44system społeczny - oznacza całokształt wzorców, funkcji i społecznie akceptowanych sposobów zachowania, obowiązujących w danym społeczeństwie czy też w danej grupie ludzkiej. System społeczny składa się z wzajemnie i współzależnie powiązanych elementów rzeczywistości społecznej (część dostępnej człowiekowi rzeczywistości obejmująca swym zakresem znaczenia zjawisk, procesów, idei, sytuacji i przedmiotów; znaczenia te powstały dzięki nadaniu im cech nabytych w czasie interakcji społecznych) tworzących społeczne struktury demograficzne, myślowe organizacyjne i symboliczne (kulturowe); czasem jest ujmowany w kategoriach dwu lub większej liczby jednostek, które angażują się w mniej lub bardziej strukturalne interakcje w obrębie ograniczonego lub zamkniętego środowiska społecznego.

system prawa- system ogólnych i abstrakcyjnych reguł zachowania (norm prawnych) związanych genetycznie i funkcjonalnie z działalnością państwa, którego funkcje i treść określa układ sił społecznych i stopień rozwoju cywilizacji. termin używany w różnych znaczeniach np.: system prawa danego państwa, system prawa określonej gałęzi prawa czy system źródeł prawa.

System prawa danego państwa oznacza całokształt obowiązujących w określonym czasie przepisów prawnych tego państwa, uporządkowanych wg przyjętych kryteriów. Bardziej ogólnie można system prawny określić też jako uporządkowany zbiór norm prawnych.

Obowiązujący w Rzeczypospolitej Polskiej system prawny dzieli się na gałęzie, które obejmują kompleksy norm regulujących określone kategorie stosunków społecznych. Podział systemu prawa na poszczególne gałęzie nie dokonuje się z mocy jednorazowej i świadomej decyzji prawodawcy lecz jest rezultatem procesu historycznego oraz ewolucji prawa. Ogół norm należących do danej gałęzi prawa np. prawa cywilnego nazywany jest systemem określonej gałęzi prawa, np. system prawa cywilnego.

32) Typ własności środków produkcji - kolonatu (osadzenie) 

Kolonat (z łac. colonatus - stan wieśniaczy) - w staroż. Rzymie forma użytkowania ziemi; polegała na dzierżawieniu niewielkich działek przez drobnych rolników w zamian za opłatę pieniężną, później także za świadczenia w naturze lub robociznę na rzecz właściciela gruntu; W kolonacie osobiście wolni chłopi (koloni) dzierżawili od wielkich właścicieli ziemskich działki, oddając za ich użytkowanie czynsz w naturze lub pieniądzu. Problemy z opłacaniem czynszów sprawiały, że kolonowie popadali w coraz większą zależność od latyfundystów, która z czasem przybrała formę rzeczywistego poddaństwa.

Potęgujący się kryzys niewolnictwa związany z zaprzestaniem podbojów, słabymi kwalifikacjami jak i niską wydajnością niewolnej siły roboczej spowodował rozwój nowej formy społeczno-gospodarczej mianowicie systemu kolonatu. Wielcy właściciele ziemscy im zwiększenie zysków. Z drugiej strony bodziec ekonomiczny związany z pracą „na swoim” (zysk z pracy po opłaceniu czynszu przypadał kolonowi) spowodował ogromny przyrost produkcji rolniczej zwiększając zamożność społeczeństwa, jak i pozwalając na rozwój miast, które w tym okresie miały swój największy rozkwit. Rozkwit kolonatu był jednym z czynników warunkujących dobrobyt „złotego wieku”. Korzyści z niego spowodowały jego stopniowe rozszerzenie na niewolników. Właściciele ziemscy zaczęli nadawać swoim niewolnikom działki ziemi na warunkach zbliżonych do kolonów. System ten był znacznie sprawniejszy, wydajniejszy i zyskowniejszy od klasycznego niewolnictwa, pozwalając na dalszy rozwój wielkich majątków.
Były i cienie tego systemu. Nie cała ziemia była dzierżawiona kolonom. Pozostałą ziemię mieli uprawiać ludzie przymuszeni do tego prawem. Obowiązywała ich norma 6 dni pracy w roku na ziemi pana. Często jednak zdarzały się nadużycia, kiedy to zmuszano ich do znacznie dłuższej pracy. Koloni mogli jednak się bronić przed wyzyskiem korzystając z instytucji tzw. obrońców (defensores). Cesarz Hadrian zabronił przekraczania tego czasu, jednak z wykonywaniem tego prawa było różnie w różnych częściach imperium.
Z czasem system kolonatu przekształcił się w feudalizm, ale to już inna historia

