1 i 3

Węgiel Brunatny:
Forma złoża

Złoża pokładowe o znacznych miąższościach.

Zasoby/wystarczalność

Duże zasoby węgla brunatnego. Wystarczalność zasobów - 30lat.

Sposób wydobycia

Eksploatacja węgla brunatnego prowadzona jest metodą odkrywkową.

Stosowane są wysokowydajne technologie wydobywcze. Do urabiania węgla i

nadkładu stosuje się koparki wieloczynnościowe (kołowe i łańcuchowe) na

podwoziach gąsienicowych.

Rola w gospodarce

Wydobycie węgla brunatnego 60-70 mln ton rocznie. 35-40 % udział w produkcji

energii elektrycznej. Niekorzystne oddziaływanie na środowisko.

Wgiel Kamienny :
Forma złoża

Pokłady o grubości złoża będącej przedmiotem eksploatacji >1,5 m. Złoża

pokładowe, często zaburzone tektonicznie. Zagrożenia górnicze: metanowe,

wodne, pyłowe, sejsmiczne, klimatyczne, pożarowe, zawałowe. Średnia

głębokość eksploatacji prawie 700 m.

Zasoby/wystarczalność

Zasoby przemysłowe (opłacalne w procesie eksploatacji-szacunkowo)

∼4,7 mld ton, zasoby bilansowe ∼10 mld ton Wystarczalność 25-30 lat.

Sposób wydobycia

Węgiel wydobywany jest metodą podziemną. Dominującym systemem

eksploatacji - system ścianowy z zawałem skał stropowych.

Rola w gospodarce

Główna rola w bilansie energetycznym kraju (<50 % energii pierwotnej z węgla

kamiennego). Eksport 20-25 mln ton. Ważna rola na rynkach europejskich

i światowych. Eksploatowany w ∼40 kopalniach. Branża węgla kamiennego

przechodzi proces głębokich zmian - restrukturyzacji.

Cynk i ołów:
Forma złoża

Złoża gniazdowe o zróżnicowanej miąższości. Zagrożenie wodne. Jedne

z najbardziej zawodnionych kopalń na świecie, (260-280 m3/min).

Zasoby/wystarczalność

Zasoby przemysłowe niewielkie ok.30 mln ton (ZG Trzebionka 2-3 lat, Olkusz-

Pomorzany 6-8 lat).

Sposób wydobycia

Sposobem podziemnym. System komorowo-filarowy z podsadzką hydrauliczną,

przy wykorzystaniu maszyn samojezdnych o napędzie spalinowym.

Rola w gospodarce

Produkcja cynku ∼160-170 tys. ton, ołów 60-70 tys.ton (116 tys. Ton !).

Zaopatrzenie kraju i eksport.

Miedź:
Forma złoża

Złoże pseudopokładowe o nachyleniu kilku stopni. Głębokość eksploatacji 600-1250

m (głębiej w obszarach perspektywicznych). Zagrożenia: tąpaniami, zawałowe,

klimatyczne.

Zasoby złoża/wystarczalność

Jedno z największych złóż na świecie, ok. 6-8 % światowych zasobów

przemysłowych, dominuje mineralizacja siarczkowa. Wystarczalność 20-30 lat.

Sposób wydobycia

Wydobycie realizowane jest systemem podziemnym,, najczęściej systemem

komorowo-filarowym z ugięciem skał stropowych. Urabianie techniką strzelniczą. W

procesach technologicznych główną rolę odgrywają maszyny samojezdne o

napędzie spalinowym.

Rola w gospodarce

Ważny surowiec eksportowy. KGHM Polska Miedź SA - prawie 50 % udziałów Skarbu

Państwa. Ważny i znaczący eksporter na rynki zachodnioeuropejskie. Produkcja

∼550.000 ton Cu, ok. 1200 Ag ton

Sól kamienna :
Forma złoża

Najczęściej wysady solne.

Zasoby

Zasoby złóż soli kamiennej wynoszą ponad 80 mld ton

Sposób wydobycia

Wydobycie jest realizowane sposobem podziemnym z zastosowaniem często

klasycznych systemów eksploatacji. Także metodą otworową.

