny central - centralny, środkowy political - polityczny chemical - chemiczny rational - racjonalny sensual - zmysłowyparental - rodzicielskinatura - naturalnypersonal - osobisty

• -ousfamous - sławnydangerous - niebezpiecznyanonymous - anonimowyglorious - cudowny; chwalebnyfabulous - bajecznypoisonous - trującyserious - poważnyglamorous - olśniewającynervous - nerwowy religious - religijny

• -enwooden - drewnianyhidden - ukrytyforbidden - zakazanybeaten - pokonany

• -ysunny - słonecznylucky - pomyślnydirty - brudnyhappy - szczęśliwymoody - humorzastyfunny - śmieszny

• -lyfriendly - przyjaznylovely - uroczy kindly - życzliwylonely - samotny

• - iveactive - aktywny expensive - drogi aggressive - agresywny creative - kreatywny; pomysłowy attractive - atrakcyjnyimpressive - imponujący

• - entdifferent - inny; różnysilent - milczącyviolent - brutalny frequent - częsty inteligent - inteligentny

• - ateprivate - prywatny separate - oddzielnyconsiderate - rozważny; liczący się z innymi

• - like businesslike - rzeczowy; konkretnychildlike - dziecięcy

• -ededucated - wykształcony amazed - zdziwiony astonished - zdumionyshocked - zaszokowany

• -inginteresting - interesującywilling - chętnyshocking - szokujący corresponding - zgodny exciting - podniecający

• -ic energetic - energiczny toxic - toksyczny

• -ishpolish - polski babyish - infantylny foolish - głupi

Przymiotniki tworzymy także przez dodanie przyrostków (prefixes), najczęściej tworzą one znaczenie negatywne lub przeciwne:

• un-unfriendly - nieprzyjaznyunnatural - nienaturalnyunhappy - nieszczęśliwyunable - niezdolny unacceptable - niedopuszczalny; nie do przyjęciaunadvised - nierozważnyunpleasant - niemiły

• in-incorrect - niepoprawny ineffective - nieefektywnyinaccessible - niedostępny inactive - nieaktywny; biernyinadequate - nieadekwatny; nieodpowiedniincomplete - niekompletny; niepełny

• dis-disgusting - obrzydliwy, wstrętnydisagreeable - nieprzyjemnydisabled - niepełnosprawny disadvantageous - niekorzystny disappointed - rozczarowany

• ir-irrational - niemądryirritating - irytujący irresponsible - nieodpowiedzialny irreversible - nieodwracalny

• im - impossible - niemożliwyimpatient - niecierpliwyimperfect - niedoskonałyimmature - niedojrzałyimmoral - niemoralny

• il - illegal - nielegalny illegible - nieczytelny illegitimate - nieślubny illicit - niedozwolony illogical - nielogiczny

---