33)Systemy Agrarne :

Agrarne - agrarny - rolniczy, rolny

Dualizm agrarny - termin dotyczący gospodarki Europy opisujący zjawisko rozejścia się od XV w. dróg rozwoju ekonomicznego Europy Zachodniej i Europy Wschodniej.Na zachodzie kontynentu rozwijały się stosunki towarowo-pieniężne, zaś na wschodzie nastąpiła refeudalizacja, wtórne poddaństwo i naturalizacja gospodarki. Przyczyną miały być odmienne tendencje w rolnictwie - likwidacja zależności osobistej i prawnej chłopa na zachodzie przy braku takich procesów na wschodzie - oraz uwarunkowania ekonomiczne - duże zapotrzebowanie dynamicznie rozwijających się państw kolonialnych na zboże, którego nie było w stanie pokryć rodzime rolnictwo. Dualizm agrarny miał doprowadzić do szybszego rozwoju miast i przemysłu w Europie Zachodniej, do osłabienia rynku wewnętrznego i zastoju gospodarczego w Europie Wschodniej.Na zachodzie zaczęły rozwijać się stosunki towarowo-pieniężne, natomiast na wschodzie nastąpiła refeudalizacja i powrót do gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej. Przyczynami dualizmu agrarnego były między innymi odmienne tendencje w rolnictwie (np. uniezależnienie osobiste i prawne chłopa w Europie Zachodniej, przy braku zmian w Europie Wschodniej) oraz uwarunkowania ekonomiczne (zapotrzebowanie na zboże państw kolonialnych, którego nie były w stanie same zaspokoić, głownie z powodu dużej gęstości zaludnienia i jednocześnie małej ilości terenów, powodowało wzrost ceny zboża i opłacalność jego produkcji dla Europy Wschodniej). W Europie Zachodniej mamy do czynienia z kurczeniem się ziem uprawianych przez feudała oraz rozwojem systemu dzierżawy ziemi w zamian za rentę pieniężną, towarowym charakterem produkcji rolnej oraz jej specjalizacją. Następuje również rozwarstwienie wsi, powstanie gospodarstw dochodowych i upadek słabszych. Poprawia się też sytuacja prawna chłopów poprzez stopniowe zanikanie poddaństwa osobistego chłopów, np. prawo opuszczania wsi, zależność od sądów powszechnych. Natomiast w Europie Wschodniej obserwujemy gospodarowanie folwarku oparte na zasadzie: niskie wydatki na inwestycje, a wysokie na konsumpcję i aparat nadzoru, powiększenie obszaru ziemi uprawianego przez feudała i produkcji rolnej. Wszystko to doprowadziło do tego, że gospodarstwo chłopskie w Europie Wschodniej sprowadzone zostało do funkcji działki wyżywieniowej, reprodukcji siły roboczej i inwentarza. Podsumowując dualizm agrarny doprowadził do szybszego rozwoju miast i przemysłu w Europie Zachodniej i do osłabienia rynku wewnętrznego i zastoju gospodarczego w Europie Wschodniej, np. w Polsce system gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej przyniósł długotrwały kryzys gospodarczy, który doprowadził do upadku Rzeczpospolitej.

W ostatnim etapie Oświecenia rosyjskiego ukształtowały się dwie przeciwstawne ideologie społeczno-polityczne: szlachecki konserwatyzm, zwrócony ku przeszłości, idealizujący panowanie Katarzyny II oraz rewolucyjny ruch dekabrystowski, który był kontynuacją osiemnastowiecznej opozycji szlacheckiej.Ten socjalizm miał charakter agrarny .

Dekabrysta Pestel zwracał uwagę na zagadnienia agrarne, sprawy własnościowe i majątkowe . zwrócił on uwagę na wiejską wspólnotę gospodarczą, zwaną obszcziną, czym zapoczątkował cały nurt w rosyjskiej myśli społecznej; ona to właśnie miała stać się ważnym elementem w przeprowadzeniu reformy agrarno-własnościowej .