Rola w gospodarce

Wielkość wydobycia 3,1-3, 5 mln ton, głównie na potrzeby krajowe.

Gaz ziemny:
Forma złoża

Złoża mają często charakter masywowy. Gaz występuje w utworach

karbońskich , piaskowcowych.

Zasoby/wystarczalność

Wielkość zasobów około 130 mld m , wystarczalność 30-40 lat.

Wydobycie i rola w gospodarce

Eksploatacja otworowa ( ponad 1000 otworów wiertniczych). Wydobycie w

r.2000 -4,77 mld m3.

Rola w gospodarce

Potrzeby krajowe < 50% zapotrzebowania. Udział gazu w produkcji energii

pierwotnej w Polsce wynosi 8-10 % i ma tendencję rosnącą.

Siarka:
Forma złoża

Siarka występuje w formie pokładów.

Zasoby / wystarczalność

Największe na świecie- szacowane na 1,5 - 2 mld ton. Wystarczalność ponad

200 lat.

Sposób wydobycia

Do niedawna eksploatacja odkrywkowa i otworowa, obecnie już tylko

otworowa.

Rola w gospodarce

W roku 1998 uzyskiwano w Polsce 90 % europejskiej i 35 % światowej produkcji

siarki.

Pojawienie się siarki z odzysku, co wymuszają coraz bardziej surowe przepisy w

ochronie środowiska spowodowały całkowite załamanie (spadek cen i

nieopłacalność produkcji) tej branży górnictwa.

Znaczny niekorzystny wpływ na środowisko. Prognozowane obniżenie produkcji

do 0, 5 mln ton.

Ropa Naftowa :
Forma złoża

Są to głównie złoża typu strukturalnego, decydujący wpływ na wielkość

złóż ma charakter tzw. pułapek. Złoża niewielkie o powierzchni 1-2 km2.

Zasoby

Wielkość zasobów 13-14 mln ton.

Wydobycie i rola w gospodarce.

Eksploatacja otworowa. Wydobycie w r. 2000 - 630 tys.ton, znikome

wobec potrzeb.

Surowce skalne :
Forma złóż.

Bardzo zróżnicowana , ale często pokładowa, gniazdowa, masywowa.

Zasoby / wystarczalność

Zasoby przemysłowe , a więc te których wydobycie jest opłacalne wynoszą

ponad 10 mln ton.

Wystarczalność zasobów bardzo zróżnicowana kwarcyty , skalenie ok.10 lat,

kruszywa naturalne - kilkaset lat.

Sposób wydobycia

Eksploatowane odkrywkowo.

Rola w gospodarce

Wydobycie surowców skalnych w ostatnich latach 160 -180 mln ton ma

tendencję rosnącą ( program budowy autostrad). Obecnie działa ponad 2700

kopalń i zakładów odkrywkowych.


2.Lokalizacja złóż kopalin w Polsce :
Węgiel brunatny:
Złoża występują na niewielkich głębokościach i są przedmiotem eksploatacji

w kopalniach Bełchatów, Turów, Konin, Adamów

Węgiel kamienny:
Dolny Śląsk, Górny Śląsk, Lubelskie Zagłębie Węglowe. Znaczenie gospodarcze:

LZW, GZW. Wydobywany jest w 40 kopalniach.

Cynk i ołów:
Rejon Trzebini, Olkusza. Rudy cynku i ołowiu wydobywane są w dwu kopalniach

ZG Trzebionka, Olkusz-Pomorzany (ZGH Bolesław).



Miedź:
Baza surowcowa to Legnicko-Głogowski Okręg Miedziowy. Wydobycie realizowane

w trzech kopalniach: Lubin, Rudna, Polkowice-Sieroszowice. Wiele pierwiastków

towarzyszących.

Sól kamienna:
Złoża soli kamiennej występują w środkowej, północnej i południowej Polsce.

Znaczenie gospodarcze mają złoża w środkowej Polsce (rejon Kłodawy, rejon

Inowrocławia) oraz złoże Sieroszowice.

Gaz ziemny:
Złoża gazu ziemnego występują w Karpatach, Zapadlisku Przedkarpackim , na

obszarze Niżu Polskiego.

Siarka:
W trzech rejonach : staszowski, tarnobrzeski, lubaczowski.