34) Społeczny proces gospodarowania

Proces gospodarowania polega na podejmowaniu przez podmioty gospodarcze różnych decyzji. Określamy je mianem decyzji gospodarczych czy też społeczno¬-gospodarczych. Mogą być one różnie klasyfikowane. Najczęściej spotykaną klasyfikacją jest ich podział na decyzje mikro- i makroekonomiczne. Dosyć często klasyfikuje się też decyzje ekonomiczne ze względu na tzw. horyzont czasowy, do którego się odnoszą (np. decyzje krótko i długookresowe). oraz rodzaj działalności (np. decyzje konsumpcyjne, produkcyjne).
W procesie gospodarowania podmiotem działalności są ludzie (poszczególne jednostki, grupy ludzi, społeczeństwo jako całość itd.). Są oni zwykle odpowiednio zorganizowani i tworzą podmioty gospodarcze. Mianem podmiotu gospodarczego (czy też gospodarującego) możemy określić każdego aktywnego uczestnika procesu gospodarowania. Podstawowymi podmiotami gospodarczymi są dziś zazwyczaj przedsiębiorstwa, czyli ludzie (lub grupy ludzi) dysponujący określonymi środkami (takimi np. jak ziemia, lokale biurowe, budynki fabryczne, maszyny, urządzenia, narzędzia, surowce, środki pieniężne, środki transportu) niezbędnymi do regularnego prowadzenia działalności gospodarczej w sferze produkcji, obrotu towarowego czy usług. Przedsiębiorstwem jest np. jednoosobowy zakład fryzjerski czy krawiecki, ale też gospodarstwo rolne, warsztat rzemieślniczy, cegielnia, kopalnia, huta, mleczarnia, fabryka samochodów, hotel, bank itd. W roli podmiotów gospodarczych występują także gospodarstwa domowe ludności, pełniące funkcje zarówno konsumpcyjne, jak i produkcyjne (polegające na zdobywaniu dochodu). Ważnym podmiotem gospodarczym jest również państwo. Jego rola w porównaniu z innymi podmiotami jest współcześnie bardzo zróżnicowana - od stosunkowo nieznacznej w jednych krajach do wręcz dominującej w innych. Działalność pewnych przedsiębiorstw i państw wykracza często poza ramy danego kraju i w tym sensie stają się one podmiotami gospodarczymi w skali międzynarodowej czy nawet światowej. Odnosi się to tym bardziej do niektórych organizacji i instytucji ponad narodowych, takich jak pewne agendy Organizacji Narodów Zjednoczonych, Bank Światowy, Międzynarodowy Fundusz Walutowy i Unia Europejska.

35) Kiedy mamy doczynienia z wytwarzaniem , produktem a kiedy z produkcją towaru ?

To juz jest zrobione -_-

36) Czy i w jakich obszarach współczesnej gospodarki mamy doczynienia z wytworzeniem i produkcją towarów ?! to musi byc w ksiazce od ekonomii bo w necie nie ma w przemysle chcemicznym sie wytwaza a produkuje to juz na szersza skale, np, narzędzia jakies itp.

37) Jakie znasz systemy gospodarcze ? (ekonomiczne)

System gospodarczy - zbiór podmiotów gospodarczych i innych instytucji występujących w gospodarce oraz organizmów i zasad postępowania jednostek ekonomicznych umożliwiających swobodne podejmowanie decyzji odnośnie konsumpcji i produkcji.

Wyróżniane są następujące systemy gospodarcze:

• gospodarka tradycyjna (naturalna),

• gospodarka centralnie planowana,

• gospodarka rynkowa,

• gospodarka mieszana.

System rynkowy opiera się na własności prywatnej i konkurencji. O alokacji zasobów, towarów i dochodów decyduje mechanizm rynkowy. Rynek kształtuje ceny, te zaś decydują o tym, co, ile i dla kogo jest wytwarzane. 

System nakazowy (gospodarka planowa lub gospodarka centralnie kierowana) to taki system, w którym główne decyzje gospodarcze są podejmowane przez państwo.  

Wszystkie systemy gospodarcze występujące we współczesnym świecie są systemami mieszanymi, które dopuszczają współistnienie własności prywatnej i publicznej oraz łączą działanie rynku z interwencją państwa.

38) Sposoby produkcji ? ( niewolnic , feudalizm , wytwarzanie ) byyloo juuuuzzz o0

39) Czy kategoria produkcji ma racje bytu do analizy niewolniczego systemu gospodarowania ?!

Ksiazka czy notatki bo nie ma nigdzie

40) Czym się różnią poszczególne systemy gospodarcze ? byyyyyylooo

41)Porównanie feudalnego i kapitalistycznego systemu gospodarowania ? (elementy, cechy, jednakowych i różnych (następstwa określonych różnic (dobre i złe) , z jakiego punktu widzimy że jest to skutek dodatni lub ujemny ?

„Kapitalizm powstawał w różnych krajach w różnych okresach oraz przy różnym poziomie sił wytwórczych i w zróżnicowanych warunkach kulturowych, społecznych i politycznych. Dlatego oprócz podstawowych cech wspólnych ma on w różnych krajach cechy specyficzne” W ogólnym zarysie możemy wyróżnić kilka wspólnych warunków rozwoju kapitalizmu w różnych krajach:
- istnienie wolnej najemnej siły roboczej tj. powstawanie nowej klasy społecznej- proletariatu. Wolna najemna siła robocza powstaje przede wszystkim w wyniku wywłaszczenia chłopów pańszczyźnianych.
- Nagromadzenie kapitału w rękach nielicznych- powstanie nowej klasy społecznej, burżuazji. Kapitał będący w posiadaniu burżuazji służy do zatrudnienia siły roboczej oferowanej przez proletariat. Nagromadzenia kapitału umożliwiające rozwój kapitalizmu dokonuje się Dzięki za wszystko tzw. Pierwotnej akumulacji kapitału.
- Powstanie i rozwój rynku wewnętrznego i światowego. W kapitalizmie, bowiem produkcja jest ze swej istoty produkcją towarową, na rynek. Wraz z rozwojem kapitalizmu tworzy się i rozszerza rynek

analiza formacji kapitalistycznej. Teza dawnej klasycznej ekonomii o harmonii interesów jednostki i społeczeństwa zostaje zastąpiona zasadą sprzeczności. Podstawowa sprzeczność społeczeństwa kapitalistycznego wynika z prywatnej własności środków produkcji, która dzieli społeczeństwo na dwie antagonistyczne klasy: burżuazję i proletariat.

Niewiem kurwa napisane bylo co to feudalizm i co to kapitalizm a wnioski moze sa w ksiazce

42) Globalizacja ( kiedy? Dlaczego? Zastosowania ? )

Globalizacja - Proces globalizacji rozpoczął się od wielkich odkryć geograficznych, którym towarzyszyła rewolucja w komunikacji społecznej dzięki odkryciu czcionki i później prasy drukarskiej, przez co dyfuzja kulturowa mogła ulec skróceniu. Jest pojęciem używanym aby opisać zmiany w społeczeństwach i gospodarce światowej, które wynikają z gwałtownego wzrostu międzynarodowej wymiany handlowej i kulturowej. Opisuje zwiększenie wymiany informacyjnej, przyspieszenie i spadek cen transportu, a także wzrost handlu międzynarodowego oraz inwestycji zagranicznych spowodowanych znoszeniem barier oraz rosnących współzależności między państwami. W ekonomii termin ten oznacza głównie zjawiska związane z liberalizacją wymiany handlowej lub “wolnym handlem”. W bardziej szerokim znaczeniu odnosi się do rosnącej integracji i współzależności między jednostkami działającymi globalnie, czy to na platformie społecznej, politycznej czy ekonomicznej.

W wymiarze gospodarczym globalizacja oznacza rozszerzanie się systemu kapitalistycznego na coraz większy obszar kuli ziemskiej oraz transformację lokalnych gospodarek w jeden "globalny" system. Globalizacja finansowa w znacznej mierze została w ostatnim ćwierćwieczu dwudziestego wieku wsparta przez proces rozwoju technologii informacyjnej, który umożliwił elektroniczny przepływ środków finansowych oraz dokonywanie transakcji gospodarczych na całym świecie w czasie rzeczywistym.

Znaczący wkład w proces globalizacji wniósł również szybki rozwój międzynarodowych korporacji, które obecnie często dysponują budżetem wyższym niż budżety małych państw oraz w dużej mierze pozostają poza kontrolą rządów krajowych. Ten aspekt globalizacji jest również opisywany jako globalizacja produkcji.

Globalizacja gospodarki to tworzenie gospodarki światowej, czyli możliwości swobodnego przepływu produktów oraz czynników pomiędzy wszystkimi krajami świata.

Proces globalizacji gospodarki przejawia się w postaci struktur integracji gospodarczej, rozwoju międzynarodowych przedsiębiorstw i instytucji, oraz w tworzeniu i umacnianiu organizacji tworzących ład gospodarczy w skali światowej.