Ropa naftowa:
Złoża ropy naftowej występują w Karpatach, Zapadlisku Przedkarpackim

i na obszarze Niżu Polskiego , także w synklinie bałtyckiej. Najbardziej

znane rejon Gorlic, Sanoka, Zielonej Góry.

Surowce skalne:
Głównie na obszarze południowej Polski



4.

Koncesji wymaga: poszukiwanie lub rozpoznanie złóż kopalin; wydobycie kopalin ze złóż; bezzbiornikowe magazynowanie substancji oraz składowanie odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych.

Wniosek powinien zawierać: oznaczenie wnioskodawcy, jego siedziby i adresu; określenie numeru w rejestrze przedsiębiorców lub ewidencji działalności gospodarczej; określenie rodzaju i zakresu wykonywania działalności gospodarczej, na którą ma być udzielona koncesja; określenie prawa wnioskodawcy do terenu; określenie czasu, na jaki koncesja ma być udzielona, wraz ze wskazaniem daty rozpoczęcia działalności; określenie środków, jakimi dysponuje podmiot ubiegający się o koncesję w celu zapewnienia prawidłowego wykonywania działalności objętej wnioskiem.

Koncesja powinna określać: rodzaj i sposób prowadzenia działalności objętej koncesją; przestrzeń, w granicach której ma być prowadzona ta działalność; okres ważności koncesji ze wskazaniem terminu rozpoczęcia działalności; wymagania dotyczące wykonywania działalności objętej koncesją, w szczególności w zakresie bezpieczeństwa powszechnego i ochrony środowiska.

5Dokumentację geologiczną złoża kopaliny sporządza się w celu określenia granic złoża, jego zasobów oraz geolog. warunków występ.

Powinna określać: ilość i jakość rozpoznanych kopalin, w tym także kopalin towarzyszących i współwystępujących użyt. pierw. śladowych oraz substancji szkodliwych dla środowiska występujących w złożu; położenie złoża, jego budowę geologiczną, formę i granice; elementy środowiska otaczającego złoże; hydrogeologiczne i inne geologiczno-górnicze warunki występowania złoża; stan zagospodarowania pow.

6. Projekt zagospodarowania złoża, sporządza ubiegający się o koncesję na wydobywanie kopalin ze złoża, na podstawie dok. geolog. z uwzględnieniem uwarunkowań techniczno-ekonomicznych.

Projekt ten powinien określać zamierzenia w zakresie:

  1)   ochrony złóż kopalin, w tym kopalin towarzyszących i użytecznych pierwiastków śladowych występujących w złożu, zwłaszcza przez ich kompleksowe i racjonalne wykorzystanie;

  2)   technologii eksploatacji, zapewniającej ograniczenie ujemnych jej wpływów na środowisko.

7. Plan ruchu ZG - Ruch ZG odbywa się na podstawie planu ruchu, zgodnie z zasadami techniki górniczej. Podlega on zatwierdzeniu, w drodze decyzji, przez właściwy organ nadzoru górniczego. Dla zakładu wydobywającego kopalinę pospolitą może być sporządzony w formie uproszczonej.

Określa szczegółowe przedsięwz. niezbędne w celu zapewnienia:

bezpieczeństwa powszechnego; bezpieczeństwa pożarowego; bezp. i higieny pracy pracowników ZG; prawidłowej i racjonalnej gospodarki złożem; ochrony środowiska wraz z obiektami budowlanymi; zapobiegania szkodom i ich naprawiania.

8. Plan likwidacji ZG powinien przewidywać sposób wykonania następujących obowiązków:

Zabezpieczyć lub zlikwidować wyrobiska górnicze oraz obiekty i urządzenia ZG; zabezpieczyć niewykorzystaną część złoża kopaliny; zabezpieczyć sąsiednie złoża kopalin; przedsięwziąć niezbędne środki chroniące wyrobiska sąsiednich zakładów górniczych; przedsięwziąć niezbędne środki w celu ochrony środowiska oraz rekultywacji gruntów i zagospodarowania terenów po działalności górniczej.