Podstawowymi cechami procesu globalizacji w sferze ekonomicznej są:

• Integrowanie

• Międzynarodowa współzależność

• Związek z postępem naukowym, technicznym i organizacyjnym

• Szybki przepływ informacji i towarów

Do podstawowych czynników, pod wpływem których proces globalizacji będzie się kreował, należy zaliczyć:

• postęp naukowo-techniczny

• międzynarodową konkurencję

• politykę ekonomiczną państw

43) Autarkia ( systematyczność ) gospodarka zamknięta , otwartość (skala gospodarki towarowej i zasięg, gospodarka naturalna , fizjokratyzm , system agrarny , merkantylizm )

Autarkia - samowystarczalność gospodarcza to cecha gospodarki lub cel polityki gospodarczej, prowadzonej przez państwo lub grupę państw, dążące do zaspokojenia wszelkich potrzeb gospodarki, zarówno konsumpcyjnych jak i produkcyjnych, w ramach własnych możliwości. Występuje w okresach kryzysów ekonomicznych, (np. w okresie międzywojennym - USA, Austria, Czechosłowacja) oraz w czasach prowadzenia wojen (Niemcy, Włochy, Japonia). Niekiedy może być ona narzucona przez dyskryminację danego kraju ze strony partnerów zagranicznych (np. przez embargo).

Samowystarczalność gospodarcza jest przeciwieństwem międzynarodowego podziału pracy i może powodować zmniejszenie wydajności gospodarczej. Współcześnie stan samowystarczalności gospodarczej wydaje się niemożliwy do osiągnięcia.

Fizjokratyzm - szkoła ekonomiczna powstała we Francji (druga połowa XVIII wieku). Jej hasła były związane z ideą porządku naturalnego. Fizjokraci akcentowali znaczenie pracy (decydowała o bogactwie społeczeństwa) i rolnictwa jako jedynego źródła bogactwa. Jednym z jego twórców był François Quesnay, który napisał "Maksymy ogólne ekonomicznego rządzenia krajem rolniczym" oraz wydał "Tablicę ekonomiczną" ("Tableau économique"), stanowiące podstawę fizjokratyzmu.

Zmierzał do gospodarczej przebudowy monarchii i do rekonstrukcji ustroju feudalnego. Podstawowym dobrem produkcyjnym była ziemia, a rolnictwo to siła w rozwoju społeczeństwa.

Były trzy grupy - klasa właścicieli ziemskich - świeccy i duchowni; klasa produkcyjna (rolnictwo); klasa jałowa (poza rolnictwem); Porządkiem natury była : własność, wolność, poszanowanie pracy.

Z modelu tablicy produkcyjnej czerpał później Karol Marks.

Merkantylizm lub ustrój merkantylny - zestaw wyobrażeń na temat polityki ekonomicznej, które pojawiły się we wczesnym okresie nowoczesności; ich źródłem jest bullionizm - teoria mówiąca, że posiadanie metali szlachetnych równa się bogactwu.

Termin merkantylizm został ukuty w 1776 r. przez słynnego ekonomistę Adama Smitha, który wywiódł go z łacińskiego słowa mercari, oznaczającego "handlować", "prowadzić handel", które z kolei pochodzi od słowa merx oznaczającego "towar". Początkowo używany był wyłącznie przez swoich krytyków, do których zaliczał się też Adam Smith.

Merkantyliści uważali, że:

• kraje europejskie bezpośrednio ze sobą konkurują,

• kraj, który ma najwięcej bogactwa wygrywa tę konkurencję,

• kruszec złoty i srebrny jest synonimem bogactwa.

Podstawowym dogmatem merkantylizmu było twierdzenie, że eksportowanie materiałów surowych lub niewykończonych jest szkodliwe dla kraju (narodu), ponieważ więcej bogactwa można by uzyskać z ich przemysłowego przetwarzania w kraju. Dlatego np. Anglia zabroniła eksportu niewykończonego materiału (do szycia) do Holandii.

Jako zła postrzegana była również zależność od handlu zagranicznego. Aby sobie z nią poradzić, Anglia wprowadziła Akty Nawigacyjne, które zabraniały wstępu do angielskich portów każdemu statkowi, który nie był angielski ani nie przewoził dóbr wyprodukowanych w kraju swego pochodzenia. Rezultatem tego było ograniczenie możliwości prowadzenia handlu przez kolonie brytyjskie z krajami innymi niż Anglia.

---