9. Opłatę eksploatacyjną ustala się jako iloczyn stawki opłaty eksploatacyjnej dla danego rodzaju kopaliny i ilości kopaliny wydobytej w okresie rozliczeniowym. Towarzysząca: 50%/. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, stawki opłat dla poszczególnych rodzajów kopalin. Opłatę przedsiębiorca ustala kwartalnie we własnym zakresie i wnosi ją, bez wezwania, na rachunki bankowe podmiotów w terminie jednego miesiąca po upływie każdego kwartału.

10. Fundusz likwidacji ZG - musi go założyć przedstawiciel który uzyskał koncesję na działalność gosp. Przedsiębiorca prowadzący:

  1)   wydobywanie kopaliny systemem podziemnym lub otworowym, bezzbiornikowe magazynowanie substancji lub składowanie odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych, przeznacza na fundusz równowartość od 3 % do 10 % odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych ZG

  2)   wydobywanie kopaliny systemem odkrywkowym przeznacza na fundusz równowartość 10 % należnej opłaty eksploatacyjnej

Przeds. gromadzi środki funduszu na wyodrębnionym rachunku bankowym, dokonując wpłat na fundusz począwszy od dnia rozpoczęcia działalności.

11.Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce (2008r.)

Sur. energ. 57 mld t (węgiel kam. 43 mld; brunatny 13,5 mld, gaz ziemny 140 mln, metan pokładów węgla 99 mln, ropa naft. 23 mln)

Sur. metaliczne 2,5 mld t, chemiczne 86,5 mld t, skalne 55 mld t

12 . Bilans gospodarki surowcami mineralnymi w Polsce (2008r.)

Import: 64 tys t: sur. energ. 61%, metal. 16%, chem. 7%, skalne 16%

Eksport: 29 tys t: sur. energ. 63%, metal.8%, chem. 16%, skalne 13%

Wydobycie: węgiel kamienny 79 mln t, brunatny 60 mln t miedź 23 mln t, siarka 2,6 mln t.

13. Klasyfikacja zasobów złóż kopalin. Zasoby geolog.: A. bilansowe: przemysłowe (z nich operatywne), nieprzemysłowe B. pozabilansowe

Zasoby bilansowe - zasoby złoża lub jego części, którego cechy naturalne spełniają wymagania określone przez kryteria bilansowości i umożliwiają podejmowanie jego eksploatacji

Zasoby pozabilansowe - zasoby złoża lub jego części, którego cechy naturalne powodują iż jego eksploatacja nie jest możliwa obecnie, ale przewiduje się, że będzie możliwa w przyszłości np. w wyniku postępu technicznego

Zasoby przemysłowe - cześć zasobów bilansowych, która może być przedmiotem opłacalnej eksploatacji

Zasoby nieprzemysłowe - część zasobów bilansowych, których eksploatacja nie jest możliwa w warunkach określonych przez projekt zagospodarowania złoża.

15 . Kryteria bilansowości - wartości parametrów złoża, przy których jego eksploatacja jest technicznie możliwa i złoże może być przedmiotem zainteresowania przemysłu; także ogólne warunki, jakie musi spełniać złoże, by mogło być przedmiotem zagospodarowania.

Kryteria przemysłowości - graniczne wartości parametrów złoża, przy których jego eksploatacja jest technicznie możliwa i ekonomicznie uzasadniona w warunkach projektu zagospodarowania złoża - jest opłacalna.

16 . Bilans energii elektrycznej (2008): ogółem 35,8 GW, w tym:

elektrownie zawodowe na: węgiel kamienny 15,7 GW, brunatny 9,2 GW; elektrociepłownie: na węgiel 4,5 GW, gazowe 870 MW; elektrownie: wodne 2 260 MW, wiatrowe 310 MW, biogazowe i na biomasę 120 MW

17 .Rola węgla kamiennego i brunatnego w energetyce:

Polska czerpie energię głównie z węgla. Jest to nośnik dostarczający 2/3 energii w Polsce (łącznie węgiel kamienny i brunatny).

Węgiel kamienny: W 2005 roku przeznaczono blisko 40 mln t na produkcję energii elektrycznej.

Węgiel brunatny używany jest na rynkach lokalnych, trafia wprost do pobliskich elektrowni. W 2005 roku przeznaczono ponad 60 mln t na produkcję energii elektrycznej.

---